Les Fusillés de Malines/05
PIÈCES JUSTIFICATIVES
I.
Extrait des Chroniques Malinoises
de 1798 à 1814.
Eenen alderdroefsten voorval is hier binnen Mechelen geschiet ter oorzake van de requisitie van het jaer 7 der Fransche Republiek welke droeve is geschied als volgt :
Zondag den 21 october 1798 verzamelde op de dorpen in het ronden dezer stad eene menigte van jongelingen toebehoorende aan de vijf classen der requisitie die als gevraegt was door de wet voor soldaet te dienen onder de fransche troupen ; men hoorde den zelven zondag avond op verscheyde dorpen het stormen der klokken, met geschreeuw en getrommel, hetwelk duurden den geheelen nagt, maer ’s maendags wezende den 22 derzelve maand trok het ligt garnisoen dat hier lag, hier uyt, langs de Antwerpsche poort om te vervolgen, aile degene die hun in de waepens gesteld hadden of bijeen vergaedert waeren om hun te stellen tegen de zoogenaemde requisitie, maar terwijlen het militair uyt de stad getrokken was, zag men langs de Lovensche poorte eene menigte van gewaepende en ten deele ongewaepende boeren hier binnen komen tusschen half hacht en hacht uren met trommelen en blazende hôrens en trok langs de Hanswijck, L. Vrouwe straet en Gulde straet en ijzere Leene troupsgewijs naar de groote Kerk alwaer een deel van dezelve den boom van vrijheyd alkapte die geplant was in het midden derzelve, een deel van dit rot begaf hun buiten de Diestersche poort naer het fransche poeder magazijn dat stond ten deele in houd op het kleyn gesloten bolwerk naer den kant van de Lovensche poort en plunderden hetzelve, een ander deel derzelve begaf hun naer het gevangenhuys die met gewelt den scipier Verhulst dwongen om alle de gevangene los te laten met bedreyging van zijn leven indien hij hetzelve weygerde en dewelke ook seffens los gelaeten zijn, van daer liepen zij naer het Stadhuys om alle de kerste boeken te verscheuren maer ingeraekt zijnde op den bureau van Vermeulen huydevetter die dan vrederegter was, verscheurde aldaer alle papieren werpende de Stukken door de venster op de straet, en andere liepen naer de huysen van degene die in bediening waren hun uytscheldende met duuzende verwijtingen. Eenige van dezelve waren op St-Rombouts thoren geraekt en tusschen negen uren en half tien begonsten zij op denzelven te stormen, alsdan kwam te been en naer de merkt geloopen met menigte en in denzelven oogenbliek komt eenen franschen jaeger langs de Diestersche poort hier binnen gereden en gekomen zijnde niet wetende als dat de Stad in opstand was ; tot ontrent den halven van de merkt riep den eenen boer op den anderen schiet ! en seffens ontfing hij eene menigte van geweer scheuten naer hem, waar op hij ongehindert in vollen galop de Diestersche poort uytgereden is ; een weynig hiernaer zag men eene menigte van volk afkomen met een vernagelt stuk kanon, trok naer de Minderbroeders gang omtrent St-Rombouts thoren alwaer den bureau was van den Borger Vanden Berg, brandewijn stoker woonende op de veemerkt « in den Rooden helm » alsdan ontfanger der Contributies, maer alzoo de poort van den gang gesloten was, en met het kanon niet konnende schieten, beklommen zij den muer met op malkanderen te staen en alzoo daer in geraekt zijnde, opende de poort en drongen met geweld in huys, waer voor desen, de moeder der Minderbroeders woonde, en daer den bureau was van den genaemden Vanden Berg, en namen weg het weynig dat daer was. Maer in den grootsten woel, zijn twee borgers langs de Koey poort vertrokken naer het fransch garnisoen dat hier uyt getrokken was, die den Commandant derzelve waerschouwde van alles hetgene in de Stad gebeurden, welke met naemen waeren Charles Squedin, meester van den bureau der logementen en Antonius Van Keerbergen huissier, tusschen welken tijd verscheyde borgers nog geloopen zijn, naar het huys van den bovengenaemden Vanden Berg, om hun gegeven gelt der Contributiën terug te eysschen, maer rond tien uren van den zelven morgend, drong het zelve garnisoen wederom de Antwerpsche poort in, met den toom in den mond, met de sabel in de eene hand en het geweer in de andere. Twee kwaemen vooruyt gereden de Stad in, recht naer de merkt, waer op het oproerende en bijeengekomen volk hun op de vlugt begaven, worpende hun geweiren en stokken op den grond, waer door een menigte gepakt zijn en op het gevangenhuys gezet ; hier en daer is er ook al eenige borgers gekapt naer hun huys gaende, en op weynigen tijd was ailes stil en gerust. Des namiddags omtrent den avond wierd gepubliceert dat de Stad in beleg verklaert, diensvolgens de Stadspoorten negen weken gesloten bleven ; zoodat niemand uyt de Stad konde gaen zonder een schriftelijk biljet van den Commandant.
Den dag daer naer wesende 23 octobre 1798 (2 Brumaire) vergaederde hier naer middag eenen krijs-raed die vonnisten ter dood een-en-viertig van de gene die den gepasseerden dag gepakt waeren, en op de bezonderste hoeken van de merkt stond het kanon met kannonniers met de brandende lonten, ende het garnizoen onder de waepenen, welke ongelukkige des avonds het kwaert naer tien uren, de eerste vijftien, van het gevangen huys gehaelt zijn, tusschen twee linien van soldaeten met brandende tortsen, en wagt voor en agter geleyd zijn naer St-Rombouts Kerkhof, niet wetende dat zij aldaer zouden ter dood gebracht worden, want vele van deze naemen hun brood dat sij hadden, mede, niets anders denkende of zij wierden op Antwerpen getransporteert. Maer aldaer gekomen zijnde en hoorende dat zij moesten doorschoten worden, riepen om bijstand den hemel aen, en seffens is het teeken gegeven en zijn aile aldaer doorschooten. Naer de eerste executie hebben zij wederom vijftien andere gehaelt en dan nog elf. Weike eenenviertig menschen op eene halve uer daer hun leven gelaten hebben. Het is niet mogelijk te beschrijven het droevig gehuyl en geschreeuw van deze ellendige. Onder dezelve was er eenen of twee die ziende hun droevig eynde, hun lieten vallen voor dat de scheuten op hun gelost wierden, deze zijn daar doorschooten ; geheel het kerkhof en den omtrek derzelve was afgezet met soldaeten en terwijlen die een en viertig dooden menschen daer laegen, gingen eenige ligte borgers die de fakkelen droegen, met eene wagt van franschen, naer het huys van Pet. Jos. Gooris, grafmaeker van St-Rombauts, om hem met gewelt te dwingen van die dooden komen te begraeven, hij zeggende, dat indien imand konde getuygen dat hij dit voor desen gedaen hadde, hij gereed was het te doen en dat den grafmaker woonde op het algemeen kerkhof buyten de Stad, en het direct nog indirect zijn werk niet en was ; — hierop zijn zij aile vloekende weg gegaen en hebben onder hun eenen grooten put gemaekt en naer hun alle berooft te hebben van dat zij aen hadden, zijn altemaal in een en hetzelve graf gedompelt, tôt schrick en verbaestheyd van alle de inwoners dezer stad is hetzelve geschied. Op waerheyd alzoo dit geschreven is.