Thresor de la langue françoise/Nomenclator
NOMENCLATOR DE IVNIVS ADRIANVSModifier
NOMENCLATOR OCTILINGVIS OMNIVM RERVM PROPRIAModifier
NOMENCLATOR
OCTILINGVIS OMNIVM
RERVM PROPRIA
nomina continens.
AB ADRIANO IVNIO ANTEHAC COLLE-
CTVS: NVNC VERO RENOVATVS, AVCTVS, ET IN
capita LXXVII. sic distinctus, vt materiae singulorum capitum Ordine
Alphabetico dispositae sint. Quinetiam capita ipsa ad eundem
modum se consequuntur.
intersigno stantis et fixi Mercurij.
Aedes ruinosae Cic. vitium facientes Cic. Boetio. πΓωματώ ώ δυε οίκία. AL. Fellig Hausz. Een huys dat vallen wil, een bauvallich huys G. Maision ruineuse IT. Casa ruinosa H. Casa que parece caer
Ædes superficiariae Caio, quae in conducto solo positae, eius sunt cuius et ipsum solum, έπιπόλαιοζ οίκοζ AL. Hausz auff einem anderen Boden gebawen B. Huys op een anders gront ghefondeert G. Maison bastie sur le fond d’autruy.
Ædificium Liuio, fabrica Cic. habitatio Eid. habitaculum domicilium Cic. οίκημα, οίκητήψον, όνδιον Oppiano. έδοζ. AL. Gebew, Wohnung, Wohnstade, Sitz B. Wooninghe, logijs, woonplaetse, oft woonstede G. Edifice, logis, hostel, demeure IT. Stanza, edificio H. Posada, posiente, morada
Ædificium arcuato opere ex structum Vide Hypogaeum.
Aedificium sartum tectum Cic. ab omni detrimento integrum. AL. Ein Baw in Tach vnd Gemach erhaltem B. Huys in raeck enn daeck gehouden G. Maison entretenue IT. Casa fornita, ben itratenuta H. Casa nellos reparos tenuda
Ædificium subterraneum Vide Hypogaeum.
Ædificium suspendere Cic. Domum exstruere cum fornicibus & pilis subiectis. AL. Ein Gewelb bawen B. Een huys met columnen ende ver Welfsels maken, oft timmeren G. Bastir sur arches IT. Far Casa in volta H. Hazar casa in buelta, o sobre arcos
Apotheca Plin. cella vinaria Cic. πιθών Eupolid. άποθήκε, οίνοθήκη, οίνών. Xenoph. AL. Ein Weinkeller B. Een wijnkelder G. Gaue ou celier a vin IT. Caua, cantina di vino H. Cillero de vino
Area Vitruuio, solum Caes. pes planus. άλοζ πλωτύα, Locus ab aedificio purus. AL. Boden, Ebenbode, Plat B. Een pletse, een onbetimmerde plaetse, leege werf G. Place sans bastiment IT. Area, piazza H. Suelo, solar
Armamentarium Cicer. Locus reponendis armis publicis in vsum belli comparatus. άποθήκη Thucyd. σκόυφόρόρον Halicarn. όπλοθήκη. AL. Zeug hauf B. D’Wapenhuys, daer bussen en ander geweeren inne staen G. Lieu de munition et des armes IT. Armamentario Florent. luogo de munitioni, arsenale. Venet. et Genuens. H. Alnnazen de armas
Armariū Cic. locus quo vtensilia, aut cibario etiam recluduntur. σκότοθήκη. Aeschin. AL. Ein Kalter, Kalterle B. Schappray G. Armaire IT. Armario. H. Almario
Aromatopolium άρωμάτοπωλείων aromataria tabena. AL. Da rinn man Specerey feyl hat B. Daer men specerije en drogerije vercoopt G. Boutique d’espicerie IT. Speciaria H. Tienda de especerias
Attegiæ Iuuenali, mapalia Lucano magalia Virgil. proprie Maurorum tuguria. καλύβαι Appiano, οίκίδια Sosipater exponit. άφρών καλύβαι. AL. Hutten B. Huttekens G. Logettes IT. Capane H. Anduares. Sunt qui Attigias exponunt pro scenis ex opere topiario vmbram aestate praebentibus. skia/da Graeci vocant. IT. Frescate
Augustale Fabio, Tabernaculum imperatoris exercitus. ζρατωγίον (accent circonflexe sur ei). AL. Eins Obersten oder Feldherrns Zellt B. Een tente oft pauilloen van den oppersten veltheere G. Pauillon ou tente du chef de guerre IT. Padiglione, o tenda del generale o colonello del campo H. Tienda del emperador, del rey, del capitan, y otto
Aurificina ἀργυρομοπεῖον (accent circonflexe sur ei), Demost. xρυσοxοεῖον xρυσοεyητεῖον, xρυσοxωνεῖον xρυσοπλύσιον Straboni : quanquam hae voces referri etiam possunt
Bibliotheca Cic. βιβλιοθήχη. AL. Librey B. Librarije G. Libraire IT. Libraria H. Libreria
Caupona Cic. diuersorium Eid. stabulum Eidem taberna diuersoria Plauto, Pandocheum. Domus viatoribus mercede patens, χαταγώγιον, πανδοxεῖον, χατάλυσιϛ Halicarn. σταθμόϛ Plutarch. ὑποδοxή, χαπηλεῖον, μοινόβιον. Moschopulo. AL. Ein Wirtshauss, oder Herberg B. Een weertshuys oft herberg G. Hostelerie, logis IT. Hostaria, allogiamento, albergo H. Tauerna, posada, aluergueria
Cella vinaria vide Promptuarium.
Diuersorium Praecessit in Caupona.
Domus aedes οἲχοϛ [οἱχοϛ], οἰχία δόμοϛ, δῶμα, χαλιά proprie ἐχ χάλων, ἢγουν κύλοιϛ, χατεσχευασμένη Apollon. Schol. AL. Ein hauss B. Een huys G. Maison IT. Casa, magione Boccatio H. Casa
Domus Augusta Augustale basilica Cic. praetorium Plin. palatium. βασιλιχή, βασίλειον, οἲχοϛ ἔνδοκοϛ [ἕνδοκοϛ]. Poll. ἀνάχτορον. AL. Palast, Rathhauss, Koniglich Hauss B. Paleys raethuys, stathuys, heerenhuys G. Palais, maison royale et magnifique IT. Palatio, palazzo, casa signorile H. Palacio, casa real, casa del rey
Exemplar vide Ichnographia.
Fabrica materiaria Plin. lignaria. AL. Eins Zimmermans Werckstatt B. Eens timmermans winckel, oft werckstede, een timmerplaetse G. L’ouuroir du marinier IT. La Botega d’vn falegname H. Botica o lugar donde trabajanda la madera
Figlina Plin. Figuli officina. μεραμεῖον AL. Eins Haffners Werckstatt B. Een potbackers winckel, potbackerije G. Poterie IT. Botega de pignateri, luogo doue si fanno e vasi H. Tienda de olleros
Forma vide Ichnographia.
Ganea et Ganeum Terent. Donat. prostibulum, lupanar Quinct. lustrum. Cic quod minime illustre sit. fornix Iuuenali, praesepe etiam Cicero dixit, ἐργαστήριον. Demost. μηλωστόν. Lycophr. χασωρεῖον. Aristop. ματρυλλεῖον πορνεῖον. AL. Das Frauwenhauss, Hurenhauss B. het hoerenhuys, t’bordeel, het hoerencot G. Le bordeau IT. Il bordello, il chiasso H. Burdel puteria
Ganeum praecessit in Ganea proximo.
Gurgustium Vide Tugurium.
Hierocomium Locus elephantiacis et leprosis deputatus. ἱεροχομεῖον. AL. Der Aussetsigen Hauss, die Lazarey B. De laserije t’lasarus huys G. La ladrerie, le lazaret IT. Il lazaretto Venetis H. Lugardo estan aquellos que estan malos de lepra
Hospitium Liuio, Domus peregrinis, sed necessitudine dut amicitia coniunctis, patens. κενών. AL. Freunden Herberg B. Een logijs voor vrienden G. Vn logis pour les amis et aliez IT. Allogiamento de gl’amici H. Hospederia o posa da por amistad
Hospitium publicum non male vocari posset, quod peregrina voce Xenodochium alij nominant κενοδοχεῖον κενοχομεῖον, πγωxοδοxεῖον. AL. Spirtal B. Tgasthuys G. L’hospital IT. L’hospitale H. El hospedal
Hypogaeum Aedificium subterraneum arcuato operae exstructum, apud Vitruuium, cuiusmodi est cella vinaria, ὑπόγειον. AL. Ein Gewölb vnter der Erden, Keller B. Een ghewelfde kelder G. Caue ou lieu sous terre IT. Caua o cantina sotto terra fatta in volta H. Cueua sotterana
Ichnographia Vitruuio, exemplar Eid. forma, Iacens areae efformatio et superficiaria descriptio, futuri operis specimen exhibens. ἰxνογραφία, ὑποτύπωσιϛ. AL. Entwerffung, Patron, Form B. Platteforme, patron, oft d’beworp van een huys G. La Plante, pleine forme, le dessein IT. Il modello, la pianta, il patrone, il dissegno H. El trachollano de edificio
Imago frontis erecta vide Ortographia,
Insula Cie. Domus publico priuatoque circuitu cincta, et communione parietum carens. ή διάλαυροϛ χαί περιάμφοδοϛ οἰχία AL. Hauss so allenthalben ledig steht, vnnd an kein ander Hauss stost B. Een huys op hem seluen, rontsom vry van ander huysen G. Vne maison a part, enuironnee de rues et ruelles IT. Casa en isola, attorniata di strade et stradelle, separata dalle altre H. Casa que no esta iunta con otras
Laniena Plaut. officina laniorum. B. Bleeschshuys, vleyschhouwers winckel G. Boucherie.
Lateraria Plin. Caminus in quo lateres excoquuntur, μεραμεῖον. AL. Brennofen da man Zeigolstein [sic] vnd andere backt B. Een kareel ouen, daermen kareelen enn diesghelijcks backt G. Bricqueterie, tuilerie IT. La fornace o luogo doue si fanno e mattoni H. Lugar donde hazen la drillos
Lorica testacea vide opus tectorium.
Lupanar Vide Gena.
Lustrum Vide idem.
Magalia vide Attegiæ.
Mapalia vide idem.
Musaeum Var. locus studiis dicatus et publicus et priuatus μουσεῖον. AL. Schul, oder Studierstublin B. Schole, oft studorken G. Escole, ou estude IT. Scuola, o studio, o studiatorio H. Escuela, o lugar para estudiar
Nosocomium, valetudinarium Colum νοσοχομεῖον. AL. Ein Sichhauss, oder stuben B. Het sieckenhuys, de sieckcamer G. L'enfermerie IT. L'infirmaria H. La enfermeria
Oenopolium Vide Taberna vinaria.
Officina Cic. vbi opus exercentur. δημιουργεῖον, ἐργαστήριον, στάσιϛ. AL. Werckstatt oder Ladem B. Een werckstede, oft winckel G. L'ouuroir IT. Botega, fucina Petrarchae H. Tienda, botica para labrar
Officina tinctoria φαρματών AL. Die Fäberen [peut-être: Fäberey], das Färbhauss B. De verwerije G. La tinturerie IT. La tintureria H. Tienda de tintores
Oporotheca Varroin, vbi condutur autumnales fructus. όπωροθήχη AL. Ein Obs Gaden, obs Keller B. D'appelsolder, oft de vruchtkelder G. Lieu ou on garde le fruict IT. Guardafruti H. Cillero para guardar la fruta
Opus ἔργον [ἔγον], ἐργασία AL. et B. Werck G. Ouurage. I. Opera H. Obra
Opus albarium Pl. calce pura sabulo impermixta constans. λεύχωμα AL. Weis Angestrichen B. Witfel G. Blanchissure de parois IT. Imbiancatura delle casa H. Blanque adura della pared
Opus cotonarium Plinio, coronae in modum rotundatum, et affabre factum in orbem. στεφανωθέν ἔργον AL. Rond oder fein wellacht Werck wie ein Kron B. Ront Werck, oft rontsom ghe Wrocht ende volmaeckt int ronde G. Oeuure fait a I'entour
Opus emplecton Vitr. cum frontibus vtrinque politis, medium naturalis saxorum materia temere collocata farcit. ἔμπλεχτον.
Opus intestinum Plin. sublicium, quod ligno materiâve constat. κύλωσιϛ τήϛ οἰχίαϛ Thucyd. κυλόφραχτον ἔργον. AL. Inwendig Holtswerck B. Schuetsel G. Lambriz
Opus isodomum Plin. Vitr. vbi omnia lapidum coria aequali crassitudine costructa sunt. ἰσόδομον Als alle de laghem van eender dickten ijn.
Opuspseudiso domum quando impares sunt coriorum ordines δευδισόδομον. AL. Als die Lagen ohnegleich seyn
Opus reticulatum vbi caementa non tacentia, sed in latus stantia ponuntur. διχτυόθετον. Werck gemacht wie ein Retz. B. Werck met cantighe Steenen gemaect
Opus signinum Plin. quod fit e tusis testis addita calce. B. Ciment G. Ciment IT. Piastra H. Suelo de argamassa
Opus sublimi Vide Opus intestinum.
Opus tectorium Var. tectorium Cic. lorica testacea Vitr. ἀ/λειμμα, μονίαμα. AL. Vber Weissung B. Pleckerije, Beplecksel, Plaesteringe G. Enduit, ou plastre B. Distucco, o di piastra H. Encaladura, enyessadura
Porro Loricatio inducit atq. integit parietes arenato calce et arena mistis: at incrustatio huic diuersa est, quae parietes sectis marmoris crustis vestit.
Opus tēporarium Pl. quod ad tempus durat. ἐργασία πρόσχαιροϛ AL. Werck ein zeitlang werend B. Werck voor een tijt lanck G. Ouurage temporaire, durant pour vn temps IT. Operache dura qualche tempo H. Obra pro algundia
Ortographia Vitr. erecta frontis imago Eid. estsecunda species dispositionis, qua non iacens, sed erecta in frontem figurarum indesignando opere descriptio apparatur.
Pegma Mart. Sen. Lignea machina in alium educta tabulatis etiam in sublime crescentibus compaginata de loco in locum portatilis, aut quae vehi potest, vt in pompis fieri solet, vel machina statuam portans aut sustinens. πήγμα. AL. Ein Bunne, Wagenburg B. Stellagie, wagenborch G. Eschaffaut IT. Catafalco H. Castillo que va nellos inegos de la fiesta
Pergula Plin. Locus vel tectus, vel dio expositus, aedificiis coniunctus, per quem commearelicet. AL. Ein Gang, oder Gommerlaub darinn zu spatsieren B. Een ganck oft galerye G. Galerie IT. Galeria. logia H. El corredor
Pergula Vlp. Taberna vbi venum exponuntur merces. AL. Ein Kaufladen B. Een winckel G. Boutique. I. Botega H. La botica de mercero
Pharmacopolium φαρμαμοπωλεῖον. AL. Apotekerije, oder Apotekers Laden B. Aptekerije, oft apotekers winckel G. Boutique d'apothicaire IT. Apotecaria, botega d'apotecaria H. Botica de boticario
Popina Cic. therm opolium Plaut. Locus vbi publice obsonia et delicatiores cibi assantur aut apparantur: popina sellariola Mart όπτανεῖον, θερμαπώλιον, χαπηλεῖον. AL. Praterey, Zeichhauss, Garkuche B. Braderije, cabaret G. Cabaret, rotisserie IT. Cabareto Venet H. Cozina, assaderia
Promptuarium Catoni, cella penaria Cic. promptuaria cella armarium Plaut. quo conduntur et vnde promuntur cibi ταμεῖον. AL. Speisgaden Keller, Kammer, Kalter B. Spiis camer, bottelerije, schappracy oft spinde G. Garde manger, despense IT. Botteleria, dispensa H. Dispensa a la mano, salua roba
Prostibulum Vide Ganea.
Receptaculum Cic. Locus quo aliquid intutum recipitur. ἐχδοxεῖον, ὑποδοxή, ἔνδιον. AL. Herberg da man einkehrt, zuflicht [peut-être : zuflucht] empfangt B. Toevlucht, inganck G. Retraite IT. Ritratto H. Retraimiento
Schola Cic. ludus Eid. ludus literarius Quint. gymnasium Cic. διδασχαλεῖον, ενηβητήριον, πεδαγώγιον, γυμνάσιον, φωλεόϛ. Epigr. AL. Schul B. Schole G. Escole IT. Scuola H. Escuela
Sciographia vel secenographia, vt Hermolao scribendum videtur, est vniuersi tecti, quod scenam vocant, deformatio: veluti cum ligneis asserculis futuri operis forma repraesentatur ab architecto.
Stabulum Vide Caupona.
Substructio Cic. Vitr. fabrica Cic. structura Col. οἰχοδομή, χατασχευή. AL. Gebaw, vndergebaw B. Gebow, Fabrijclre, Timmeragie G. Bastiment, fabricque IT. Fabrica struttura H. Fabrica
Substructio insana Cic. Plin. χατασχευή φορτιχή χαί ὑπέρογχοϛ αἰπύδμητον AL. Wunder gross gebaw B. Een groot begrijp G. Bastiment grand outre mesure IT. Fabrita molto marauigliosamente grande H. Fabrica muy grandey magnifica
Suspendere aedificium Vide aedificium suspendere.
Sutrina Liuio, Calcearij officina ραφεῖον. AL. Schusters Laden oder Werckstatt B. Schoenmakers winckel oft werckstede G. L'ouutoir ou la boutique d'vn cordonannier IT. Gazolaria H. Tienda de capatero
Taberna Cic. pro quouis aedificio popularis vsus, praesertim e tabulis constructo σχηνή AL. Kramer oder Kauffladen, ein Werckstat B. Een winckel, oft kraem G. Boutique IT. Botega H. Tienda, venta
Taberna diuersoria Vide Gaupona.
Taberna libraria Cic. βιβλιοπωλεῖον. AL. Buchladen, Buchgaden B. Boeckvercoopers winckel oft huys G. Boutique de libraire IT. Botega di libraro H. Tienda de libros
Tabern meritoria Prudent. quae mercede locatur AL. Ein Laden der zu verleihen ist B. Een winckel die terhueren staet G. Boutique a louer IT. Botega da sitar H. Venta que esta por arrendar
Taberna vinaria, oenopolium Plaut. οἰνών. Xen. πιθών. Eupol. AL. Ein Weinhauss, Wirtshauss, Zechhauss, trinkhauss B. Een tauerne, wijnhuys G. Tauerne IT. Taruerna H. Venta, o taberna
Tectorium Vide Opus tectorium
Textrina Cic. ἱστουργεῖον. AL. Weberey B. Eens weuers winckel oft werckstede G. L'ouuroir d'vn tisserand IT. Testrina H. Lugar don de texen
Thermopolium Vide Popina.
Tonstrina Terent. xουρεῖον ζυρεῖον. AL. Ein Scherstuben oder Scherers Laden B. Een scheerhuys, oft barbiers winckel G. L'ouuroir ou la boutique d'vn barbier IT. La barberia H. Tienda de barbero
Tristega Domus quae tres habet contignationes aliam super aliam τρίστεγοϛ. AL. Ein Hauss das drey Gemach ob ein ander hat B. Een huys drie soldeten hooghe G. Maison a trois estages IT. Casa con camere et sopracamere H. Casa que tiene camaras a baxo y arriba
Tugurium Virgilio, casa Eidem gurgustium Cic. χαλύβη, χαλιάϛ. AL. Hutte, Bawren Hauslin B. Hutken, schaepherdes oft boeren huysken G. Maisonnette a bergier IT. Casetta H. Cabanna
ANIMAL, animans ζῶον AL. Thier, alles was Seele hat B. T'ghediert, wat siele heeft G. Animant IT. Animale H. Animal
Animal altile Plinio, quodcunque saginatur, σιτιστόν. AL. Was gemast wirdt B. Mestdier G. Beste de graisse IT. Bestia qualunche che s'ingrassa H. Qualquiere animal que se engorda
Animal amphibium Var. anceps Cic. vibium Statio. ἀμφίβιον, ἐπαμφοτερίζον. AL. Thier das im Wasser vnd auffm Land lebt B. Ghedierte dat int Water ende opt Landt lecft G. Beste viuant en terre, et dedans l'eau IT. Bestia che viue in aqua et sopra la terra H. Bestia que biue tambien en aguay entierra
Animal aquaticum, aquatile ἔνυδρον ὑδατοθρέμμων Empedoc. ὑγρόβιον. Nonno, ὑγρόπορον. Epig. AL. Das im Wasser lebt B. Waterdier G. Beste aquatique IT. Animal aquatile H. Lo que biue en agna
Animal natatile νηχτόν AL. Schwimmend Thier B. Swemmende Dier G. Beste qui nage IT. Bestia che nata, animal natatile H. Qualquiere animal quae nada
Animal reptile έρπετόν AL. Kriechend Thier B. Cruypende oft sleypende Dier G. Qui rampe et se traine sur le ventre IT. Animal che rampa, rambiga, o serpe H. Que gatea por el suelo
Animal volucre, volatile πτηνόν [πτη=νον], πετεινόν. AL. Fligend Thier B. Vliegende Dier G. Volaille qui vole IT. Animal volatile, che vola H. Animal que buela.
Animans Vide Animal
Aranea, vestis aranei Lucretio, Vescas dici aranearum telas annotat Seruius, ab ariditate et teneritudine. Scutulatum rete aranei. Plin. a scutilis hoc est, quadris, quae in ea tela plurimae visuntur. Scutula autem a scuti forma, quod quadratum erat, et oblongum ἀράxνη, λεπτόϛ ἀράxνηϛ πέπλοϛ, Hipponacti. AL. Spinnewab, Spinnewib B. Spinneceppe, spinnweue G. Fil d'araigne IT. Tela duragno H. Tela de aranna. A. Copwebe
Armentum, grex armentorum Cic. ἀγέλη. AL. Ein hauff groffes Viehes B. Drift oft hoop groote. Beesten G. Haras, troupeau de gros bestail IT. Bestiame grosse H. Ganado maior
Bellua Immanis fera et formidabilis, quasiminime bella θήρ, δάχοϛ, χνώδαλον Hom. χηνώπετον Nicandro. AL. Grausames vnd erschreckeliches Thier B. Fel, vreesselicken onbesuyst Dier G. Beste cruelle IT. Belua.
Bestia e feritate potius quam ex animalis genere aestimari debet, morsu vnguibusque saeuiens, Vlpiano teste. θηρίον. AL. Thier B. Een dier oft beeste G. Beste IT. Bestia H. Bestia, animal brauo y fiero.
Fera θηρίον, δαχεγόν. AL. Wild, Wildthier B. Wildt, wildtgedierte G. Beste sauuage IT. Seluagine, fera saluatica. saluaggia Bocc H. Bestia fiera
Grex, pecuarium Cornificio et Persio. βόσχημα, ποίμνχ AL. Ein hauffen Viehes, Herd B. Een cudde, oft hoop Beesten G. Troupeau ou haras de bestes IT. Grege, o greggia H. Ganado menudo
Iumentum Quodcunque animaloperam nostram adiuuat vectando aut arando, χτήνοϛ. AL. Arbeytsam Thier B. Arbeydende Beeste G. Iument IT. Giumenta H. Bestia de carga
Iumentum appiosum Veget. quando micat auriculis, visu caligat, et gyrat in circulum tanquam ad molas. B. Woruelsiecke Beeste.
Iumentum clitellarium Colum. dossuarium Varr. sarcinarium Caes. saginatium, veterinum Plin. vectarium Varr. σχευοφόρον, ἐπισεσάγμένον, σα γμάριον, νοτοφόρον, ἀστράβη Demosth. φορτοφόρον, νοτχγόν, σωματηγόν. AL. Saumross, oder Eselsaum oder tragviehe B. Pack oft sombeeste G. Beste a somme, sommier, cheual ou asne qui porte bahuz IT. Sommero H. Bestia para cargas, bestia de aluarda
Iumentum coraginosum Veget. ἐxεδερμία (aut ἐπιδερμία vt manuscriptum exemplar habet) πεπονχχόϛ, quando equas febrit, marcessit, corium costis adbaeret, spinaque obrigescit. AL. Ein aussgemergeltes Vieh B. Vergaende Beeste G. Haridelle, beste fort maigre.
Iumentum cyclicum χυχλιχόν Cyclo periculoso morbo laborans. B. Beeste die den vyuer heeft G. Beste qui a les auiues
Iumentum farciminosum cui fistulis quibusdam subtercutaneis corruptus humor manat, plurimasque toto corpore collectiones patitur. AL. Wurmsieches Ross B. Wormich Peert G. Cheual farcineux.
Iumentum molarium quod molam agit, AL. Mulross, oder Esel B. Muelepeert G. Beste, cheual ou asne de la meule, ou du moulin IT. Bestia chemacina, o gira il molino H. Bestia de muela para moler
Iumentum pistrinense Suet. quod in pistrino molam agit. AL. Der in Skampffmule treibt B. Muelenpeert.
Iumentum plaustrarium, plostrariumve quod plaustrum trahit. AL. Karrenross B. Wagenpeert G. Cheual de charette IT. Cauallo di caretta H. Cauallo o asno de carro
Iumentum plostrarium proxime praecessit.
Iumentum roborosum Veget. tetanicum, quod ad similitudinem roboreiligni obrigescit. τετανιχόν. B. Veruangene Beest
Iumentum suffraginosum Colum. τ σείραη)\ xιράματι πεπονηχόϛ. Absyrto. AL. Krampffiges Ross B. Crampich Peert, het welck dat spat heeft
Pecus Quidquid pabulo terrae pascitur sub hominis imperio, βόσχνμα, θρέμμα. AL. Vihe B. Vee, gedierte G. Bestail IT. Pecora H. Ganado
Pecus eximium quod e grege excipitur et nota aliqua signatur, vt Donato placet, ἔχχριτον, ἐκαίρετον, πρόχριτον, διαφέρον. AL. Aussbundig, ausserwelt B. Wtghenomen gediette G. Singulier esseu.
Quadrupes τετράπουν, τετράχωλον. AL. Vierfussig Thier B. Viervortich Dier G. Qui a quatre pieds IT. Quadrupede, o di quatro piedi H. Bestia de quatro pies
ARBOR δένδρον δένδρεον Hom, δρύϛ. sic veteribus quaeuis arbor dicebatur, Nicand. sch. AL. Baum B. Boom G. Arbre IT. Arbore H. Arbol
Arbor bifera Plin. quibis anno dat fructum, δίφορον, Aristoteli. AL. Der zweymal Frucht tragt B. Die tweemael Vruchten draecht G. Qui porte deux fois l'an IT. Che produce frutto per due volte l'anno H. Que da sufruta dos vezes en vnanno.
Arbor conifera, resinifera χωνοειδέϛ, χωνοφόρον, quae conos, id est nuces, pineis similes fert, et quae resinam exsudat. AL. Da das Hartz aussfleüsset B. Hersboom G. D'ou degoutte la resine IT. Che suda o cola della ragia H. Adonde deriba la resina, o trementina
Arbot felix Catoni, quae fructus gignit. δένδρον όλβιον, εύφορον, quae et frugifera et fructifera. AL. Fruchtbarer Baum B. Vruchtbare Boom G. Arbre fruitier IT. Arbore fertile H. Arbol fertile
Arbor infelix Plin. religione damnata, quae nullos fert fructus neque seritur δένδρον δυσδαῖμον, σχαιόν. AL. Vnfruchtbar Baum B. Onuruchtbaer Boom G. Arbre sterile, qui ne porte point de fruit IT. Arbore sterile H. Arbol sterile, y sin fruta
Arbor picaria Cic. quae picem fundit: nam qui siluam picariam intelligit, quae picis fodinas habet, nae ille toto errat caelo, quis enim vnquam picis fodinas, quae arboris lacryma est, vidit! AL. Pechbaum B. Peckboom G. qui iette et degoutte la poix IT. Doue esce la pece H. Adonte cae la pez
Arbor resinifera Vide arbor conifera.
Arbor terminalis Paulo Iur. vel finalis, quae pro termino loci aut agrorum fine obseruatur. AL. Ein Vndermarckbaum, Marckbaum B. Een Marckboom, daer doormende paele tent G. Arbre assis es bornes IT. Arbore posta in luoguo d'vn termine H. Arbol que esta puesto por el termino
Arborem in orbem cedere Plin. AL. Baum ringweiss oder rond absegen B. Boom int ronde sagen G. Scier l'arbre en round, ou par rondeaux IT. Segar l'arbore a guisa rotunda H. Cortar o partir el arbol en redondez
Arborem in pulpam cedere Plin. AL. Baum in die lange segen B. Boom lanckwijs saghen G. Tailler ou scier l'arbre en longueur IT. Tagliar o segar l'arbore pe'l lungo, o in lunghezza H. Tajar o cortar el arbol en longura
Arbores in quicuncem digerere vel dirigere Cic. metari Colum. όγμεύειν ο)γμόν, ἐλαύνειν. Hes. AL. Baume ordenlich, oder in gleicher Ordnung stellen B. Boomen op een rije een euengelijck poten oft setten G. Planter les arbres en eschiquier IT. Disporte et piantare li arbori con bel modo, et ch' habbino per tutto il medesimo aspetto H. Plantar los arboles en vn orden derecho
Arbuscula δενδρύον, δενδρύον Diosc. AL. Baumle B. Boomken G. Arbrisseau IT. Arboscello H. Arbol pequenno
Arbuscula topiaria quae flexilis et lentore suo sequax ad decorem in hortis conformatur in fornices concameratum. σχήνωμα, σχιάϛ χαμαρωτή AL. Seheld oder truter Baum B. Een Boom diemenn vlechten en buygen can G. Arbre qui duit au vigneron IT. Arboscello che se piega et riduce in volte et altre figure H. Arbol que se dexa labrar en muchas figuras
Planta, plantarium Virg. Stirps omnis quae pangitur. *φυτόν. AL. Ein Zweig, ein zweig Schos B. En Plante G. Plante d'arbre, ou d'herbes IT. Pianta H. Planta
ABIES ἐλάτη AL. Weiss Dannen, weiss Dannenbaum B. Witte danneboom, mastboom G. Sap, sapin IT. Abete H. Abeto arbol
Acanthinum lignum κύλον ἀχάνθινον creditur esse Arriano, quod Bresilium vocamus.
Acer σφένδεμνοϛ. AL. Massholterbaum, Ahorn B. Maeshoutenboom, maeshout G. Erable IT. L'acero, I'arese H. Elasre
Aeschylus πλατύφυλλοϛ δρύϛ Germani reddunt, Mispelbaum. H. Enzina grande
Agrifolium Barbaro vocabulo, Italis Oxymyrsine, hoc est, Ruscus syluestris, aquilenta Varroni alentore insigni. aquifolia Plinij putatur esse nec male ο)κυάχανθοϛ Theophrasti voce dicatur, aut a feritate aculeata foliorum ἀγρία et όκυμυρσίνη ἀγρία AL. Stechpalmen, Waldistel B. Hulst, stechpalm G. Hous, housson.
Alnus χλήθρα. AL. Erlinbaum, Erlernbaum B. Elst, elsenboom G. Aulne IT. Auno, onio Hetruscis
Alnus nigra vocatur nonnullis, quam Germani Faulbaum et Leißbaum, nos Sporckenhout et pijlhout vocamus, a conficiendis inde sagittis puerilibus.
Amygdalus ἀμυγδαλή, AL. Mandelbaum B. Amandelboom G. Amandier IT. Mandiola. Almendro
Arbor Iouis Vide Quercus.
Arbor sapiens Vide Morus.
Arbutus χόμαροϛ AL. Hagapffelbaum B. Haegappelboom G. Arbouces IT. Albatro H. Madronno
Arbutifructus vnedo Latine, quod vnum tantum esse expediat, noxia et inutili eius esu, μιμαίχυλον.
Bacca iuniperi Vide Iuniperi vacca.
Betula Plin. σημύδα Theophr. Virckenbaum. B. Verckenboom G. Bouleau, boule.
Buxus πύκοϛ AL. Buxbaum B. Busboom G. Bouis. IT. Buxo H. Elbox
Calys glandis, putamen glandis, culpa offic. χύτήαροϛ, Suidae. AL. Eychelschelffe B. Schael van den eeckel.
Caprificus. ἐρινεόϛ plutarcho. ὂλυνθοϛ, et Messeniorum lingua τράγοϛ, testante Pausoma συχή ἀγρία AL. Ein Wilder Feigenbaum. B. Wilde vygeboō. G. Figuier sauuage. IT. Ficaia soluatica H. Cabrahigo.
Carpinus, rubens est, et fissili ligno, cortice liuido et scabro, ζυγεία, ἢ ζυγία, quod ex eo boum iuga olim fabricabantur, Vitruuio teste, iumentis. G. Carpier, carme. H. Carpe
Castanea διόϛ βάλανοϛ εὐβοῒϛ χάστανον, AL. Kestenbaum, Kastanienbaum B. Castanienboom G. Chastaignier. IT. Castagno H. Castanno
Cedrus, cedrus conifera χεδρελάτη Plin. χέδροϛ, νεχρῶν ζωή, Nicand. interpr. AL. Cederbaum B. Cederboom G. Cedre. IT. Cedro H. Alerze
Cerasus χερασούϛ AL. Kirschen Baum. B. Kerseboom. G. Cerisier. IT. Ceraso H. Cerezo
Kolutea χολουτέα, Theop. AL. Welschlinsen. B. Lombaertsche linsen, senijboom G. Baguenaude, baguenaudier.
Cornus χρανεία AL. Kornelbaum, Kurbeerbaum. Thierlinbaum, Welsch Kirssbaum. B. Cornellenboom, cornelienboom. G. Cormier, cornier, corneillier. IT. Corniolo H. Cerezo filuestre.
Corylus Virgil. χαρύα, χαρύα ποντιχή. AL. Haselstaud, Haselnussbaum B. Haselaet, haselnoteboom G. Auelanier, noisetier, couldrier. IT. Nocciuolare H. Auellano
Cupressus χυπάρισσοϛ, Cyparissus, Virg. AL. Cypressenbaum B. Cupressen oft cypressenboom G. Cyprez. IT. Cypresso H. Cipres
Cupula Vide Calyx glandis.
Ebenus. ἔβενοϛ, Arriano Ebeno variis linguis nuncupatur hodie, nigrior quam Gaiacum siue sanctum lignū, dictum vulgo, quod ipsum haud dubie Ebeni familiæ est, quāquam reclamant, qui summa intensißimaque nigritia illud a Graiaco, dissidere volunt. Neque vero hic fenestram aperire volo curiositati nimiae ac altercandi libidini, quae plurimum officit sæpe, et ingenij lucem præstrictam obsidet ita vt veritatem obscurius quasi per nebulam cernamus. Plinius ebeno materiā nigri splēdoris attribuit. Dioscorides simpliciter nigrū cum Virgilio esse dicit. Theophrastus libro nono, lignū ebeni Buxo aßimile sed nigrescere deliberatū tradit. Idē libro quinto in ebeni medulla coloris nigritiē consistere prodidit. Helio dorus quoque næuum, qui Charicleæ niueum brachium circinabat, ebeno assimulat ebur circūdanti. quo loco non vtitur voce, quæ nigrorem ebeno insignem, propriū illi attribuit, sed infectio nem modo quandam : sic enim inquit, ην τιϛ ώσπερ ἔβενοϛ περίδρομοϛ ἐλέφαντα, τόν βραxίονα μιαίνων. hoc est, naeuus qui brachium infecerat, repraesentabat ebenum ebori circundatum. Didici autem ex Theophr. Arriano, Herodoto et Pli. non ebeninas modo, sed et sasaminas (corrupte enim σησάμινα apud Diosc. c. De ebeno scriptum est, vnde foedi erroris ansa Marcello) et Acanthinas phalangas, quæ tria primae nobilitatis ligna exportat india, in exteras oras deferri olim solere, qui mos in nostrā vsque aetatem durat quoque. Siquidem & Ebeni siue Gaiaci & Bresilij trūcos, de nauigiis et camelorum vestabulis in mercimoniorum vsum conuehi scimus: quos φάλαγγαϛ, cum Arriano, phalangas cum Plinio dicere licebit.
Ebulu' xαμαιαχτή quasi pumila sambucus. AL. Attich wildevlier rad dick: adick G. Hieble. IT. Ebulo H. Sabugo pequenuo, yezgo
Euonymus εὐώνυμοϛ Th. AL. Spindelbaum, Hanhodlin. Papenhoet
Fagus φηγόϛ AL. Buchbaum, Buche B. Bueckenboom, boeckboom. G. Faux, foteau, sayant, hestre. IT. Fagio H. Haya
Ficus συχη= AL. Feigenbaum. B. Vijgheboom. G. Figuier. IT. Fico. H. Higuera
Fraxinus μελίη AL. Eschenbaum, Escherenholtz, Eschern, Steineschern B. Eschenboom, eschen G. Fraisne. IT. Frassino H. Fresno.
Gummi Iuniperi Vide Iuniperi gummi.
Hedera χισσόϛ, διονυσία. AL. Ephew, Ephewbaum. B. Cliif, veil, oft errdsvel Brabantis. G. Lierre. IT. Hedera H. Ydra edera
Ilex πρῖνοϛ IT. Leccio, elce Petrarcha H. Coscoia
Iuniperus ἂρχευθοϛ, AL. Krametbaum, Rech oder Wachholter Baum B. Geneuer, geneuerboom G. Geneure. IT. Ginepro, genebro Petr H. Enebro
Iuniperi gummi χομμἰ αῤχευθίδοϛ. AL. Vernis B. Vernis. G. Verniz. IT. Gomma di ginepro, vernice H. Verniz
Iuniperi bacca ἀρχευθίϛ. AL. Wach oder Wachholter Beere, Krametbeere B. Geneuer besye G. Grain de geneure. IT. Granello di ginepro H. Granillo del enebro
Larix, male credita esse Plinij peuce λάρικ AL. Lerchenbaum G. Large, melese Bellonio.
Laurus δάφνη AL. Lorbeerbaum B. Lauwer oft laurierboom. G. Laurier. IT. Lauro H. Lauriero, laurel
Lautus baccalia, vulgatissima illa et baccarum fertilistima, teste Plinio.
Lentiscus σxῖνοϛ. AL. Mastichen, oder Zendschorerbaum B. Mastichboom G. Letisque, restringe apud Monpessulum. IT. Lentisco H. Lentisco, ma ta, arueira
Ligustrum χύπροϛ putata nonnullis, quos Massarius doctissime refellit, cum sit φιλλυρέα Dioscor. AL. Beinhoolsslin, Mundtholss,
Kerngert, Hartrigel, rein Werden B. Keeleruyt, rijnwilgen, monthout G. Troesne, frezillon. IT. Oliuetta, oluella, guistrico Hetruscis, conastello, Patauinis, chambrossene H. Alhena, alfena
Lotus Ouidio, Arbor Africae et Italiae nota fructu praedulci, qui ab obliuione prouerbio locum dedit, λωτόϛ χέλτιϛ, Celtis etiam Plinio. IT. Bagolaro, a baccis quas profert, et perlaro, quod margaritarum similes sint fructus G. Micacollier.
Malus μηλέα pomus AL. Apffelbaum B. Appelboom. G. Pommier. IT. Pomo, pomero H. Mancino.
Malus Assyria Medica, citrus, malus citria μηλέα μηδιχή AL. Pomerantzan Baum, Citronbaum B. Araniappelboom G. Orengier, citronnier. IT. Pomo rancio, vel naranzo, naranciaro H. Naranjo arbol
Malus Armeniaca μηλέα αῤμενιαχή. AL. Amarellenbaum B. Broege perseboom. G. Abricottier. H. Arbolde aluacoques
Malus cydonia vel coronea χυδώνιοϛ μηλέα. AL. Quitken oder Kuttenbaum B. Queappelboom G. Coingnier, cognacciere. IT. Cotognaro H. Codonero
Malus Punica vulgo Granata. ῥοιά, ῥόα σίδη nonnullis. AL. Granatbaum B. Granaetappelboom G. Pommier de grenades, grenadier. IT. Pomo granato, granataro H. Granadero
Mespilus μεσπίλη AL. Raspelbaum B. Mispelboom. G. Nesplier, neflier. IT. Nespolaro H. Mespero
Morus, sapiens arbor μορέα συχάμινοϛ AL. Maulbeerbaum B. Moerbesyeboom. G. Meurier, meure. IT. Moro, gelsa, et gelso Danti H. Moral
Myrica, tamarix μνρίχη offic. tamariscus. AL. Tamarischen Holss. Tamarisc. Portzt, Virtzenbettz B. Tamarischboom. G. Tamaris de la bruyere. IT. Tamarice H. Tarahe, atarse, tamariz
Myrtus μυρσίνη, μυῤῥίνη AL. Welsch Heydelbeere B. Myrtus G. Meurte. IT. Myrto H. Arraihan, arraihan moresco
Nux χαρύα. AL. Russbaum. B. Rotaboom, noteler. G. Noisier. IT. Noce H. Nogal
Olea ἐλαία. olina. Virg. Palladia arbor. AL. Oelbaum, Oelbeerbaum B. Olyuenboom. G. Oliuier. IT. Oliuo H. Azeytuno, oliuo
Oxyacantha Vide Spina acuta.
Palma φοῖνικ Al Dattelbaum B. Dadelboom G. Arbre des dattes. IT. palma H. Palmera palma
Persicus περσιχν μηλέα AL. Pfersichbaum B. Perse oft persichboom. G. Peschier. IT. Persico, persicaro H. Durazno
Picea πίτυϛ AL. Rothe Dannen, roth Dannenbaum B. Roode dennenboom. G. L’arbre de la poix, pignet, garipot, pin sauuage. IT. Pezzo H. Pino negro.
Pinaster Vide Pinus siluestris.
Pinus πεύμη AL. Forhen, Arben, Hartzbaum, Kynholtz B. Pijnboom G. Pin. IT. Pino H. Pino
Pinus siluestris, pinaster πεύμη ἀγρία. AL. Fohranholtz, Eichtbaum, Kyfferholtz B. Buyrenhout, wilde pymboom. G. Pin sauuage. IT. Pino seluatico H. Pino syluestre
Pirus vel pyrus. ὂxνη, ἂπιοϛ. AL. Byrbaum B. Peerboom. G. Poirier. IT. Piro H. Peral
Piraster ἀγράϛ, βάχxη. Nicād. quo nomine putatur vsus fuisse Virg. in 3. Aeneid. Victum infelicem baccas, lapidosaque corna. άxλάϛ Theocr. schol. quomodo et ὂxνη pro syluestri pyro accipitur, ἀπό τού ἂγxειν vt idem annot. AL. Wilder Byrbaum B. Wilde peereboom. G. Poirier bastard, ou sauuage. I. Piro seluatico H. Guadapero, o peruetano
Platanus a latitudine foliorum. πλάτανοϛ G. Plaine. IT. Platano H. Platano
Pomus vide malus.
Populus alba λευμν, ἀxερωίϛ Homer. quod redux ab inferis Hercules, populi in Acherontis ripa nascentis rama coronatus, emerserit, Harpocratione teste. AL. Pappelbaum, weiss Albeerbaum, weiss Pappel Weiden, Sarbaum, Bellen B. Popelenboom. G. Peuplier. IT. Popolo bianco, la pioba H. Alamo blanco
Populus nigra ἂγειροϛ. AL. Sarbuchbaum, Aspen, Poppelweiden B. Popelier, popelaer G. Peuplier, tremble. IT. Popolo nero H. Alamo nigrillo
Prunus μοχχυμηλέα AL. Pflaumenbaum B. Pruymenboom. G. Prunier. IT. Sosiuaro H. Ciruelo
Prunus siluestris μοχχυμηλέα ἀγρία. AL. Schlehendorn B. Sleedoren. G. Prunier sauuage.
Putamen glandis vide Calys glandis.
Quercus, Iouis arbor δρύϛ, σαρωνἰϛ, βάλανοϛ Hippocrat. ἣμεριϛ. AL. Eychbaum B. Eeckenboom, cecke G. Quesne, chesne. IT. Quercia H. Robre
Rhus coriaria. ῥούϛ, ῥόοϛ Hippocr. offic. sumach. Rhus terginus, vel tergorarius, Caelio Aureliano lib. 4. Chronicon vocatur, ita namque minore lectionis fraude lego, quam vt vulgati codices habent, rutherginario, pro rhoe tergorario, quotergora, id est corir depsere mos est. B.Ren, rin et smack, voce ex Arabico deflexa a coriariis depsitoribus pellium, qui folio arboris vtuntur ad spissanda coria, quod ῥούϛ βυρσοδεyιμή nominatur G. Change. H. Sumaque
Robor. Sequitur statim in Robur
Robur, vel robor, Durissimae quercus genus, δρύϛ ἀγρία, ἀλίφλοιοϛ. AL. Hageych B. Haegeecke G. Robre ou roure. IT. Rouere H. Roble
Ruscus. όκυμυρσίνη. μυρσίνη ἀγρία, ἱερόμυρτοϛ, μυρτάχανθα, μυάχανθα, bruscum vocant officinae, Marcellus scopam regiam vocari scribit. AL. Meussdorn, Keerbesen, Brusch B. Steeckende palm, muysdoren G. Meurte sauuage, frelon IT. Rusco, et pungitopi Hetruscis, eo quod circumligatus a carnibus mures arceat H. Brusco
Salix. ἰτέα. AL. Weidenbaum, Weiden, Felbinger B. Wilghe, wilighenboom G. Saulx, sauge IT. Salice, salcio H. Sauze, salgueiro
Sambucus. ἀχτή. AL. Holder B. Vlierboom, vlier G. Seu, suseau, sehu IT. Sambuco H. Sauco, sabuco, canincro
Siler, Pumila in aquosis nascens salix. ἰτέαϛ εἰδοϛ xαμαίζηλον. Hollandis Gheyl vocatur.
Sorbus. ὂα, οὒα AL. Sperberbaum, Sporbyern B. Sorbenboom G. Cormier IT. Sorbolero H. Serual
Spina acuta, oxyacantha. ο|κυάχανθα πυρινη. ea spina tonsilis, quae passim implexa saepe, extimas hortorum pometorumque oras ambit, rubentibus baccis foecundas. AL. Hagdorn B. Hagedoren G. Aube espine IT. Pan d’orso, amperlo, bagazzo, et bagaia Hetruscis H. Pirlitero
Spina appendix, à Plinio memorata, a me pro eo frutice habebitur, quem crispinum Matthiolus nominat, tantisper dum nobilem illum fruticem, in cibaria acinis suis expetitum, a veteribus non fuisse praeteritum aut ignoratum constabit. quamita Plinius describit : Spina appendix, quoniam baccae puniceo colore in ea appendices vocantur, appellata est. quas crudas aut in vino decoctas aluum citam compescere ait, Germania Saurach, Erbsel, Versich, et Paisselbeer nuncupat. B. Sauseboom G. Espine vinette, (quod eius acinis vinum exprimatur) ou de berberis. nisi quis contendat hoc nomine potius dicendum esse spinam illam, quae passim tonsilis apud curiosos hortorum cultores, macerie implexa extimas hortorum pometorumque oras ambit, rubentibus baccis foecundas. quam Gesnerus Dornstauden, maulbeere nominat, nos communi nomine Doornen dicimus.
Suber. φελλόδρυϛ, ἴyοϛ Theophr. ἀναρύχα Theocr. schol. AL. Pantoffelholtz B. Corckboom, Vlothout G. Du liege IT. Subro, souero, sugaro H. Alcornoque
Tamarix, vide Myrica
Taxus. σμίλακ, μίλοϛ Theophr. τάκοϛ, quam lectionem malim apud Galenum, pro χάχτοϛ, θύμιον Aetio, et θύμαλον Diosc. AL. Ibenbaum B. Ibenboom, yeuenhout G. Yf. IT. Tasso H. Texo
Terebinthus. τέρμινθοϛ, τρίμιθοϛ. Nicand. B. Terpentijn oft termentijnboom
Tilia. φίλυρα. AL. Linden, Lindenbaum. à materiae mollitie. B. Linde, Lindeboom G. Tillet IT. Tilia H. Teja
Vlmus πτελέα AL. Rustbaum, Rustenbaum, Vlmenbaum, Yllmen, Lindhast, Yffenholtz B. Olmen, yepenboom G. Orme IT. Vlmo H. Olmo
Vlmus. Gallica, Atinia Plin. Columel. ο)ρειπτελέα Theophrast. B. Wilde yepenboom H. Olmo siluestre
Arbores certis diis superstitiosa gentilitas consecratas olim voluit, eorumque tutelae adscriptas: nimirum Ioui Quercum et Esculum: Apollini Laurum et Lotum: Libero patri Vitem, Hederam, cum Ferula: Palladi Oleam: Cybelae Pinum, quanquam et Panisacram legimus: Veneri Myrtum: Herculi Populum: Plutoni Cupressum: Stupori Acerem, teste Seruio. Ita inter herbas Gramen Marti, quod e cruore humano generetur. Plinij auctoritate consirmat seruius, Narcissum Furiis sacrum florem lectum est.
Idem factitatum est in animalibus: Siquidem Marti Equum Lupumque consecrasse illos constat: Baccho Lynces, et Tigrin: Dianae Ceruum: Cibela Leonem: Lunae Bouem: Diti Capram.
Interaues Apollinisacrati fuerant Olor, Coruus et Accipiter, teste Porphyrio, quanquam Martis tutelae hunc dedicat Seruius, illud ob visus praestantem aciem, hoc ob rapinas, vt mea fert opinio: eidem Gryphes quoque consecratas idem Grammaticus memorat: Ioui Aquila: Soli Phoenix: Iunoni Pauo et Ciconia, Porphyrij testimonio: Mineruae Noctua et χρέκ: Marti Picus: Veneri Columba, Ardea et Cygnus: Cereri Grus: (vt in libris De animatorum abstinentia testatur Porphyrius) Mercurio Larus, Eustathij testimonio: Baccho Pica, vt annotat Cornutus.
Corus, vulgo calamus aromaticus, piper apum Apuleio, quod appensum aluearibus apes contineat ne diffugiant. μυρεyιχόϛ χάλαμοϛ Polyb. AL. Calmuss B. Calmis G. Galange IT. Acoro H. Acoro
Aëromeli, ros Syriacus, drosomeli, mel aerium officinis manna, ἀερομέλι Gal. ἢ δροσομέλι AL. Himmelhonig
Agallochum. officinis lignum aloes. κυλαλόη Aetio, ἀγάλλοxον. Putatur esse tarum Plinij. AL. Aloesholtz, Crutzholtz G. Lignum aleos IT. Legno aloe H. Linaloe
Aroma, odoramentum Plin. ἂρωμα. sed hoc ab vnguine ariditate soliditateque differt. AL. Wurtze, Specerey B. Specerye G. Des
espices IT. Speciaria H. Especiaria.
Assa dulcis vel odorata. vide Laser Cyrenaicum.
Atramentum cassiæ. vide Casia.
Calamus aromaticus. vide Acorus.
Carpesium. officinis cubebae, χαρπήσιον Actuario. B. Eubeben
Carum. χάροϛ vel χάρον Dios. χάρεον Aetio, χαρναβάδιον Zetho, officinis carui. AL. Mattkummich, Kram G. Cheruy IT. Caro H. Alcarauea
Caryophyllon. χαρυόφυλλον AL. Nagelin B. Gherophle Naghel G. Cloux de giroffle IT. Garofano H. Clauo d’especia
Casia. χασσία, χασσία σύριγκ Gal. σύριγκ τη=ϛ χασσίαϛ Actuario. χαγέλλα Nicolao Myrepso. AL. Zimmet, Zimmetrorlin, Zimmetrinde B. Caneel G. Canelle IT. Canella H. Canela
Cassia fistularis, aliis Aegyptia siliqua, cuius medulla doctis cassiae atramentum a nigrore, et pulpa cassiae dicitur. χασσία μέλαινα Actuario. B. Cassiesistel G. Casse IT. Cassiafistola
Cinnamomum, cinnamum. μινάμωμον, Aroma fragrantissimum, cuius in locum successit nobis casia
Cinnamum proxime praecessit.
Coriandum, μορίαννον AL. Coleander B. Coriander IT. Coriandro H. Culantro, y ciliandro
Crocus. χρόμοϛ AL. Saffran B. Saffraen G. Saffran IT. Saffarano H. Azafran
Cuminum. χύμινον AL. Kummel B. Kumijn G. Comin IT. Cumino H. Comino
Diapasmata Martiali, Puluisculi odorati, quibus lectigeniales et discubitorij respergebantur, et qui ad cohibendos sudores in balneis corporibus inspergebatur. διαπάσματα, χαταπαστά Galen. χαταπάσματα Diosc. eodem nomine vocari possunt, qui vestibus insperguntur pulueres, quos Damascenos vocant, et similes.
Drosomeli intelligo etiam quod vulgaris lingua etiamnum mel roscidum vel roreum nuncupat, quod aestinis noctibus mellei coloris, sed roris instar liquidum defluit. Melliginem quidam vocant, Plinius, et ex eo Ruellius, saliuam siderum. B. Honichdauwe
Gummi benzeinum. vide Laser Cyrenaicum statim sequens
Ladanum. λάδανον Herodoto, λη=δον, et λήδανον B. Labdanum IT. Laudano, adano H. Xara
Laser Cyrenaicum. ολπόϛ χυρηναι+χολϛ, vulgo assa dulcis vel odorata, et gummi benzoinum. B. Benzuyn
Laser medicum vel Syriacum. ο)πόϛ μηδιχόϛ ἢ συριαχόϛ, vulgo asa foetida. AL. Teuffels Dreck B. Duyvels Dreck Fierilofonfa
Laser Syriacum, proxime præcedit
Macer, vel macis μάχερ, κυλομάχερ. Cortex aromaticus, nucis myristicae inuolucrum, amiculumve. AL. Muscatenblomen, Muscatblühe B. Maciis, foelie, bloem van Moscaet G. Macis IT. Macas, macias, gingibre maqui
Macis. Vide proximum Macer
Magma, Massa vnguentorum, recrementum Celso, vnguentorum fex Plin. lutum Virg. ob consistentiam luto similem. crassamentum Colum. sedimentum, μάγμα, συνίσασιϛ, ὑπόστασιϛ Theophr. eo quod subsidat. B. Het dicke van de Salue, oft wtgedruckte Salue G. Le marc
Mel aerium. Vide Aeromeli
Mel roscidum. Vide Prosomeli
Melligo. Vide Drosomeli
Moschus, muschus, Odoramenti genus, quam esse saniem e vomica capreae collectam Aetius putat, aut vnicornis, vt Simeon Zethi ait. μόxοϛ. AL. Visem B. Muszkeliaet, Mosch G. Musc IT. Musco, muschio H. Almisque
Muscus, idem est quod Moschus
Myrobalanus, Arabica voce Ben in officinis vocatur, glans Aegyptia Plin. βάλανοϛ αἰγνπτία Archigeni, βάλανοϛ μυρεyιχή, ἢ τῶν μυρεyῶν βάλανοϛ, μυροβάλανοϛ Aetio. B. Myrobolaen IT. Ghianda vnguentaria H. Auellana della India, Tartago et muja
Nardi spica. ναρδόσαxυϛ Gal. AL. Wolriechender Spickennardi B. Spicke, spickenardi G. Aspic d’outre mer H. Azumbar, espiga sil
Nascaphthum. νάσχαφθον, vel νάρχαφθον. thymiama, officinis styrax rubea IT. Tegniame
Nux vnguentaria vel odorata. χἀ ρυον ἀριστιχόν ἢ αῤωματιχόν, μοxοχάρυον, μοxοχαρύδιον. AL. Muszcatnosz B. Note Moscaet G. Noix muscade, ou muguette IT. Noce moscada H. Nuez d’especia
Odoramentum. Vide Aroma
Palmula punicea. sequitur in Phaenicobalanus.
Pastillus, orbiculus. τρόxισηοϛ. AL. Schmeckkugle B. Rieckende oft ruijckbal
Phoenicobalanus, officinis tamarindus, palmula punicea vel nigra. φοινιχοβάλανοϛ Dioscoridi.
Pigmentum. vide vnguen.
Piper. πίπερι. AL. Pfeffer B. Peper G. Poiure IT. Pepe H. Pimienta
Pissasphaltum. πισσάσφαλτοϛ B. Monimie G. Mummie IT. Mumia H. Cera de minera
Ros Syriacus. Vide Aeromeli.
Saliua siderum. Vide Drosomeli. Spica nardi Vide Nardi spica.
Stacte σαχτή Theophr. Latex oleumve e cinnamomo et myrrha incisa sudans.
Vnguen vnguentum, pigmentum, Odoranientum liquidum μύρον, μύρωμα, φάρμαχον, σαχτόν μύρον Archistrato. AL. Wolriechende Salb B. Welrieckende Salue, Parfujim G. Parfum IT. Parfumi Athenaeus diuidit in xρἱσμα, (quo in genere censeri possunt olea seplasiae, quaecunque illinuntur aut inunguntur: quomodo xρίσμα μήλινον vocat dioscorides, quod Oleum e citoniis Plinius) et in ἂλειμμα: quo reliquum vnguinis genus operosum et fragrans continetur mundus Sardianus, a Sardibus Asiae, pro vnguentorum deliciis a poetis effertur. H. Vnguento oloroso
Vnguentum idem quod Vnguen
Vnguentum susinum χρίνινον μύρον, σούσινον, χρινόμυρον, ἂνθινον Hippocr. AL. Lilien ol B. Olie van Lelyen
Zadura vulgo zedoaria. ζαδέρα, ζάδορ, ζάδουρα. AL. Zitwen B. Seeuersaet. G. Cretouart IT. Zedoaria
Zedoaria proxime praecessit.
Zibethum ζαπήτιον Actuario, Odoramentum musco assimile odore. B. Ciuet G. Ciuette
Zingibet ζιγγιβερι. AL. Imber B. Gengbar Gember, Gingebar. G. Gingembre IT. Gengeno, Zenziero H. Gengure gengibre Valadi
ARtes Cicer. quae τέxναι et μαθήματα, aut sunt liberales, ingenuae. Cicer. ἐπιστήμαι ἐλευθέριοι. Aristot. quod ab iis discendis seruiles personae excluderentur: aut illiberales. ἀνελεύθεροι, φαύλαι, et δευτερουργοί: aut mechanicae, quales statuaria et plastice. ἀτεxνιχοβιωτοί, xειροτεxνιχαἰ, et μηxανιχαί. sic dictae, quod manibus victui necessaria parent: aut sedentariae, sellulariae ve, quod a sedentibus otiose obeuntur, vti sutrina. ε(δραῖοι. Harum rursus aliae in cognitione rerum et intellectu sunt positae, quas contemplatiuas nostri. θεωρητιχάϛ Graeci nuncupant: aliae in agendo consistuint, actuque ipso perficiuntur, nec post actum operis quidquam relinquunt, velut saltatoriae: actiuae, illis πραχτιχαί dicuntur, aliae factiuae, hoc est ποιητιχαί, quae operis consummatione, quod oculis patet, finem accipiunt, vt fabrilis.
ALipta Iuuen. Vnctor qui palaestritas certaturos in gymnasio perungebat. ἀλείπτηϛ, μηρωματιστήϛ.
Architectus vetborum Vide Logodaedalus.
Arithmeticus qui artem numerandi callet. ἀριθμητιχόϛ. AL. Ein Rechenmeister B. Een reeckenmeester, die leert oft can rekenen ende cyferen. G. Arithmeticien IT. Arithmetico, maestro d’abaco H. El que ensenna o sabe cuentar, y las cifras.
Aromatopola aromatarius Budaeo. αῤωματοπώληϛ. AL. Specereykremer, ein Wurtzverkauffer B. Cruyenier G. Espicier IT. Spiciaro, speciere H. El que vende especias, o especiaria
Astrologus Cicer. qui caeli rationem, astrorumque cursus scientiam profitetur. ἀστρολόγοϛ. AL. Sternseheer [perhaps: Sternseher], der dess Himmelischen Lauffs bericht ist, ein Practickschreiber B. Een sterrekijcker, oft practijckschryver G. Astrologue IT. Astrologo H. Astrologo que echa iuyzios
Astronomus qui docet et profitetur motuum caelestium scientiam. ἀστρονόμοϛ, ἀστροπολόϛ. AL. Auszleger desz Gestirns, Erfahrnet der Sternen B. Een astronomus, die den loop des firmaments wtleyt ende leert G. Astronome IT. Astronomo H. Astrologo que trata de los mouimientos
Baccalaureus iuris Vide Lyta.
Chirurgus Martiali, qui manu curat. xείρουργοϛ. AL. Wundartzt B. Wonden-meester, oft Chirurgijn G. Chirurgien IT. Cirurgo, ciroico H. Cirurgiano
Decempedator Vide Geometres.
Comicus Terent. Comoediarum scriptor. χωμιχόϛ, μομωδοποιόϛ. AL. Comedischreiber B. Comedidichter, fatsmaker, factiste G. Factiste, composeur de farses IT. Comico AN. Amaker, ofcomedies
Diaetus medicus in lap. vet. qui aegrotis victus rationem praescribit. διαιτητιχόϛ.
Dialecticus Cicer. qui dialecticam artem disserendi docet, διαλεχτιχόϛ. AL. Der die Kunst der Dialectica versteht vnd lehret B. Een dialecticus G. Dialecticien IT. Dialectico H. El que ensenna o apprendre la arte de dialetica
Doctor Cic. praeceptor Fabio magister Terent. διδάσχαλοϛ. AL. Ein Meister, Lehrer, Doctor, Schulmeister, Lehrmeister, Vnterweiser B. Meester, doctoor, onderwyser, leermeester,
schoolmeester G. Maistre, docteur, enseigneur, maistre d’escole IT. Maestro, dottore H. Maestro, ensennador, dotor
Finitor Vide Geometres.
Geometres Cic. finitor Eid. decempedator Eidem. Agrimensor. γεωμέτρηϛ. AL. Erdenmesser, Aussmesser der landen, Landtmesser B. Lantmeter G. Borneur, mesureur de tertes IT. Geometra, misuratore delle possessioni H. Medidor de las tierras
Grammaticus Fabio, literatus, qui quosuis auctores scit enucleare. γραμματιχόϛ. AL. Der die kunst Grammatica wol kan B. Die alle auctoren verstaet G. Grammairien, qui enseigne la grammaire IT. Ch’ensegna la grammatica H. El que ensenna la arte de grammatica
Grammatistes Suet. literator Fabio, γραμματιστήϛ. AL. Ein sehlechter Gelehrter B. Een grammatist, die de kinderen haer grammatica leert G. Grammaticien, scauant tellement quellement IT. Grammatista, grammatico, pedante H. Malletrado
Gymnasiarcha sequitur statim in Gymnasiarchus.
Gymnasiarchus Cic. gymnasiarcha, moderator vel gubernator ludi Cic. γυμνασίαρxοϛ Plut. γυμνασιάρxηϛ. AL. Der rector, oder regent der gantzen schul B. De rectoor, oft regent vander schole G. Recteur ou regent de l’escole IT. Ilrettore della sculoa H. El rector, o el regente de la escuela Alioqui Gymnasiarcha erat, qui cum sumptu aliquo praeerat exercitio palaestrico: qui etiam xystarcha, siue κυστάρxηϛ.
Herbarius Plin. qui rei herbariae notitiam habet. ῤιζοτόμοϛ. AL. Krautier, der die Krauter wolkennt B. Een herbariste, oft cruijtkenner G. Herbier IT. Herbolaio H. Erbalario
Historicus Cicer. qui res gestas literis mandat. λογοθέτηϛ Suidae. λογογράφοϛ, λογοποιόϛ. AL. Ein geschicht schreiber B. Historieschtyuer G. Historien IT. Historico, historiographo H. Historiador, cronicador
Iurisconsultus vel iureconsultus Cic. iurisperitus Eidem. consultus iuris Horat. νομιχόϛ, νομοδιδάσχαλοϛ. AL. Ein Iurist, rechtenweisz, oder gelehrter B. Een iurist, oft wetgeleerde, geleert inde rechten G. Iuriste, scauant es loix IT. Giurista H. Letrado per derechos
Leguleius Cic. qui legum studia sectatur. candi datus iuris. AL. Der inden rechten studiert B. Die inde rechten studeert G. Qui estudie es loix IT. Scolare che studia nelle leggi H. Estudiante en derechos
Literatus Vide Grammaticus.
Lithotomus qui calculos vesicae exscindit. λιθοτόμοϛ. AL. Ein steinschneider B. Een steensnyder G. Qui taille de pierre IT. Che taglia e coglioni, o la pedra H. El que taja la piedro de los ninnnos
Logodaedalus Cic. architectus verborum Eid. Sermonis artifex. λογοδαίδαλοϛ. AL. Ein wortdichter B. Een schoonspreker, een schoonpraet G. Forgeur des mots, bestisseur d’oraisons IT. Inuentore de motti nuoui H. El que halla palabras nueuas y fingidas
Lyta λύτηϛ quem iuris bacalaureum vocant. AL. Bacalaureus in den rechten B. Bacalaris in de rechten G. Bachelier es loix IT. Bacalario nelle leggi H. Bachiller en derechos
Magister pedaneus xαμαιδιδάσχαλοϛ. qui docet prima elementa de plano, et quasi citra cathedrae ius. AL. Einer der die kinder das Abc lehret B. Een die de kinderen den Abc leert G. Abecedaire IT. Abecedario H. El que ensenna los ninnos las letras primeras, y el Abc
Magister vittutis Vide Philosophus.
Mathematicus Tacito, Suet. et Tertull. genethliacus. Chaldaeus Agellio, apotelesmaticus: planetarius August. Tertull. Babylonius, (vnde Babylonij numeri apud Hor.) qui in genesin et natales hominum inquirt. et de euentu fortunaque indicat.γενεθλιαχόϛ, ἀπο τελεϛ ματιχόϛ Eustathio. γενεσιαλόγοϛ Artemidoro, xαλδαῖοϛ. AL. Geburtsteller B. Planeetleser oft kennet G. Mathematicien, qui fait la natiuite de l’homme IT. Mathematico, astrologo che fa la natiuita H. Astrologo de los nascimientos
Medicamentarius Plin. Pharmacopola Cic. Horat. φαρμαμοπώληϛ, φαρμαχοτρίβηϛ. AL. Apotecker B. Apteker G. Apothicaire IT. Apothecario H. Boticario
Medicus Cic. ἰατροσοφιστήϛ, ἰατρόϛ. AL. Ein artzt B. medicijn, medicijn meester G. Medicin IT. Medico H. Medigo o phisico
Metoposcopus Plin. qui ex faciei line amentis addiuinat. μετωποσχόποϛ. AL. Ein Warsager ausz dem angesicht desz menschenB. Een waersegger wt het voorhooft G. Vn endenineur hors la face IT. Vn iudonino per la faccia H. El que adeuina por la casra
Musicus Eoetio teste, qui ratione expensa, canendi scientiam, non operis seruitio, sed speculat ione imperio assumpsit, et iudicandi peritiam de rhythmis et cantilenis habet. nam qui operam suam in instrumentis eonsumunt, iisque Musicae famulantur , sua peculiaria habent nomina vt Cytharoedus, Lyricen, etc. μουσιχόϛ AL. Ein singer, der singen lehret B. Een sanger, die leert singen G. Musicien IT. Musico H. Musico, cantor
Myropola Plaut. pigmentarius, vnguentarius Cic. seplasiatius Lamprid. a Seplasio Capuano foro, vnguentariis destinato. φαρμαχώτριy. Demost. μυροπώληϛ, μυροβρέxηϛ. AL. Salbkremer oder verkauffer B. Salf vercooper G. Parfumeur, qui vend des onguents IT. Parfumiere che vende delli onguenti H. El que vende vnguentos olorosos Orator Cic. qui prudenter, apposite, et ornate dicere potest. ῤήτορ, χόπιϛ Lycoph. AL. Ein Redner B. Een Orator, oft welspreeckende man G. Orateur IT. Oratore H. Orador
Paedagogus Cic. paedotriba, moderator iuuentae martiali, qui puerorum mores informat. παιδοτρίβηϛ, παιδαγωγόϛ, παιδευτήϛ, custos, et pueri morum formator. Plin. AL. Zuchtmeister, Kinderlehrer B. Tuchtmeester, die de Kindeten onderwijst, tucht enn manieren leett G. Pedant, qui prend garde aux enfans IT. Pedante, pedagogo H. El que ensenna a los ninnos, maestro de crianza
Pharmacopola Vide Medicamentarius.
Philologus Cicer. qui discendi studio flagrat disciplinarumque amore tenetur. φιλολόγοϛ AL. Ein liebhaber der Schrifft, oder der lust hat zu lehrnen B. Een beminner der schrift, oft die een grooten lust heeft om te leeren G. Amoureux de l’escriture, ou desireux d’apprendre IT. Amatore de la scrittura, o desideroso da imparare H. Amador de la escrittura, a que tiene gran cuidado de appren der a algo
Philomusus Mart. Musarum amator. φιλόμουσοϛ. AL. Ein liebhaber der künsten, oder dess gesangs B. Een cunstbeminner, oft die de musijcke bemint G. Amoureux des muses, ou amateur de la musicque IT. Amatore delle muse, o della musica H. El que ama las artes o la musica
Philosophus Cicer. Magister virtutis Ciceroni dictus. φιλόσοφοϛ. AL. Ein liebhaber der Weis tzeit, ein glehrter Phantast B. Een philosooph, een liefhebber der wijsheyt G. Philosophe IT. Philosopho H. Filosopho
Physiognomon Cic. Physiognomus, qui e totius corporis filo atque habitu, de ingenio cuiusque pronuntiat. φυσιογνώμων Arist. AL. Ein natur erkenner, ein kunstreicher meister der an gestalt des?? leibs vrtheilet, was eines natur vnd complexion ist B. Die eens menschen aert enn complexie kent doort aensien G. Qui fait profession des conoistre la nature e des hommes a les veoir IT. Physiognomo, che due da voler coguoscere la nature delle persone a vederle solamente, astrologo H. El que conoce la natura del hombre a veerlo
Pigmentarius Vide Myropola.
Poeta Cic. vates Virg. a viendo, quod verba modulatione connectat, (id enim est viere) teste Victorino. ποιητήϛ, στιxαοιδόϛ Epigr. μουσοποιόϛ Theocrito. ἀοιδοθέτηϛ Epigr. ἀοιδόϛ, ῥαπιδοποιόϛ Dorice, quod poentae manu lauream gestarent.χάτοxοϛ ἐχ μουσῶν. AL. Ein poet B. Een poete, rethorisijn, oft veersschryuer G. Vn poete, ou faiseur de vers IT. Poeta H. Poeta
Professor Fabio, Suet. σοφιστήϛ Philost. (Sophistarum enim vocabulo, quod in odium atque inuidiam posteris seculis detortum est, professores omnes, qui pretio docebant, continebantur.) AL. Ein offentlicher leser, vnd lehrer B. Een doctoor, een openbaer leser oft leeraer G. Professeur, ou lecteur public IT. Professore publico H. El que se profiere de ensennar
Prolyta quem licentiatum indigetant barbari. προλύτηϛ. AL. Licentiat der richten B. Licentiaet in de rechten G. Licencie, ou licentiat es loix IT. Licentiato H. Licenciado en derechos
Seplasiarius vide Myropola.
Tragicus Horat. tragoediographus , cothurnatus vates Ouid. quod cothurni vsus tragoediae peculiaris fuerit. τραγωδοποιόϛ, τραγιχόϛ. AL. Tragedischreiber B. Tragedischryuer G. Composeur de tragedies
Tragoediographus praecedit in Tragicus
Tragoedus Cic. Actor tragoediarum , vt Comoedus pro actore fabulae.
Theologus Cic. θεολόγοϛ, θεοφάντωρ Hesych. θεοῤῥήμων Damas. θεηγόροϛ Suidae, θεοφρήτωρ Plutar. AL. Ein gelehrter der heyligen schrifft B. Die inder godtheyt geleert is, een schriftgeleerde G. Vn theologien IT. Theologo H. Theologo
Vnguentarius Vide Myropola.
DE ARTIFICIBVS NON LIBERALIBVS SIVE ILLIBERALIBVS. CAP. VIII.
ACcipitrarius ἱεραυστρὀφοϛ. AL. Ein falckner B. Een valckenaer G. Vn faulconnier IT. Falconero H. Halconero
Adfines in agris Digest. Vicini qui confines agros possident.
Aerarius faber Plinio. xαλχοτύποϛ. AL. Kupfferschmidt, Kessler B. Ketelboeter, copersmit, oft coperslager G. Chaudronnier IT. Calderaro, calderaio H. Calderero
Agaso Plin. Curtio, equi ductor et curator. ἱππηλάτηϛ. AL. Rosstreiber, Stalknecht, zaumer, Rossbub B. Stalknecht, Palfernier G. Palfrenier, escuier IT. Palafrenero H. Harriero
Agaso mulio Iuuen. qui mulum aut asinum ductat. ὀνοχίνδιοϛ, χιλλαχτήρ Dorice, ἀστραβηλάτηϛ Alciphroni, ὀνηλάτηϛ, ὀνὀφορβοϛ. AL. Ein eseltreiber B. Een Eseldryver, oft Muylatier G. Muletier IT. Mulatiere, mulatiero H. Mulatero, azemilero
Agonotheta qui certamina et acroamata Musica et Scenica proponit, iisque praesidet: vt athlotheta, qui praest Gymnicis. ille ἀγωνοθέτηϛ, hic ἀθλοθέτηϛ dicebatur.
Agricola Cic. agricultor Liuio, agticolator, turicola Ouid. rusticus Virgil. qui rus colit. γεωργόϛ, γῆϛ ἐργάτηϛ, xωρίτηϛ Musonio, ἔριθοϛ Hom. αῤουροπόνοϛ Epigr. ἀγροῖμοϛ, ἀγριώτηϛ. AL. Ein ackermann. Pawr, ackerpawer B. Een lantman, ackerman, teelman, boer, lantbouwer, bouman G. Villageois, rustre, laboureur de terre IT. Contadino, villano, rustico H. Villano, labrador del campo
Agricolator Iam fuit in Agricola.
Agricultor Praecessit itidem in proximo Agricola.
Alutarius Plaut. AL. Weissgerber, der lin leder zu bereyt B. zeemen leer. bereyder G. Qui appareille peaux deliees IT. Ch’acconcia li camozzi H. Que adoba pelejas delicadas
Alytarcha qui in certaminibus curam gerit, ne quid immodeste aut tumultuose siat, plebisque proteruiam coercet dispositis lictoribus. qui ἀλύται Elaeorum lingua dicebantur. ἀλυτάρxηϛ, ὀ τηϛ εὐχοσμίαϛ ἂρxων.
Ancilla Sallustio, θεράπαινα, παιδίσμη, σηχἰϛ ἃβρα, δούλη. AL. Dienstmagt B. Dienstmaecht, Maerte, Ionckwijf G. Chambriere, meschine IT. Fantesca H. Moca de serbicio
Annularius Cic. δαχτυλιουργόϛ, δαχτυλιογλύφοϛ. AL. Ein ringler, der ring macht B. Rinckmaecker, oft steensetter G. Qui fait des anneaux IT. Che fa delli annelli H. Que labra anillos
Anteambulo Mart. qui dominum aut heram praecedit. πρόπολοϛ, ὁ προπέμπων. AL. Eins Herrn knecht der fur jhme tritt, oder einer frawen leitter B. Een faliesleper, een blocksleper, een dienaer die voor dem heere oft voor de vrouwe gaet G. Vallet qui va deuant son maistre, ou conduit sa maistresse IT. Seruitore che dianzi suo patrone, o conduce la sua patrona H. Staffero, o moco de damas
Antiquarius Iuuen. qui antiquitatis studiosus prisca monumenta aut veterum monetas exquirit. ἀρxαῖχόϛ. AL. Ein liebhaber der alten pfenning oder muntz, vnd anderer antiquiteten B. Een beminder der antiquiteyt G. Amateur d’antiquite IT. Antiquario H. Amador de las antiguedades
Apiarius Plin. μελισσονόμοϛ, μελισσοβότηρ, μελισσοσόοϛ Epigram. μελισσοχόμοϛ. AL. Ymmenmeister B. Bieman G. Gounerneur de mouches a miel IT. Che gouerna li api H. Colminero
Aquariolus Festo, Impudicarum mulierum sordidus assecla. πορνεδιάχονοϛ. AL. Hurenfurer, zutreiber, Kupller B. Coppelaer, Hoerjager, roffiaen, Platijnwachter G. Maquereau, ruffien IT. Roffiano H. Roffiano
Aquarius Frontino, Aquarum custos. ὐδροφύλακ. et qui aquae abluendo corpori gerendae ministerium subit. ὐδροφόροϛ. AL. Ein Wassertrager B. Waterdrager G. Qui garde ou porte l’eau au bain IT. Aquaruolo H. El que trae o guarda el agua
Aquilex Varr. Nonio, qui inueniendae, eliciendaeque aquae rationem callet, a legendis aquis dictus. ὑδροσχόποϛ, ὑγροφάντηϛ, ὑγρολόγοϛ. AL. Brunnenmeister B. Fonteynmeester, een meester om een water te leyden, oft een fonteyne te maken G. Maistre fontenier IT. Condottore d’aqua H. El que conoce donde ay agua
Arator Virgil. ἀροτήρ, τμήγηϛ Hesych. γητόμοϛ. AL. Ackermann, Pfluger B. Ploeger, Ackerman G. Laboureur a la charrue IT. Aratore H. Gannan que ara la tierra
Archimagirus Iuuen. αῤxεμάγειροϛ. AL. Kuchenmeister B. Cenckenmeester, Oppercock G. Le maistre de cuisine, le maistre cuisinier, le maistre gueux IT. Il primo cuoco, o cuzinaro, il maestro di cugina H. El maestro ce cozina, el gran o principal cozinero, el cozinero major
Architecton sequitur mox in Architectus
Architectus Plin. architecton Varr. αῤxιτέχτων, λιθολόγοϛ Thucyd. οἰμοδόμοϛ qui praeest fabricae, et rationem operis animo conceptam metatur, fabricandaque praescribit. AL. Baw oder werckmeister B. Bou oft werckmeester G. Maistre ouurier, architecte IT. Architerto H. Maestro de obra para edificar
Archithalassus praefectus classis. στολάρxοϛ, θαλαττάρxοϛ, στολάρxηϛ, ἀρxιθάλασσοϛ, ναυχράτωρ. AL. Obrister im schiffzug, oder im meer B. Een Ammirael vander zee, oft van een vloote G. Admiral de mer, capitaine d’vne armee de mer IT. Ammiraglio, il generale dell’armata H. El general de galeras, o de la armada
Arcuarius τοκοποιόϛ. AL. Bochenmacher B. Bogemaker G. Qui fait des arcs IT. Che fa delli archi H. El que fabra los arcos
Arenarius Vide Bestiarius.
Argentarius in ant. lapid. pro eo qui principis argenteam suppellectilem custodit.
Argentarius coactor in lapid. vet. qui pecuniam colligit. B. Penningmeester G. Receueur
Armamentarius ὁπλοποιόϛ, εντοσιουργόϛ Hom. χαλχούργοϛ, ὁπλιτοποιόϛ. AL. Harnischmacher, oder Schlager B. Harnasmaker G. Vn ouurier der Harnois IT. Armaruolo H. Armero
Armentarius Virg. qui maiores quadrupedes pascit. ἀγελάρxηϛ Plutar. proprie tamen de boum pastore seu nutritore, haec Graecis efferuntur: βουφορβόϛ, βουτρόφοϛ, βοονόμοϛ, βουχόλοϛ, βουχάπηλοϛ. AL. Rinderhirt, Kuhutter B. Osseweyer, Koevvachter G. Bouuier, vachier IT. Bouaro H. Ganadero de ganada major
Artifex Fabio. τεxνίτηϛ. AL. Ein kunstler, Handvvercksmann, Meister B. Constenaer, meester, oft ambachtsman G. Artisan, gaigne pain IT. Artifice, artisano H. Artesano Ascaules vtticularius Suet. pithaules Senecae et Vopisco, ἀσχαύληϛ. AL. Ein sackpfeiffer B. Een moeselaer, een die op de rujispype, lullepype, oft sackpype speest G. Cornemuseur IT. Che suona la piua H. Tannedor de gayta. Gaylera
Assecla Cic. assectator Eid. pedissequus Eid. quid ominum sequitur. ὀπηδόϛ, ἀχόλουθοϛ. AL. Eins herrn knecht, oder diener, der dem herrn nachtritt B. Eens heeren dienaer, een pagie G. Page, seruiteur suiuant son maistre IT. Paggio, o seruitore che seguita il suo signore H. Page, o seruidor que an da tras de su amo
Assectator Praecessit iam in Assecla.
Atellanus scenicus Cic. quiludos Atellinos argumento ioculari edit. σχηνιχόϛ, βιολόγοϛ, ἀρxαιολόγοϛ, ὁμηριστήϛ. AL. Ein Kautz, oder brillenreisser B. Een boetsenmaker, sinneken, oft neefken G. Basteleut
Athleta Cicer. qui virtutis causa palaestra exercetur. ἀθλήτηϛ. AL. Ein Fechter B. Een Campioen, een campvechter G. Maistre luicteur IT. Luttatore H. Luchador
Athleta Vide agonotheta.
Atriensis Cicer. qui atrium obseruat, praecipuae fidei seruus in familia, penes quem cura erat gentilitiarum imaginam. quae in atriis poni solebant. διαιτάρxηϛ, αὐ/λιοϛ. AL. Portner, Thurhutter B. Deurwaerder, Poortier, oft Huyssier G. Portier ou huissier de sale IT. Vsciere di sala H. Portero
Auceps Plaut. ἰκευτήϛ Suidae. ἰκευτήρ proprie, qui visco fallit aues. ὀρνιθευτήϛ Dinarcho, ὀρνιθοθήραϛ, ὀρνιθαγρευτήϛ. AL. vogler B. Vogelaer, Vlieger G. Oiseleur IT. Vccellaio, vccellatore H. Cacador de aues
Auctoratus Hor. qui se ludo gladiatorio vendiderat, et ad periculum erat adductus.
Auiarius Colum. ὀρνιθοπώληϛ, ὀρνιθοχάπηλοϛ, ὀρνεώτηϛ. AL. Vogel verkauffer B. Vogelvercooper G. Qui vend des oiseausx. IT. Che vende delli vccelli H. Criador o vendedor de aues
Auletes Cic. tibicen Eid. auloedus αὐλω|δόϛ, βομβαύλιοϛ. AL. Schwegler, Pfeiffer B. Pyper, oft speelman G. Ioueur de fleute IT. Pifaro H. Pifaro
Auloedus Vide iam positum Auletes.
Aurarius Bud. inaurator. xρυσοτήϛ AL. Vergulder, Vbergulder B. Vergulder, overgulder G. Doreur, endoreur IT. Indoratore H. Dorador
Aurifex Cicer. xρυσοὑ/ργοϛ, γρυσοxόοϛ. qui proprie aurum fundit. AL. Goldtschmidt B. Goutsmit G. Orfeure, ou affineur d’or IT. Orefice H. Platero, que labra oro
Auriga Ouid. essedarius Cic. quadrigarius Arnobio, plaustratius Vl. aurigarius Sueton. quanquam Quadrigarius proprie sit Varroni, qui currum quaternis equis iunctum agit η(νἱοxοϛ, ἀρμηλάτηϛ, αῥματηλάτηϛ, χέντωρ, ἱπποδιώχτηϛ, ἐμβάτηϛ. AL. Fuhrmann, oder Wagenmann B. voerman, oft Wagenaer G. Roulier, chartier IT. Carrettiere H. El que rige el carro, carretero
Aurigarius Iam fuit in Auriga.
Automatarius faber in ant. lap. qui horologia, verua, aliasque machinas aut imagines sua sponte versatiles fabricatur. B. Vrewerckmaker G. Qui fait des horologes
Balneator Cic. βαλανεύϛ. AL. Badtmeister B. Bat, oft Stoofmeester G. Maistre des bains ou estuues IT. Bagnaruolo, stuffaruolo, maestro del bagno H. Bannador
Balnator Dig. pro seruo qui balnei vsibus inseruit. AL. Ein Bader B. Een Stoofknecht, oft dienaer G. Vallet de bain IT. Famiglio del bagno H. Moco del banno
Bestiarius Tert. Senecae, arenarius Firmico, qui contra bestias pugnabat, θχριομάxοϛ. AL. Der offentlich wider die Thieren kempfft B. Die de wilden beesten bestrijt G. Qui combat contre les bestes IT. Che combatte con leb bestie H. Que pelea contra fieras
Bigarius Vide Cisiarius.
Bibliopegus Librorum compactor. βιβλιοπηγόϛ. AL. Buchbinder B. Boeckbinder G. Relieur de liures IT. Ligator de libri H. Acador de libros
Bibliopola Mart. βιβλιοπώληϛ. AL. Buchfuhrer, oder Buchverkauffer B. Boeckvercooper G. Libraite, marchand de liures IT. Libraio, libraruolo H. Librero
Bractearius Bud. bracteator Firmico, qui aurum in laminas exiles ducit ac procudit. xρυστήϛ Plut. xρυσού μαλάχτηρ Eid. πεταλουργόϛ. AL. Goldschlager B. Goutslagher G. Orbateur, bateur d’or IT. Batioro, batidor d’oro H. Batehoia
Bracteator Vide Bractearius iam iam positum.
Bubsequa Vide Bubulcus statim sequens.
Bubulcus Cic. bubsequa Apuleio et Sidonio, a sequendis bubus. iugarius Colum. Curator boum, qui boues iugo associat, aut stimulis agit. βουχαῖοϛ, βοχλάτηϛ, βουπελάτηϛ Apollonio, βούτηϛ, βοοσσόοϛ, ζευγηλάτηϛ. AL. Ochssentreiber B. Ossendryver G. Bouuier, vachier IT. Bouaco, vaccaro H. Boyero, vaquero
Buccularius qui galeas apparat. a buccula, quae galeaepars est. χορυθοποιόϛ. AL. Ein helmmacher B. Helmslager, oft beckeneelmaker G. Qui fait des heaumes et salades IT. Che fa delle sellate H. Que labra moriones, y selladas
Caementatius structor Cic. τοιxοποιόϛ, τοιxοδόμοϛ. AL. Ein
Maurer B. metser, oft metselaer G. Macon IT. Muraro, muratore H. Murador, murero
Calator Plauto in Rudente, puer qui herilia arma in militia portat. AL. Troszbub B. Trosboeue G. Goujard IT. Ragazzo H. Rapaz, o moco de soldado
Calcarius Plin. τιτανοποιόϛ. AL. Ein Kalckbrenner B. Calckberner G. Qui fait de la chaux, chauxfournier IT. Qui bruscia de la calce H. Calero
Caprarius αἰγονόμοϛ, αἴπωλοϛ, αἰγιβόταϛ AL. Geissentreiber, oder Hirt B. Geyten herder, Geyten dryuer G. Cheurier IT. Capraro H. Cabrerizo
Capsarius Digest. qui mercede seruat inclusa vestimenta balneantium.
Capsarius Suet. capsarum opifex Digest. scriniarius. θαλιοποιόϛ, χιστοποιόϛ. AL. Ein Schreiner B. Kistenmaker, oft schrijnvvercker G. Qui fait des coffres IT. Che fa delle casse H. Que labra caxas
Carbonarius ἀνθραχευ\ϛ, μαριλευτήϛ, ἀνθραχοπώληϛ. AL. Ein Koler, oder Kolbrenner B. Coolberner, coolger G. Charbonnier IT. Carbanaro, carbanaio H. Carbonero
Carminarius qui lanam carminat, (vt Plinius loquitur) a spurvitiis repurgat, ac veluti pectine tenuat. AL. Wollenkratzer, Streicher, oder Kemler, Kartescher B. Woileclopper, Kemmer, Kaerder, kammer, oft Heeckelaer G. Cardeur de laine IT. Batilana H. El que carmina o carda la lana
Carpentarius essedarius, plostrarius. α(μακουργόϛ Aristoph. α(μακοποιόϛ, α(μακοπηγόϛ Heraclidi τέχτωρ Hom. αῥματοπηγόϛ Polluc αῥματοποιόϛ. AL. Ein Radt oder Wagenmacher B. Een Wagenmaecker, ratmaecker, Wielmaecker G. Qui fait les roues, ou les chariots IT. Che fa li carti, o le catrette, et le rote H. Que labra los cartos, y haze las ruedas en ellos Quid vero obstat, quo minus Essedarij et Carpentarij vocabulo intelligamus eum, qui currus fabricatur, tametsi eo nomine significatur apud Ciceronem aliosque is, qui currum agit: quando hic destituimur propria voce.
Caupo Cic. stabularius Vlp. qui viatores pretio accipit, πανδομευ\ϛ, χάπηλοϛ. AL. Ein Wirt B. Weert, eea Herbergier, Tauernier, die gasten set G. Hoste, hostelier, tauernier IT. Hoste, tauernaro H. Tauernero, ventero
Celeustes Bud. Nauigationis moderator, qui remiges signo vocali exhortatur. χελευστήϛ, ὀτρμυτήρ Hesyc. AL. Der zuschreyer vnd treiber der ruderknechten, der Comith B. Die de roeyers oft bootsghesellen aenport, ende die dat heet doen, de Comijt, de Opperbootsman G. Le comite, enhorteut de rameurs, donneur de courage IT. Il comito, che commanda fischiando o subiando H. El gomito, que manda con el ciffolette
Cerdo Suet. veteramentarius sutor Sueton. παλαιουργόϛ, βυρσοποιόϛ, χαττύων. AL. Schuchsliker, Altbutzet, Schuchblatzer, Altreisz B. Schoenlapper G. Sauetier IT. Sauatiere, acconciascarpe H. Remendon de capatos
Cereuisiarius Cereuisiae coctor. ζυθέyηϛ, zythepsa, qui zythum coquit. AL. Bierbrauvver B. Bierbrouvver G. Brasseur
Cetarius Cic. μητοπώληϛ. AL. Der die grossen Meerfisch verkaufft B. Vischmenger, een die grootezee-visschen vercoopt G. Poissonnier, qui vend de grands poissons de mer IT. Pesciuendolo, che vende e grandi pesci marini H. Pescador de las almadrauas
Chiromanticus sequitur mox in Chiromantis
Chiromantis vel chiro manticus. xειρομάντιϛ. quie manuum lineamentis futura praedicit. AL. Warsager ausz den henden B. Een hantkijcker, oft besiender G. Vn chiromancien ou endeuineur hors la main IT. Chiromantico H. El que adeuina por rayas de la mano
Chironomus Iuuen. gesticulator Colum. xειρονόμοϛ. AL. Ein gauckler, der vil seltzame bossen mit den handen treibt. item ein Morischer oder kocherspergischer tantzer B. Een guychelaer, oft een Morisschen danser G. Qui fait mines des mains. item danseur de morisques IT. Ch’e destro colle mani, o che dansa delle moresche H. Hozedor de gestos
Choraules Martiali, qui in choro sistulam inflat. xοραυλήϛ. AL. Spielmann, Pfeiffer der ein dantz pfeifft B. Pyper, oft speelman daermen danst G. Ioueur de fleute a la danse IT. Chi suona o gioca di flauto nella danza H. El que tanne en la danca.
Cinerarius Catullo, ciniflo Hor. capillaturae structor Tertulliano, qui prunas inflat, vt calamistra acusque calefiant, qui calamistris crines vibrat atque inurit. χεροπλάστηϛ, βοστρυxοπλόχοϛ. AL. Der das haar krauset B. Die’t hayt crolt G. Qui crespe les cheueux IT. Che crispa li capelli H. El que encrespa los cabellos
Ciniflo Vide proximum cineratius.
Cifiarius Vlp. bigarius, carrucarius Vlp. ζευγοτρόφοϛ. AL. Karcher, der ein karch fuhrt B. Karteman G. Charton IT. Che mena la carrerta H. Cartetero
Citharoedus Cicer. qui ad citharam canit, dum pulsat. citharistes Cic. fidicen Eid. χιθαρωδόϛ, φορμιγχτάϛ. AL. Ein harpffenschlager, lautenist, oder geyger B. Een harpenslagher, oft luytenspeelder G. Harpeur, ioueur de harpe ou de luth IT. Chi suona di liuto, a de la harpa, o cithara H. Tannedor de harpa o cithara ClassiarijCaes. epibatae Hirtio qui naualibus operis aes merent, non aliter atque in castris milites. ἐπιβάται. AL. Kriegssleuth auff dem Meer B. Chrijchslien ter Zee G. Gents de guerre sur la mer, soudarts de nauite ou de galere IT. Soldati delle galere, o galeoni H. Soldados de galera, o galeon
Clinopegus qui spondas fabricatur, χλινοπηγόϛ, χλινοπειόϛ. AL. Spanbettmacher B. Lidecantmacker G. Menuisier, qui fait des chaslits ou couches IT. Che fa le lettighe H. Que labra las camas, o lechos de madera
Coactiliarius in lap. vet. qui coactilia concinnat et facit, hoc est, vestimenta e coactis lanis. B. Viltenmaecker
Cocus vel coquus Cic. μάγειροϛ, δαιτρόϛ, ὀyοποιόϛ, xύτρεyοϛ Athenaeo, apud quem male xύτρεφοϛ legitur, ἂρταμοϛ Hesychio. AL. Koch B. Cock G. Cuisinier IT. Cuoco, cuzinaro H. Cuzinero
Coenacularius Vlpia. qui coenaculum vnum atque alterum vsuihominum instructum habet. σταθμούxοϛ. AL. Haussmann der eine oder zwo Kammeren inn hat B. Huysmann die een Camer oft twee heeft te bewoonem
Colonus (de quo superius) est praedij rustici conductor, ita dictus, quod colat nummis. AL. Ein Meyer B. Lantpachter, een Pachtenaer G. Fermier IT. Fituale de la villa H. Que mora en heredad alquilada
Colonus partiarius Digest. qui cum Domino fundi fructus partitur, quasi qui societatem coierit. χοινωνόϛ. AL. Mitgenoss, Gemeinder B. Een Hoeuenaer, die om de helft t’lant bouwt G. Parsonnier, qui fait a la moytie IT. Che lauora la possessione per la mita H. Que labra la tierra por la meitad
Colonus perpetuarius Gratiano, qui perpetuo agrum conduxit, aut certa pensione in vitam suam. χληρούxοϛ. AL. Der den Meyerhoff zu einem Erbgut empfahet B. Een Erfpachtner, gheschwooren Huerlinck G. Fermier a tousiours IT. Colono o castellano hereditario, o pur sempre H. Que tiene alquilado el campo por siempre
Conchyta Plauto, qui conchas legit et musculos. χογxυλιευτήϛ. B. Mosselman G. Pescheur de mousles
Coniector Cicer. somniorum interpres Eid. ὀνειροπόλοϛ Hom. ὀνειροχρίτηϛ, ὀνειρομάντιϛ. AL. Ein Auszleger der Traumen B. Eene droomen wtleggher G. Deuin des onges IT. Indouino delli sogni H. Elque adeuina los suennos
Consitor Ouid. plantator, qui arbores depangit. φυτουργὁϛ, φυτοσχάφοϛ Theocrit. φυτηχόμοϛ, φυτόχομοϛ, φυτοεργόϛ. AL. Plantzer, Zweyger B. Boomplanter, Boomsetter G. Planteur IT. Plantatore H. Plantador
Conuiua Cic. δαιτύμων. epulo Liuio. AL. Gast B. Gast G. Qui est conuie et inuite IT. L’inuitato H. Combidado
Conuiuator Liutio, qui conuiuas accipit. ε(στιάτωρ Plat. AL. Der Wirt, der die Gastung halt B. De Weert die de Maltiit hout G. Qui fait le bancquet IT. Che fa il pasto H. Que tiene el combite
Coquus vide Cocus.
Coriarius Plin. Coriorum concinnator, qui et coriarius subactarius in vet. marm. dicitur. πέχτηϛ Tharrhaeo, βυρσοδείyηϛ, σχυτοδέyηϛ σχυτοπώληϛ. AL. Ein Lederer, oder Ledergerber B. Leertouwer, Huyuetter, Huytbereyder, Huytcooper G. Baudroyeur, conroyeur IT. Acconciacuorami H. Curti dor que adoba cueros
Coronarius Plinio. στεφανοπλόχοϛ. AL. Krant; macher B. Cransmaeker, Roosenlioeyen maecker G. Faiseur de chapeaux de fleurs IT. Che fa delle ghirlande
Coroplathus Puparum et sigillorum effector. χοροπλάθοκ Dion. Chrysostom. χουροπλάθοϛ Christodulo. AL. Dockenmacher B. Poppen maecker G. Qui fait des poupees
Crustarius Plin. qui incrustat parietes. χονιάτηϛ AL. Glester, Gletter B. Plaecker plastaer, leemplecker
Crustularius Sen. qui crustula venundat. AL. Oblatenbacher B. Oblatenbacker, Oblijenbacker, Coeckebacker G. Faiseur de pain d’espice, faiseur d’oublies IT. Che fa marzapain H. Que haze cortezas para comer Sunt enim crustula pistorij operis edulia saccharata et mellita.
Culcitrarius τυληφαντήϛ Hyperidi, στρωμνοποιόϛ. AL. Ein Federbethmacher B. Bedmaecker, een materasmaecker, die kulckten stopt met wederen ende pluymen G. Qui fait des lits, et les remplit de plumes IT. Matterazzaro H. Mattelassero, que hinche los matelazos de lana
Cultrarius quamuis Suetonius alio sensu extulerit, qui cultros apparat. μαxαιροποιόϛ. AL. Messerschmidt B. Mesmaecker G. Qui fait des cousteaux IT. Che fa delli coltelli H. Cuchillero
Cupedinarius Terent. qui esculenta delicatiora apparat. AL. Pastetenmacher, brater B. Pasteybacker, oft Brader G. Rostiet, viuandier, rostisseur, pastissier IT. Pasticiere H. Vendedor de golosinas
Decempedator Cic. finitor Eid. Plauto, metator Eid. γεομέτρηϛ. AL. Ein Landtmesser B. Lantmeter G. Mesureur de tetre IT. Che misura il terreno H. Medidor de tierras
Dendrophori in lap. vet. qui ligna venalia portant circum compita. B. Hout draghers G. Porteurs de bois
Depilatrix pilatrix, quae volsellis crines educendo deglabrat hominas
παρατίλτρια Philost. AL. Ein Weib dass das Haar aussraufft B. Een Hyr wttreckster G. Femme arrachant le poil IT. Dona che caua et estirpa e capelli H. Muger que artanca los pelos
Designator Suet. Arbiter certaminis. brabeutes, qui praemin attribuit. βραβευτήϛ. AL. Der die Gaben aussgibt B. Die de prijsen geef G. Qui donne les pris IT. Che dali primi el vincidore H. El que da el galardon de la vitoria
Doliarius Plinio. qui dolia componit. AL. Ein Fassbinder, ein Binder B. Een kuyper G. Vn tonnelier, cuuelier IT. Botajo H. Botero, tonnelero
Dossuarius baiulus Cic. gerulus Hor. corbulo φόρτακ, φορτηγόϛ, ἂγγαροϛ, νωτάρηϛ, ἀxθοφόροϛ, ἀγχαλιδοφόροϛ, φορτοβαστάχτηϛ Suidae, α(σχαροφόροϛ, σχευοφόροϛ. mulus Marianus. χομιστήρ. AL. Ein Tracher, Fachin, Kretzer Een Sack oft turf drager, een Arbeyder. G. Vn portefaix, crocheteur, gaignedenier IT. Facchino H. Canapan, bastaje
Eclogarius Cicer. qui eclogas, hoc est compenida librorum, quos legerit, excerpit, annotat, scribit: siue qui summatim libri cuiusque materiam, et insigniores locos contexit. ἐχλογεύϛ dier potest, ὁ/τι τάϛ ἐχλογάϛ ποιεῖ.
Emissarius Cic. Internuntius, qui ad nutum domini excubat aut praesto est, vt emitti queat. praecursor Cic. δρομοχήρυκ Dioni, ἀγγελιαφόροϛ, η(μεμοδρόμοϛ, πρόδρομοϛ AL. Lauffer, Lackey, Bott B. Een Boode die om Loon gaet, een Looper, een Lackey G. Vn messagier, vn va luy dire IT. Il corriere, o laccaio H. Moco para mandados
Epibatae vide Classiarij.
Epulo est collega societatis confraternitatisque vt vocant. B. Cildebroeder vide Conuina.
Equarius Solino. ἱπποφορβόϛ, ἱπποβουχόλοϛ, ἱπποχόμοϛ. AL. Stalmeister, Marstaller B. Maerschalk G. Courtier de cheuaux, mareschal, escuyer IT. Coratiere de caualli, ch’ha caualli a nolo H. Que alquila o voude cauallos
Equiso Varr. Equorum magister et moderator. ἱππηλάτηϛ, ἱππονόμοϛ, ἱππονόμηϛ ἱπποπείρηϛ, ἱπποχόμοϛ. AL. Rosskemmer, oder Bereitter B. Peerberijder G. Picqueur, ou domteur de cheuaux IT. Caualcatore, cauallericcio H. Cauallerizo, caualcador
Ergastularius Colum. qui praeest ergastulis. ὁ τῶν ἐργαστηρίων ἐπιστάτηϛ. AL. Lochhutter B. Een Steenwaerder, Stockmeester G. Qui a la garde des serfs emprisonnez IT. Il guar diano de eschiaui incarcerati H. La guardia de los carceleros
Ergastulus Lucilio. catastus Vitr. Seruus ergastulo inclusus, qui e vinculis opus facit. AL. Ein Gefangner B. Een gheuanghen Slaue G. Serf enferre IT. Schiauo incarcerato H. Carcelero
Essedarius vide Auriga, et Carpentarius.
Faber generice dicitur, qui e duriore materia aliquid facit. τέχτων. AL. Ein jeglicher Werckmann der in hartem Zeug wercket B. Al wat in harde stoffe wercket G. Tout ouurier besoignant en matiere dure IT. Ogni sorte d’artisani H. Official de qualquiera arte
Famulus Ouid, minister Cic. οἰχέτηϛ, δρήστηϛ suidae, δρηστήρ Hesych. διάχονοϛ, θεράπων, ὑπηρέτηϛ, χονήτηϛ. AL. Ein Knecht, diener, Bub, Iong B. Een Dienaer, oft Knecht G. Vn seruiteur ou vallet IT. Famiglio, ministro, seruitore H. Seruidor, moco, criado, mochaco
Fartor Colum. qui aues altiles farcit et saginat. σιτευτήϛ. AL. Vogelmester B. Vogelmister, Vogelmester G. Qui noutrit les oiseaux en mue pour les engraisser IT. Ch’ingrassa vccelli H. que engorda aues
Fartor Terentio, qui farcimina et falta implet ad esum, teste Donato ἀλλαντοπώληϛ. AL. Ein Wurstmacher B. Worstmaecker, beulingenstopper, die Saucijskens maeckt G. Saucisier IT. Salcizzaro H. El que haze salcicias o rellenos
Ferrarius faber Plin. σιδηρευ\ϛ, xαλχεύϛ. AL. Ein Eysenschmidt, ein Schmidt, ein Schlosser B. Een ysersmit, smit, flootmaecker G. Forgeron, serurier IT. Ferraio, ferrero H. Herrero
Fibularius AL. Spang oder Beschlagmacher B. Gespenmaecker, Beslachmaecker
Figulus Plin. χεραμευ\ϛ, πηλοποιόϛ. Aphrod. πηλοπλάτοϛ Luciano, nisi potius πηλοπήτοϛ legendum sit, ἀπό τού τόν πηλόν πατεῖν, πηλοπλαστήϛ, xυτροπώληϛ. AL. Haffner B. Potbacker G. Potier IT. Figulo, pignatero H. Ollero
Finitor vide Decempedator.
Flammearius Plauto, qui flammeo colore vestes tingit. φλόγινοβαφεύϛ. AL. Rothferber B. Rootverwer, oft die met Greyn verwet G. Teinturier de grain IT. Tintore di grana H. Tintoreno de grana
Fossor Virg. βολοστρόφοϛ, σχαπτήρ, σχαπανευ\ϛ, σχαλευ\ϛ, ὀρυχτήϛ. AL. Graber B. Grauer, Deluer, Spitter G. Fossoyeur, fouisseur IT. Fossore H. Cauador
Foeniscae Colum. foenifex Plin. qui foenum succidit. Foenisector Colum. xορτοτόμοϛ. AL. Meder, der die Wisen abmehet B. Hoymaeyer G. Faucheur de prez IT. Segador di feno H. Gadaneador, que siega feno. Focarius qui foco in naui praeest. ἐxαρεύϛ Pollu. AL. Der Koch im Schiff B. De Cock int Schip G. Le cuisinier de la nauire IT. Il cuogo della naue H. El cozerino de la nao
Focaria Hieronymo, Culinaria ministrat. μαγειρίσσα. AL. Kochin, Kochendierne B. Keuckenmaerte, oft Keucken ionckwijf G. Cuisiniere IT. Cuoga, cuzinera H. Cozinera Flagrio, Nonio, quod flagris subiectus sit, seruus vocatur. verbero Plaut. mastiga Eid. μαστιγίαϛ, νωτοπλήκ. AL. Een boser Bub, ein Lotterbub, ein streichwrdiger Bub B. Een stuck Boefs, een Rabaut, een Fiel, die weerdich is datmen hem geesselt G. Belitre, coquin digne d'estre fouette IT. Pultrone, forfante degno d'esser frustato H. Sieruo acotado, vellaco que merecera acotas
Frondator Virgil. arborator. Plin. putator arborum Eid. qui colit arbores et putat. φυλλοτόμοϛ, ἀλσόχομοϛ, ὑλοτόμοϛ, κυλουργόϛ, φυτουργόϛ, ὑλουργόϛ. AL. Sa uberer der Baum, Hauvwer B. Boomcuysscher, Boomsnoyer, Wijngartbesnijder G. Esmondeur d'arbres, tailleur de vignes IT. Tagliator delle viti H. Podador de las vinnas
Fullo Plauto χναφευ\ϛ vel γναφευ\ϛ, στιβεύϛ Tarrheaeo. πλυνόϛ, πλυντήϛ, νάχηϛ AL. Ein Walcker, oder Bleicher B. Volder G. Foulon IT. Fullone H. Lauador de panno
Funambulus Terent. funirepus Politiano, neurobata Firmico AL. Ein Seilgenger qui per extentum funem incedit xοινοβάτηϛ, νευροβάτηϛ. B. Een coordendanser G. Danseur sur la corde IT. Che va et dansa sopra la corda H. El que anda z danca sobre la cuerda
Fusor aeramentarius AL. Ein rotschmidt, Messingschmidt B. Gheelghieter, clockghieter, bussenghieter G. Fondeur de cloches et artillerie IT. Che gietta campane o artilleria H. Derramador de campanas o artillerias
Gemmarius qui gemmas polit et venundat φαρμαχοπώληϛ apud veteres dicebatur, teste Aristoph. schol. in Nebulas, quod nulla non gemma peculiares habeat et singulares vires, non minus quam pharmaca. AL. Een Iubilier B. Iuwelier G. Iozlier, vendeur de iozaux et bagues IT. Gioiliere H. El qui lzmpia z vende piedras pretiosas
Gemmarum mango Plin. qui gemmas interpolat vt pluris reuendat. B. Steengenbeentghen vercooper G. vendeur de pierreries
Gesticulator Vide Chironomus.
Gladiator Cicer. μονομάxοϛ. AL. Ein Fechter mit dem Schwerd B. Een Schermer G. Ioueur d|espee, escrimeur IT. Scrimiatore, giuocatore di spada H. Esgremidor de espada
Grallae χωλόβαθρα Artemid. H. Yanco
Grallator Plauto, χαλοβάτηϛ, γύπων Polluci, χαλοβαθράριοϛ. AL. Steltyer B. Die op stelten oft schaetsen gaet G. Qui va sur des eschasses H. El que anda en zancos
Gubernator Cic. qui clauum gubernat. χυβερνήτηϛ, οἰαχεστρόφοϛ Aeschylo, ποδοxῶν Antiphonti τῆϛ νέωϛ η(νίοxοϛ poetice, vt auriga apud Ouid. οἰαχιστήϛ. AL. Der am Ruder oder an der Steur stehet B. De Stierman G. Gouuerneur IT. Il gouuernatore della naue, il nocchiero H. El nauchel, el piloto, o gouernador de la nao
Gymnasta γυμναστήϛ. Palaestrae magister.
Hamiota Plaut. qui pisciculos hamo venatur. ἀσπαλιευ\ϛ, ἀσπαλνευτήϛ. AL. Fischer mit dem Angel B. Angelaer, Angelvischer G. Pescheur auec hamesson IT. Piscatore con el hamo
Haruspex Terent. extispex. Varr. qui harugarum, id est hostiarum, exta et vitalia inspectat ad cognoscendum inde futurorum euentum. σπλαγxνοσχόποϛ, ἱεροσχόποϛ. AL. Warsager auss beschawung der Eingeweyden B. Waersegger wt het Inghewant G. Deuin par les entrailles
Helciarius Mart. qui nauim aduerso amnetrahit fune ductario. AL. Der ein Schiff zeucht mit ein Seil B. Een Schuyttrecker G. Qui tire vn bateau IT. Che tira qualche nauicella con la fune H. Que tra hela hanquilla con la cuerda
Helciarius etiam qui fune molitur onera in naui, ε(λχυστήρ.
Histrio Cic. actor. Eid. qui voce et gestu fabulas agit. ὑποχριτήϛ, δειχχλιστήϛ. AL. Spielhalter, Comedispieler, Schawspieler B. Speelder, oft personagle in een speel G. Ioueur de farces IT. L'histrione, ola personna della comedia AN. Player of interludes
Hortulanus olitor. Cic. χηπουρόϛ, χυπευ\ϛ, χηπουργόϛ. AL. Gartner B. Een Tuyman, Houenier G. Iardinier IT. Hortolano Boccat. H. Ottelano
Imbricarius πλινθονργόϛ, πλινθευτήϛ. AL. Holziegelmacher B. pannemaecker, oft Pannedecker
Infector Plin offector Festo, tinctor. βαφευ\ϛ, ἀνθοβάφοϛ, xρωννύϛ. AL. Ein Ferber B. Een Verwer G. Teincturier IT. Tintore H. Tintor
Insularij Petronio Arb. Viles homines, et publicis operibus addicti, quales fere hodie qui ad remos damnati sunt. B. Galeyboeuen G. La canaille des galeres IT. Ca canaglia delle galere H. Los porros Morescos Turcos de galera
Interpolator mango Plin. veterum est et obsoletarum rerum, vt
vestium, reparator. ἐπισχευαστήϛ. AL. Stumpler, Hosenflicker, Kleyderbutzer B. Een Brodder, ophaelder, oft Vernieuwer van ouden Dinghen, als van Cleederen, Oudercleercooper G. Fripier, radoubeur IT. Regatiere, giudeo, strazzaruelo H. El que redoba y remienda la vestiduras viejas y assas la venne por nueuas, remendon de cosas vsadas
Interpres somniorum vide Coniector.
Lactarius Lampridio, casearius. τυροποιόϛ, τυροπώληϛ. qui e lacticiniis edulia concinnat. AL. Der Speiss von Kass oder Milch zurüstet B. Suyuelmaecker, Suyuelcooper, Keesscooper G. Laictier, formagier IT. Che vende latte, o fromagio H. Que vende leche y queso
Lanarius Plauto, lanifex, lanificus Mart. ταλασιουργόϛ, ε(ριουργόϛ, ταλάσιοϛ. AL. Eein Wullenwercker, Wullenschlager, Wollenspinner, ein Wullenweber B. Ein Wollenwercker, Wollespinder, Wolleweuer G. Drappier, qui accoustre les laines, tisserand en laine IT. Acconcia lane, drapiere, batilane, tessitore di lana H. Texedor en land
Lanipendia Paulo Iuriscon. lanifica Mart. quae net. xερνῆτιϛ Callimacho. εἰροχόμοϛ, Hom. εἰροπόνοϛ, ἐριουργόϛ, λινουργόϛ Alexidi. AL. Ein Spinnerin B. Spinster G. Vne filoire IT. Filator H. Hiladera
Lanista cic. Gladiatorum institutor, qui discipulos eius artis in aliorum iugulos animat: quales Italia habet etiamnum eos, qui in duello, siue singulari certamine suis vtrinque praesto adsunt. AL. Ein Fechtmeister, ein Freyfechter B. Een Schermer, oft ein Meester van schermen G. Maistre escrimeur IT. maestro della scrimia H. Maestro para esgremir
Lanius et lanio Cic Liu. carnarius. χρεουργόϛ, χρεπώληϛ, χρεοδαίτηϛ σπλαγxνοτόμοϛ. AL. Metzger, Kuttler, Schlachter, Fleischhacker B. Vleeschouwer, Slager G. Bouchier IT. Beccaio H. Carnicero
Lapicida latomus, lithurgus. λιθοκόοϛ, λιθουργόϛ, λατύποϛ, λιθοχόποϛ Demosth. λατόμοϛ, λιθοτόμοϛ Xenoph. λιθοτομίαϛ. AL. Steinmeitz, oder Steinbrecher, Steinhawer B. Steenhouwer G. Quarrier IT. Tagliapedre H. Cantero
Laterarius πηλοφόροϛ, πλινθουργόϛ, χεραμοπώληϛ, πληνθιαχόϛ Milesio. AL. Ziegelmacher, ein Ziegler B. Tegelmaecker, oft Careelbacker G. Qui fait des bricques ou tuiles IT. Che fa delli quadrelli, ô delle tegole H. Que labra de los ladrillos, o tejados
Lecticarius Suet. quilecticas, siue hexaphora potentiorum gestabat. ε(κάφοροϛ. AL. Rossbartrager, Bethtrager B. Rosboerdrager G. Qui aide a porter la lictiere IT. Ch'agiuta a portar la lettica H. El que ayuda traer o lleuar la lettera
Legatus classis qzi vicarias partes praefecto agit. ἐπιστολεύϛ Poll. ὁ ἐπἰ τού στόλου διάδοxοϛ τού ναυάρxου. AL. Leutenambt im Schiff B. Onderammirael G. Le lieutenant du general de l'armee IT. Il viceam miraglio H. El luegoten ente de la armada
Libarius Senecae, qui liba et placentas parat venalia. AL. Fladenmacher B. Vladenbacker, oft Wafelbacker G. Faiseur de tartes IT. Che fa delli torte H. Cozinero de tortas
Librarius Cicer. qui libros describit. χαλιγράφοϛ. AL. Buchschreiber. Boekschrijuer G. Escriuain de liures IT. Libraio, scrittore de libri H. Escriuano, que escriue libros
Librator Plinio Iun. huius munus dissidet ab Aquilege, explorat enim atque examinat aquarum, lacuum, fontium alitudinem, quanto superent. ea loca, quo eas deriuare constituerit. AL. Brunnenmeister
Lignarius faber materiarius Plauto, tignarius Caio. ὑλιουργόϛ Apollon. ὑλοτόμοϛ τέχτων, ὑλουργόϛ Eurip. κυλουργόϛ, κυλοτόμοϛ. AL. Zimmermann, Schreyner B. Timmerman G. Charpentier, mareinier IT. Faligname, lignaiuolo H. Carpintero
Limenarcha Paulo, portitor Donato. λιμενάρxηϛ, λιμενοφύλακ. qui portum obseruat, vnde frequens traiectus est ad exteras nationes. AL. Ein Hafenhutrer B. Boomsluyter, Hauenwachter G. Le guet de haure IT. La guardia del porto H. La guardia del puerto
Linarius linopola, qui linum parat et vendit. λινοπώληϛ, στύππειπώληϛ. AL. Flachssner, flachs verkauffer B. Een die met Vlas hanteert G. Qui besoingne de lin IT. Che labora o prattiea co'l lino H. El que labra de lino
Lintearius Vlp. qui telas vendit, vnde lintearia negotiatio. Vlp. AL. Der mit Leinwaht vmbgeht vnd handlet B. Een Lijnwatier, die. Lijnwaet vercoopt G. Lingier, vendeur de linge, et de toile IT. Mercatante di tela H. Mercadero de telas, lencero
Lintearius etiam dici poterit, qui lintea, velaque conficit et consuit. ἱστιοράφοϛ, ὀθονοποιόϛ. AL. Ein Segelmacher B. Zeylmacker G. Voiler IT. Che fa delle vela H. El que labra de velas
Linteo Firmico, Linteorum textor, λινουργόϛ, λινοχλώστηρ. AL. Leinen Weber B. Lijnenweuer G. Tisserand en toile IT. Tessitore di tela H. lencero
Logista qui scripta in libros redigieurat, qui hodie Cancelli expeditor.
Lotrix πλύντρια, φαιδύντρια Aeschylo, quae pannos lauat, laneos linteosve. AL. Ein Waschin, oder Wasscherin B. Wasschersse G. Vne lauandiere IT. Lauandaia, lauandara H. Lauandera. Luctator Plin. palaestrita Cic. παλαιστήϛ, παλαιστρίτηϛ. AL. Ringer B. Worstelaer G. Luicteur IT. Vn luttatore H. Vn luchador
Ludij Mart. ludiones Liuio, qui ad tibicinis modos, pompae ludorumque anteambulones, vt Halicarnasseus docet, gladiis parmisque instructi saltabant: quomodo nostra in pompa Pyrrhicharij aut Gladiatores praecedere solent. λυδίωνεϛ. Halicarnass. quod a Lydis is mos principio defluxerit. AL. Frey Fechteer, oder Schwerdttantzer B. Schermers, oft sweertdansers.
Lychnopoeus qui candelas cereosque parat, λυxνοποιόϛ. AL. Liecht oder Fackelmacher B. Keersse oft Toorsemaecker G. Qui fait des chandelles ou torches IT. Che fa delle candele o torchie H. Que labra de las candelas o hachas
Lyricus lyricen, fidicen lyrae Horat. λυραοιδόϛ, λυρω|δόϛ, λυριχόϛ qui lyrapfallit, digitorum percussu. AL. Ein Leyrer B. Die op de liere speelt G. Ioueut de harpe, ou lire IT. Suonatore di lira H. Tanedor de guittarra.
Macellarius Varr. Sueton. nomen generale ad omnes qui in macello res victui necessarias venum exponunt, ὀyοπώληϛ. AL. Speissverkauffer, Profanntverkauffer. B. Suyvel vercooper, Vettaglier G. Victuaillier, qui vend au marche toute sorte de viandes, viuan dier IT. Vettouagliere, prouandiere H. El que vende en plaza todasuerte de vettoualla
Mancipium Vide Seruus.
Mancipium veteranum, tritum Vlpiano. AL. Alterdiener, bewerter Knecht B. Een oude Knecht, een versochten Dienaer G. Vieil seruiteur IT. Seruitor vecchio et prattico H. Criado viejo y coucido
Cui opponitur mancipium nouitium Vlp. AL. Onerfahrner Diener, ein Iung B. Een onueruaren Knecht, Dienaer die eerst wtcomt G. Vn ieune et nouueau nouueau seruiteur IT. Vn famiglio giouanetto, poco prattico, nouizzo H. Moco no conocido, criado nucuo, y que aun no sabe serbir
Mango equorum qui emit equos, et permutat distrahitque AL. Ein Rosstausscher B. Een Rosstuyscher G. Maquignon IT. Coratiete de caualli H. Corador de cauallos
Materiarius etiam dici poterit, qui tigna materiamque omnem aedificiis accommodam venalia habet. ὑλοπώληϛ. AL. Holtszverkauffer B. Houtbrecker, Houtwercooper G. Qui vend du bois, et le marrein IT. Che vende della, legna H. El que vende la lenna
Mechanicus Suet. machinarius Paulo, Ingenissus et solers fabricator operum, quae ingenio pariter et manu perficiuntur. μηxανιχόϛ, μηxανοποιόϛ. AL. Ein Kunstler, ein artlicher vnd kunstreicher Haudwercksmann B. Een constighe werckman G. Vn ingenieux ouurier IT. Vn artifice igenioso, mecanico H. Vn arresano ingenioso
Mediastinus Cic. Hor. Seruus qui abiectissima quaeque domus munia obit, a medio stando vel tenendo, vt vult Priscianus: quod mediis in aedibus ad obsequia quaeuis excubaret. μισοστάτηϛ, μεσαύλιοϛ Homero. AL. Sudler, Bossler, Bosselierer B. Schommelcock, Slauernijknecht G. Souillon, vire ou tournebroche IT. Guatero di cugina H. Rapaz, ô maoco de cozina
Medicus circumforaneus, circuitor, circulator περιοδευτήϛ, περιαγοραῖοϛ, ὀxλαγωγόϛ. AL. Tracksverkauffer, Landtstreicher B. Quacksaluer, lantlooper G. Vendeur de triacle, triacleur, charlatan IT. Ciarlatano, canta in banco H. Miedigo de aldeas
Mellarius Varr. meliturgus Eid. qui mellificij operarum curator est μελιττουργόϛ. AL. Honigbereitter B. Honichwinner G. Qui a le gouuernement du miel IT. Ch’ha il gouerno del mele H. El que labra en la miel
Mesonauta qui operam aliquam impendit, et tamen vt vector aliquid numerat μεσοναύτηϛ. item abiectissimus in naui minister AL. Der Schifleeuthen Bub, oder Iong B. Een Ionghen int Schip, Putger G. Vn garcon de nauire IT. Ragazzo della naue H. Moco de nao
Messor Cic. qui messem facit et succidit segeetem. ἀμητήρ, θεριστήϛ, ἀμαλητόμοϛ Oppiano, ἀμῶν. AL. Schnitter, Ernder B. Maeyer, Picker G. Moissonneur IT. Messore. Segador de trigo o ceuada
Mimus Cicer. qui gesticulationes edit, et mores factaque hominum imitatur. μῖμοϛ, αὐτοχάβδαλοϛ Eustathio. ἐθελοντήϛ, φλοίακ, φαλλοφόροϛ. AL. Ein Gauckler B. Guychelaer, camerspeelder, batemenspeelder, iongeleur G. Basteleur, farceur IT. Chi giuoca dellee comedie H. Momo, contrahasedor de personas
Miniculator Vlpiano, qui maiusculas e minio literas pingebat. AL. Der grosse Buchstaben von Mini, oder Zenober zeucht B. Een miniator G. Miniateur IT. Miniatore H. Miniador
Ministra Cic. famula Eid. ἐγχονἰϛ, δρήστειρα Hom. AL. Haussmacht, Dienstmagt, Dirne B. Een Maerte, een Dienstmaecht, een Huysmeyt, een Deerne G. Vne seruante, ou meschine IT. Vna fanresca, mazzara ministra H. Seruidora, moca, mochacha
Modiperator Varr. coenarum magister Mart. qui certam potandi legem modumque conuiuis, praescribebat. οἰνοφύλακ, οἰνόπτηϛ, ὀφθαλμόϛ Athenaeo, μνάμων Dorice, teste Plutarcho in Sympos. συμποσιάρxηϛ, quod veluti principatum inter conuiuas obtineret.
Molitor μυλεὐϛ, μυλοθρόϛ, μυλοχόποϛ, ὀνοχόποϛ Alexidi, quod ὂνον, id
est molarem lapidem, caedat. AL. Muller B. Mulnaer G. Meusnier IT. Molinaro, mugnaio, vel munaio H. Molinero
Molochinartus Plauto, qui colorem tingit ad purpuram inclinante, qualis in maluae flore spectatur. AL. Ein Braun Veyhelferber B. Een Peertsverwer, oft die Peerts Violet verwet. Qui teint en couleur grise violet IT. Che tinge color berretino violat H. El que tinne en color de viola tinta
Monitor Cicer. curator operis, qui vrget opus morasque cessatorum castigat. ἐργεπείχτηϛ Eustath. ἐργοδιώχτηϛ, ἐργεπιστάτηϛ, ἔργων ἐπιστάτηϛ, ὀτρυντήρ, ἔφοροϛ, ἐπόπτηϛ, AL. Ein zufehender, einer der den Werckleuten ernstlich obligt, vnd sie treibt etwas zu thun B. Een toesiender, een ringelmeester, een voordrijuer G. Vn admonesteur IT. Ammoditore, et curatore ch’am monisce li lauoratori che trauaglino H. Commandador, que manda a los obreros, que hagan suobra
Monitor Fest. qui in scena histrionibus verba praeeundo suggerit et monet. στιxομύθοϛ. AL. Einblaser, Ohrendiener B. Insteecker, inblaser, boeckhouder
Mulio Vide Agaso.
Mulio perpetuarius Senecae, qui in omnem vitam vecturam facit conductitio mulo.
Musutgus qui et musicus. μουσουργόϛ, quem componistam Barbari vocant, quod legibus artis cantiones concinnat.
Nauclerus Plauto, nauicularius, nauiculator Cic. quem patronum nauis vocant. ναύχλχροϛ. magister nauis Vlp. δίοποϛ Erotiano. AL. Der Herr im Schiff B. De Schipper, de Schipvoerder G. Le patron de la nauire IT. Il patrone H. El nauchel, o el piloto de la naue
Naufragus Cicer. ναυαγόϛ AL. Einer dem sein Schiff vndergeht, oder bricht B. Een die sijn Schipbreeckt, op een Cluppe comt, oft in Stucken stoot G. Eschappe du naufrage, ou qui est en naufrage IT. Naufrago H. El que pierde o que branta su nao
Baupegus qui nauim fabricatur. ναυπηγόϛ, τέχτων, νεωποιόϛ, νεουργόϛ. AL. Ein Schiffmacher B. Een Schipmaecker G. Le maistre ouurier, qui fait vne nauire IT. Che sa far vna naue H. Que sabe ordenar y hazer vna nao.
Nauta Cicer. nauita Terent. nauiculator. ναύτηϛ, ναυάτηϛ Lycoph. AL. Ein Schiffmann B. Een Schipper, oft Bootsgeselle G. Marinier, batelier, nautonier IT. Marinaro H. Marinero, nauegador.
Notarius Martiali, Plin. Iun. qui notis scribit, ita vt dicentem assequatur. ταxυγράφοϛ Synes. ὁταxέωϛ γράφων Eunap. ὀκυγράφοϛ, ὁ διά σημείων εἰϛ τάxοϛ η)σχημένοϛ γράφων Galeno. AL. Ein geschwinder Schreiber, der die Federn last dantzen B. Een rasschen schrijuer, die cort schrijfft G. Qui escrit rade, et fait beaucoup d’abbreuiations IT. Chi scriue con certe note H. El que escriue notas de las palabras, y abbreuia aquellas.
Obsonator Plaut. coquus nundinalis Eid. qui coemptos e macello cibos coquo tradit adcotturam. ὀyώνηϛ. AL. Ein Einkauffer B. Een incooper, oft Dispensier G. despensier, qui achette les viandes IT. Dispensero che compara le viuande H. Despensero que compra de comer.
Oculariarius faber in marm. ant. is designatur, vt opinor, aut certe ita vocari potest, qui oculos vitreos seu conspicilla parat. B. Brillemaeker
O Enopola, tabernarius Caelio, vinarius Suet. οἰνοπώληϛ. AL. Weinverkauffer, Weinschenck B. Wijntapper, oft Wijnvercooper G. Venedeur de vin IT. Tauernaro che vende vino H. Tauerneto que vende vino.
Olearius Colum. pro eo qui oleum trapetis exprimit. ἐλαιουργόϛ. AL. Oelmacher B. Olyslagher G. Huyllier AN. Maker of oyle
Olearius Plauto, qui oleum venundat publice. ἐλαιοπώληϛ. AL. Oelverkauffer B. Olyvercooper AN. Seller of oyle
Olitor Colum. Olerum cultor et venditor. λαxανοπώληϛ, χεπεύϛ. AL. Ein Krautverkauffer B. Moesman, Moesvercooper G. Qui vend des herbes IT. Hortolano che vende delle herbe H. Ortelano de ortaliza
Operae Cicer. operarij Eidem. operae mercenariae Eid. mercenarij Eid. opifices Eid. qui operas mercede locant. ἐργάται, ἐργαστῆρεϛ Xenoph. βυζαντίοι Poll. ἀποxειροβιωτοἰ, ἐργατίναι Theocrito, xειροβοσχοἰ, χολωνίται Hyperidi, μισθωτοί. AL. Handwercksleut, Werckleut, Arbeiter, Taglohner, Tagnower B. Arbeyders, werckliens, werckluydem, hautwerckslien, dachwerckers, dachlooners. G. Ouuriers, manouuriers, gents de mestier IT. Operarij, lauoratori H. Obreros, labradores
Opifex capsarum Vide Capsarius.
Opilio Colum. vpilio Virg .. μηλοβότηϛ, μηλοβοτήρ Suidae, μηλοφύλακ Epigr. μηλονόμοϛ, μηλονομεύϛ Epigram. ποιμήν, (quasi οἰμήν, vt antenotant, malim tamen ego παρά τό πόα χαἰ μω)= ἐπιβώτωρ μήλων Hom. ἐρυσιxαῖοϛ Alemani. παρά τό ἐρύειν τό xαιόν, quod pedum circumferat, Stephano teste. AL. Schaafhirt, Schaafhudter B. Schaepherder G. Begier IT. Pegoraro H. Pastor de las ouejas Ornatrix Suet. Ancilla quae operam dabat comendae dominae. μομμώτρτα. AL. Zumacherin, Ziererin, Auffbutzerin B. Toemaeckster G. Celle qui orne et accoustre la femme IT. Ornatrice H. Aquella, que orna y veste su patrona
Palangarius siue phalangarius Vitru. qui teretibus fustibus onera transfert: cuitssmodi genus hominum est, qui dolia cereuisiaria apud nos deportant. φαλαγγοφόροϛ. AL. Fackyn, Ballendrager B. Lastdraghers G. Gaignedeniers IT. Facchini Venet H. Los que traen fardeles con palos.
Pallio xλανιδοποιόϛ. AL. Ianckermacher B. Huyckenmaecker, qui foeminarum pallas plagasve parat
Pastinator Colum. qui pastino bifurco instrumento agrum aut vineam fodit, interdum etiam trifuro. διχελλίτηϛ, τριαινητήρ Hesychio, qui fuscina glebas refodit. AL. Karster, Hauwer, hacker B. Spitter, Hacker, die metten Houwele den Wijngaert omworpt, een Houwer G. Houeur IT. Zapatore H. Cauador de vinnas o arboles
Pastor. Cic. generale nomen de omnibus qui pascunt. νομεὐϛ, βοσχόϛ, ἐπιβώτωρ, ἐπιμηλοβοτήρ. AL. Hirt B. Herder, Weyer G. Pasteur, gardeur de bestail IT. Pastore H. Pastor de qualquier ganado
Pansarius Senecae, qui remigibus modos dat. cum Celeuste idem, meo quidem iudicio, nisi quod discrimen videatur esse in accendendis operis, et facienda pausa, hoc est, supersedendo a remigandi munere. χελευστήϛ. AL. Der die Ruderer heist auffhoren B. Die de Roeyers heet ophouden G. L’aduertisseur des mariniers qu’il faut reposer IT. Che commanda alli marinari da reposarsi H. Que manda los marineros de ser quedos
Pecuarius Cicer. qui pecoris, hoc est minorum quadrupedum, curam habet. προβατεὐϛ, βοσχόϛ, βοσχήτωρ, ποιμνίων. AL. Viechhirt, der das Viech versorget vnd hudet B. Veeherder, Veehoeder G. Bergier, qui sentend a la nourriture des bestes IT. Pecoraro H. Ganadero de ganado menudo
Pedisequa Terent. ἀμφίπολοϛ Hom. λάτριϛ. AL. Iungfraw, Dienstmagt B. Dienstioufer, een Cameniere G. Vne chambriere IT. Donzella H. Donzella
Pellio Plauto, διφθεροποιόϛ. AL. Beltzmacher, Korssner B. Peltier, Bontwercker, Pelsmaecker G. Pelletier, peaucier IT. Pellizzaio, pellizzaros H. Pellizero
Pentathlus, quinquercio qui lucta, pugillatu, cursu, saltu et disco victor erat. πένταθλοϛ.
Peroriga Plin. et Varr. vel meliore lectione proriga, aut pruriga, qui prurientia iumenta regit atque admittit ad initum. AL. Stutenmeister der die Stuten zulast B. Die de heeten Merrien laet bespringen G. Qui garde les iuments, et les laisse saillir pour en auoir de la race IT. che guarda le caualle, et le lascia assaltar par hauerner razza H. El yeguarezo, que echa garannon.
Personatus Cicer. laruatus. AL. Der ein Schempert an hat B. Vermomt, die een mommen aensicht an heeft G. Masque IT. Immascarato H. Masquerado
Petauristes, petaurista Varr. Festo, qui per circulos insigni agilitate se conuoluit. πεταυριστήϛ. AL. Der sich geschwind durch ein Reiff schwencken kan, Gaugler B. Een Camerspeelder, die doort Reepken danst G. Ioueur de soupplesses, faiseur de soubresaults IT. Che fa salti mortali H. Trepador, bolteiador
Phonascus Fabio, Formandae vocis praeceptor. φωνασχόϛ. AL. Sangmeister, oder Cappelmeister B. Sangmeester, oft cappellemeester G. Maistre de chant, ou de chappelle IT. Il maestro della musica, o della cappella H. maestro de capilla, o el que ensenna la arte de cantar
Phrygio Plinio, limborarius Nonio. barbaricarium vocat Donatus. segmentarius, quisegmentis aureis sericisve additis vestes exornat: tametsi Probus Grammaticus eum intelligit, qui vestes ex auro elaboret. ποιχιλτήϛ, ῥαπιδοποιόϛ. AL. Ein Seidensticker B. Borduywercker G. Bordeur, brodeur IT. Recammatore H. Bordador o boslador
Pictor Cicer. ζωγράφοϛ, γραφεύϛ. AL. Maaler B. Schilder G. Peintre IT. Pittore H. Pintor
Pileo qui pileos apparat. πιλοποιόϛ AL. Ein Barret oder Huthmacher B. Bonnetmaecker, een Hoetmaecker G. Vn bonnetier, ou chapelier IT. Barrettiero, o capellaio, capellaro H. El que haze las gorras y sombreros
Pilicrepus Senecae. Balneartus minister, qui pilos cum forficularum crepitu (id quod pro more habent) truncat. non possum enim assentire viro doctissimo, qui ea voce significari putat eum, qui crepitante pila lusitat: multo vero minus Coelio, qui exponit pro eo, qui pilas pice illitas alendo vaporarij igni fomitem adijcere solebat.
Piscarius Varr. ἰxθυοπώληϛ. AL. Fischuerkauffer B. Vischuerrcooper G. Poissonnier IT. Pesciuendolo. che vende pesci H. El que vende pesces
Piscator Cicer. ἰxθυοβόλοϛ, ἰxθυβολεὐϛ, ἰxθυουλχόϛ, α(λιεὐϛ, α(λιχτυπόϛ Eurip. ἀσπαλιεύϛ theocr. ἀσπαλιευτήϛ, proprie tamen qui calamo pisces trahit, γριπεύϛ et γρίπων Epigram. AL. Fischer B. Vischer G. Pescheur IT. Piscatore H. Pescador AN. Fischer
Pistor dulciarius Martiali. μαζοπέπτηϛ. idem qui Crustularius. AL. Kuchlinbacher
Pistor Plin. ἀρτοπώληϛ, σιτουργόϛ δαιτροπόνοϛ Hesych. σιτοποιόϛ. Plutarch. ἀρτοχόποϛ Herodoto, ἀλφιτεὐϛ, ἀρτοποιόϛ. AL. Brotbeck, Pfister, Beck B. Backer, Brootbacker G. Panetier, boulengier IT. Fornaio, pistore H. Panadero, majader
Pithaules Vide Ascaules.
Plastes Plin. fictor Cic. qui sigilla et simulacra argillacea fingit. πηλοπλάστηϛ, πλάστηϛ. AL. Ein Vildschnitzer, der Bilder auss Leim oder Kreyden macht B. Die met Potaerde werckt G. Potier de terre IT. Che fa delle imagini de terra o creda H. El que labra de barro
Plaustrarius Vide Auriga.
Plectropaeus qui plectra et citharas parat, πληχτροποιόϛ. AL. Ein Lautenmacher B. Luytenmaecker G. Vn faiseur de lucs IT. Vno che fa di liuti H. El que labra de las guitaras
Plumarius Catullo, qui culcitas acu pingit. AL. Ein Deck oder Kusssticker B. Kulctensticker, een Borduerer van Kulcten ende Bedtcleeden G. Brodeur de coustils IT. Chefa et lauora le cuoperte de eletti H. El que labra de las cubiertas de la cama
Politor Callistrato, polio Firmico, qui arma, loricuas, gladiosque in nitorem redigit κέστηϛ. AL. Ein Schwerd oder Harnisfeger B. Een Sweertvegher, oft Harnas schuerder G. Fourbisseur d’espee IT. Spadaio, spadaro H. Espadero
Polymitarius qui varij coloris filijs opus variegat. ποιχιλεύϛ. AL. Tepichweber B. Legwercker, oft Tapissier G. Tapissier, tisserand de tapisserie IT. Tessitore di tapeti H. Texedor de tapizaria
Pomarius Hor. ὀπωροπώληϛ, ὀπωρώνηϛ Demosth. qui poma venalia prostituit. AL. Opsverkauffer B. Appelvercooper, Fruytier G. Frutier IT. Fruttaruolo H. El que vende frutas
Popa Propertio, qui victimas ad aram alligabat, feriebatque, et secespita iugulabat. δαιτρόϛ, βουθύτηϛ, βουτύτοϛ [β..θότηϛ, βουτύποϛ], ἀγερσιχυβῆλιϛ Cratino. AL. Opffermetzger B. Slagher van d’Offerande G. Bouchier es sacrifices IT. Beccaro ne sacrificij H. Que mataua las bestias de los sacriflcios
Popinarius qui, carnes assas, aut elixas, obsoniaque venditat. χάπηλοϛ. AL. Ein Gartkochhalter, Sudelkoch B. Cabarethouder, oft Braderijhouder G. Cabaretier IT. Che vende carne rosta et lessa H. Assadero, que vende carne rostida y bollida
Portitor Virg. vector Ouid. lintrarius Vlp. qui traijcit homines. πορθμεύϛ. AL. Vberfuhrer, vberscchiffer B. Veermeester, Schuytvoerder G. Peagier, passeur IT. Barcauole H. Barquero
Praecentor qui praeit praecinendo, et quasi viam praemonstrat. AL. Vorsanger, Anstimmer B. Die intoneert, oft voorsinget G. Qui commence le chant, l’entonneur IT. Chi incommincia el canto, che da il tuono H. El que da la boz, y el tono.
Praefectus classis Vide Archithalassus.
Praefectus nauis, nauarchus Cic. ναύαρxοϛ, AL. Schiffherr, obrister im Schiff B. Capiteyn van een Schip G. Capitaine d’vne nauire IT. Nochero, capitano della naue H. El capitan de la nao
Praestigiator Plauto, qui aciem oculorum praestringit. γόηϛ, τελxἰν, τερθρεὐϛ, ἀπατεω\ν, θαυματοποιόϛ. AL. Gauckler, Sauberer B. Guychelaer, toueraer, konstgen G. Ioueur de passe passe IT. che giuoca di passa passa H. El que iuega de passa passa
Praesultor Cic. choragus Sueton. qui chorum ductat. μορυφαῖοϛ Dioni, xοροστάτηϛ Iuliano, xοροδιδάσχαλοϛ Demosth. xοροποιόϛ Soph. xορού ἐκάρxων. AL. Furtantzer B. Voordanser G. Celuy qui meine la danse IT. Che mena o fa il ballo H. El que anda primero en danca
Promus Columel. procurator pein Plauto. cellarius Eid. promus, condus Plauto, ταμίαϛ, ταμίηϛ. Homer. ταμιούxοϛ. oeconomus domus nonnullis vocatur. AL. Speissmeister, Keller, Hofmeister B. Despensier, Kelder, Kellerwaerder G. Sommelier, despensier IT. Dispensero H. Despensero
Pronuba Virg. Comes et concinmatrix sponsae νυμφοστόλ?, ??µφε?τ??α Suidae. μνήστρια Poll. quae nouam nuptam ad maritum domum adducit. νυμφοπόνοϛ, νυμφοχόμοϛ, προμνήστρια. AL. Die Brautfuhrerin B. De Bruytleyster G. Celle qui meine l’espousee IT. quella se accompagna la sposa H. Madrinna de la boda
Proreta Plauto, qui in proratutelae nauis praesiget. πρωρεύϛ X en. πρωράτηϛ Poll. AL. Der vorn in Schiff sorg tragt B. Schimman, die voor int Schip sorge draecht G. Le gouuerneur de la proue IT. Gouuernatore della proa H. Regidor de la prora
Psaltes idem qui Cantor. yαλτήϛ, yαλμωδόϛ, yαλτήρ. AL. Senger B. Sangher G. Chantre IT. Cantore H. Cantor
Vulgo tamen hoc nomine intelligunt, quem organistam nuncupant. Huc accedit nonullorum superstitio, qui Musicae nostrae discrimina secisti, Cantorem appellant, qui Tenor vocatur, Incentorem, qui Discantus: Occentorem, qui Altus: Succentorem, qui Bassus, a bassa fortassis voce nominatur, sed absque exemplo, nisi fallor, ista dicta sunt illis. Psecas Ancilla quae matronarum capilltium fuco perpluit. yεχάϛ B. De Hooftmaeckster
Pugil Cicer. πύχτηϛ AL. Ein Kampffer, der mit den Fausten fecht B. Een Camvechter, die hem metten Vuysten weert G. Qui fait aux poings IT. Che fa alle pugna H. Que se da con otro ap punnos
Pyrrhicharius qui pyrrhicham saltat πυῤῥιxιστήϛ Plutarc. AL. Schwerdttantzer B. Sweertdanser G. Danseur entre les espees IT. Che dansa tra spade H. Baylador con la espada
Est autem Pyrrhicha, πυῤῥίxη, armati tripudij genus, nomen habens a Pyrrho inuentore. quae et ἐνόπλιοϛ xορεία Halicarn. AL. Das Schwerdt tantzen B. Het sweertdansen G. La danse aux espees IT. La dansa sopra le spade H. la danca sopre las espadas
Quadrigarius vide Auriga.
Redemptor Cicer. qui stata pecuniae summa inse recipit totius fabricae structuram. ἐργολάβοϛ AL. Der ein gantz Werck verdingt, oder dasselbig vmb werdingten Lohn zu mal annimpt B. Aennemer van werck bijden hoope G. Qui entreprend a faire quelque ouurage a pris fait IT. Ch’entraprende di fare qualque opra per vn certo pretio H. El que toma obra a destaio
Remex Cic. πρόσχωποϛ Thucid. χωπηλάτηϛ, ἐρέτηϛ ἐπίχωποϛ. AL. Ein Ruderknecht B. Roeyer G. Rameur IT. Remige, vogatore, galeotto H. Remador galeote
Restio Plauto. xοινοπλόχοϛ, χαλώστροφοϛ. Plut. σσαρτοπλόχοϛ, xοινοσυμβολεὐϛ, xοινιοστρόφοϛ, ἱμονιοστρόφοϛ. AL. Seildraher B. Een Seel oft Lijndraeyer G. Cordier IT. Che fa delli funi, et corde H. Cuerdero, que labras de las cuerdas
Rex vini qui vini regnum talis iactis sortiebatur, vt Horatius inquit, qui et arbiter bidendi ab eodem poeta vocatur: is sorte ductus, aut (vti Tacitus ait) regnum lusu sortitus, imperabat huic vt biberet, illi vt vinum misceret, alij vt abiret, alterirursus vt adesset, vt in Epitecto commemorat Arrianus, saturnalium licentiae eum morem tribuens, vt etiam Tacitus in Nerone. qui mos in Regalibus hodie obseruatur. βασιλεύϛ. AL. Der Konig B. De Coninck G. Le roy IT. Il re H. El rey
Rudiarius qui rudia saga, t noua concinnat, teste Festo.
Rudiarius Suet. Gladiator qui rudi contactus a lanista liberatur ab operis harenae. AL. Geurlaubter Fechter
Ruricola vide Agricola.
Salarius etiam est, qui salem in micas siue ramenta (vtroque enim vocabulo Plinius vtitur) cogit et concrescere facit. α(λοπηγόϛ Nicand et qui saltem vendit. AL. Saltzmacher oder verkauffer B. Soutmaecker, oft Cooper G. Qui vend du sel IT. Che vende del sale H. Que vende de la sal
Salgamarius Colum. qui salgama, et fructus muria conditos vendit. ταριxοπώληϛ, α(λμαιοπώληϛ, άλμεντήϛ. AL. Der eingesaltzne Krautter verkauft, wie Kappren etc B. Die geconfijte dingen vercoopt, als Cappers, Olijuen, etc G. Qui vend choses salees, comme cappres, oliues, etc IT. Che vende cose en salate, como cappari, oliue, etc H. Que vende cosas ensaladas, come aceytunas, y cosas semejantes
Salsamentarius Cornificio, salarius Mart. qui salsamenta, hoc est pisculenta aut carnulenta edulia vendit. ταριxέμποροϛ Laertio, ταριxοπώληϛ. AL. Ein Saltzer B. Vercooper van gesouten Spijse G. Saumeur, vendeur des salures IT. Che vende cose insalate H. Que vende cosas ensaladas
Saltator Cie. βητάρμων, xορευτήϛ. AL. Tantzer B. Danser G. Danseur IT. Ballarino, ballatore, dansatore H. Dancador, baylador
Saltuarius Pomponio, Saltuum custos. ὑλωρόϛ, ὑληωρόϛ, ἀλσοχόμοϛ. AL. Waldhutter, Waldmeister, Forstmeister B. Houtvester, Boschhoeder, Foreestwachter G. Forestier, verdier, garde de forest, gruyer IT. Guardabosco H. La guardia del bosque
Samiarij qui terra Samia Ioricas, arma, et spicula desvicant ad nitorem, et gladiorum cuspides exacuunt. B. Harnaschvegers
Scandularius Bud. qui scandulis aut laminis petrarum tegit domos. AL. Tachdecker B. Dackdecker, tegeldecker, Schaliendecker, Leyedekcer G. Couureur de maisons et toicts IT. Che cuopre li tetti H. Que cubre la casa
Scriniarius vide Capsarius.
Sculptor Plinio. γλύπτηϛ, γλυπτήρ Epigram, λυθογλύφοϛ. AL. Aussstecher B. Grauer, oft wtsteecker G. Tailleur, graueur IT. Scultore H. Esculpidor, entallador
Sedentarius Plauto, sellularius Liu. qui sedendo opificium exercet suum. xειρώνακ, βάναυσοϛ, xειρογάστωρ, xειροβάναυσοϛ, ἐγxειρογάστωρ, ἑδραῖοϛ. AL. Der sein Werck thut sitzend B. Die al sittende sijn handwerck oft neeringede doet G. Qui trauaille ou fait sa besoingne estant assis IT. Chi besogna assentando si H. Quientrabaja assientado
Seminaria in ant. marmore Praeneste, pro foemina quae colligit et asseruat herbarum semina. σσερμολόγοϛ. B. Saetbinstere
Sericarius Firmico, σχριχού νήματοϛ ὑφαντήϛ. AL. Ein Seidenweber B. Sijdenweuer G. Ouurier ou tisserand de soye IT. Tessitore di seta H. Texedor de algodon de las Indias
Serrarius pristes πριστήϛ, τομεύϛ. AL. Holtzseger B. Houtsagher, Sagher G. Vn scieur de bois, scieur IT. Segatore delle legna H. El que siega la lenna
Serui Brutiani qui iussi alios vinciunt et verberant.
Seruus Cic. mancipium Eid. δούλοϛ, ἀνδράποδον, παῖϛ, ἀργυρώνητοϛ. AL. Leibeigner Diener, ein Sclaff B. Een eygen Knecht, Slaue, een Knecht, oft Dienaer G. Serf, seruiteur, esclaue IT. Seruo, sciauo H. Sieruo, esclauo
Seruus Suppellecticarius Dig. qui suppellectilem curat.
Siticines Cic. sicinnistae, Tibicines, qui in funere ad tibiam canebant, et latioribus tibiis graues sonos edebant. vt testatur Galenus. τυμβαύλαι, quod ad tumulum eanerent.
Spondiales vel spondiauli Tibicines qui in sacris perlongas tibias canebant, teste Mario Victorino et Isidoro.
Stabularius Col. Stabuli custos. AL. Stalknecht, Stalbub B. Stalknecht, oft Roscam G. Vallet d’estable IT. Famiglio di stalla H. Moco de stalla
Stannarius AL. cingiesser. Kaldengiesser B. Tinnegieter G. Estainnier IT. Stagnaruolo H. El que labra el estanno
Statuarius Fab. ἑρμόγλυφοϛ ἑρμογλυφεὐϛ, θεοπλάστηϛ Aristoph. ἀγαλματουργόϛ, θεοποιόϛ, ἀνδριαντοποῖόϛ. AL. Bildgraber, Bildhawer, Bildschnizer B. Beelthouwer, oft Beeltsniider G. Tailleur ou faiseur d’images IT. Statuario H. Entaillador de estatuas y figuras
Strator Digest. qui herum in equum sustollit. ἀναβολεύϛ. AL. Der seym Herrn zu Ross hiifft B. Die siin Heere te Peerde helpt G. Celuy qui aide son maistre a monter a cheual IT. Ch’agiuta il suo patrone montar a cauallo, staffiere H. El que ayuda su amo a cauallo, staffero
Structor Mart. qui conuiuis cibos diuidit, et in orbem adgestos construit. τραπεζοχόμοϛ, ἂρταμοϛ, Suidae, δαιτρόϛ, δαίτωρ. AL. Futschneider B. Voorsnijder G. Qui trenche la viande IT. Che taglia la viuanda H. Trinchante de la comida
Structor capillaturae vide Cinerarius.
Subulcus Virg. συβώτηϛ, ὑοπόλοϛ, ὑφορβόϛ, xοιροπώληϛ Aristoph. AL. Sewhirt B. Verckensdrijuer, Swijnwachter G. Porchier IT. Porcaro H. Puerquero
Sulphurarius Plin. AL. Scwebelholzlin macher, Schwedelkocher B. Solferpriem maecker, Solfersteckenmaecker G. Faiseur d’alumettes IT. Che fa solferini H. Labrador en acufre
Sutor Cicer. calceolarius Plaut. σχυτεὐϛ, σχυτοτόμοϛ, πίσυγγοϛ Hephaestioni, ῥάπτηϛ, xῆλαϛ Hesychio. AL. Schuster, Schuchmacher B. Schoenmaecker G. Cordouannier, cordonnier IT. Calzaro Boccat. calzolaio H. capatero
Symphoniacus qui in classe canit bellicum. AL. Trummeter auff den Schiffen B. Een Tromperter op een Oorloochschip G. Trompette es nauires de guerre IT. Trombetta di galera H. Trompera en galera
Tabellarius Cicer. libellio Varr. γραμματηφόροϛ Plut. γραμματοφόροϛ, πτεροφόροϛ Dioni, quod proficiscentes peregre pennas pileis adderent. AL. Ein Bott, oder Brieftrager B. Briefdrager, oft Boodc G. Messagier, courrier, porteur de lettres missiues IT. Corriere, tabellario H. Correo
Tensarius Aetio, qui funes et frena equorum accommodat. B. Die t’Peert inslaet
Tensor Cic. χουρεὐϛ, χαλλυντήρ, χαλλυντήϛ Hesych. χοσμωτήρ, μομμώτηϛ. AL. Ein Scherer, Balbierer, Barrscherer B. Een Barbier, oft Scheeret G. Barbier, tondeur IT. Barbiere, barbiero H. Tresquilador, barbero
Textor Iuuen. ὑφαντήϛ. AL. Ein Weber B. Weuer G. Tisseur, tissier, tisserand IT. Tessitore H. Texedor
Thoracopoeus θωραχοποιόϛ Xenoph. AL. Rustung oder Harnischmacher B. harnas maecker G. Vn armorier IT. Armaruolo H. Armero, el que labra de corcaletes
Topiarius Plin. qui opere topiario hortos exornat, et sequacem materiam varias exprimere rerum species docet. AL. Ein Gartner, der hupsche lust im Garten macht B. Een Houenier, die lustich werck in een hof maeekt G. iardinier qui fait ouurage de verdure IT. Giardinero che fa mille cosuccie belle delle herbe H. Iardinero que a feyta el iardin
Tornio, toreuta τορευτήϛ. AL. Ein Drachssler B. Een Houtdrayer G. Vn torneur IT. Tournitore, che lauora co’l toroo H. El que labra con el torno, tornero, torneador
Tractatrix Mart. quae agili manis corpus fricando percurrebat.
Tragematopola τραγχματοπώληϛ, χεγγρανοπώληϛ Hesych. AL. Ein Zuckerbacher B. Een die Confijten ende Viersaet vercoopt G. Qui vend confitures de sucre IT. Che vende confetti H. Che vende golosinas
Typographus τυπογράφοϛ librarius etiam dici potest. AL. Buchtrucker B. Boeckdrucker, oft boeckprenter G. Libraire, ou imprimeur IT. Stampatore H. Estampador
Vascularius Cic. aurifex Eid. xρυσοποιόϛ Luciano, xρυσουργόϛ, xρυσοτέχτων Epigram. ἀργυρογόποϛ. AL. etc. vide in Aurifex
Venator Cicer. θηρητήρ, ἀγρευτήρ, χαυχγέτοϛ, χυνηλάτηϛ, θυρευτήϛ, χυνοσσόοϛ, ἐπάχτηρ. Soph. ἰxευτήρ. AL. Ein lager, oder Weidmann B. Een Iager, oft Weyman G. Veneur IT. Cacciatore H. Montero de fieras, cacador de fieras
Veredarius Pegasus Cic. metaphorice cursor Cic. δρομοχήρυκ, η(μεροδρόμοϛ. AL. etc B. Post G. Poste IT. Posta H. Puesta
Verna Plauto, Seruus domi nostrae editus, aut ancilla domi genita. οἰχότριy, οἰχοτραφήϛ. AL. Leibegien Hausskindt B. Een eygen Huyskint G. Serf ou esclaue (masle ou emme) nais en nostre maisont IT. Schiauo o schiaua nati in cas H. Sieruo o sierua nacidos en casa
Vestiarius Vlp. qui vestes circumfert venales. ἐσθητοπώληϛ. AL. Kleiderverkauffer B. Cleervercooper G. Reuendeur d’habillements, radoubeur, racoustreur d’habits IT. Regatiere, ferrauecchio Rom H. El que anda vender las vestiduras
Vestiarius etiam a nonnullis accipitur pro vestium concinnatore. sartor, sarcinator Plaut. ἀχέστηϛ, xλαμυδουργόϛ. AL. Schneider B. Snijder, Cleermaker G. Cousturier IT. Sarto, sartore H. Sastre
Vestispicus Plauto, qui curam habet herilium vestium ἐσθητοφύλακ. AL. Ein Kleid oder Gewandtwatter, Kleidhutter B. Cleerwaerder G. Garderobe, qui garde les habilleements IT. Guardarobba H. El que alimpia y guardia las vestiduras, guardaropa
Veteramentarius sutor vide Cerdo.
Veterinarius Colum. mulomedicus, equarius medicus Valerio Max. χτηνιατρόϛ [χτηνῖατρόϛ], ἱππιατρόϛ. Rossartzt, Viehartzs, ein Huffschmidt B. Een peertmeester, een maerschalck, een hoefsmit G. Mareschal IT. Mariscallo, maneschalco H. Albeytar
Vietor Vip. πιθινοπλόχοϛ, οἰσυουργόϛ. Eupolidi, οἰσυοπλόχοϛ. AL. etc. vide in Doliarius
Villicus Varr. Dispensator et oeconomus cum villae, tum pecuniae et frugum. epistates. Plin. Iun ἐπιστάτηϛ, ἀγρονόμοϛ. AL. Ein Schaffner eines Meyerhoffs, ein Meyer, ein Lehenmann B. Een Hocucnaer, die op een Hoeue wootn G. Metayer, fermier, censier IT. Villico, fartore, gustaldo H. Mayor domo del campo o de villa, capataz
Vindemiator Columel. vin demitor Hor. vinitor virg. maturae vinitor vuae. τρυγητήρ, τρυγητήϛ. AL. Leser, Weinmeyer, Herbster B. Wijnplucker, oft leser G. Vendangeur IT. Vindemiatore H. Vendemiador
Vinitor Cic. pampinator Colum. qui vineam colit. ἀμπελουργόϛ, χλάστηϛ. AL. Weingartner, Rebman B. Wijngaertman, Wijngaertbouwer G. vigneron IT. Vinitore, vignaruolo H. Vinnadero
Vitriarius Senecae ὑελουργόϛ. AL. Ein Glassmacher B. Glasenmaecker G. Vn voirier, qui fait des voirres IT. Vitraro, vitraio H. Vidriero
Vitriarius fusor qui vitreamina conflat. ὑελέyηϛ Olympiodoro. AL. Glaassblaaser B. Glasblaser G. Vn faiseur de voirres IT. Che fa delle vetri H. El que sopla los chiarros de vidrio
Vrinator callistrato, Varr. qui sub aquam se demergit, et merces e fundo extrahit δυτόϛ, δύτηϛ ἀρνευτήρ Homer. χυβιστητήρ, χολυμβητήϛ, βύθιοϛ, ὑ/φυδροϛ νήxτηϛ. AL. Der vnder das Wasserschwimbt vnd geht B. Swemmer, een Duycker G. Plongeon IT. Vno che nata, et va sotto l’acqua H. Nadador, o somorguio
Vtricularius vide Ascaules.
Zonarius Cic. ζωνιπλόχοϛ. AL. Ein Gurtler, Gurtelmacher B. Gordelmaecker, Riemmaecker, oft beslagher G. Ceincturier, ou faiseur de ceinctures IT. Che fa delle cinture H. El que labra de centas, o centuras
DE AVIBVS.
CAP. IX.
ACanthis, spinus, lingutinus Gazae. ἀχανθίϛ. AL. Zinssle, Zeisel, Zischen B. Cijsken, gheel vogelken G. Scenicle, cinit IT. Lugaro, lugarino luganello H. El firguero, sirguerito AN. Siskin
Accipiter ἱέρακ, ἱερόϛ ὂρνιϛ, sacer ales Virgil. AL. Habich, Haphch B. Hauick, hafkin. Flandris G. Autour. tiercelet IT. Terzolo H. Halcon o acor in genere
Accipitrum genera sunt: Aesalo, Buteo, Fringillarius, Palumbarius et Tinnunculus.
Accipiter fringillarius σπιζίαϛ, σπιζίτηϛ, Nisum recentiores appellant. AL. Sperber oder Sperwer B. Sperwer G. Espreuier IT. Sparauiero AN. Sparthane
Ex fringillariorum genere est quem Muscetum vocamus, marem videlicet, quem Germani Sprintz, Sprint sel, et Sprintzlin dicunt Belgae, Een mosket, vt Nisum femellam.
Accipiter Palumbarius φασσοφόνοϛ, quod palumbes inprimis persequatur. AN. Hobbye
Aesalo αἰσάλων Aristot. AL. Smirlin, mirle B. Meerlinjn
G. Esmerillon, smerlin IT. Simeriglio, smerlo
Alauda Plin. galerita Eidem, a cristato apice in galeri modum siue galeae: vnde illi impositum etiam cassitae nomen, a casside. vnde dicterium in galeatos milites, qui ab aise Aldudie dicti, χόρυδοϛ, χορυδαλἰϛ, ἐπιτυμβἰϛ ὂρνιϛ Theocrito. Cirin male Nebrissensis nominat. AL. Lerch, Weglerch, Himmerllerch, quod in sublimc extra oculi captum sese abdat cantillans. Sanglerch B. Leeuwercke G. Alouerte IT. Lodola, chapelina a galero, couarella H. Cuguiada AN. Lerck
Alcedo. alcyon α(λχύων, παρά τό εν ἀλἰ χύειν ὂρνιϛ ἀχταύη Apollonio, χήρυλοϛ Hesychio. AL. Eyssvogel B. Ys voghel, quod glaciali hieme pullos excludat
Anas νῆττα, νῆσσα. AL. Endt, ent, ant, Antvogel, mas peculiari nomine Endtrich B. Ende, endtvogel, vt mas seorsum woorde G. Cane, anette, mas vero canard IT. Anatre, o anadre H. anade AN. Duc
Anas cicur νῆττα οἰχουρόϛ Arato, χατοιχίδιοϛ. AL. Haussendt B. Tamme endtvogel G. Cane domestique IT. Anadre domestica H. Anade de calle
Anas fera vel siluestris ἀγρία νῆττα ἀνήμεροϛ, ἀγριάϛ Arato. AL. Wilde Endt B. Wilde ende oft endtvogel G. Cane sauuage IT. Anadre selungia H. Anode. siluestro, o del bosco
Anatini generis sunt Boscas, Penelops, Querquedula, et Glaucium. De his extra ordinem elementarem seorsim primo annotabimus quae nobis videntur.
Anser xήν. AL. Canss, Gansserich et Canser atque haec postrema de mare, vt de femella Ganss. B. Gans, et fem. goes G. Iars, De mare priuatim: alioqui oye IT. Occha: nam papero vel pauero, anferinus pullus illis dicutur H. Ganso, pato, ansar, proprie de masculo ansere AN. Gose
Porro Bataui numeramus et discretis vocabulis nominamus ad septem anserum genera, quorum qui maximi sunt, Valchgansen dicuntur: qui anthracino sunt pectore, et alis piceis, extrema candent, ij Brantgansen vocantur: at Weenickens sunt vario colore, semper streperi, optimique custodes: sunt deinde Hollen siue Hollgansen, et Rotgansen, cibis expetiti ac delitiis Item Schiringen, diuersi a caeteris sunt, et Valletgens.
Apodes vel depodes potius, vt depygis. Horat. ἂποδεϛ, χύyελοι AL. Spirschwalben B. Ghierswalwen G. Martelers IT. Rondoni, biui H. Veincejos, arrexaques
Aquila ἀετόϛ, οἰωνῶν βασιλεύϛ Pindaro. διόϛ ὂρνιϛ Epigram. AL. Adler B. Arent G. Aigle IT. Aquila, aguglia H. Aguglia AN. Egle
Aquila leporaria Gazae, melanaeetus, valeria Plin. a virium fortasse valentia. μελανάετοϛ, λαγοφόνοϛ, λαγοθήραϛ Hesych. μελανόσσοϛ potius, quam vt Zezesscribit μελανόστηϛ. AL. Sacker, Kuppel, Sockerfalck B. Saecker G. Sacre
Ardea, auis Diomedea Aeliano et seruio ἐρωδιόϛ, ῥώδιοϛ Hipponacti ὂρνιϛ διομήδουϛ. AL. Heerganss, Reigel, Reihel, Reiger B. Reigher G. Heron H. Garza, agirone, airone, airon H. Carca AN. Heron
Ardea stellaris a punctis quibus tanquam stellis eleganter picta visitur, ἀστερίαϛ ἐρωδιόϛ, πιπώ. Taurus. Plin. quod mugitum quodammodo bouis imitetur. AL. Rhordrum, rhordrump, quod inter arundines velut classicum cieat. rorreigel, mosku, mossochs, quasi bos palustris quod in paludibus mugiat Erdbul Austriacis, ab horribili mugitu, quem inserto terrae rostro edit. vrrind, meerrind, ab eadem ratione. B. Puttoir, domphoren G. Buttor, boutoir IT. Trombono, tarabusso vel terrabusso, a terrifico buccinae in modum sono AN. Burtour, pittour
Asio, otus, noctua aurita ω)τόϛ. AL. Orkautz B. Ranswle, kerckwl H. Mochuelo AN. Hotnowe
Attagen ἀτταγα=ϛ, σχολόπακ. AL. Haselhun G. Gelinetnette, gelinette du bois IT. Francolino H. Francolin AN. Morchen
Auriuittis Gazae xρυσομίτρηϛ Aristot. AL. Goldfinck, Guger B. Gout vincke AN. Goldfinche
Boscas βοσχάϛ Aristot. minor est anate, illi prorsus assimilis, rostro latiore ad quandam cochlearis speciem. AL. Mittelendt B. Sluyf H. Aueramia AN. Pochard
Bubo βυάϛ AL. Grosshuhu B. Schuyfwr G. Hybou, chathuant IT. Bufo H. Buho AN. Schriche owle, lyckeowle
Buteo τριύρxηϛ χεγxρίληϛ Hesych. nisi ad Tinniculum potius sit referendum hoc nomen. AL. Bushen, Bushard, Busahrn, Kuttelwy Saxonibus, a miluij similitudine masswy, quasi palustris miluus, et masshw, quasi palustris bubo: quod non absimilis isti aui fit. B. Busart, buysard IT. Poiana, a rustica quadam et vili ignauia H. Vn genero de aue arrebatadora AN. Busshard
Carduelis quod carduis et spinis pascitur, vnde et Acanthidem eandem cum hac esse censuit ἀxρ τῶν ἀχανθῶν θραυπἰϛ, ποιχιλίϛ. AL. Distelfinck, Rotkogel, stigelitz B. Distelvincke, petter G. Chardonneret IT. Cardellino, gardelin H. Pintacillo, sirguerito, sic lecolore
Capra vanellus vulgo αἴκ, a voco caprinae similie. ταω\ϛ ἂγριοϛ. AL. Gyfytzt, Gyuit B. Kiuijt G. Vanneau, dixhuit, asono vocis IT. Pauonzmo AN. Lapuing
Capus capo Martiali, gallus spado Petronio. AL. Kappun, Kapaun, Kaphan B. Capoen, oft capuyn G. Chapon IT. Capone, capon H. et AN. Capon
Cataractes χαταῤῥάχτηϛ Aristoteli. Carbonem aquaticum vocat Albertus alij mergum magnum, qui in altum se praecipitem agit, praedam piscium sequens. AL. Scharb B. Scholuer G. Crochu IT. Magun, smergo H. Cueruo marino
Cepphus χέπφοϛ Laro similis auis marina: nam larus etiam dulces aquas expetit. B. Witte zee meeuwe H. Lacerceta AN. Withcob, withsee meuwe
Chloris quasi vireonem dicas. xλωρίϛ, xλωρηῖ/ϛ Homer. AL. Grunstuck, Grunling, Rapffinck, quod raporum seminibus piscatur Hirss vogel, quasi Miliaria, ab esu milij Kutvogel B. Groene vincke IT. Verdon verdmontan, verdero, zaranto AN. Grienfinc Ex hoc genere est quam canariam ab vna eex insulis Fortunatis lingua vulgaris nancupat.
Ciconia πελαργόϛ, ab albis nigrisque pennis. AL. Storch, Storck B. oyevaer, ouwevaer G. Cigoigne IT. Cigogna H. Ciguenna AN. Storke
Columba, columbus Catullo περιστερά, περιστερόϛ, τρήρων, AL. Taub, Taube, tub, Hauss vnd Hausstaube B. Duyue, slachduyue G. Pigeon, colomb IT. Columba H. Paloma AN. Culuer, doue, hosedoue
Cornix χορώνη. cornicula. AL. Krae, Krahe, Kraye, Winterkrahe,m schwartze Krahe B. Craye, winter oft swerte craye G. Corneille, graille, graillat IT. Cornice, cornacchia, gracchia H. Corneia AN. Crovve
Cornix frugiuora σσερμολογοϛ Aristoteli. AL. Ruch B. Roeck
Cornix vatia cincerea, hiemis nuntia. σσοδοειδήϛ χορώνη AL. Schiltcrahe, Rabelkrahe B. Bontecraye G. Corneille sauuage IT. Munacchia, forte monacchia, ab aemulo monachicae vestis colore, albo nigroque
Coruus χόρακ AL. Rab, Rapp B. Raue G. Corbeau IT. Coruo, corbo H. Cueruo AN. Rauen
Conturnix ὂρτυκ AL. Wachtel B. Quackel G. Caille IT. Quaglia H. Cordoniz AN. Quayle, quale
Cuculus χόχχυκ. AL. Guggauch, Kuckkuch, Gucker, Guckuser B. Koekoeck, cochwt G. Cocou, coquu IT. Cuculo H. Cuclillo AN. Cuckouwe
Curruca Auis in cuius nido parit cuculus, cuiusque oua fouet, incubat, et exclusos inde pullos educat, cauda semper in altum elata. ὑπολαίϛ. AL. Grassmuck, Gorse, Ackermonncken, Bachstelz, Wassersteltz B. Grasmussche G. vn verdon IT. Pizamosche, quod culices pungat, voretque H. La aue que cria los hueuos del cuclillo
Cygnus, olor χύχνοϛ. AL. Schwann B. Swanze, swaen, huyter, a querula voce. is est quem proprie olorem latinis dici puto G. Cygne IT. Cigno, cozano Venetis H. Cisne AN. Swanne
Erythrotaon Plin. tetrao Eidem, tetrix. τέτρικ Aristoteli, τέτρακ, Athenaeo. AL. Pirckhuner, Aurhan B. Wrhan, berckhaem G. Phesant bruant, a vocis grauitate iuxta Scaligerum pauon a greste apud Pyrenaei accolas.
Falco Iulio Firmico. Sunt qui Haliaeetum putarunt et Nisum Ouidii. AL. Falck B. Valck G. Faulcon IT. Falcone H. Falcon
Ficedula συχαλἰϛ, ἀμπελίϛ. AL. Schnepffel, a captandis hiante ore culicibus Wussling. B. Een sneppe G. Becquefigue IT. Bedquefigo H. El tordo, o auec comedera de higos
Fringilla σσίζα. AL. Finck B. Vincke G. Pinson IT. Frinquello AN. Schaffmehe, sheld appel
Fulix Catullo, fulica virgil. Sosipater λάρον interpretatur, sed vitiose. AL. Wasserhun, Rorhenlin, quasi gGallina arundinum. ein Pfaff B. Meercoete G. Foulgue, poulle d’eau, diable IT. Folega, pullon H. Lacerceta
Galgulus Plin. galbula Martiali, ales luridus Plin. ἴχτεροϛ. AL. Hemmerling IT. Galbedro, reigalbulo, melesio giallo H. Oropendola
Callina ὂρνιϛ, ὂρταλιϛ Nicandro, ἀλεχτορἰϛ, ἀλχτρυών Atticis, ἂλεχτρύαινα. AL. Hun, Henn B. Henne G. Geline, poulle IT. Gallina, polastra H. Gallina AN. Hen
Gallina Adriana ἀδριανιχή Aristot. paruo corpore, quotidie parit, ferocula ἀλεχτορἰϛ ἀδριανή Stephano. B. Leghenne, et Leyhenne aliis H. Gallina ponedera a Nebrissensi exponitur
Gallina Africana Colum. Numidica Afra Horat. gallina Indica. marem puonem Indicum vocant, gallopauum Gesnerus. AL. Indianisch oder Kalekuttisch oder Welsch Hun B. Calkoensche oft Turcksche Henne G. Gelinge ou poulle d’inde, ou d’Africque IT. Gallina d’India H. Pauon de las Indias AN. Cok off Inde
Gallina effoeta Plin. AL. Erlagne Henn, die sich aussgelegt hatt B. Wtgheleyde henne
Gallina glociens AL. Kluckhenn, Glugerhenn B. Een henne die clockt, oft clockende henne, clock henne G. Geline glossant ou clupant IT. Gallina que chioccia H. callina que clognea
Gallina iuuenca Plin. nouella Colum. pullastra Varr. ἀλεχτορτἰϛ νἐα. AL. Iunge Henne B. Ionghe henne G. Poullette IT. Polastra, polastrella H. Gallina pequenna
Gallina matrix Colum. incumbans. ἐπωάζονσα, θάλπονσα Porphyrio. AL. Bruthenn B. broethenne G. Geline qui couue IT. Gallina che coua H. Gallina assentadera sobret el hueuo
Gallina Medica Varr. Festo, Decumana, proceris ad pectus cruribus. μχδιχή. AL. Welsche Henn B. Lombaertsche henne H. Poule Lombarde
Gallina Meleagris Varr. Numidica guttara Martiali, quae in plumis migrantes rhombos habet, in iisque aspersas albas guttulas, Pharaonis auis hodie vocitatur. B. Dootshofdeken, quod caput eius depile cadauerum craniis non absimile sit. Gallina morisca AN. henne off genny
Gallina pumila, pumilio Colu. ἀλεχτορἰϛ νάνοϛ. AL. Erdhennlin, daschunle, schothenn B. Krielt, oft Kriephenneken H. Gallina enana
Gallina veterana Columell. γηραλέη. AL. Alte oder olde Henn B. Oude henne G. Poulle vieille IT. Gallina vecha H. Gallina vieja
Gallinago, rusticula Martiali et Plin. Scolapax Nemesiano Olympio, rustica perdix Martiali σχολώπακ aristot. quam auem eiusque capturam genti nostrae admodum expetitam, quta luculentissimis versibus descripsit Olympius poeta, qui Cari Imperatoris temporibus scripsit de venatione, non possum non eius hic verba apponere, vt legendo nause im recreet et exuat lector.
Praeda est facilis et amoena Scolopax, Corpore non Paphiis auibus maiore videbis. Illa sub aggeribus primis, qua proluit humor. Pascitur, exiguos sectans obsonia vermeis. At non illa oculis, quibus est obtusior, etsi Sint nimium grandes, sed acutis naribus instat: Impresso in terram rostri mucrone, sequaces. Vermiculos trahit, et vili dat praemia gulae.
Quibus verbis clarissime depingit, vt nullus aeeque pictor nostratem Sneppam. Est ergo Scolopax. AL. Scnepff, Schnephun B. Sneeppe, Houtsnippe G. Beccasse, vi de coq IT. Gallinella, gallina arcera, accegia Hetruscis, pissacara Bonniensibus H. Gallina cieca AN. woodcok, snippe
Gallinago minor, rusticula minor σχολωπάχιον. Delicis mensarum et Heroum dapes vuglo nominauimus, ad stagnorum crepidines frequentem auiculam. AL. haarschnepff, Schnepfflin, Wasserhunle B. Poelsnippe, quasi Paludanam gallinaginem: nam ea quam diligentiae nunquam satis laudatus Gesnerus Poelschepi nomine describit, a nostra longissime discrepat
Gallus ganninaceus Plinio. ἀλέχτωρ, ἀλεχτρυω\ν, ὀρθροβόαϛ, quod auroram cantu nuntiet, Athenaeo. ω)δόϛ ὂρνιϛ. Poll. ἂρεωϛ νεοττόϛ, ὀρτάλιxοϛ Eustathio, Aristoph. μῆδοϛ ἢ περσιχόϛ ὂρνιϛ Aristoph. AL. Haan, Hausshaan, Guggek B. Haen G. Coq IT. et H. Gallo AN. Cok
Ganuia, larus λάροϛ, χαύηκ χαύηϛ Zezae. B. Mieuwe G. Mouette IT. Condine marina AN. Seecob Nebrissensis nunc Fulicam, nunc Mergum facit, altis ipse erroribus immersus.
Glaucium a glaucis oculis γλαυχίον. quod fuscius genus est plumis pedibusque. B. Pijsteert H. Nigretta
Gracculus, monedula χολοιόϛ, χοραχίαϛ, λύχοϛ, σσερμολόγοϛ. AL. Tul, Dole, Kayke Saxonibus B. Kauwe, Hanneken Flandris et Gay G. Chouuette, gay, choca IT. Tatula, taccola, ciagola H. Graio AN. Ka, chog
Grus Palamedea auis. γέρανοϛ. AL. Kran, Krane, Kranich, Krye Heluetiis B. Crane G. Grue IT. Gru, grua H. Gruz, grulla AN. Craue
Gryps, gryphus γρύy. AL. Greiff, Gryff B. Griffoen. Voghelgryp G. Griffon, griphon IT. Griffon, griphon H. Gripho AN. Grype, gryffon
Haematopus non autem himantopus. Vetustimum enim Plinij manusscriptum exemplar veriori lectioni attestatur, quod praefert Aematopodi: et suffragatur etymon vocis, a cruenta longorum crurum rubedine offictae, quam ego notaui in expressa viuis coloribus auis huius icone, a diligentissimo naturarum omnium inquisitore, gentilitiis imaginibus clarissimo viro Carolo a Diuo Odomaro, milii exhibita, quae hoc etiam peculiare habebat, quod ternis digitis insisteret, quod de ea Plinius commemoratαἱματόπουϛ. B. Mathoen, quasi haemoathoen, a sanguineis cruribus, nisi si quis Erythropodem cum Gesnero, aut Cirrin Virgilianam cum Scaligero faciat, quam Germania Rottbein, Anglia Reschink indigetat
Hirundo xελιδών. AL. Schwalbe, Haußschwalb, Schwalm et Hυyßσκηωαλμ Heluetiis B. Swaluwe G. harondelle IT. Rondine, rondinella H. Golondrina, andorintha AN. Swalouwe
Iynx, torquilla Gazae, turbo Hermolao, Cinerei coloris auicula, caudam vibrans assidue. ἴυγκ, χίναιδοϛ. AL. Windhalss, Trahalss, Naterhalss, Naterzwang, Naterwendel. nomina omnia a colli obtorsione efficta B. Draeyhals G. Terco, turcot IT. Collotorto, capotorto, stortacol H. Torzicuello
Liuia πελειάϛ, τρήρων, AL. Holtztaube B. Houtduyue, Croisi. Brabantis G. Croiseau AN. Stockdouc Luscinia, philomela, acredula Cic. ἀηδω\ν, φιλόμηλα, πανδαρίϛ poetice, δαυλιάϛ. AL. Nachtegal B. Nachtegale G. Rossignol, roussignol IT. Ruscignuolo, lusigniuolo, roscignouolo H. Ruysenor AL. Nichtingale
Mergulus B. Aersvoet quasi πυγοσχελίϛ a pedibus podici adiunctis. IT. Trapazorola, piombin
Mergus αἰθύα, πωύχκ, δύπτηϛ. AL. Teucher B. Duycker, Scholuer G. Plonget, plongeon IT. Coruo marino H. Cueruo marino AN. Cormorant
Merops, apiaster a deuorandis apibus. μέροy. AL. Imbenwolff B. Spencht G. Guespier IT. Caulo, cardo Bononiensibus, lupo delle api Neapol. piccia ferro, a ferrea nostri duritie, melissophago Cretensibus quasi Apum gurges
Merula χόyιxοϛ, χόσσνφοϛ. AL. Merl, Amsel B. Meerle G. Merle IT. Merlo H. Mierlo AN. Blackbyrde
Miluus, miluius ἰχτῖνοϛ, ἃρπη Eustath. AL. Hunerdieb, quasi fur gallinarum B. Wouwe. Kieckendief, hoc est, Pullorum raptor, hadekite. Flandris G. Milan, escoufle IT. Miluio, nichio H. Milano AN. Kyte, putock, glede
Motacilla σεισοπογἰϛ, χίλλυροϛ Hesych. Hollandis. Quicksteert. G. Guingnequeue, batte mare, lauandiere, bergeronnette IT. Codatremola, ab assidua caudae vibratione, codacinciola, cotretola, cogiuannella, titispisa, squazzacoa, balarina, vccello di neue Venetis H. Pezpitalo, aguzanieue, quod rostro niuem foret
Noctua γλαὐκ χιχυμίϛ Callim. νυχτοβόαϛ nomen γλαυχόϛ a glaucedine oculorum. AL. Kautz, Eul, Nachteul B. Wl, Nachtvvl, Stockvvl G. Chouette IT. Nottola, ciuetta, barbaiano H. Lechuza, mocho Lusitanis AN. Ovvle
Nycticorax νυχτιχόρακ, στρίγλοϛ. Hesychio, quasi strix. AL. Nachtrab B. Nachtravve
Onocrotalus ὀνοχρόταλοϛ, ab asinino crepitaculi sono. AL. Schneegans, Kropvogel, Onvogel Austriacis, ob monstrosam et absurdam a reliquo auium genere speciem B. Voghelhaine, Voghelheyn IT. Grotro, grottomolinaro, ocella del duca H. Croto
Palumbes palumbus, torquatus Mart. φάσσα, φαττά, AL. Ringeltaube, Holtztaube, Plochtaub, slachtaub Heluetiis B. Ringduyue, Kriesduyue Flandris G. Ramier, mansart IT. Colombo fauaro H. Paloma torcaz AN. Ringeldoue, cous hot
Pardalus πάρδαλοσ: γραύχαλοϛ Hesycliio. AL. Puluier B. Pluuier G. Pluuier
Parus αἰγίθαλοϛ Aristoteli. AL. Meyse, Mayss B. Meesken, Meese G. Mesange IT. Parizola, paruzola, zinzio, orbesina AN. Timouse
Parus maior, fringillago αἰγίθαλοϛ σσιζίαϛ ita enim pro πιρίαϛ apud Athenaeum, vel σσιζίτηϛ. AL. Kol oder Brandtmeiss B. Coolmeese, plakaet. proprie dicitur masculus, et hyken Holland. at femella suytken G. Mesange IT. Capo negro, parussola, orbesina, sparnoczolo. Lusitanis tintilao dicitur AN. Greattitmous
Parus minor AL. Blauvvmeiss, Bymeiss B. Pimpelmeese, meelmese IT. Parussolin, parazolina H. Mil heiro AN. Nonna, a vittato quasi vertice
Passer yάρ, στρουθόϛ, γόλμιϛ. AL. Spar, Spatz, Sperck, et Spercklin Saxonibus. Luningt Cimbris B. Mossche G. Passereau moineau IT. Passara, celega, passere, passer, Petr H. Gorrion AN. Sparrou
Pauo, pauus plinio, Iunonia auis Ouidio, ταω\ϛ, μηδιχόν ὂρνεον AL. Pfavv B. Pauvve, oft Paeu G. Paon IT. Pauone H. Pauon AN. Pecock
Pellecanus, platea a rostri latitudine, pelecan. πελεχάν, ῥάμφιοϛ apud auctorem μοιρανίδων, ob rostri latitudinem. AL. Loffler, Lofflganss B. Lepelaer, a cochlearis figura quam rostro praefert G. Pale, truble, poche, a cochlearis specie IT. Becquaroueglia H. Pelicano AN. Shouelard, schofler
Penelops πηνέλοy Aristot. Anate et haec inferior, sed insigne habet puniceo colore collum. vnde φοινιχόλεγνοϛ Ioni poetae, et αἰολόδειροϛ Ibyco, vt ποιχιλόδειροϛ Alcaeo, a collo variegato purpurascentibus plumis dicitur. Smiente Holland.
Perdix πέρδικ AL. Rapfhun B. Veldthoen oft Perdrijs G. Perdris IT. Perdice, pernise H. Perdiz AN. Pertrige
Phalacrocorax φαλαχροχόρακ AL. Schvvemmerganss B. Svvemmergans G. Plongeon
Phasianus ἴτυϛ Phasidis auis. φασιανιχόϛ ὂρνιϛ Aristoph. AL. Fasan, fassan B. Fasaen, Fasant Flandris G. Faisant IT. Fasano, fagiano H. Faisan AN. Phesan
Pica χίττα, σίτταϛ Callimacho. AL. Aglaster, Aegerst, Elster B. Exter, oft Aexter G. Pie, agasse IT. Gazzara, gazzuolo, ragazza, putta, picha H. Pigaza, picaca, pega AN. Py, pye, pyot
Picus Mattius, turbo δρυοχολάπτηϛ Aristoth. δρυοχόλαy Hesych. χαλότυποϛ, πελεχάν Aristoph. Scholiastae. παρά τό πελεχα=|ν τά κύλα. AL. Specht, vt et B. vero Bechebois, espec, piuert G. vero Bechebois, espec, piuert IT. Pico, pichio H. Pico verde AN. Specht, vvodpecker
Pipio columbulus Pullus columbae. περιστερίδιον, περιστουριδεύϛ
AL. Taublin, junghe Taub B. Ionghe Duyue, oft jonck Duyfken G. Ieune pigeon, pigonneau IT. Piggione H. Palomino AN. Piggion
Psittacus yιττάχη AL. Pappengay, Sittich, Sickust B. Papegay G. Perroquet, papegay IT. Papagallo H. Papagaio AN. Popiniay
Pyrallis Species est columbae, quam iustiore ratione Frugipetam vocare posse videor, quam Gaza Ignariam dixit, vt sit πυραλλίϛ Aeliano, Aristot. et Athenaeo tritico pascens. παρά τό ἐϛ τόν πυρόν ἂλλεσθαι, quod in triticeas fruges excurrat pabulatum: neque enim in columbino genere est auis, quae ignem adulotiet: itaque non πύρ, id est, ignis, sed πυρόϛ, triticum, illi nomen creauit.
Pyrrhocorax Plin. μοραχίαϛ Aristot. pedibus et rostro rubentibus. B. Kavvtgen G. Chouette ou choucas, Picard. Craues
Querquedula χερχίϛ Minor boscas. nomen habens fortassis a querquero, hoc est gelido hibernoque tempore, quo maxime appareat. AL. Kruckentlin. Teeling. Holland G. Cercelle IT. Cercella H. Cerceta AN. Teale
Regulus, trochilus τρὀxιλοϛ, πρέσβυϛ, βασιλεύϛ. AL. Goldhendlin, Ochseneugle B. Conincxken G. Roitelet, petit roy IT. Fiorancio. quasi calthae flos, ab aurea verticis macula, occhio bouino AN. Vvreune
Rubellio, rubecula, siluia ἐρύθαχοϛ. AL. Rotle, Winterrotlin, Rotbrustle, Waldtrotle, Rohtkropfflin, Rotkelchyn Saxonibus G. Gorge-rouge, rubeline IT. Petro rosso, pecchetto. Lusitanis. pitiroxo AN. Readbreste, robin
Rubicilla, phoeniricus φοινίχουροϛ. AL. Rotschevventzel, Rotzagel, summer Rotle, Haussrotte B. Rootstertken G. Rossignol de mur. quasi Muralem lusciniam dicas IT. Reuezol, corossolo, a ruffa cauda AN. Readteale
Struthio struthiocamelus. Afram auem apud Horat. pro Struthione interpretatur Acron στρουθόϛ λιβυχόϛ. AL. Strauss, oder Straussvogel, Strauss B. Struys voghel G. Austruche, autruche IT. Struzzo H. Aue struz, abe struz AN. Oisiris
Sturnus yάρ, yάροϛ. AL. Star, Starn B. Spreuvve G. Estourneau IT. Storno, sturnello H. Estornino AN. Stare, starll, sterlyng
Tarda, tetrax Nemesiano, otis, ω)τίϛ. AL. Trapp, Ackertrapp, Trapganss B. Trapgans G. Oustarde, bistarde AN. Bustard, bistard
Tinnunculus Plin χεγxρίϛ. AL. Wannenvvaher, quod vanni in modum alas expandat. Wandvvaher, quod in turrium parietibus nidificet. Wandtwehe, Wiewehen, Steinschmatz. Saxonibus, et Steengall B. Steensmetzer G. Quercelle, ou cercelle IT. Cauinello, canibello, tristarello H. Cernicalo AN. Kestrelle
Trochilus τροxίλοϛ. pro litorali auicula, mira celeritate velocissimoque cursu vermiculos in litore consectante: quae diuersa est a Regulo, quem etiam Trochilum vocari diximus, quae quia propter assiduam agitationem caudae et cinerei coloris similitudinem cum Motacilla commune quid habet, cum illa confunditur a multis. χίγχλοϛ Graecis dicta. G. Beccassine de mer, quod rostro longo Gallinagini non sit absimilis B. Looperken. currendi argumento
Troglodytes, passer τρωγλοδύτηϛ. AL. Dornkonning, Zaunschlupffer, Zaunkonig, quasi Apricus regulus. Schuykonig, Neffelkonig Saxonibus B. Dumeling, a pollicari magnitudine. Winterconincxken, Muysconincxken IT. Riatino, reatin, percia cagia Siculis AN. Hedge sparouvve
Turdus, χίxλα, χίχλη AL. Wachholtervogel, Krantvvitvogel, Krametvogel, Zimer, Reckholtervogel, Weckholterziemer B. Lijster, Lijstervogel G. Griue, tourd, oiseau de nerte IT. Tordo, viscada, maluizo H. Tordo, zorzal AN. Feldfare
Turtur τρύγων. AL. Turtel, Turteldaub B. Tortelduyue G. Turterelle, tortorolle, torte IT. Tortore, tortora, tortole H. Tottola AN. Turteldoue
Vespertilio νυχτερίϛ AL. Fladermauss, Speckmauss, quasi Laridi belluo B. Vleermuys G. Chauue souris, quasi Caluus mus IT. Pipistrello, a sonitu stridulo H. Morcielago AN. Rearemous, bat
Vipio Gruis genus Plin. γερανιδήϛ. AL. Iunge Kranich B. Ionge Crane G. Ieune ou petite grue IT. Giouane et picciola grua H. Cayda o cruxia, pequenna grulla
Vlula ab ὀλολύζειν, id est eiulatu, dicta, teste Seruio. ἐλεόϛ Aristot. αἰγώλιοϛ. AL. Vl, Eul, Stockeul, Huhu, Nachteul B. Wle, Nachtvvl G. Hibou, cheueche, grimaude IT. Vlula, barbaiano H. Antillo, corusa Lusitanis AN. Ovul, houulet
Vpupa ἔποy. AL. Widhopff, Kaathan, quasi Stercorarius gallinaceus B. Huypen Hollandis. Huberon, Hoppe Brabantis, Hupetup. Flandris G. Huppe. hupe IT. Buba, vpega, gallo de paradiso
Venetis galletto de Maggio. Siculis cristella. H. Abubilla, Lusitanis popa AN. Hovvpe
Vrinatrix χολυμβίϛ Callim. χόλυμβοϛ Hesych. AL. Schvvartz Taucherlin B. Duycker H. Somorguion
Vultur vulturius Plauto, γὐy, αἰγύπιοϛ AL. Gyr, Geir B. Ghier G. Vautour IT. Auoltoio. Boccatio H. Bueytre AN. Geit
DE CARCERE.
CAP. X.
DIGERE stipitem per medium hominem Senecae, Supplicium durissimum, Turcis familiare. AL. An einem Pfal stecken B. Aen een Staecke setten, gelijckmen de Zeeroouers doet G. Empaler IT. Impalar H. Metter en vn palo
Arca robustea Cic. robur Lucret. Liuio. Locus in carcere robustis lignis septus, cui malefici homines includebantur. Robustus carcer, et lignea custodia Plauto, κύλον Aristoph. phylaca Plauto, γαλεάγρα. B. De Gaiole
Boiae Plauto, Vinculoram ferreorum ligneorumve genus. πέδαι κύλιναι ἢ σιδήρεαι.
Catamidiare Spartiano, Publice ignominiae afficere. χαταμειδιάν. AL. Einem offentlich Schand anthun B. Eenen op de Vaecke stellen G. Mettre a l’eschelle, ou au carquan IT. Beffare dileggiare, far vergona publicamente H. Ponner a la verguenza
Catasta Tibullo et Iurisc. Machina de qua emi potuit venalitius seruus, a χαθίστασθαι forte. item pegma in quo supplicium pendit reus apud Prudentium. AL. Ein Beune B. Schauot G. Vn eschaffaut
Catulus ferreus Plaut. Instrumentum illud intelligo, quo diuaricato praetores comprehendunt noxios: eo quod sontium pedes appetat veluti canis. AL. Ein Griefbogen B. Een Grijphont, oft Grijper
Cauterium Ferramentum, quo candante scelerosos inurunt. χυντήρ AL. Zeicheysen, Brandeysen B. Brantyser, T’merck G. Cautere, ou fer chaut IT. Cauterio, ferro da cremare H. Hierro parra quemar
Cippus Caesari, Lignum bipatens, in quo sontium pedes includuntur. ποδαχάμη Synesio, ποδοστράβη ἔγχαλον. AL. Stock B. Stock G. Vn cep IT. Ceppi H. Grilos
Columbar Vinculi genus est Plauto, vt Priscianus annotat, fort asse quo collum includebatur. Ita enim in Rudente legas: In columbari collus haud multum post erit. χλοιόϛ, χυνάγxη. non multum diuersum a numellis videtur.
Compedes Terent, pedicae Liuio, Vincula pedum ferrea, πέδαι. AL. Fusseysen, oder Banden B. Boeyen, Cluysters G. Fers de pieds des esclaues ou d’autres malfaiteuts IT. I ferri di piedi H. Cadenas o prisiones de los pies
Crux Cic. Patibulum Sallust. gabalus Varroni, arbor infelix Cic. e ritualibus libris. σταύροϛ. AL. Creutz, Galgen B. Galge, Oft Cruys G. Gibet, croix IT. Croce, forca H. Horca, cruz
Porro Furca siue patibulum proprie constabat duobus arrectariis stipitibus, iniecto altrinsecus tigno transuerso: quam malefici serui dispessis manibus alligati circum viciniam gestabant, ij si crucem ob flagitia meriti fuerant: caeterorum maleficiorum move diuorsi dispendebantur, distendebanturque in furcam, quam deinde stipiti erecto (arbor, siue cum adiecto, infelix arbor dicebatur) affigebant) tuncque crucis nomen accipiebat. Plaut. Patibulum ferat per vrbem, deinde affigatur cruci.
Culleus Cic. exponitur a Lexici vetusti concinnatore, tunica desparto, in modum eronis facta, quae linebatur pice et bitumine, in qua includebantur parricidae cums imia, serpente et gallo.
Distrahere Liuio, distrahere in diuersum actis curribus Senec. in diuersum quadrigis differre. Virg. displicare Varr. despicare currus axi vinctum. Marcellino. διασσα=|ν Pausaniae. AL. Mit Pferden zerreissen B. Met Peerden van een trecken G. Deschirer a quatre cheuaux IT. Stracciare a quatro caualli H. Arrastrar por partes
Elidere crura Firmico. συντρίβειν τά σχέλη Polybio. σχελοχάτακιϛ. AL. Raatbrechen B. Raybraken G. Rompre les os IT. Frangere, o rompere le ossa H. Quebrantar los huessos
Equuleus aut, vt alij eculeus Cic. Stipes acutus, cui reus impositus excruciatur, distenditur, et euisceratur quodammodo et artuum compages dissoluitur, αῤτρέμβολον, de quo Iosephus ita: αῤτρεμβόλοιϛ ὀργάνοιϛ ἐκήρθρουν χαἰ ἐκ ἀρμῶν ἀναμοxλεύσαντοϛ ἐκεμέλιζον vocatur, et στρεβλωτήριον ab eodem: alij interpretantur tormenti genus, quo religatis superne manibus, appensum de pedibus pondus hominem distendit, quale τύμπανον fere Graecis. AL. Ein peinigung, oder fulterey im Eysen B. Pijnbanck, t’peert G. Instrument a bailler la torture IT. Instrumento di tortura H. Instrumento para atormentar los malhechadores
Ergastulum Cic. Officina vbi serui compediti opus faciebant inde accipitur pro carcere et custodia. carcer Liuio ἐργαστήριον εἱρχτή, φυλαχή, δεσμοτήριον, υνμάγxη. AL. Kercker, gefangnuss, Gefangnisse B. Kercker, t’geuanghen Huys, t’steen G. Prison IT. Prigione H. Carcel, mazmorra, prision
Fidiculae Suet. Machina multis intenta funibus, quibus ceu fidibus distendebantur facinorosi, ad exquirendam facti side μολαστήριον, πιεστήριον, ἀρθρέμβολα, τρόxοϛ Aristoph. κύλον βασανιστήριον Sozomeno.
AL. Folterseil, Zwick, Treybschur, mit dem man foltert B. Pijnbanck G. Gehenne Nebrissensis interpretatur: illud tor menti genus quod Italiae familiare, tratto di corda Hispanis tratto de cuerda, vocatur: quo reus reiectis in tergum manibus fune suspensus in praeceps demittitur.
Gyrgathus Locus aut cubile, in quo mente emoti vincti aut inclusi tenentur. γύρραθοϛ. AL. Das Albern Thorn oder Taubenhauss B. Het Dulhuys G. La maison des innocens, ou des insensez, ou enrages IT. La casa di matti, delli inspiritati H. Caso de locos, o de los endemoniados
Laminae Cic. Candentes ferri massae, quae facinorosum corporibus admouebantur.
Laqueus αῥπεδόνη παγίϛ. AL. Strick, Halsing B. Sttop, Strick, Bast G. Lacs, lien IT. Laccio corda H. Lazo cuerda
Latumiae Cic. lautumiae Varr. Plaut. λατομίαι, lapidariae lautumiae Plaut. vbi lapides caeduntur, quo ergastularij serui ad opus damnabantur. AL. Steinbruch, Steingruben B. Steenput
Manicae Virg. Vincula quibus manus illaqueantur. xεῖρεϛ σιδήραι. Iosepho. nec alienae nunc sunt δαχτυλήθραι apud eundem, quibus digiti plectuntur. AL. Handbinden B. Duym yser, oft Paternosters G. Menotes, liens a lier les mains, fers a enferrer les mains IT. Legadure delle mani H. Esposas prision de manos
Neruus Plaut. Vinculi genus, quo ceruices et pedes compediuntur: forte cum numellis idem. AL. Halsseysen, Fusseysen B. Halsyser, oft Boet yser
Numellae Plaut. μυφων, χλοιόϛ, χυνάγxη. Vinculum quo ceruix, interdum etiam pedes includuntur. AL. Halsseysan, Branger B. Pranger, Halsyser
Taureae Iuuenal. Lora e bubulo corio. βόειαι Sozomeno. AL. Geisslen von Riemen gemacht B. Lederen Geessel G. Nerf de boeuf IT. Neruo di bo H. Azote de vergajo de toro
Tunica molesta Iuuen. Alimentis ignium et illita et intexta, Senecae, italicebit eam vocare, quae incendiariis inducitur puluere tormentario infarcta, diritati supplicij compendioque mortis quaesita.
Verbera. flagella, scuticae, virgae μάστιγεϛ. AL. Geisslen, Rutten B. Roeden, Geesselen G. Fleaux, fouets, verges IT. Flagelli, verghe H. Azotas, vergas
Vngulae Prudent. Bisida siue bicornia ferramenta, quibus latera lancinabantur.
DE CIBIS.
CAP. XI.
ACrocolia anseris, trunculi Celso. ἀχροχόλια xηνόϛ. Extremitates membrorum truncatae, quae inter ollicoqua exta elixari solent, piperato iusculo incocta. B. Gansen gheroof, croost, afval, testament van de gans
Alimentum Cic. alimoni. Varroni τροφή, βίοϛ μύελοϛ ἀνδρῶν Homero. AL. Erhaltung, Auffenthaltung, Narung, Fudter B. Voetsel, voeder G. Nourriture IT. Alimento, nutrimento H. Mantenimiento
Alliatum Plauto. Intritum cui allium in reliqua ciborum mole admixtum est. ἐσχοροδισμένον. AL. Bruhlin van Knoblauch gemacht B. Sausse met oft van loock gemaeckt G. Sauce aillee, ou des aux IT. Salsa d’aglio, agliata H. Ajada
Analecta Martiali, Reliquiae ciborum in solum delapsae, quae scopis euerri solent. ἀνάλεχτα. AL. Auss schutte, was ab dem Tisch fallt B. D’ouerschot, reliquien, wtschutsel datmen van het tafel oft ammelaken schudt G. Reliefs, miettes IT. Immunditie della tauola H. Relieues
Annona σιτηρέσιον, δῖτοϛ, βιόϛ AL. Vorsehung mit jahrlichen Fruchten B. Iacercost, iaerlijcksche lijfrocht oft prouande G. Viures d’vn an, ou d’vne annee IT. Vittoaglia et prouisione per vn anno H. Prouision por vn anno
Annona militaris, stellatura Lampridio. σιταρxία Aristot. xορηγία. Polybio, σιτηρέσιον Herodiano, σιτοπομπεία Demost. AL. Kriegsprofand B. Legerprouande, oft victalie G. Munition de viures oules viures d’vne armee, ou d’vn camp IT. Vettouaglia, munition, e viueri per il campo, o l’armata H. Vituallas para la huesta
Annona salaria Liu. xορηγία ο [sic] α(λώδηϛ. AL. Vorsehung dess Saltses [correction of the transcriber; in the print duss Scaltses] B. Prouisie van sout G. Prouision de sel IT. Prouisione di sale H. Prouision de la sal
Annonae caritas Cic. difficultas Eid. grauitas, et saeuitia Tacito, incendium Quintiliano annona compressa Liuio ἀφόρια σίτου ἢ βίου ἀπορία, ἀνοyία Eustat. AL. Theurung der essen Speise B. Dierte, dieren tijt G. Cherte IT. Carestia di viueri H. Careza
Annonae laxitas, hubertas, vilitas Cic. εὐπορία βίου, εὐοyία Eustat. AL. Guter marckt, wolfeile Zeit B. Goeden tijt G. Bon marche IT. Bon mercato, o l’abbondanza de e viueri B. Buen tiempo, barato, mucha prouision de lo que es menester para mantenir el hombre
Annonam flagellare Plin. vexare et onerare Vlp. incendere et excandefacere Varr. vastare Lamprid. AL. Theur machen, vertheuren B. Dierte oft dieren tijt maken. Faire ou causer la cherte IT. Far la carestia, esser cagione de la carestia H. Hazer la careza
Annum Suet. Plin. quod in singulos annos alimentorum causa praestatur σιτηρέσιον ενιαυτιαῖον AL. Iahrliche Speiss B. Prouisie op een jaer lanck G. Prouision d’an en an IT. Prouision d’anno en anno H. Prouision de cadaun anno
Apexabo Intestinum sanguine fartum, admista aruina. AL. Ein Blutwurst, Hosswurst B. Vloclinck
Apparatus Cic. Instructio mensarum. παρασχεύασμα. AL. Zurustung, oder zuberalttung B. Toerustinge G. Apprest, appareil IT. Apparato. apparechio H. Apparejo
Apparatus rectus Senecae, Opiparus quidem ille, sed quid recto ordine importatis constat ferculis, qualis est procorum et megistanum istorum coena, vbi recto ordine dapes inferunt administri.
Armus ouillus, veruecinus χωλή. AL. Spalen, Schaffinschulter B. Schaepen schouder G. Espaule, gigot de mouton IT. Spala di montone, o di castrato H. Espalda de mouton
Artocrea Persio ἀρτοχρέαϛ. AL. Fleischpasteten B. Vleisch pasteye G. Paste de chair IT. Pastello di carne H. Pastel de carne
Artolaganus Cic. vel artolaganum. ἀρτολάγανον. AL. Vrotkuchle B. Cransken G. Bignet H. Pan ahoiado
Bolus Terentio barbari, morsellum vocant. ἔχαφοϛ. Eupolidi, βλῶμοϛ. AL. Mundtvoll B. Mondtvoll, brocke, bete G. Morceau IT. Boccone H. Bocado
Buccea Sueton. buccella. έτθεσιϛ Athenaeo, yωμίον Euangel. πυρνόϛ Hom. AL. Ein Mundtvoll, Biss, Bisslin B. Een Mondtvoll, bete G. Morceau, bouchee IT. Boccon, boccone, bocconcino H. Boccado
Butyrum βούτυρον. AL. Ancken, Buttern. Schemaltz B. Butter oft boter G. Beure IT. Butyro. et Venetis ontosottil H. Manteca
Callum aprugnum Plin. Caro apri durior, solidior, calliosiorque. B. Esvvel
Caro xρέαϛ. AL. Fleisch B. Vleesch G. Chair IT. Carne H. Carne
Caro aprugna Plin. xρέαϛ χαπρινόν. AL. Wildbrat vom vvilden Schvvein B. Wildbraet van eenen beer, beeren vleesch G. Chair d’vn sanglier IT. Carne d’vn cingiale H. Carne de puerco montes
Caro assa χραμβαλέον ὀπτόν daps assaria Catoni. AL. Bratlin, gebraten Fleisch B. Ghebraet, ghebraden vleesch G. Rosty IT. Carne assata, rosto H. Carne assada, assado
Caro bubula βοῖχόν χρέαϛ. AL. Rinderen Fleisch B. Ossen, rund, oft runderen vleesch G. Chair de boeuf IT. Carne di boue, o di vacca H. Carne de buey, o de vaca
Caro conditanea, salita muriatica ταριxηρόν χρέαϛ. AL. Gesaltsen Fleisch B. Gesouten vleesch, gesprengt vleesch G. Chair salee ou saulpoudree IT. Carne insalata H. Carne ensalade
Caro elixa vel lixa ἑyητόν ἑφθόν. AL. Gesotten oder gekochts Fleisch B. Ghesoden vleesch G. Bouilly IT. Carnelessa, o bolita H. Carne cozida en agua
Caro ferina Sallustio. ceruina. ἐλάφειον χρέαϛ. AL. Wildbrat B. Wildbraet, venesoen G. Venaison du gibier IT. Seluaticina H. Carne de cieruo, o de qualquiere otra fiera
Caro frixa vel fricta potius Plinio. χαπυρόν πνιχτόν χρεάδιον Athen. ταγηιστόν. AL. Gerost, oder im Schmaltz gebachen B. Gheroost, oft ghefrijt G. Fricassee, fritee IT. Cotta nella padella, frita H. Carne freida
Caro fumo durata vel infumata. χαπνιστόν χρέαϛ. AL. Geaucht Fleisch B. Gheroockt vleesch G. Chair enfumee IT. Carne seccata al fumo H. Carne humeada, o secada en el humo
Caro iussulenta Apuleio iurulenta Celso. ζωμῶδεϛ εὐζωμον AL. Fleisch in langen Bruhlin zurust B. Hutsepot, hutspot G. Pourboully IT. Carne cotta nel suo brodo, carne in guazetto Venet H. Carne in guisada con suo cumo
Caro morticina Plinio, animalis non enecti, sed per se mortui. θνησιμαῖον μενέβρειον Aristoph. Erotian. νεχριμαῖον χρέαϛ Erotian. AL. Faul Fleisch vom Thier so selbst gestorben oder ersoffen ist B. Vleesch van eenighe beeste die verdroncken is, oft van selfs ghestoruen G. Chair de quelque beste morte d’elle mesme IT. Carne di qualche bestia mortada per se medesima H. Carne de qualquiere animal muerto de su voluntad
Caro ouilla, veruecina προβάτειον οἰάτειον. AL. Schaaf oder Hammel Fleisch B. Schaep, vveren, oft hamelen vleesch G. Chair de mouton IT. Carne di castrato, o di montone H. Carne de oueja
Caro suilla, porcina ὐ/ειον, xοίρειον. AL. Schvveines Fleisch B. Svvijnen oft verckens vleesch G. Chait de porceau IT. Carne di porco H. Carne de puerco
Cato tosta σταθευτόν. AL. Gero ost auff dem Rost B. Op de colen
ghebraden, oft op den rooster gheroost G. Brasee, charbonnee, carbonade IT. Carbonada Venetis H. Carnequemada, o tostado sobre los carbones
Caro vitulina vt assum vitulinum Cic. AL. Kalbfleisch, Kalberisch fleisch, et Kalbs Braten, Kalberisch Bratlin B. Suycker vleesch, calfsvleesch G. Chair de veau IT. Carne de vitello suriente Neapolitanis et Siculis H. Carne de Bezerro
Caseeria forma Colum. τυροχομεῖον. AL. Kassmodel B. Keesvorme oft vat G. Esclisse a faire fourmages fiscelle, caseret Picardis IT. La forma per far il cascio H. La forma para formar el queso
Casei quadra Martiali. AL. Ein stuck Kass B. Een stuck kees G. Vne piece de fourmage IT. Vna fetta di cascio H. Taja de queso
Casei scobina Plin. Caseus descobinatus Varro. τυρού ῥίνημα, τυρόϛ ἀπεῤῥινημένοϛ. AL. Geriebener Kass B. Gereuen keese G. Fourmage grate IT. Formagio gratato, cascio gratugiato, o raspato H. La escofina de queso
Caseus τυρόϛ. AL. Kass B. Kaes, keese G. Fourmage IT. Formaggio. cascio H. Queso
Caseus oculatus, pumicosus, fistulosus, spongiosus τυρόϛ μανόϛ, ἀραιόϛ, σπογγώδηϛ, μισσηρώδηϛ AL. Kass vvol gelochert B. Keese vol ooghen G. Fourmage plein d’yeux IT. Cascio ochiuto H. Queso con muchos ojos, o sponjoso
Caseus Parmensis Plin. παρμανόϛ ἢ παρμαῖοϛ τυρόϛ Steph. AL. Parmisanischer Kass. Parmesaen G. Fourmage Parmesan IT. Parmesano H. Parmesano
Caseus recens, musteus Plinio. τυρόϛ νεαρόϛ, xλωρόϛ. AL. Frischer vnn iunggemachter Kass B. Ionghe oft verssche kees G. Fourmage moust et fraiz IT. Cascio fresco H. Queso fresco y reziente
Charistia Valer. Max. Conuiuium solenne, cui praeter cognatos et affines interponitur nemo. xαριτία. AL. Freuden Malh B. Vriendenmaeltijt, vastelauont mael G. Table ronde IT. Pasto di carneuale H. Combite de todos sus parientes y amigos
Cibus, cibarium Cic. edulium ἔδεσμα, βρῶμα, σιτίον. εη)=δαρ, ὀμπνή Nicand. ὂνειαρ Homero, ab vtilitate. πρόσαρμα Hippoc. πύρνοϛ Theocriti Scholiastae ηομιστή. AL. Apeiss B. Spijse, oft kost G. Viande IT. Cibo H. Ceuo A. Meate
Cibus anceps Plin. qui huic salubris, illi inimicus est. ἔδεσμα ἀμφίλογον. ἐπαμφοτερίζον. AL. Gefatliche Speiss so einem Gesundat, dem andern Schadt ist B. Spijse den eenen goet ende dienende, den anderen quaet, oft niet dienelick G. Viande qui duit a l’un et nuit a l’autre IT. Viuanda pericolosa, che e bona a cestui, et e cattiua a quell’ altro H. Comida peligrosa, porque esta buena para el vno, y esta mala para el otro
Coena qua μοινῆ|, id est promiscue et largius, vesperi vescebantur. δόρποϛ. παρά τό δόρυ παύειν AL. Nachtmal B. Auontmael G. Le souper, la cene IT. La cena H. La cena
Coena aditialis, sacerdotij Plin. quam dabant capessentes sacerdotium. εἰλαπίνη ἱερατιχή. AL. Der ersten Mess Mahl B. Der cerste misse maeltijt G. Banquet de quelque nouueau prestre IT. Festino di prima missa H. Combite de presbytero, o de la primera missa
Coena aduentitia ἱποδεχτιχόν δεῖπνον Plutarcho, quae aduentanti amico aut principi excipiendo instruitur. AL. Gasterey, Freundenmahl B. Gastmael G. Banquet des amis IT. Pasto d’amico H. Combite de amigo o de qualquiere sennor
Coena ambulans Martiali, appositae epulae ad proxime accumbentem ordine transeunt, qui mos coenobiis receptus seruatur etiam nunc. AL. Wenn die Tracht auff den Tisch von einenzum andern geht B. Omgaende oft versonden schotel oft gerechte G. Plat renuoye IT. Messo che va attorno H. Manjar que selleua delantes del vno v se da al otro
Coena centenaria Festo, in quam non plus contusse impedebatur, praeter e terra enata. B. Maeltijt van cen croone van veertich stuyuers
Coena collatitia, collecta qualis est sodalium aut contubernalium acubatio, vbi suas quisque adferunt epulas. ἔρανοϛ, συναγώγιον, Athenaeo. AL. Nachbaurn mahl B. Ghebueren maletijt G. Banquet de voisins ensemble IT. Pasto de vicini H. Combite de vezinos
Coeno genialis, dapalis Plin. pontificalis Horat. opipara, opima Eid. adipalis adipata dubia Terent. Vbi tu dubites quid sumas potissimum. saliatis Cicer. Persicus apparatus Hor. δεῖπνον περιττόν Aelian. μηδιχή τράπεζα ἢ περσιχή Thucyd: quamτρυφηλήν exponit Scholiastes, σιχελιχή Synesio, συραχουσία τράπεζα, συβαριτιχή, δαῖϛ θάλεια Homer. AL. Ein kostliches oder herrliches Mahl B. Een costelick mael, Paters mael G. Vn banquet magnifique IT. Pasto di gran spesa H. Combite real
Coena paupertina, Hecales coena εὐτελε\ϛ δεῖπνον, λιτόν, ἐχάληϛ δεῖπνον Eustach. Quae prouerhia nos in nostris Adagiorum centuriis adnotauimus. AL. Ein schmalles Mahl oder Essen B. Kees enn broot mael G. Conuiue de mendiant IT. Festin pouero et scarzo H. Cena di mendigo Coena recta Suet. in qua nil deerat necessarium mensae apparatui. δεῖπνον εντελέϛ Luciano. AL. Ein freyes, vnnd wol zugerustes Nachtmal B. Een rustich, lustich ende open maeltijt G. Vne cene tresrichement ordonnee IT. Cena bella et benissime ordinata H. Cena muy magnifica
Coena terrestris Plauto, coena Cynica Petronio, quae leguminibus, holeribusque terra enatis constat, cibisq. inemtis. δεῖπνον χυνιχόν AL. Welsch mahl B. Een mael vantwee haselnootkens, van salaet ende cruydekens G. Soupe d’herbes IT. Cena Fiorentina, et d’herbucci H. Cena de saladilla, y de yeruas
Coena viatica Plauto, qua peregre reuersos amici excipiebant. AL. Ein willkumb Mahl B. Willecom maeltijt G. La bien venue IT. Pasto che si fa a gl’amici venuti di suora H. Combite de amigos venidos de otra tierra
Coliphium Iuuenali et Martiali, Placenta aut panis pugilum, solidi nutrimenti, quod membris robur conciliet, χωλίφιον.
Commeatus Cicer. copiae Cassiodoro pro alimonia publica priuatave. βίοτοϛ Homero, ἀγορά Diodoro, τροφή, ἐπιτήδεια Xenop. σιτοπομπεεία Eunapio. AL. Profandt, Zebrung, Fursehung, oder Fusorg mit Speiss B. Prouande, victalie G. Viures IT. Commeato H. Vitaullas
Condimentum ἣδυσμα, ἂρτυμα, χαρύχευμα Aristoph. interpr. AL. Gewurts, oder was die Speipss geschmackt mackt B. Sauce, confiitsel G. Sauce, assaisonnement, confiture IT. Sapore, saoretto Venet H. Adobo de manjares
Conuiuium συμπόσιον, σύνδειπνον Lysiae AL. Ein Mahl, Gastenmahl, Gasterey B. Een gasten mael, gastery, weerdschap G. Conuiue IT. Conuito Bocc H. Combite de muchos
Crustula metaphorice vsurpari potest pro eo quod in superficie calefacti lactis aliarumve rerum coit atque concrescit, quod Galeno et aliis γραῖα et γραύϛ dicitur: a rugarum senilium, in quas contrahitur, similitudine: vetulam interpretes verterunt. AL. Das Hautlin, oder Rindle B. Vlies, quasi membranum dicas H. Natas
Crustulum Horat. Pemmatium e farina, melle, (aut, vtnuncsaccharo) lacte, et similibus confectum opere pistorio πεμμάτιον. AL. Offlaten B. Oblaet, oblye, waeffele G. Oublie, gauffre
Crustum vel crustulum Hor. yωμίον. AL. Die Rinde am Brot B. De korste, oft stuck broots G. Crouste IT. Crusta H. Corteza de panpara comer
Cupediae Cic. scitamenta Plauto, Macrobio, mattya vel mattea Martiali et Sueton. matteolae diminutiue apud Arnobium, pro ganeatis ciborum deliciis, quibus irritatur orexis. Dictae autem cupediae acupedinis foro, vt scitamenta a scito sapore.ματτύη Athenaeo, νώγαλα, νωγαλεύματα. AL. Schleck, Schleckerspeiss oder Bisslin B. Leckerny, leckerbeetken, sleckerny G. Friandise, friand lopinet, morceau friand IT. Cibi delicati H. Golosinas
Diarium Petron. Arbitro, Diurnum cibarium AL. Ta’gliche Speiss, oder Speiss nur auff einen Tag B. Spisse oft prouande op eenen dach G. Viande ou viure pour vn iour IT. Vinanda per vn giorno H. Prouision para vn dia
Echinus conditaneus ἐxῖνοϛ ταριxηρόϛ. Ventriculus bouis conduus. AL. Eingemachte Wammen B. Pans in de sult, gerolde panse, inghemaeckte pensen Porro ἐxῖνον dici proprie bonis ventriculum, a Nicandri scholiaste annotatum est. Sunt autem vt tres eius partes, ita et tria nomina: χεχρύφαλον, ἐxῖνον, et ἢννιστρον. ac μεχρύφαλον quidem a reticulatis ad puellarium vittarium modum plagis cancellatisque, Belgica lingua vittam similiter vocat De huyue: ἐxῖνον vero ab aspredine nomen habentem, eadem appellat De menichvoude, quasi πολύπτυxον. quod nomen illi indidit quoque Nicandri interpres. Eundem echinum nuncupamus etiam T’boeck, ob multiplicia volumina ceu pagellas, quae non parum negotij facessunt coquis illum emundaturis. Pantices Plautino vocabulo Nebrissensis vocat intestina illa pelliculata, exponens. Postremo ἣνυστρον, De roode, a rubedine peculiari nominamus.
Embamma Columellae, Acetum ad intingenda obsonia conditum, intinctus Plinio. ἔμβαμμα, ὀκόϛ σχευαστόν Vlpiano. AL. Bruhlin darinne man tunckt B. Dunne sausse, oft indopsel G. Saupiquet, sauce IT. Salsa, sapore H. Mojadura
Epulae dapes pro cibis in vsum hominum comparatis. Seruius Honoratus dapes vult esse regum ad deorum epulas, priuatorum. θοίνη, σιτίον. AL. Kost, Speiss B. Cost, spijse, leckere spijse G. Viandes, viandes delicates et quotidiennes IT. Cibi H. Manjar, comida
Epulum Populare conuiuium, δημοθοινία Aristinaeto, πανδαισία, δαῖϛ, ἑστίασιϛ, θάλεια, εὐωxία θοίνη. AL. Gastfrey Mahl, oder kostliche Gastung B. Warschap, groote heerlicke maeltijt, de Gulde, groot banquet G. Festin, banquet IT. Banchetto, o festino, o conuito grande, pasto H. Combite publico
Epulum ferale, epulae ferales Plin. epulum funebre Cic. parentale. νεχύσιον περίδειπνον. AL. Todten oder Leichmal B. Wtuaert maeltijt G. Conuiue de funerailles IT. Conuito delle esequie H. Combite de las esequias
Esca, epulas in feris Virgilius dixit, vt Horat. tinearum epulas. ὀxή εἲδαρ Hom. αὑ/η Lycophr. δρώμη Q. Calab. θοινατίριον Eurip. AL. Aas B. Aes G. Amorce, mangeaille, viande IT. Esca H. Yesca
Faliscus venter Statio, ventriculus fartus, δέλφύϛ. AL. Aussgefullter wam bluthundt B. Gevulde oft gestopte pensen H. Banduio relleno
Farcimen Varro. Intestinum concisa minutim carne similive fartur oppletum. ἀλλάϛ. AL. Wurst, Fulle B. Worst, beulinc G. Boudin, saucisse, ou ando uille IT. Salsiccia, lucanica H. Longaniza, o salcicia
Farraceum Ex alica farris edulium. φαῤῥάμιον Halicarn. AL. Brey B. Potbuelinge, wolling, Flandrorum fortasse G. Potage ou gasteau fait de farine de froument IT. Menestra o foccaccia di formento H. La oblada o tarta de farro o de trigo
Frustum Cicer. frustulum. τρύφοϛ, yώυνον Eustat. πυρνἰϛ, χόλαβοϛ, χλα=σμα, ἂχολοϛ, θραύσμα. AL. Stuck stucklin B. Stuck. stuckken G. Piece, lopin IT. Pezzo, particella H. Pedacuelo, catico
Globulus Catoni, Edulij genus globi in modum conuolutum, cuiusmodi vsitatus est coenobiis quadragesimae tempore, e farina, oleo, et passis vuis concinnatus, globi speciem referens ἐπιχύχλιοϛ Ath. AL. Kuchle B. Olycoeck G. Gasse musaux H. Buenoles
Hecta vel hetta Festo Pomo. pusula, Pustula in panis crusto assurgens: vnde manauit prouerbium Hectae facere pro vili pendere, ἀττάραγοϛ, φλύχταινα, yωθίον Athen. ὁ/θεν ἢ ταροιμία, ω(ϛ ἀττάραγον λογίζεσθαι ἢ τίθεσθαι, ἀντἰ τού τριxολογεῖιν AL. Ein Brotblatterlin, so mans bacht B. Blader opt broot G. Petite vessie du pain IT. Bolla o uesica del pane H. Ampolla o vexiga de pan
Ientaculum Sueton. prandiculum Festo ἂχρατον, (quia antiquitus ientaculum erat buccea e meraco vino, testante Athenaeo) ἀχράτισμα, διανηστιμόϛ Athenaeo. AL. Frustuck, das Morgenessen oder Vrot B. Den onbijt G. Le desiuner IT. Collatione H. Almuerzo de mannana A. Breakefaste.
Illinctus, ecligma ἔχλιγμα. AL. Ein warmes Supplin B. Een suypen oft slickeringe G. Quelque brouet ou ius pour humer IT. Qualche brodo che si piglia caldo beuendolo
Intrita et intritum Martiali, pro cibo in mortario subacto, quomodo et Donatus interpretatus est. ὑπότριμμα Gal. Im Morser Lerkniste vnnd zerstampste Speiss. B. Gestampte spijse, collice gestampt G. Viande pilee ou broyee IT. Cibo pesto H. Majada para comer
Intrita Plinio, Cibus qui interitur, aut infriatur βλήθα, βλῆμα Athenaeo. AL. Ein gebrockete, ein gebrosambte, ein geriebene Speiss B. Gebrocke oft gereuen spijse, ingebrockt oft gemorselt eten G. Viande broyee et menuisee
Isicium vel vt alij, insicium, quod miculis insectis carnium, iisque cum aruina fartis constet. ἴσιχοϛ. AL. Saltziss B. Saucijs G. Saucisse IT. Salsizota, salsisa H. Salcitia
Ius Terent. iusculum Cato. ζωμόϛ, χαρύχχη. AL. Bruhe, Supp, Bruhlin oder Supplin B. Sop, vleeschsop, iuysken, iuys, dunne potage G. Brouet, du ius, potage commun IT. Menestra, broetto Venet H. Caldo de la carne o del pescado
Iusculum coactum AL. Soltzen B. Geleye G. Gelatine IT. Gelatina H. Eladura
Laganum Placentae similaginea farina in oleo frixa, cuius vice butyro nos vtimur ῥύημα Gal. λάγανον Hesych. et Athenaeo: voce lagani non puto vsum fuisse Horatium, cum codices probatiores praeferant ibi lachani catinum, pro cibo inempto et facili. B. Pannecoecke G. Bignet ou crepet IT. Lasagna H. La lasana
Lardum Plinio, laridum Plauto, quasi laris edulium, aut secundum alios, late aridum xοιρεῖα σάρκ. AL. Speck, schweines Fleisch B. Speck G. Lard, bacon IT. Lardo H. Lardo
Lardum rancidum AL. Garstich vnnd faul Speck B. Garstich Speck G. Lard rance, chansi IT. Lardo rancido H. Lardo rancioso
Leuare annonam Cic. laxare Liuio AL. Wolfeil machen, abschlagen B. Goeden coop, afslach, oft goeden tijt maken G. Causer le bon temps ou le bon marche IT. Far l’abondanza, et esser cagione del bon tempo H. Hazer abondancia, y que la vitoualla sea barata
Libum Virg. Dulciarium opus e melle, farre, et oleo. yαιστόϛ. AL. Fladen B. Vlade G. Gasteau
Liquamen Colum. Pinguedo ad ignem liquata. τῆγμα. AL. Geschmaeltz, oder zerlassenes Schmaltz B. Geschmolten vet, droopsel G. Graisse ou sein fondu IT. Grasso o seuo colato H. Manteca o otra cosa como es el sain, deretida
Lucanica Mart. botulus, Farciminis genus e suilla carne confecta. ἀλλάϛ. AL. Wurst, Bratwurst B. Worst, metworst, braetworst G. Andouille IT. Luganiga. Longaniza, morcilla
Mansum Cic. Quod nutrices in os infantibus inserunt. μάσημα, ἔνθεσιϛ. AL. Gekaute Speiss B. Gekuyde spijse G. Masche IT. Masticato H. Mascado
Medulla panis μύελοϛ ἢ τό μεσαίτατον τού ἂρτου. AL. Das weich im Brot B. Het weeck vant broot. La mie du pain IT. Midolla del pane H. El meollo del pan
Merenda Plauto, proprie olim prandium dicebatur, quod meridie daretur. Nonius cibus cibum qui post meridiem sumitur, interpretatur ἑσπέρισμα. AL. Das abendt Brot oder Essen, vnnd Zundern essen B. T’vesper broos G. Le reciner IT. Merenda. Bocc H. La merienda del medio dia
Mica Plin. xόμισμα yίxη, yίxιον. AL. Grutzle, Brosamen B. Cruyme, brocke, morsel G. Mie, mioche IT. Mica H. Migaja
Mica salis Catull. grumus salis. Plin. salis frustulum seu granum. xόνδροϛ α(λὁϛ θρόμβοϛ. AL. Saltzkornle, kornle salts B. Karle oft kaerne souts G. Miette de sel IT. Brisa o mica di sale H. Migaja de sel
Minutal Iuuenali, Edulium concisis minutim carnibus constans, trunculos vocari a Cornelio Celso sunt qui credunt. χνιστά, μινύριγμα Athenaeo. AL. Gehack, gehackelte Speiss B. Gehackte spijse, plockte vincken potpastey G. Chair mincee, hachis, paste en pot IT. Tagliada H. Manjar desmenuzo en pedazos
Missus Lamprid, ferculum Iuuenali προσφορά, παρά θεσιϛ, ἐπιφόρημα. AL. Tischtracht, Richt, Gerichte, Tracht B. Gerecht G. Mets de viande IT. Messo H. Manjar que se lleua in platoi
Moretum Ouid. Farti genus e lacte, caseo, et herbis. herbosum moretum Ouidius dixit. Itali Rauiolo vocant: nam qui pro instinctu exponunt, plane explodendi sunt. AL. Welscher Flad, von Kass Krauter, Wein vnn Milch gemacht B. Taerken van keese, cruyden, wijn enn melck ghemaeckt G. Torteau fait de laict, vin, fourmage, et des herbes IT. Rauiola H. Elalmodrote, o falsa semejante
Obsonium Quicquid cibi praeter panem et vinum apponitur. ὂyον προσόyημα. tametsi proprie sit. ὂyον. quoduis edulium ad esum ignis opera concinnatum, siue assum, sine elixum, Athenaeo teste, imo vocabulum illud apud Graecos fere de piscibus efferri Plutarchus in Symposiacis testatur, quod apud Comicum quoque sonare videtur obsonium, interpretante idseruo de minutis pisciculis. AL. Allerley Speiss ohne Wein vnd Brot B. Toespijse G. Pitance, toute viande outre le pain et le vin IT. Ogn’ altro mangiar che si mangia col pane, et che non e pane H. Qualquiera comida que no es pan
Offa Colum. massa Eidem. AL. Klotzachtiges Stuch B. Clomp, oft groote brocke G. Masse, gros morceau IT. Boccon de villano H. Bocado grande
Offa Plin. Massa escae in modum pultis redacta, massula Colum. pasta σταῖϛ, παλάθη Theophr. θύραμα, μάζα, quam Erotianus exponit φύραμα, ἐκ ἀλφίτων et Hesychius, ἂλφιτον πεφυρμένον. AL. Teig, dick, gemust past B. Deech, paste, clomp deechs IT. Pasta et e cibi fatti di quella, come macheroni, riuiali, le offellette, Mediolanensibus H. La pulpa, o la carne sin huesso, sopa
Offa melle saporata sic enim apud Virg legendum est libro 6. pro vitiosa voce Soporata, nimirum melle delibuta. AL. Ein susse vnnd leckerliche Suppen B. Een honichsoppe oft brocke G. Soupe de miel IT. Pasta melata H. Sopa de miel
Omasi tabulae pro quadris et segmentis frustulatim sectis omasi.
Omasum Intestinum pinguius crassiusque exponunt Grammaticorum filij, cum non sit aliud, quampars ventriculi (quem paulo ante in Echino in tres portiones distinximus) crassior et opimior: nam Latini Lexici concinnatores perperam ἐxῖνον. interpretantur, cum is aspersit et pinguedinis exors. Erat autem omasum in delitiis olim, praesertim bubulum. AL. Ein feister Darm, feist Eingeweydt B. Panse, oft pense, voce non abludente a panticibus Plauto sic dictis: vt et Gallica, Panse, ou le gras boyau IT. Budel largo, budel gentile H. Crassura en la barriga
Quum edurum non durum. ἀπόστεῤῥον. AL. Das entweder zu hart entweder zu lind ist B. Ey te pas gaer, oft gesoden G. Oeuf a demi dur et a demi mollet IT. Quo mezano, cotto mezzo duro, mezzo molle H. Hueuo cozido templadamente
Ouum frixum ταγχνιστόν, πνιχτόν. AL. Eyer in Schmaltz B. In de boter gheroost ey G. Oeuf poche IT. Ouo fritto Ouo freido. Ouum recens. νέον, νεαρόν ω)όν AL. Frisch Ey B. Versch ey G. Oeuf frais IT. Ouo fresco H. Hueuo fresco, y reziente
Ouum requietum non recens AL. Verlegen oder faul. Ey B. Oudt ey dat niet versch is G. Oeuf vieil IT. Ouo vechio H. Hueuo viejo
Ouum tremulum, molle Celso. sorbile Eidem ἀπαλόν, ῥεφητόν, τρομητόν. AL. Lindgesotten Ey B. Weeck oft sacht ey G. Oeuf en l’escaille IT. Ouo per sorbire H. Hueuo para sorberlo
Oxyporum Plin. Condimentum acetatum, quod acuendo stomacho conducit. Oxygarum idem vult esse Columella ὀκύπορον, non alienum huic est ὑποστύφον ἣδυσμα apud Plutarchum. AL. Sawre sause, oder mit Essig gemacht B. Suere sauce G. Saupicquet IT. Salza fatta con aceto H. Salsa di vinagre, mojadura
Pabulum φορβή, τόν φέρβον, xόρτασμα, νομή, βορά. AL. Viehfutter B. Voeder, beesten voeder G. Fourrage, foarre IT. Pabulo pasto H. Pasto, forage
Panicia mensa Seruio, solum craele Virgil. Quadra panis quae edulis substernitur: cuius vsus in coenobiis fere obseruatur, et apud Anglos. τράπεζα βρώσιμοϛ Halicarn. AL. Brot Teller B. Broot telioer, een viercant stuck oft omkerf broots, ghebruyckt als een tafelbert G. Trenchoir de pain IT. Tagliere di pane H. Tairer de pan
Panis ἂρτοϛ, ναστόϛ Lycoph. πύρνοϛ Homero pro πύρινοϛ ἂρτοϛ, Dydimo interprete. AL. Brot B. Broot G. Pain IT. Pane H. Pan
Panis acerosus Nonius hunc cum secundario confundit, e farre minus purgato, nec sordibus a candido separato confectum exponens, quem αὐτόπνρον Graeci dicant: cum Sexti Pompeij fidem secutus potius cum intelligendum putem, qui acere paleaeque recrementis non careat, sordidum videlicet et indignum, qualem Nonius cibarium nominat. Panis gregarius, squarosus, sordidus Plauto, ἀxηρώδηϛ ἂρτοϛ, χιλίχοϛ Platoni Comico, φαιόϛ Alexidi, ἀγέλαιοϛ Athen. δωριχόϛ Theocr.εὐτελήϛ, πέλανοϛ Tarrhaeo. AL. Grob Haussbrot, rauch Brot, voll Sprewer B. Grof huysbroot, grof roggen broot G. Pain bis, pain plein de paille, pain pailleux IT. Pane grosse, et pieno di paglia H. Pan grancoso o lleno de grancas
Panis azymus Scribonio, non fermentatus. ἂζυμοϛ. AL. Vngehefelt Brot B. Ongedeessemt broot G. Pain sans leuain IT. Pane senza leuato, o fermento H. Pan cenceno
Panis butyratus βουτυρίτηϛ. AL. Gebuttert Brot B. Boteram, boter en broot G. Pain beurre IT. Pane onto con butiro H. Pan vntado con manteca
Panis cibarius Cicer. secundarius Suetonio, autopytus Celso confusaneus, secundus Horat. qui non castratus, furfures, vtriculos et similam retinet: vnde nihil cribro detractum est. αὐτόπυρο Gal. συγχόμιηοϛ Dioscoridi, ἂνερεχτοϛ Hippocrat. κηρο πυρίτηϛ Athen. αὐτοπυρίτηϛ Phronicho. ἀλευρίτηϛ, πύρινοϛ. AL. Burger brot, Haussbrot, Faggentzerbrot B. Huys broot, grof terwen broot, afterling, ongebuydelt broot G. Pain de mesnage IT. Pane grosso, secundario H. Pan baco
Panis crocatus Croco et oui luteo infectus atque imbutus. λεχιθίτηϛ Athen. χροχόειϛ, AL. Eyerkuchlein B. Eyercoecke, Eyerbroot G. Pain ensafrane IT. Pane cotte con oui et saffrano H. Pan cozido con hueuos y acafran
Panis dulciarius πεμματόεισ: ἀρτυτόϛ. AL. Pasteten B. Pasteye G. Paste IT. Pastello H. Pastelo
Panis escharites super craticula coctus. ἐxαρίτηϛ AL. Brot auff dem Rost gebachen oder gedozret B. Gheroost broot G. Pain rosti sur le gril IT. Pane cotto supra la craticola H. Pan cozido sobre las parillas
Panis fermentatus ζυμίτηϛ ναστόϛ. AL. Brot mit dem Hebel oder Sawrteig auffgemacht B. Ghedeimsent oft ghedeessemt broot G. Pain leue IT. Pane di fermento, o fermentato H. Pan di leuadura o leuado
Panis furfuraceus, furfurosus Plin. recrementitius, crassioribus furfurum vecrementis constans a superiore minimum discrepans, πιτυρίτηϛ, βρωτίμηϛ, vel potius βρωμίτηϛ veriore (vt equidem existimo) lectione restituo apud Athenaeum libro tertio, quasi auenatum si dicas. AL. Kleyechtich Brot, gruschen Brot B. Broot vol gruys oft semelen G. Pain plein de son, ou de bran IT. Pane pieno di semola, o di pagliuole H. Pan llenode saluados
Panis gradilis Prudentio, qui eleemosynae loco egenis distribuitur: ita dictus, quod olim plebi Romanae viritim in gradibus quibusdam diuideretur, quo spectat, et ille eius auctoris versus.
Et quem panis alit gradibus dispensus ab altis. AL. Brot so man aussgibt oder theilet B. Deel broot, proue G. Pain d’aumosne IT. Pane che si da a pouerelli H. Pan que se da por limosna Panis hordeaceus Plin. χρίθινοϛ. AL. Gerstenbrot B. Gersten broot G. Pain d’orge IT. Pane d’orzo Pan de ceuada
Panis mucidus Iuuenali, εὐρώειϛ αὑxμώδηϛ. AL. Schimlicht. Muchtlich, graw B. Beschimmelt, oft Wtgeslaghen broot G. Pain moisi, chansi, et relant IT. Pane muffo H. Pan mohiento o mohoso
Panis nauticus, bis coctus, buccellatum Ammiano: Frumentum ad vsus diuturnitatem excoctum, buccellatum appellant δίσουφθοϛ διπυρίτηϛ Hippocr. διπύροϛ Suidae. AL. Bischotten, wider oder erbachen Brot B. tweemael gebacken broot, biscuyt, tweeback G. Biscuit IT. Biscotto H. Viscocho
Panis saccharites quem Martium vulgo nominant Herm. Barbarus mazam panis. AL. Martsepan B. Marcepan G. Marcepain IT. Marzapane
Panis secalicius e secale ater Plaut ὁ ἐχοσχαλίδοϛ. AL. Roggenbrot B. Roggenbroot G. Pain de seigle, pain brun IT. Pane gero, o di segala H. Pan de centeno
Panis siligineus Senecae,Eflore seu polline purissimae farinae conflatus, recrementis carens. panis primarius, candidus Fabio, niueus Iuuenali. σιλιγνίτηϛ ἂρτοϛ AL. Weissbrot B. Witte broot, heeren broot G. Pain blanc IT. Pane bianco H. Pan blanco, o de trigo
Panis similagineus, similaceus σεμιδαλίτηϛ ἂρτοϛ. AL. Semelen, Semelweck B. Fijn terwen broot G. Pain de fleur de farine IT. Pane de fior di farina H. Pan de acemite, pan de stor de harina
Panis situm resipiens AL. Faul, stinckechtich, schimmelt Brot B. Vunstich broot verdust broot G. Pain qui sent la chansissute et moisissure IT. Pane che sa della muffa H. Pan que tiene moho Panis spongiosus σπογγώδηϛ. AL. Schwammechtig brot B. Pof oft hol broot G. Pain bouffe IT. Pane boffetto, pane spongoso H. Pan sponjoso
Panis subcinericius ἐγχρυφίαϛ Athenaeo. ὑπανθραχίϛ. AL. Aschkuchlin B. Aschkoecke G. Gasteau cuit sous la cendre IT. Pane cotto sotta la cenere H. Pan cozido so la ceniza
Panis testuaceusV arr artoptitius Plinio, Tostus sub testa vase figlino. χριβανίτηϛ, αῤτοπτήσιοϛ Athen. AL. Brot vnter ein jrrdenen deckel gebachen B. Vlade, wafel, oft pannecoecke G. Torteau, ou gasteau, pain cuit en four de terre IT. Torta, pan cotto en testo H. Pan cozido en horno de barro, o en padilla
Penus penu Cicer. Omne efculentum, poculentumque, βίοϛ, τά πρόϛ τόν βίον ἐπιτήδεια. AL. Vorrath, Prouiand B. Voorraet, prouisie oft lijftocht van een huijs G. Prouision de viures de la maison IT. Prouisione de la casa H. Prouision de casa para comer y beuer
Perna Plin. Coxaporicina salita. χαλήν, πέρναν, πετασῶνοϛ μέροϛ vocat Athenaeus: alij πτέρναν. porro ex iis Athenaei verbis discas licet, pernam dici partem petasonis carnosiorem neruosioremque vna cum pede, terraeque in incessu proximiorem, Siquidem petaso coxa est ad petasi formam lata, meo iudicio: cui interpretationi fauere videtur Nebrissensis, qui pernam exponit Hispanice. Pernil sin tocino, et Petasonem, Tocino sin pernil. atque ea ratione perna nobis esset, quod Petasonis nasum vocamus. B. Het neus ken van de hespe oft hamme met den voet. Alij pernas esse priores armos putant, quo modo Plinius suem suspendi pernis prioribus iussit. AL. Die vorderst hamme B. Schenckel, schincke G. Iambon IT. Presciuto H. El pernil de tocino
Petaso πετασών. Coxa etiam costas comprehendens. AL. Schweiner hamm, der hinderste hamme B. Hespe, hamme
Placenta Plin Libum farinaceum caseo addito. πλαχούϛ, ἂμηϛ, ποτανόν. AL. Kuch, ghebachen, Kropffen, Fladen B. Taerte, struyue met keese, seemcoecke, vlade G. Gasteau, torteau, fouace IT. Fagaccia, ischiacciata Hetrusc H. Torta
Placenta vmbilicata ποπανόν ὀμφαλωτόν. B. Corst, pasteye
Pocoenium Hermolaus Barbarus non ineleganti vocabulo comissationem a coena dixit. χῶμοϛ. AL. Der Schlaftrunck B. Een bancketken ecrmen slapen gaet, slaepdronck G. Petit banquet apres auoir soupe IT. Collation dopo cena H. Manjar despues de la cena
Porcellus Troianus Fartilis, et vterum animalibus aliis, vti Troianus ille armato milite, grauidum habens. xοῖροϛ, γεμιστόϛ, xοιρίδιον τρωῖχὀν. AL. Ein gebratenes mit vogeln gefulltes schweinlin B. Braetvercxken ghevult G. Porcelet farci IT. Porcelleto ripieno d’altri animali H. Lechon assado y lleno do otros animales
Prandium ἂριστον, ὁ/τιδεῖ ἀριστεύειν. δεῖπνον, sic dictum μεθ’ ὁ\ δεῖ πονεῖν Erotiano, quod prandio reficiebant vires, vt laboribus pugnaeque integri sufficerent. AL. Das fruhmal, imbisz B. T’noenmael, oft de noenmaeltijt G. Le disner IT. Prandio, desinar, pransar H. Comida temprana, o ayantar
Prandium caninum Plauto abstemium Agellio, αἴονον δεῖπνον. AL. Hundisch mahl, Imbisz ohnewein B. Een hondenmael, sonder wijn G. Le disner de chien IT. Il desinar cagnesco H. Ayantar como perro
Prandium passerinum pro exiguo bolo et minuto eleganter extulit Pomponius Com. quantum paesser absumat. AL. Ein kleiner bisz, oder gar geringes mahl B. Een musschen mael G. Vn petit morceau, vn disner de mousche IT. Il desinar Spagnuolo H. Ayantar de gorrion
Prandium statarium Mamertino, quod sumitur rapitm, et quasi in pedes stando. σταδιαῖον ἂριστον. AL. Auff die stedende fusz essen B. Wter hant eten G. Manger debout, ou en pied IT. Tuorre vn bocconcino standoci in piedi H. Comer vn boccado sin se assentar
Prouentus πρόσοδοϛ, ἂφενοϛ. AL. Das einkummen, oder auffheben B. Incomste, rente, teelt, neering G. Le reuenu IT. Entrata, rendita H. Renta
Pulmentum piperatum ius atrum. ἣδυσμα μέλαν, μέλαϛ ζωμόϛ. AL. Ein pfeffer oder schwartze bruhe B. Een bruyne sauce G. Brouet noir, saupicquet de poiure IT. Brodo di pepe H. Mojadura de pimienta
Pulpa Persio, torus Virg. Carnis portio exssis, musculis circumscripta. μυών. AL. Fleisch ohne bein, Fleischmowe B. Spiere, hyse vleesch G. Poulpe, chair sans os IT. Polpa H. Pulpa, carne sin huesso
Pulpamentum Terentio, idem cum pulpa: accipitur et pro cibo in deliciis habito. προσφάγιον AL. Schleckspelsz B. Leckerbeetken, leckere cost G. Quel que friand morceau et douillet IT. Viuanda ben saggionata H. Manjar delicado, y carne sin huessos
Puls Plin. pulmentum Horat. pulmentarium, et pulmentarius cibus plinio, quod cum pane editur, vt Budaeus expenit. πολτόϛ, ἀθάρα, προσφάγιον Euang. ὀyάριον AL. Musz von meele gekockt, Brey
B. Moes, pappe, brye, dick moes, oft dicke pottagie G. Boulie, potage espez IT. Polenta, pulte, menestra H. Pucha o poleada
Repotia Ausonio, pro epulis, quae editis in lucem liberis adornantur. B. Kindermael G. Le banquet qu’on fait es natiuitez des enfans IT. Festino di gioia, quando e nato il fig liuolo H. Combite de alegria assi que nascio el hijo o hija
Repotia Horat. Festo, Conuiuium quod postridie nuptiarium apud nouum maritum fiebat, quasi reparatio potationis liberatioris. AL. Nachhochzeit B. Alsmen de bruyt opdrinckt G. Le banquet qu’on fait le lendemai des nopces IT. Conuitti o banquetti delli nozze H. Tornaboda
Sagina Cibus quo quis pinguescit, Iuuen. xιλόϛ. AL. Mastung, Mastspeisz B. Mestinghe, oft mestspyse G. Graisse qu’on acquiert pour estre bien traite, viande pour engraisser IT. Cibo da ingrassare H. Grassa deloceuado
Sal Panaceam pro sale vbique accipit Lucilius, eo quod dolorem depellat, et a putredine vulnera immunia conseruet. ἀγαιῶνοϛ ἀγνίτηϛ πάγοϛ. Lycophroni, velut Maris concrementum lustrale, quod mare cuncta expurget. ἃλϛ, άλαϛ. AL. Saltz B. Sout G. Sel IT. Sale H. Sal
Sal condimentarius ἂλϛ ήδυσμένοϛ, qui aromatis aut odoriferis seminibus irritandae gulae gratia conditur: cuiusmodi erat ἂλϛ δωδεχάθεοϛ, quasi consentibus siue maiorum gentium diis dignus apponi: vel quod e duodecim seminum aromatumve miscella concinnatus erat, apud Aeginetam, tali misturae medici Trageae nomen crearunt.
Sal fossilis Plin. fossitius Eidem, qui e terrae visceribus effoditar. α(\λϛ ὀρυχτόϛ. AL. Gruben saltz, wie Luneburger saltz B. Gedolven sout, gelijck Luneburger sout G. Sel qu’on fouit de terre IT. Sale cauato della terra H. Sal montes, y que se caua de la tierra
Sal fusilis Colum. qui facile liquatur et tabescit. α(\λεϛ xυτοί. AL. Schmeltzig saltz B. Sout dat smelt G. Sel qui se fond IT. Sale che se risolue in acqua H. Sal que se hunde
Sal Indus saccharum Plinio, α(\λϛ ἰνδιχόϛ Aeginetae, μέλι χαλάμινον Arriano. σάχxαρ Galeno. AL. Zucker B. Suycker G. Sucre IT. Succaro, succhero H. Azucar
Sal popularis Catoni, vulgaris. AL. Gemein saltz B. Ghemeyn sout G. Sel commun ou vulgaire IT. Sale commune H. Sal commun
Saliarem in modum epulari Cicer. Mensas conquistissimis epulis exstruere. AL. Ein kostliches bancket oder malzurichten, oder essen B. Een heeren mael toerusten, ende eten G. Banqueter magnifiquement et richement IT. Far pasto et squazzar da principe H. Comer o hazer combite de sennor
Salis flos Plin. pro candido et primae notae, sal purus Horat. AL. Weisz saltz B. Wit sout G. Sel blanc IT. Sale bianco H. Sal blanco
Salsamentum Terent. Pisces carnesve muria siue salsilagine conditi. τάριxοϛ, τό ταριxηρόν. Dioscoridi. AL. Gesaltzt fleisch oder fisch B. Ghesprengt oft ghesouten vleesch oft visch G. Chair ou poisson sale IT. Salame, carne o pesce salato H. Saladura, carne o pesce ensalado
Scriblita Martiali, Cat. nisi sit potius scribendum streblita, ab intorsione, quasi στριβλίτηϛ. AL. Kuchen, Wahen, Striblin gebachens B. Soorte van vladen G. Tarte
Segmentum segmen plin. τόμοϛ. AL. Abschnitzel B. Snede, kerne G. Piece, partie, morceau IT. Taglio, fetta H. Tajada, pedaco de lo entero
Spira Cat. Placentae genus aut panis dulciarij ad spirae funisve in orbem conuoluti modum circumductum atque implicatum. AL. Kuche gekrummt, oder gewunden vmb einander B. Craeckelinck, vel panis, quem wielbroot, quasi rotarium nominamus, Flandris est wielken, quasi dicas rotula, siue quod rotae offigiem habeat, siue quod spiras quasdam circulares in solo expressas habeat AL. Ein bretzel, bretschen, gebachen brot mit circkeln
Succidia a succidendo, vt innuit alicubi Cicer. quamuis a caedendis suibus deduxerit V arro. Tergum ipsum porci, quod aut muria asseruatur, aut salitum in carnario suspenditur necessarios ad vsus. AL. Schweinen seitten, gesaltzene riemen non schweinen fleisch B. Een syde specks, de bake G. Coste de lard IT. Mezena di porco salato H. El lardo de puerco salado
Sumen ήτρον, λαπάρα Sosipatro: ὑπογάστριον. AL. Schlechspeisz vom euterlin B. Euderbret G. Les tetins d’vne coche qui a cochonne IT. La mamella della scroffa, poich’ha partorito H. Vbere de la puerca salpresa
Symbolum Terentio, Collatio in coenae apparatum siue pecumaria sit siue penuaria, quam non male collectam posse dici censet doctissimus Turnebus. σύμβολον. AL. Vrten, Schutz, gelag B. Ghelach, schot G. Lescot IT. Scotto Danti H. Eicote
Tomaculum Iuuenali, Farciminis genus e porcua. AL. Leberwurst B. Leuerworst, leuerlinck G. Saucisse, saucisson IT. Tomasella, o mortadella H. Assadura del animal guisado
Tucetum Persio et Arnobio, Micae carnium cum aruina, minutimque insecta ilia, idem cum isicio. Tucetorum fama nobilis est inter Transalpinas gentes, et prima palma Bonoiensibus datur. Tuceta (inquit Annaeus Cornutus) apud Gallos Cisalpinos, qui Transalpini nobis sunt, bubula dicitur caro, condimentis quibusdam crassis oblita ac macerata, atque ideo toto anno duraens. Idem tuceta condimenta gulae delitiosa esse ait.
Turundae Varron. fartilia Plin. offae Colum. Bucceae altilium quibus saginantur. ἂμολοι, yωμίσματα Plutarcho. AL. Kugele oder zapfle die man den kapaunem einstost, sie zu mesten B. Brocken, aes om te croppen G. Apast IT. Tronda H. Bocadillo o ballulo para engordar aues
Tyrotarichus Cic. Edulium e conditis carnibus et caseo. τυροτάριxοϛ. huiusmodi cibarij genus appellare videntur Itali Maccheroni et cascioncelli, per peram enim Erasmus pro iure e caseo confecto, quod menestram Itala gens vocat exponere videtur. Gesnerus caseum salsum et inueteratum interpretatur. Quid si tyrotarichus sit τυρόϛ ὁ τεταριxευμένοϛ, caseus conditus? est et hodie in delitiis tyrotarichus, quamuis vile et rusticanum obsonium, nempe putrilaginosus caseus, interdam etiam vermiculans, qui infuso aceto conditur.
Viaticum viae auxilium Virg ἐφόδιον, ἢιον Apollonio AL. Zehrung auff die reise, Wegzehrung B. Teeringe, teergelt over wech G. Argent, ou de quoy pour faire son chemin IT. Prouisione pel viaggio H. Despensa para el camino
Victus annona Cic. βἰοϛ, βίοτοϛ, σιτίον. AL. Nagrung, speisz vund tranck B. Lijftocht, spyse ende dranck G. Viure, victuaille IT. Viuanda H. Mantenimiento
Visceratio Liuio, Distributio carnis crudae, cuiusmodi recepta est nostrae genti, cum mactantur sues, χρεανομία, διανομή χρεῶν. AL. Ausztheilung vnnd geschenck vom rauchem fleisch B. Vleeschdeelinghe, omsendinge van worsten Holland. trypen, buelingen, etc. metdeelinghe Brabantis G. Largesse et donnee de chair crue IT. Donatio di carne cruda H. Repartimiento de carne.
DE COGNATIONE ET
AFFINITATE.
CAP. XII.
ABauus Cic. Proaui pater ἀπόπαπποϛ. AL. Des vranis vatter B. Des overgrootvaders vader G. Le pere du bisayeul IT. Padre del bisauolo H. Abuelo de abuelo, el padre del bisaluelo
Abnepos Suet.
Agnatus Cicer. per virilem sexum cognatione iunctus ἀγxιστεύϛ. propinquus. Cic. πάοϛ Isaeo, πηόϛ, συγγενήϛ, ό ἐγγὐϛ τού γενουϛ Isaeo, ἀγxίσποροϛ. AL. Ein naher blutfreundt, Freund vom vatter her B. Ghevrient van des vaders wegen G. Parent du coste de pere IT. Parente della parte del padre, propinquo H. Pariente de parte del padre
Affines Modest sunt viro cognati, vxoris, et e diuerso, sic dicti, quod cognationes binae diuersae nuptiarum copulae, altera ad alterius cognationis finem accedat. συγγενεῖϛ, ἀγxιστεῖϛ, πηοί Hom. μηδεστ αἰ Eustath. προσήμοντεϛ χατ’ ἐπιγαμίαν. sicσυγχηδεστάϛ vocat Eustathius, qui sororibus duabus matrimonio coniuncti sunt. AL. Gesipten, Schweger B. Cousijns, swagers G. Affins alliez par marige IT. Affini H. Parientes por casamientos
Amita Cic. Patris soror. πατραδέλφη, τηθίϛ Eustathio. AL. Basz, desz vatters schvvester B. Moeye, des vaders suster G. Tante du coste du pere IT. Zia da parte del padre, amita H. Tia, hermana de mi padre
Amita magna et proamita, Aui paterni soror.
Amitini Nonio, e fratre ac sorore propagati. ἀνέyιοι. AL. Geschvvistrigte kinder, von bruder vnd von schvvester B. Susters ende broeders Kinderen G. Enfans du frere et de la soeur IT. Figliuoli di fratello et sorella H. Hijos de hermano y hermana
Arbiter initiationis Bud. susceptor Erasmo. quem vulgo patrem nuncupant. AL. Gefatter B. Ghevader, oft compere G. Compere IT. Compare del battesimo, santoccio apud Boccatium H. Compadre, padrino de babtismo
Atauus Cic. tritauus Paulo, abaui vel abauiae pater παππεπιπάπποϛ. AL. Der pfuchane, Brane desz groszvatters, oder der groszmutter B. Den vierden oom G. L’ayeul, ou peregrand du bisayeul IT. Il quarto auolo, tritauo H. Quarto abuelo
Auspex Lucano, cuius auctoritate potissimum solennia nuptiarum peraguntur. νυμφόστολοϛ, νυμφευτήϛ, παράνυμφοϛ, πάροxοϛ. AL. Ein anrichter oder anvveyser einer hochzeit, ein Breutigamfuhrer B. Een houvvelijck maecker G. Conducteur de mariage IT. Procuratore delle nozze H. Padrino de las bodas
Auus Paulo, Patris et matris pater πάπποϛ, ὀ πρόϛ πατρόϛ πάπποϛ, πατρόϛ ἐμοῖο πατήρ. Hom. γιροντίαϛ. Laconice AL. Groszvatter
B. Grootvader G. Ayeul, grand pere IT. Zio, auolo H. Abuelo
Auia Cicer. μάμμα, τήθη Eustathio, Polluc. μητρομήτωρ. Pindar. AL. Groszmutter B. Grootmoeder G. La grande mere IT. Zia, auola H. Abuela
Auunculus Cicer. Matris frater. μητράδελφοϛ, θεῖοϛ πρόϛ μητρόϛ, μήτρωϛ Hom. νέννοϛ Polluci. AL. Mein vetter, meiner mutter bruder B. Mijns moeders broeder, bestevader G. Mon oncle du coste de ma mere, frere de ma mere IT. Il zio da parte della mader, il fratello da mia madre H. El tio hermano de la madre
Auunculus magnus Cicer. Auiae frater, qui matri auunculus est. AL. Der groszmutter bruder B. Mijns grootmoeders broeder G. Le frere de la grand mere IT. Il fratello della zia H. Hermano de la abuela
Auunculus maior Paulo, Sueton. Proauiae frater, auunculus magnus matris. AL. Der mutter jhres groszmutters bruder B. Mijns moeders grootm oeders broeder G. L’oncle grand de ma mere IT. Fratello de la bissauola H. Hermano de la bisabuela
Auunculus maximus Abauiae frater. H. Hermano de la tercera abuela. Sic de Patruo magno, maiore et maximo censendum. Patruum magnum B. Out-oom nominant
Caelebs Cicer. η) ἰήθεοϛ. qui vxorem non habet, coniugalis vinculi exsors. ἂγαμοϛ. AL. Ein ledige person, der nicht weibet, der keine ehefraw hat, vngeheurathet B. Een onghehoude persoone, onghebonden, leedich G. Qui n’est point marie IT. Ch’e senza donna, che non e maritato H. Varon soltero, o muger soltera
Collegium Cicer. Coetus et Coitio sodalium. ἑταιριχόν Diony. ἑταιριχόν σύστημα. AL. Bruderschafft, geselschafft, ampt genossen, Zunfft B. Een broederschap, gilde, gheselschap, collegie G. Compagnie, college, confraternite IT. Collegio, confraternita H. Collegio, confraternidad
Cognatus Terent. Cicer. quasi vna communiterque natus. consanguineus Cicer. Plauto, quasi sanguine nexus. οἰχεῖοϛ, προσήχων Plat. ὁ/μαιμοϛ, αὐθόμαιμοϛ, φίλοϛ, Hom. quod Eustathius exponit, ὁ [ὀ] ἀφ’ αἱ/ματοϛ, γνωτόϛ Apollonio. AL. Blutfreundt, oder verwandter B. Bloetvrient, neeue en maghe die een ander bestaet G. Parent IT. Cognato, parente H. Pariente de la mesma sangre
Confarrenatio Vlpiano, Matrimonij ritus, quando farre conuenitur in manum, certis verbis, et decem testibus praesentibus.
Coniunx siue coniux, a coniugando, teste Phoca. σύζυκ. AL. Die ehe, ehegemahel, ehemann oder eheweib B. Man, oft wijf G. Mary ou femme IT. Marito o moglie, consorte H. Marido o muger
Consobrini Cicer. e duabus sororibus geniti, quasi consororini. qui et sobrini Cic. et Donato. (tametsi pro consobrinorum filiis nonnulli Sabrinos exponant) ἀνἑyιοι, αὐτανέyιοι. AL. Seschwester kinder B. Ghesusters kinderen, rechte susterlinghen G. Cousins germains, enfans de deux soeurs IT. Li figliuoli de duoe sorelle, consobrini, cugini germani H. Primos hijos de hermanas
Consoceri Vlp. quorum liberi inter se coniugio iuncti sunt. AL. Gegenschweher, die jre kinder mit einander verheurath haben B. Swaghers onder malcanderen, die haer kinderen onder malcanderen gehouwet hebben G. Deux beaux peres IT. Duoi suocri, o suoceri H. Dos suegros
Contubernium Paulo et Senecae, Connubium seruile: vt Connubium proprie volunt esse, vbi aequales coeunt nuptiis.
Filia Cicer. θυγατήρ. AL. Ein tochter B. Dochter G. Fille IT. Figlia, figliuola H. Hija
Filiae condicionem quaerere Liuio, pro displicere maritum cui filium colloces. AL. Deiner tochter ein mann auszsuchen B. Om sien om een vryer, besien om dyner dochter eenen man te gheven G. Cercher mary pout ta fille IT. Cerchar marito per la tua figliuola H. Buscar marido o varon por tu hija
Filius Cicer. natus Virgil. παῖϛ, τέχνον, υἱόϛ. AL. Sohn B. Soon, soone G. Fils IT. Figliuolo, figlio H. Hijo
Filius abdicatus Quinctil. ob flagitia reiectus a patre. ἀποχήρυχτοϛ. AL. Enterbter sohu, auszgethaner sohn, den der vatter nicht mehr fur sein kind helt B. Een onterfde soon, ende verstooten, oft uyt den broode ghedaen, ende die de vader niet meer voor zijn kint en hout G. fils reiecte, renonce pour enfant, desauoue, abstardi IT. Figlio dichiarato bastardo, disheredato H. Hijo desheredado en la vida
Filius adoptiuus Agellio, υἱόϛ ποιηοὐϛ, εἰσποιητόϛ, θετόϛ, ὁ θέσει, υἱόθετοϛ. AL. Ein erwehlter sohn, oder angenomner an kinds statt B. Een aengenomen kint, t’welck yemant hout voor’t zyne G. Fils adoptif IT. Figliuolo adoptiuo H. Hijo adoptado, ahijado
Filius incestus B. Een overwonnen aeterling
Filius naturalis Suet. legitimus. γνήσιοϛ, ἰθαγενήϛ Polluc. ἔγγυοϛ. AL. Ein recht ehelicher vnd naturlicher sohn B. Ein ghetroude soon G. Fils legitime IT. Figlio legitimo H. Hijo legitimo Filius nothus Quinctil. illegitimus. νόθοϛ, μητρόκενοϛ Polluc. ἀνέγγυοϛ, ὑποβλητόϛ. AL. Bastart, vnchelich, banckhart B. Bastaert G. Bastard IT. Bastardo H. Bastardo
Frater Cicer. γνωτόϛ Hom. σύγγονοϛ Eurip. ἀδελφόϛ, ἀδελφειόϛ. Phocylidi. AL. Bruder B. Broeder G. Frere IT. Fratello H. Hermano
Frater germanus Cicer. αὐτάδελφοϛ, ὁμοπάτωρ, χαἰ ὁμομήτωρ, αὐτοχασίγνητοϛ Hom. AL. Ein leiblicher bruder B. Vleeschlijcke broeder, oprechte broeder van vader ende moeder G. Frere germain IT. Fratello germano H. Hermano de padre y madre
Frater vterinus Iustiniano, diuersis patribus editus, vno tamen ex vtero. χασιγνητόϛ Homer. schol. μητράδελφοϛ, ὁμογάστριοϛ, ἀγάστωρ Lycoplrroni. AL. Bruder von einer mutter B. Van een moeder G. Qui est ’vne mesme mere IT. Fratello d’vna medesima madre H. Hermano de vn vientre
Fratres gemini Cicer. gemini Virgil. gemelli fratres Ouidio. δίδυμοι, διδυμάονοϛ Homer. ἀγάστορεϛ. AL. Zwilling, zwen gebruder von einer geburt B. Tweelinghen, twee gebroeders van eender dracht G. Freres gemeaux, bessons IT. Gemini, o gemelli H. Mellizos
Fratria Nonio Marc. Fratris vxor. εἰνατήρ. AL. Meins bruders weib B. Mijns broeders wijf G. femme de mon frere IT. Moglie del fratello, cugnata, cugina H. Cunnada, muger de hermano
Genealogia Cicer. series auorum, generis recensio. γενεαλογία. AL. Geschlecht register, Stammenbuch B. Genealogie, afcomste G. Genealogie, l’arbre de lignee IT. Genealogia H. Abolorio, abolengo
Gener Cicer. Filiae maritus. γαμβρόϛ. AL. Meiner tochter mann B. Des dochters man G. Gendre IT. Genero H. Yerno, marido de hija
Gentiles Cicer. qui eiusdem sunt familiae et cognominis. γεννῆται. AL. Die vom selbigem geschlecht sind B. Die van een gestachte, afcomste, oft stamme ende huyse zijn G. Descendus d’vne maison, d’vne lignee IT. De la medesima casa et famiglia H. De la misma familia
Glos Nonio Mariti soror, ἀνδραδελφή Sosipatro, γάλωϛ Polluc. γαλαώνχ Suidae, γαλίϛ Hesych. AL. Geschweye, desz manns schwester AL. Mijns mans suster G. Soeut de mon mary IT. Sorella del marito H. Hermana del marido
Haeres Cicer. ἐπίχληροϛ, διάδοxοϛ. AL. Ein erb AL. Een erfghename, oft oir G. Heritier, ou hoir IT. Herede H. Heredero
Hybrida Horat. diuerso genere natus, velut altero parente ignobili, vel altero parente indigena, peregrino altero satus. ὑβρόϛ. AL. Ausz vnglejchen eltern geborn B. Van onghelijcke ouders ghebooren G. Ne de diuerse lignee IT. Nato di diuerso parentado, mulo H. Nacido de dos y no semejantes linajes
Ianitrices Duorum fratrum vxores. εἰνατῆρεϛ, αἱ συννύμφοι, αἰ τῶν ἀδελφῶν γυναῖχεϛ. AL. Zwen gebruders weiber B. Twee ghebroeders huys-vrouwen G. Les femmes de deux freres IT. Le moglie de duoi fratelli H. Mugetes de dos hermanos
Leuit Modest. Maritifrater, quasi laeuus vir, teste Nonio. δαήρ, ἀνδ ράδελφοϛ. AL. Desz ehemanns btuder B. Des mans broeder G. Le frere du mary IT. Il fratello del marito H. Hermano del marido
Liberi Cic. pignora Ouidio, proles Virg. τέχνα, γόνοϛ Hom. γονή Soph. παῖδεϛ, γεννήματα. AL. Kinder B. Kinderen G. Enfans, descendants de nous IT. Figliuoli H. Hijos nacidos de nos otros
Maiores Cic. Generis auctores. γεννάρxαι, αῤxχγοἰ γενουϛ χαἰ ῥίζαι, πρόγονοι, προπάτορεϛ. AL. Die vorfahren, altfordern B. Voorouders, voorvaders G. Les ancestres IT. Li predecessori, li primi parenti, li maggiori antichi H. Los parientes mayores y mas antigos, los padres subiendo arriba
Maritus Cicer. dominus Virg. ἀνήρ, χύριοϛ εὐνατήρ Aeschylo. γαμέτηϛ. AL. Ein ehemann B. Een ghehout man G. Mary IT. Marito H. Marido
Mater Cicer. genitrix Virgil. μήτηρ, τεχούσα Soph. γεννήτειρα. AL. Mutter B. Moeder G. Mere IT. Madre H. Madre
Matertera Cicier. Matris soror. θεῖα πρόϛ μητρόϛ, μητροχασιγνήτη, τιτθίϛ. AL. Basz, der mutter schwester B. Moeye, des moeders suster G. La soeur de ma mere IT. Zia, sorella della madre H. Hermana de la madre
Matrimonium Cicer. doniugium Eidem. connubium Virgil. ἐπιγαμία. AL. Die ehe, der eheliche standt B. T’houwelijck, de echt, den echtlijcken staet, den houwelijcken staet G. Le mariage, l’estat de mariage IT. Il matrimonio, il stato matrimoniale H. El casamiento, o matrimonio
Matruelis Vlp. ex matris meae fratre prognatus, aut prognata. AL. Sohn oder tochter von meiner mutter bruder B. Soon oft dochter van mijns moeders broeder, mijns ooms kint G. Nepueu, ou niepce IT. Cugnato, cugino, cugina H. Cunnado, o cunnada
hijo o hijo del hermano de la madre
Nepos Cicer. e filio, filiave natus. υἱωνόϛ, υἱωνεὐϛ, ἔγγονοϛ, ἀδελφιδούϛ. nepos exfratre et sorore. AL. Rinds kind, sohns sohn, Ennckel B. Kints kint, neef ken, soons soon, bioeders kint, vetusta Batauorum l;ingua Enckel G. Nepueu IT. Nipote H. Nieto
Neptis Cicer. υἱωνή, ἀδελφιδή. AL. Kinds tochter, Enckelein B. Nichte, kints dochter G. Niepce IT. Nezza, nipota H. Nieta
Nouerca Cicer. μητρνιά AL. Stieffmutter B. Stiefmoeder G. Maratre IT. Madrigna H. Madastra
Nurus Cicer. Filij vxor. AL. Schnur, meins sohns weib B. Snaer, mijns soons wijf G. Ma bru, la femme de mon fils IT. La nuora H. Nuera
Nympha vide intit. De homine.
Paranymphus qui quaeve sponso aut sponsae ad curam nuptiarum adiumgitur, nonnihil ab Auspice diuersus.
Parentes Virgil. τοχεῖϛ, τοχῆεϛ, γεννήτορεϛ, γονεῖϛ. AL. Die eltern, vatter vnd mutter B. De ouders, vader en moeder G. Pere et mere IT. Genitori, padre et madre H. Padre y madre
Parentes confarreati Tacito, legitimo iuncti matrimonio.
Pater Terent. parens, genitor Cicer. πατήρ, γονεὐϛ, γόνοϛ Hom. γεννήτωρ Plat. ἀπφύϛ Theocr. AL. Vatter B. Vader G. Pere IT. Padre H. Padre
Parthenius Filius e virgine non nupta editus. B. Een speelkint, natuerlijck kint. alij Parthenium exponunt pro eo, qui matre sit natus virgine credita cum nuberet. παρθένιοϛ.
Patrueles Cicer. e duobus fratribus nati. ἀνέyιοι, αὐτανέyιοι, ἐκάδελφοι Eustathio. AL. Zwen gebruders kinder B. Twee gebroeders kinderen, rechte neuen G. Cousins germains IT. Cugini germani H. Primo o prima hijos de hermanos
Patruus patris frater Cicer. θεῖοϛ πρόϛ πατρόϛ, πατράδελφοϛ, νέννοϛ Eustath. πάτρωϛ Herodoto. AL. Vetter, mein vatters bruder B. Oom van des vaders weghen, mijns vaders broeder G. L’oncle paternel, le frere de mon pere IT. Fratello del mio padre, il zio da parte del padre H. El tio hermano del padre
Posteri Cicer. nepotes Virg. minores Eid. ἐχγόνοι, ἀμνάμονεϛ poetice, quasi indicti, et quorum nulla etiam sit memoria. ματαγενέστεορι, ἀπόγονοι. AL. Vnsere nachkommen B. De naecomelinghen G. Nos successeurs, nostre posterite IT. Gli sucessori, la posterita H. Los descendientes, la generation venidera
Priuigna Cicer. AL. Stieftochter B. Stiefodochter G. Belle fille IT. Figliastra H. Antenada
Priuignus Cicer. Mariti vxorisve filius, cuius prior coniux e vita excesserit. πρόγονοϛ. AL. Stieffsohn B. Stiefsoon G. Beau fils, filastre IT. Figliastro H. Antenado
Proauus Cicer. Aui pater. πρόπαπποϛ, τριτοπάτωρ Aristotel. ἐπίπαπποϛ Eustath. AL. Der anher, desz groszvatters vatter B. Overgrootvader, mijns grootvaders vader G. Bisayeul IT. Bisauolo H. Bisabuelo, padre del abuelo
Procus Cicer. μνηστήρ, μνώμενοϛ. AL. Ein buler der vmb eine wirbt B. Een vryer G. Vn amateur, ou amy, amoureux IT. Amoroso, inamorato H. Amador, enamorado
Pronepos Cicer. Nepotis filius. AL. Desz enckels sohn B. Miins neefkens soone G. Fils de mon nepueu IT. Pronipote H. Proniero
Pupillus Cicero. qui patrem non habet, qut in eius potestate esse desiit. orphanus V allae, orbus patre Terentio, orbus Fabio. ἀ πάτωρ Polluci, ὀρφανόϛ AL. Weiszling, ein vaterlosz kind, ein vogts kind B. Een wees kint, weese, vaderloos kint G. Pupille IT. Pupillo H. El menor de baxo del tutar, pupilo, huerfano de padre
Riualis Cicer. qui vnam eandemque amat et ambit. ἀντεραστήϛ, ἀντίζηλοϛ. AL. Ein mitbuler B. Een medevryer, die met zijn geselle op zijn vryen gaet, ende vrijt de selfde die zijn geselle vrijt G. Riual IT. Riuale H. Combleco del enamorado
Socer Cicer. Vxoris pater. ἑχυρόϛ, πενθερόϛ. AL. Schweher, meinet frauwen vatter B. Swagher, mijns wijfs vader G. Mon beau pere, le pere de ma femme IT. Suocero, suocro H. Suegro
Socrus Cicer. Vxoris mater. ἑχυρά, πενθερά. AL. Schwieger, meinet frauwen mutter B. Mijns wijfs moeder G. Ma belle mere, mere de ma femme IT. Lamadre de mia moglie, suocera H. Suegra
Socrus magna Festo, Auia vxoris meae. AL. Groszsehwieger, meiner frauwen groszmutter B. Mijnder huysvrouwen grootmoeder G. La tante de ma femme IT. Lazia de mia moglie H. Tia de mi muger
Sorot Cicer. germana Virgil. ἀδελφή, συνομαίμων Moscho, ἀδελφεά Sophocli. AL. Schwester B. Suster G. Soeut IT. Sorella, sirochia Booc H. Hermana
Sponsa Plauto. ἐγγυητή, μνηστή, νύμφη. AL. Die braut B. De bruyt G. La dame de nopce, la fiancee, l’accordee, l’espouse IT. La sposa H. La esposa
Sponsus Vlpiano, νύμφιοϛ, μνήστωρ. AL. Breutigam B. Bruydegom G. Le fiance, l’espoux IT. Il sposo H. El esposo
Spurius Ausonio incerto patre natus. obscurus, cuius pater ignoratur. vulgo quaesitus Vlpiano, vulgo conceptus Modestino. σχοτιόϛ Hom. λαθρημαῖοϛ, ἐχπαλλιχίδιοϛ. AL. Ein hurenkind oder banckhart B. Een hoerekint G. Vn auoutre, ne d’vne pailliarde publicque IT. Posticcio, figlio di putana H. Bastardo, hijo de puta
Vidua Cicer. xήρα, ἂνανδροϛ Europ. AL. Wittib, witwe, witfraw B. Weewe, weduwe G. Vefue IT. Vedoa H. Muger biuda de marido
Viduus Cicer. qui vxore orbatus est. xηρόϛ. AL. Witwer, witling B. Wewenaer, wedenaer G. Veuf IT. Vedouo H. Bido, que tiene su muger muerta
Vitricus Cicer. Matris meae maritus. ἐπιπάτωρ, μητρνιόϛ. AL. Stieffvatter B. Stiefvader G. Mon paratre, beau pere IT. Patrigno H. Padrastro
Vxor Cicer. domina Cicer. Virg. nupta Terent. socia thori Ouid. γυνή, ἂχοιτιϛ, ἂλοxοϛ γαμετή, γαμέτιϛ Epigr. δέσποινα, συνοιχούσα, γυνή η)νδρωμένη, χυδρουμένη, et ἀνδρἰ μεμιγμένη, πλάτιϛ Aristoph IT. Weib, oder eheweib, ehefraw, eheliche hauszfraw, ehegemahel B. Een wijf, huysvrouwe, gehoude vrouwe G. Femme mariee IT. Donna, moglie, donna maritata H. Muger casada
Vxor in manum viri conuenit, quae Coemptio dicitur, solennis contr ahendi matrumonij ritus, quando vtriusque assensu coit matrimonium. atque hic maritus et vxor bonorum haeredes sibi inuicem succedebant, teste Seruio libro septimo.
Porro qui agnationis graduum descriptionem tabulamque exactam requirit, meo illam periculo petat e doctisstmi Iacobi Cuiacij Iurisconsultorum coryphaei obseruationibus.
DE COLORIBVS.
CAP. XIII.
ADumbratio Cicer. pictura, rudibus lineamentis constans σχιαγραφία, σχαριφισμόϛ. AL. Entwerffung mit kolen B. Ontwerp G. Proiect
Aeneus vnde Aenobardi dicitur, rubidior est. xαλχοειδέϛ. AL. Kupffergeel B. Coopergheel, metaelgheel G. Couleur d’aitain, ou de cuyure IT. Color di bronzo, o di metallo H. Color de cobra
Albus color palloris cuiusadam particeps est, λευχόν, λευχόxρουν. AL. Weisse farb B. Witte verwe G. Couleut blanche IT. Color bianco H. Color blanco
Aqueus ὑδροβαφε\ϛ, yυxροβαφέϛ. AL. Gleich wie wasser, wasserfarb B. Waterverwe G. Couleur d’eau IT. Color d’acqua H. Color en agua
Ater niger, anthracinus, furuus. μέλαν, σχετεινόν, μελαμβαφε\ϛ, ἂσχιον χαἰ μελανόxρουν Theoph. AL. Schwartz, finster, dunckel B. Swart, doncker, duyster G. Couleur noire, tenebreuse, obscure IT. Nero, obscuro, buyo H. Negro
Aureus e flauo et multo lumine mistus. xρυσούν, xρυσοειδέϛ Theophr. AL. Goldfarb, goldgheel B. Goutverwe, goutgheel G. Couleur d’or IT. Color d’oro, aureo H. Color de oro
Buxeus dilutior estluteo. πύκινον. AL. Buchsfarb B. Schijtgeel G. Iaune ou palle comme bouis IT. Color di bosso H. Color de box
Byssinus aureo proximus, qualis in crudis filis sericis existit. βύσσινον, ὀμφάχινον Polluci. AL. Rauch seiden farb B. Rouwe syden verwe G. Couleur de soye crue IT. Color di seta cruda H. Color de seda cruda
Caeruleus caerulus, a caeli colore. glastinus, a glasto siue Isatide herba. idem in oculis caesius dicitur et glaucus. γλαυχόν. AL. Himmel blaw B. Blaeu, hemelblaeu G. Couleur de ciel, serain, perse IT. Azuro celeste H. Color azul de ayre
Candidus differt ab albo, solo splendore quem illi addit: qualis in niue, argento polito, et margaritis visitur. Candidum enim nitente quadam luceperfunditur: idem et argenteus: ἔχλευμον, λευμοφαε\ϛ, αἰθον, χνάχων Theocrito. αῤγυρεον αῤγύφεον Hesiod.αῤγόν, ἀγλαόν, ἀπό τῆϛ αἴγληϛ, αῤγύροειδε\ϛ, αῤγυροφιγγέϛ Nonno. AL. Weszlachtige, vnnd wie silber gleissende farb, silberfarb B. Siluerschoone verwe, louter blancke, blanck, quasi blinckende coleur G. Couleur blanche reluisante, blanche auecque lustre IT. Color bianco con lustra H. Color blanco en lustre
Cereus Plin. cerinus Plauto. χήρεον, χηροειδέϛ. AL. Wachszfarb B. Was verwe, gheel ghelijck was, wasgheel G. Iaune comme cire IT. Color di cera H. Color semejante a la cera
Cinereus cineraceus Plinio, leucophaeus Eidem, vbi color albus nigredine obscuratur. λευχόφαίον, yαρόν, in equo, quem Germanicae Schimmel, et vulgaris nostra lingua stimmel, nominat murinus
Colum. AL. Graw, meuszfarb, aschfarb B. Graeu, muysvael, grijs, asgraeu G. Couleur cendree, ou grise IT. Griso, beretino, et in equo vocatur liardo H. Color de cenizas
Citrius acolore citrij mali. χίτρινον. AL. Citronien farb B. Citroen verwe G. Citrin IT. Citrino H. Color de citrones
Coccineus a cocco baphico tinctoriove. coccinus. χόχχινον, μοχχινοβαφέϛ. AL. Roth wie scharlach B. Kermezijn oft scharlaecken root G. Couleur d’escarlate IT. Color scarlatino, o porporino H. Color de grana
Color tinctura, tinctus Plinio. venenum Virgilius dixit pro colore quo panni tinguntur. xρόα, xρῶμα, xρῶσιϛ, ἂνθοϛ, βαφή, βάμμα, φάρμαχον. AL. Farb B. Verwe, coleur G. Couleur, teinture IT. Colore, tinto H. Color
Color dilutus remissus. εὐαγε\ϛ xρῶμα Theophr. εὐχρατέϛ. AL. Dunne, durchluchtige farb B. Clare oft lichte verwe G. Couleur blaffarde, et qui n’est gueres chargec IT. Color chiaro et transparente H. Color llano o viuo
Color euanidus fugax, obsoletus. ἐκίτηλον, εὐρυπτον εὐέχπλυντον, άνανθε\ϛ, εὐέχνιπτον, ἀχρατε\ϛ, εὐέχλυτον. AL. Verblichne, vnbestandige, zergangliche, schiessende farb B. Verblickte, schietende, ende niet houdende oft duerende verwe G. Couleur passee IT. Color morto, et suanito H. Color muerto y que noquedare
Color floridus Plinio, vegetus, viuidus εὐανθε\ϛ, ἀνθηρόν. AL. Froliche vnd liebliche farb B. Vrolijcke, lieflijcke ende leuendige coleur G. Couleur gaye et viue IT. Color allegro et viuo H. Color florecido
Color pertinax xρῶμα θευσοποιόν, ἀνεκίτηλον, μόνιμον, ἔμμονον, ἀνέχπλυντον, βέβαιον, ἀνεκάλειπτον, ἐγχρατε\ϛ, ἀνέχνιπτον, ἀνέχλυτον, ἀνέχτριπτον. AL. Vasthebige vnd bleibende starcke farb B. Een goede vaste, houdende oft geduerige verwe G. Bonne couleur, viue et durable IT. Colore per durat, et fermo H. Color porfiado
Color satur Plin. plenus xρῶμαχαταμορέϛ Platoni, βαθύxρουν Theopb. AL. Satte folle farb B. Volle oft hooge verwe G. Vne Couleur pleine et fort chargee IT. Color pieno, et perfetto H. Color lleno
Color surdus Plin. lentus Eid. austerus Eidem. ἀνανθε\ϛ, ἀχρατε\ϛ. AL. Tunckele oder trube farb B. Donckere verwe, onlieflijcke oft droeue coleur G. Couleur morne, et qui n’est point bien viue, triste IT. Color melanconico, tristo et scuro H. Color muerto y obscuro
Colorem mentiri fuco Quinct. fucare lanam. δολούν τά ἕρια Pollis. μιαίνειν. Hom. βάπτειν. AL. Ein falsche farb anstreichen B. Een valsche coleur geuen, de verwe vervalschen G. Donner quelque couleur bastarde ou faulse, faulser ou abastardir la couleur IT. Falsificar il colore, dargliene qualch’altro colore H. Falsar el color, darle otro color
Coracinus Vitru. μοράμινον. AL. Glitzerend schwartz B. Glinsterich swart G. Noire luysante IT. Nero relucente H. Nero en lustre
Croceus crocinus Catullo. χρομοειδέϛ. AL. Saffrangheel B. Saffraengeel H. Iaune comme saffran IT. Croceo, color di saffrano H. Color de acafran
Cyaneus e lucido candido, leuiterque nigro, χυανούν, χυάνεον, χυανόxροουν. Eurip. AL. Dunckel blaw B. Lasuer verwe, peers G. Couleur perse ou bleue IT. Azuro H. Azul
Eburneus ἐλεφάντινον, ἐλεφαντῶδεϛ. AL. Weisz wie helffenbein B. Alsoo wit als yuoir, oft elpenbeen G. Plus blanche qu’yuoire IT. Bianco come iuorio H. Blanco como el marfil
Flammeus splendoris est particeps cum candore quodam φλογόλευχον, φλογορόν, φλογῶπον, φλογοειδέϛ. AL. Liecht roth B. Licht oft blyde root G. Couleur flamboyante, ayant vn peu de blanc, et lustre IT. Rosso chiaro, rossetto, fianmeggiante H. Color semejante a la llama
Flauus κανθόν, πυρόxρουν. AL. Gall B. Gheele G. Iaune IT. Giallo, biondo o di color d’oro H. Ruuio o roxo
Fuluus ohscurior ruffo, qui in leone. mustellinus Terent. xαροπόν. AL. Dunckelroht, hetter, leberfarb B. Doncker root, toaens G. Roan IT. Lionato, soro H. Color leonado roxo
Fuscus aquilus Suet. subniger φαιόν, αἴθοy, χθλαινοφαέϛ Aristophil. ὀρφναῖον ὂρφνινον Platoni. ζοφερόν. AL. Braun B. Bruyn G. Couleur brune IT. Bruno H. Color baco o pardo
Harmoge Plin. Commissura et transitus colorum, άρμογή, φθορά Plust. τῶν xρωμάτων μίκιϛ. AL. Vermischung der farben B. Verdryvinghe van verwen G. Mestange de couleurs IT. Commistione de li colori H. Entremixtura de colores
Heluus Varr. giluns, Medius inter album et ruffum, qualis est color lateri semicocto: tametsi melinum cum giluo, confundat Seruius. χιῤῥόν, βαλιόν Procopio. AL. Falb, bleich, koth B. Vael, value G. Couleur baillet, ou de paille, couleur entre blanc et roux IT. Color di paglia H. Color de paia Ianthinus Amerthystinus Plin. ἰάνθινον. AL. Violbraun, Violfarb B. Violet G. Couleur violette IT. Color di viola, color violato H. Color de violettas
Impluuiatus Color parietum rubiginem e pluuiae defluxu nat am imitans: aut vt apud Nonium legitus, quasi fumato stilicidio implutus, (vitiosa enim in omnibus, quae hactenus videre licuit, exemplaribus scripturae est, impletus) qui et Mutinensi, fuligineus. AL. Rauschfarb B. Coleur de Roy, oft roaens, schou verwe G. Couleur de tanne, enfume, roan, couleur de Roy IT. Color fumato, o di fuligine H. Color semejante al hollin del hogar, o color de humo
Lacteus γλαγερόν, γλαγόεν, γαλαχείxρουν, γαλαχτοειδέϛ. AL. Weisz wie milch B. Wit als melck G. Blanche comme laict IT. Bianco come latte H. Blancho como leche
Liuidus plumbeus. μολιβδόxρουν Galen. AL. Bleyfarb B. Lootverwe G. Couleur de plomb IT. Color di piombo, color liuido H. Color cardenno, o color de plomo
Luridus Color qualis in vibieibus visitur, a similitudine coloris lurae, id est, vtris coriacei. πελιδνόν. AL. Bleyfarb, schwartzgrun B. Peers doncker groen G. Verd mesle parmy le brun IT. Verde scuro H. Color amarillo
Lateus quale est oui vitellum, quo colore flammeum nouis nuptis tingebatur, xλωρόν, λεχυθοειδέϛ. AL. Bleich oder dunkel gehl B. Gheel ghelijck den doyer vanden eye G. Iaune commele moyeau d’vn oeuf IT. Color simile al rosso del ouo H. Color semejante a la meolla del hueuo
Marmoreus μαρμάρινον, μαρμάρεον Hom. λαμπρόν. AL. Weisz wie marmet B. Alabaster witte verwe G. Blanche comme alabastre IT. Bianco come marmo o alabastro H. Blanco como albastro
Melinus qui mali cydonij pallorem imitatur. alioqui Melinus color Plinio est candidus, a Melo insula, cui peculiaris est, et vbi optimus habetur, μήλινον. AL. Apffelgrun B. Appelgroen G. Iaunastre IT. Festucinc, Venetis, quasi dicas palearem, quod ad palearum flauedinem accedat
Mellinus Melleus, Plinio, a colore mellis ad fuscum accedens, μέλινον, μελίxλωρον Theocrito μελίxρουν, μελιτῶδεϛ, ἐρυθρόxλωρον. Hippocr. AL. Honigfarb B. Honichverwe G. Iaune comme miel IT. Giallo come mele H. Coxo como la miel
Miniatus Plin. Minio infectus pro rubro. μιλτολιφήϛ, μιλούπρεποϛ, μιλτοπάρηοϛ Hom. μιλτώδηϛ. AL. Roth B. Root ghelijck vermilioen G. Rouge comme du vermillon IT. Rubro AN. Redde lucke vnto vermillon
Monochroma Plin. monochromateum picturae genus Eid. Pictura singulis coloribus ducta. μονόxρωμα. AL. Gleiche vnd allwegen ein farbe B. Eenderley coleur G. Vne mesme et semblable couleur IT. Vn medesimo colore H. Ygual color
Niueus xεόνεον, xιονοειδε\ϛ, xιονόxρουν. AL. Schneeweisz B. Sneewit G. Blanche comme neige IT. Niueo, bianco come neue H. Blanco como nieue
Pallidus ω)xρόν, ἀφυῶδεϛ Hippocr. Gal. AL. Bleich B. Bleeck, pael, oocker G. Palle, et blesme IT. Pallido H. De color amarilla Est hic color Ochreae similis, Latinis etiam subflauus dictus, vt ὑπόκανθονGraecis.
Piceus Nigerrimus ad modu picis. πίσσινον. AL. Schwartz wie pech B. Peckswart G. Noire comme poix IT. Nero come la peze H. Negro como pez
Pigmenta Colores pictorum. φάρμαχα, ἂνθη. AL. Maaler farb B. Schilders verwen G. Couleurs de peintres IT. Colori de gli pittori H. Color para la pintura
Prasinus Plinio, a porr orum caudis. porraceus Plin. πράσινον, πρασοειδέϛ. AL. Lauchfarb, safftgtun, abschlaggrun B. Sapgroen, gheel groen G. Verde mesiee de iaune IT. Verde giallo H. Verde que tiene poco de ruuio
Pullus quem nunc Spanum (sic habet manuscriptus codex, quando et σπανίαν pro Hispania agnoscit Strabo et Eustatilius, atque ita etiam Vegetius scribat) vel natiuum dicimus, inquit Nonius. Hiberus, Baeticus, ferrugineus, constat ex atri et rubri mistura, cuiusmodi est in lana natiuus. pulligo. Plin χαρύχινον Xenoph. AL. Dunckel tanet, schwartzlecht B. Moreyt G. Couleur de garance, grise enfumee IT. Fosco, o negro H. Morado
Purpureus ostrinus, Tyrius, conchyliatus, Sarranus, Thessalicus Lucretio, e caeruleo et rubro, qualis Martiae violae. blatteus Cassiodoro et Eutropio. πορφύρεον, πορφυροειδε\ϛ, πορφυρόxρουν Eustath. σαρδωνιχόν Aristoph. interpr. α(λουργόϛ, ὂστρειον. AL. Purpur farb, braun roth B. Purper verwe G. Culeur de pourpre, morel, couleur de fleur de peschier IT. Pauonazzo, quasi pauonaceus H. Color de carmesi
Purpurissum ἀνδρείχελον Aristoteli. AL. Leibfarb B. Lijfverwe G. Teinte de pourpre, croye de mine d’argent IT. Roseto Ven H. Brasil o alcancilla
Rauus Horatio, suasus, sic dictus, quod sine vasis, hoc est tinctorum cortinis, suapte natura talis sit. rauidus Colum. xαροπόν.
AL. Schwartzgehel, Wolffsfarb B. Taneet G. Faune, tane, rosset IT. Fosco, nero H. Negro de hollin
Roseus ῥοδόουν, ῥόδεον, ῥόδινον, ῥοδόxρομυ Dioscorid. AL. Rosenfarb B. Root als een roose G. Couleur de rose IT. Rosato, color di rose H. Color de rosas
Ruber est flauus satur, ενερευθέϛ Suidae, ἐρυθρόν, μιλτόπρεπον Eustath. AL. Roth B. Root G. Rouge IT. Rubro H. Vermejo
Rubicundus intensior est. sanguineus, αἱματῶδεϛ. AL. Kothlecht, vast oder gar roth B. Bloer-root G. Fort rouge, rouge comme sang IT. Rosso come sangue, rubicondo H. Roxo como la sangre
Rubidus est remissior. ὑπέρυθρον. AL. Rothlecht, lind roth B. Rosachtich, rootachtich G. Rougeastre IT. Rosloggiante H. Bermejo
Ruffus efusco flauus, qui color in bobus spectatus. πυῤῥόν, πυρσόν. Eurip. AL. Galrot, rotbracht B. Ros, donckergheel G. Roux IT. Rosso, rufo H. Roxo
Russus Catullo et Capitol. quem incarnatum vocamus. AL. Leibfarb B. Lijf verwe, incarnaet G. Rouge incarnal IT. Incarnato H. Encarnado
Rutilus igneus, hic saturo splendore ruber. πυρόεν, πυρῶδεϛ. AL. Fewrroth B. Vierroot, glinsterich root G. Rouge comme feu, reluysante, resplendissante, couleur vermeille, et embrasee IT. Color di suoco H. Color di fuego
Scutulatus color Palladio is putatus esse in equo, quem giluo proximum, Apffelgraw Germania nominat, quasi pomaceum Belgica Appelgraeu. G. Pommele
Spadix spadiceus, Puniceus, Phoeniceus, hysginus. σπάδικ. λευχόπυῤῥον, ὑσγινοβαφε\ϛ, χαρύχχινον Xenoph. a χαρύχμη, non a χάρυον, vt inepte sentit Brodaeus, viridem exponens nucum instar. AL. Kestenbraun, brauntot B. Castanien bruyn G. Couleur bay, ou bayard IT. Baio colore H. Color de castannas
Sufficere lanam medicamentis Cicer. in Hortensio, vti qui combibi purpuram volunt, sufficiunt prius lanam medicamentis. προύποστύφειν φαρμάχοιϛ τό ἔριον, φαρμάσσειν Eustat. AL. Die woll duncken, farben B. De wolle staelen, oft verwen G. Teindre ou mistionner la laine IT. Tingere la lana H. Tennir o maior de lana
Tonus splendot Plin. Vigor picturae medius inter lumen et vmbram. τόνοϛ. AL. Der glantz B. De luyster, glans, oft uytsteeckinghe G. Lucut, resplendisseur, lustre IT. Lustro, splendore H. El matiz en la pintura de colores
Venetus Vegetio, Thalassinus Lucretio, Cymatilis Plaut. θαλάττιον, χαλαίνον Photioni, η)εροειδέϛ Hom. AL. Blaw eysengraw B. Licht blaeu, Veneets blaeu G. Turquine, bleu IT. Turchino H. Color de la mar
Viridis herbeus, herbidus. xλοερόν, xλωρόν, ποῶδεϛ. AL. Grun, graszgrun B. Groen, grasgroen G. Couleur verde IT. Verde H. Verde
Vitreus hyalinus Virg. ὑάλινον, ὑαλοειδέϛ, ἀερῶδεϛ Theoph. η(εροειδέϛ. Homero. AL. Glaszfarb, glaszgrun B. Glas-verwe G. Couleur de voire, ou ressemblant le voire IT. Vitreo, color di vedro H. Color vidrial, color verde como vidrio
Xerampelinus Color autumnalium vitis frondium aemulus. κηραμπέλινον. AL. Flachsfarbe B. Blont oft vlas verwe G. Blond IT. Rosa serea apud Venetos
DE DEO.
CAP. XIIII.
DEVS Cicer. a δέοϛ, vt voluit Seruius, quod religio timorem ominibus conciliet: quo trahunt etiam illum versum, Primus in orbe Deum fecit timor. Rectius apud Graecos θεόϛ, siue a θέειν, siue ab αἴθειν dicitur, tum ob perpetem et aeternam motionem, tum ob malorum consumptionem, vt Clemens ait. est enim Deus ignis absumens: neque absurda ratione (mes quidem iudicio) πύρ νοερόν ethnici theologi definierunt, tamesti ad corporeum transferat hoc Seruius. μεῖζον Plat. Iul. παρά τόν μή ἴζειν, quod perpetuus eius sit motus. τό θεῖον Damasceno, Xenophonti, τό δαιμόνιον Isocrati. Numen Virg. AL. Gott B. Godt, a bonitate G. Dieu IT. Dio H. Dios
Deus Filius λόγοϛ et θεῖοϛ λόγοϛ Orph. αἴτιον, πρωτόγονοϛ υἱόϛ et ὑ/παρxοϛ Orph. ποιχτήϛ Numenio, τεxνήμων χόσμου Nonno, υἱόϛ μονογενήϛ Naziazen. ἔχγονοϛ τού ἀγαθού Plat. lib. 6. De repub. νοερά οὐσία Amelio, πάτριοϛ vούϛ Porphyr. et Plat. πατριχόϛ νόοϛ αὐτογενεθλοϛ Orpheo, χόσμοιο τυπωτήϛ Orph. αἰώνιοϛ αῤxιερεύϛ Polycarpo apud Eusebium, θεάνθρωποϛ λόγοϛ AL. Gott der sohn B. Godt den soonte G. Dien le fils IT. Diolo figlio H. Dios el hijo Deus Pater δημιουργόϛ τῶν ὂλων Iamblicho, vούϛ Amelio et Orhp. πατήρ Numenio, τό ἀγαθόν Platoni, μείζων et χρείττων Platonicis, τό πρῶτον αἴτιον Macrob. ὁ ὤν in Apocalypsi, πατήρ χαἰ ὑ/πατοϛ χρειόντων Homerice dici potest fortassis.παντοχράτωρ Naztanz. μητροπάτωρ Orph. quo significare voluit τήν ἐχ μή ὂντων γενεσιν vt Clemens ait. βασιλεὐϛ τῆϛ δόκηϛ χαἰ τῶν αἰώνων Nazanzeno. αῤxόϛ πάντων ἀγεννητοϛ Timaeo, αῤxιγενεθλοϛ ά πάντων Orph. χύριοϛ σαβαώθ, ἢγουν τῶν στρατιῶν Nazanzen. AL. Gott der Vatter B. Godt den Vader G. Dieu le Pere IT. Dio Padie ognipotente H. Dios el Padre
Deus Spiritus sanctus τό ἃγιον πνεύμα, πνεύμα χαἰ νούϛ xριστού Nazan. πνεύμα υἱοθεσίαϛ, ἀληθείαϛ, σοφίαϛ, συνέσεωϛ, βουλῆϛ, εὐσεβείαϛ, φόβουθεού, γνώσεωϛ, δάχτυλοϛ θεού Paulo et Nazanzeno. πηγή yυxῶν Amelio, ποίημαNumenio. AL. Gott heyliger Geist B. God den heylighen Gheest G. Dieu le saint Esprit IT. Dio lo santo Spirito H. Dios el santo Espirito
Natura Cicer. Senecae, nihil est aliud, quam numen Dei, et diuina ratio toti mundo eiusque partibus insita. parens, rerumque opifex Plinio, creatrix rerum Lucretio φύσιϛ. Hanc Gentiles variis nominibus, pro diuersis eius effectibus donarunt: nam etτύxη ά τνγxάνειν, veluti auctor omnium dicta est, quod vniuersa praestet et conficiat et εἰμαρμένη, ob implicatam causarum seriem, et ἀνάγχη, quasi necessitas, ob ineuitabilem eius atque in expugnabilem potentiam. Rursus μοῖρα, quod rebus aliud alij ingenium dispartia sit: ἂτροποϛ, quod eius immutailia sint opera: item πεπρωμένη, quia administratio eius certum ad finem tendat: πρόνοια deniqu,e quod eius prouidentia hominum vtalitati consulat, vt Nicephorus disserit pluchre. AL. Die natur B. De nature G. La nature IT. La natura H. La natura
Numen Virgil pro potestate diuina et voluntate eius. τό θεῖον. AL. Gottliche krafft, gewalt vnd wil B. Godtlijcke macht, cracht en wille, Gods moghentheyt G. La puissance et volonte de Dieu IT. La potentia et volonta d’Iddio H. La volundad y potentia o poderio de Dios
DE DIIS.
CAP. XV.
Nima Cicer yυxή, ἀπόσπασμα θεού secundum Stoicos, quomodo fere Horatius animum dixit diuinae particulam aurae, et Philon, τόν νούν αἰθερίου φύσεωϛ μοιρῶν. AL. Die seel B. De siele G. L’ame IT. L’anima H. La anima
Caelites Cicer caelicolae Virgil. superi Eidem, οὐρανίωνεϛ Homer. οὐρανίδαι Apollon. οὐρανοβάμονεϛ. AL. Die heiligen im Himmel B. De heylighen in den Hemel G. Les saints de paradis IT. Li santi H. Los antos del paradiso
Daemones, genij cum angelis ijdem, quos Ethnici existimabant geniturae cuiusque praefecta numina, quaee (vt. Ammianus inquit) editis in lucem hominibus, velut eorum actus rectura, salua fatali firmitate addi putabant. (quae multorum adhuc animis opinio insedit) δαίμονεϛ μυσταγωγοἰ τού βίου Menand. Genios autem dici a gignendo constat, siue genitos tuendi potestatem habere dicamus, siue quod nobiscum vna gignantur, sine quod in eorum tutela, vt quisque est genitus, viuat. Daemonum autem voce Lares Cicero comprehendit, alij etiam Manes et Lemures. Indigetesque: quemque larem familiarem nominat Cicer. genium familiarem dixit Marcel. ita daemones siue genij boni, quos vulgo vocant. AL. Die gutten Engelen B. De goede Enghelen G. Les bons anges IT. Li angeli buoni, che si conducono et guardano H. Los buenos angelos, que nos guardan
Sic genij mali et vltores, quos diabolos et daemonas vocamus. α(λάστοροϛ. AL. Die teuffel B. duyvelen G. Les diables IT. Li diauoli, et spiriti maligni H. Los malos espiritos
Deipara virgo, Dei genittix ἀειπαρθένοϛ, θεοτόμοϛ παρθένοϛ. Nazanz θεόσεπτοϛ χόρη. AL. Die mutter Gottes, Maria B. Maria, de moeder Gods G. Marie la mere de Dieu IT. La madre d’Iddio H. La madre de Dios
Dij communesVirgil. sunt Mars, Bellona, Victoria, quod vtrique parti fauere ac communes esse possint: quo spectat ille versus.
Inter vtrumque volat dubiis Victoria pennis
Dij vel diui maiorum gentium dici poterunt, quos sacrarum literarum testimonio constat caeli esse incolas.
Dij siue diui minorum gentium, vel adscriptitij quos posteritas caelestibus honoribus mactauit. παρεγγεγραμμένοι, μέτοιχοι.
Dij patrij Virgil. Cicer tutelares qui vrbium tutelae praeerant πατρῶ|οι Halicarn. qui perperam cum Penatibus eosdem confundit. Eiusmodi diuos patronos non aliena voce nuncupamus, peculiares singulis fere vrbius. custodes. Virg. dixit. B. Patroonen IT. Patroni H. Patronos y ayutadores
Diui Seruio, indigetes Virgil Lucano, ratione quadam (si adoptionem
veram cum absurda committere fas est, cum gentilitate nostram fidem) vocari possint, quos in album diuorum relatos, sanctorum nomine indigetamus: nimirum qui ex hominibus consortium caelitum meruere, quasi inter deos agentes, siue nullius egentes, si etymon vocis spectemus: quos genitales dixit Ennius illo versu:
Romulus in caelo cum Diis genitalibus aeuum
Degit
vbi Genitales dixisse videtur, quos γενεθλίουϛ Halicarn. vocat, cum penatibus eos confundens: qui non tam a genitura, quam a perpetuitate, hoc est γενεα=|, nominati videntur. Numa vero Pompilius indigetandi rati ne instituisse videtur, cuius indigetamenta (hoc est ἀποθεώσειϛ, vt ego interpretor) Arnob. lib. 2. memorat. AL. Heiligen so canoniziert B. Heylighen G. Les saints IT. Li santi canonizati H. Los santos canonizados
Empusa Spectrum, quod infelicibus se ingerit, vno pede ingrediens, et multifariam formam immutans. Hecatae dicatum, ἔμπουσα.
Fatum Virgil Immobilis et immutabilis rerum feries, a fando, per antiphrasin, quod non sit fas illud effart, ne diis quidem, μοῖρα, εἰμαρμένη, πεπρωμένον AL. Schieckung, heissung vnnd verhecknutz Gottes, nothzwang vnd volg oder ordnung Gottes B. Gods ordinancie ende schickinghe. G. L’ordonnance diuine IT. Fato, la volonta d’iddio H. El hado, que es la volundad de Dios
Lamiae mulieres putabantur oculis exemptilibus esse, seu daemonum imaginariae species, ludibriaque, quae blanditiis, illectos iuuenes formosos, muliebri assumpta forma, vorare atque in exitium trahere credebantur. Apuleius eas puerorum terriculamenta facit. Philostratus in Apollonio cum Empusis et Laruis easdem facit ex aliorum opinione. λαμίαι. AL. Nachtmummel. Nicephoro etiam Gilo vocatur nocturnum foeminae phantasma B. Alfken
Lares etiam praestites dicti, quod tuerentur scilicet, ac conseruando tuta omnia praestarent, dicebantur et hostilij, quod hostes auertere erederentur. Itaque non priuatis modo aedificiis, sed et vrbinum custodiae praeesse put abantur.
Laruae Plauto, vmbrae Horat. Mortuorum animae. AL. Boldergeist, rumpeygeist, nachtgeist, zunszler B. Nachtgheest G. Espric de nuict, loupsgaroux IT. Spiriti di notte H. Phantasma que paresce de noche
Lemures nocturni Horat nigri persio, Spiritus noctu infesti, vt vulgus existimat. AL. Nachtgeister, nachtfraw, zunszler, gespenst B. Bytebouwen, bommeleers, nachtgheesten, Weerwolven G. Gobelins, loupsgaroux, esprits de nuict IT. Li spiriti che caminano de notte, fatasie che paiono di notte H. Fantasmas que parecen de noche
Lemures Varr Porphyrioni vmbrae vagantes hominum ante diem mortuorum, quasi Remures dicti a Remo, cuius vmbrae fratrem Romulum inquietabant. atque ita sentiunt Martianus et Apuleius. AL. Die todten, die geister der abgestorbnen seelenB. Gheesten, sielen, dooden G. Les esprits et ames des trespassez IT. I spiriti, le anime de e morti H. Las animas de los muertos
Maniae Deformeslaruae, quas pueris plorantibus minitari solent nutrices.
Penates, Vigril siue a penu, id est rebus victui necessariis, siue quod penitus insident, vnde et penetrales dicti, Ciceront teste: siue quasi penes nos nati. habebantur ab Ethnicis diui, qui domi colebantur, qui etiam Lares. ἑρχεῖοι, ἐφέστιοι, ἐτήσιοι, etμειλίxιοι. Haliarnasseo teste, nam in caeteris haud dubie caecutit. AL. Hauszgotter B. Huysgodekens, woutermannekens G. Dieux domestiques et familiers IT. Li dei domestichi, et familiari, i penati H. Los dioses de cada vna casa
Spectrum Cicer Simulacrum seu imago oculis se representans, vel vere, vel corrupta imaginatione. φαντασία, φάσμα. visum Cicer. nimirum species, quam sopiti aut etiam vigiles videmur videre. AL. Gespenst, ein gesicht das fut augen schwebt B. Visioen G. Phantosme, vision IT. Simulachro, visione H. Imagen
Spiritus aetherei mentes aetheriae angeli ἂγγελοι, ἀγγελιχαἰ δυνάμειϛ Nazianz. Mosen istud nomen accommode dedisse iis, quos Graeci ἣρωαϛ et δαίμοναϛ, quasi δαήμοναϛ, hoc est scientes et catos, vocant, scribit Philo Iudaeus. AL. Die englen B. Enghels, de enghelen G. Les anges IT. Li angeli H. Los angelos
Striges inauspicatas volucres esse aiebant veteres infantiumque in cunis sanguinem exugere, sie dictae, quod stridere noctesolent, teste Ouidio. σύρνια νυχτίφοιτα. Eodem nomine maleficas foeminas intelligunt, quas Sextus Pompeius volaticas appellat.
Terriculamentum, terriculum Liuio, terricula seu Spectrum terrificum terrorem incutiens, φόβχτρον. ἑχαταῖον, Hecataeum Apollonio, quod ab Hecate siue Proserpina immitti crederetur. δείχουλον, μυρμολύχαιον, μορμώ. AL. Schreckelin B. Vreeslijck ghesicht IT. Spauentacchio H. El espantaio
DE ECCLESIASTICIS.
CAP. XVI.
Cerra Cicer Thuris repositoriu, siue arcula. θυμιατήριον. AL. Weyhrauch faszlin B. Wieroock cas ken G. Cassette a L’encens IT. Cassette del encenso H. Nauezilla del encensio
Adytum Virg Locus templi secretior, quo praeter sacerdotem nulli aditus patet ἂδυτον. AL. Sacristey B. Sacristie G. Sacristie IT. Sacristia H. Sacristia
Aedicula, sacellum sacrarium Cicer ἱερόν, μέγαρον Eustath. λεωχόριον. AL. Capell, Kirchlin B. Capelle, Kercxken G. Chapelle IT. Capella, Chisetta H. Capella
Aeramentum Plin campanum aes Statio, Ex aere fusum opus campana vulgo xάλχωμα, η)xεῖον. AL. Glock B. Clocke G. Cloche IT. Campana H. Campana
Ambitus templi, maceries περιῤῥαντήριον Aeschin. περίβολοϛ, ἕρχοϛ Harpocrat. AL. Der creutzgang B. De muer van ’tKerckhof, den omganck
Aqua lustralis Ouid περιῤῥαινόμενον ὑ/δωρ. AL. Weihwasser B. Wywater G. Eau benoiste IT. Aqua benedetta H. Agua santa
Aquiminarium amula Vas lustrale, deportandae aquae religionis expiationisque ergo deputatum, ὑδρεῖον, περιῤῥαντήριον Suidae, αῤδάνιον Hesychio. AL. Weihwasser fasz B. Wywater vat G. Benoistier
Ara est quaeuis, in qua ἀράν, id est votum, concipimus. altate, ab altitudine, quasi alta ara. βωμόϛ, βῆμα, θυμιατήριον θυσιαστήριον θεῖον Dyonisio. AL. Ein altar B. Een outaer G. Autel IT. Altare H. Ara, altar
Arca Lucano et Horat. pro capulo, sed quo plebeium funus offerebatur. AL. Todtenbaum B. Ghemeen bare
Asylum Cicer Liuio, Templum aut locus sacer, quo perfugis tutus erat receptus, vnde nefas erat deripere aliquem. ἂσυλον, φύκιμον, χρησφήγετον. AL. Freyheit B. Vryheyt, t’vrye, plaetse, kerckhof G. Lieu de franchise IT. Liberta, luogo de franchiggia H. Lugar preuilegiado para los malhechores
Baptisma, baptismus Lauacrum regenerationis ἀλεκίχαχον ὑ/δωρ Nonno. ἀφθαρσίαϛ ἔνδυμα Nazianzen. χαθάρσιον ὑ/δωρ Eidem, λουτρόν παλιγγενεσίαϛ Eidem AL. Der tauff B. Doopsel G. Baptesime IT. Battesmo
Baptisterium Locus in quo abluti aqua sacra renascimur, et genitalis vnde auxilio labe detersa, pectus expiatur, vt Cypriani verbis vtamr. βαπτιστήριον Dionysio. AL. Ein tuaffstein, oder badstande B. De vonte, aliis fonte G. Les fonts IT. Il fonte, il battisterio H. La fuente
Capulus, vtna feralis Tacito θήμη AL. Todtkast B. Dootkiste, oft de kiste daermen den dooden inne leyt
Cenotaphium Lamprid tumulus honorius Suet. bustum inane Stat. tumulus inanis Virgil. Monumentum memoriae dicatum, in quod corpus illatum non est, veletiam quod in funere erigitur. χενοτάφιον, χενήριον. AL. Ehrengrab B. Staetgraf G. Sepulcre qui sert de monstre IT. Sepoltura d’honore H. Sepultura vana
Cippus Lapis sepulcro qui imponitur, et sepulti memoriam testatur, Cornutus simpliciter sepulcrilapidem exponit Mensa Cicer. lib. Delegibus vocatur, nimirum quadratus lapis in mensae formam sepulero imponi solitus. τράπεζα Plutarcho. AL. Creutz, oder stein auff eim grab B. De sarck oft steen vanden graue G. La pierre du sepulcre IT. Il sasso de la sepolutura H. La piedra de la sepultura
Apud Antiquos qui mortua corpora cremabant, Pyra primoloco extruebatur, quae erat lignorum congeries ad cremandum funerale cadauer. πύρη. Rogus, cum iam ardere coeperitfunus: Bustum, iam exustum, aut certe semiustum, vt Seruio placet.
Circumferre aqua non autem aquam, Virg. Verbum sacrorum proprium, pro lustrali aqua aspergere coetum. περιῤῥαίνειν Sozomeno, περιαγνίζειν Luciano, περιχαθαίρειν. AL. Das weihwasser geben B. D’wywater geven oft omdragen G. Porter L’eau beniste
Coemiterium polyandrium Sepulcrorum locus. sepulcretum Catullo, χοιμητήριον, πολυάνδριον, ταφαί Aristoph. AL. Kirchhof, Gottsacker B. Kerckhof G. Cemetiere, latre IT. Cemitterio H. Cementerio de muertos
Colossus Pliuio, Augusta et humana maior statua. χόλοσσοϛ. AL. Grosses bild B. Groot beelt G. Statue de hauteur enorme IT. Colosso H. Ymagen muy alta y grande
Crotalum Virgil ἀπό τού χροτού, a crepitu dictum, crepitaculum Colum. Fabio. Architae crepitaculum, quod ligneum fuit, vnde πυκινέη πλαταγή et εὐχρόταλοϛ Ipigrammatario dicitur, pueritiae olim dicatum instrumentum, qui vsus etiam hodie durat alioqui excubiis quoque solennis. χρόταλον, πλαταγή. crepitacillum. Lucretio diminutiui
forma. AL. Klapff, weldstechklapffen B. Clappe, cleppe, ratele G. Cercerelle, clacquette IT. Nacara H. Chapa, tarrena, sonaia. vide Sistrum. Posset etiam cum Fabio puerile crepitaculum nominari, quod infantibus in manum datur, nolula tinniens inclusa, quod Germam proprie Trincklin, Belgae alij Rinckele, alij klater nominamus: Hispani Castillejo
Cymbalum Cicer Instrumentum areum, concauum, tinnulum, matris Deorum sacris vsurpatum. χύμβαλον. AL. Cymbel B. Cymbel G. Cymbale IT. Cembalo
Delubrum etiam simulacrum ligneum, a delibrando, κόανον. AL. Ein holtzin bild B. Een houten beelde G. Figure ou image de bois
Ecclesia est coetus Christi fidelium ἐχχλησία. AL. Ein versamlung der Christnen B. Een vergaderinge van Christenen, een Christelijcke ghemeynte G. Vn assemblee, Eglise IT. La chiesa H. Yglesia
Epitaphium Cicer Inscriptio sepuleri. ἐπιτάφιον, εντάφιον. AL. Grabschrifft B. Epitaphye, d’opschrift van een graf G. L’epitaphe IT. Epitaphio H. Epitaphio de la sepultura
Ferculum pompae Cicer Sueton. Gestamen quod in pompa solemni circum gestari solebat. AL. He ligthumb vnd satch, so man tregt in einer procesz B. Heylichdom dat in de processie ghedtaghen wordt
Funeralia, murmut ferale Claudiano mortualia nonnullis, iusta funebria liuio. νεχύσια, νεχυία, θεῖα νόμιμα. AL. Ceremonien in eines begrabnusz B. Vigile, quasi dicas Vigilias mortuorum G. Funerailles IT. Vigilie H. Las vigilias
Funus Terent. ita dictum a funibus, qui incensi mortuis praeferebantur, exequiae Cicer. inferiae Virg. solennia funerum Tacito, iusta exequiarum Cicer. ἐχφορά, ἐχηομιδή, χρέρισμα, ενάγισμα, αἱμαχουρία Pindar. xύτλον Apollonio, ὂσια, xοαί. AL. Begrbanusz, bestattung, nachfolgung der leich, seelampt B. Begrauinghe, uytvaert G. Exeques, funerailles IT. Exequie H. Mortuorio, exequias
Glebam in os iniicere, apud Cicer iniicere terram apud eundem. Solenne erat funerantum verbum: quod in nostris sunerandi ritibus sacrificus obit, cum ter infundit terram xούν ἐπαμήσασθαι, xῶμαέπιβάλλειν, γαῖαν ἐπιμοιρεῖσθαι Phocylidi, xυτήν γαῖαν ἐπιxεύειν Hem. ἐπιβάλλειν γῆν Aeltano. ταρxύσαι Tarrhaeo. Cicero etiam os terrae reiectum obtegere. AL. Erd auff den todten werffen B. Graf toeworpen, aerde op ’tlijck worpen
Hermae Cicer Statuae truncae Mercurij, quas sepulcris imposuisse antiquos ostendit. ἑρμαί.
Hermae Iuuen. Statuae quadratae plerumque, solo capite insignitae a Mercurij figura dictae. ἑρμαί, Sic Hermathena apud Ciccer. signum in vna basi communia Mercurij palaestrae, et Mineruae gymnasiorum praesidis ora praeferens. ἑρμαθήνα.
Hierotheca ἱεροθήμη. B. Ciborye
Icunculae Sueton imagunculae, Signa quae fidiculis et neruis occultis gradiuntur. νευρόσπαστα, δαιδάλου ἀγάλματα Platoni.
Inferiae, piaculum Virg piaculare sacrum Liuio: cuiusmodi nostra religio missam pro defunctis tndigitat. α(γνευτήριον. AL. Seelmesz B. Sielmisse G. Messe pour les trespassez IT. Misse per i morti H. Missas por los muertos
Inferias annua religione alicui instituere Suetonio. qui ritus fere in nostra religione inueterauit, quando mortuum in memoriam anniuersariam referimus, aut sacrum anniuersarium defunctis instituimus. AL. Iahrliche seelmessen, vnd kirchendienst B. Iaerlijcksche sielmissen, oft wtvaert insetten G. Anniuersaires
Labarum Vexillum sacrum. λάβαρον. AL. Fann B. Vane, kerckvane G. Banniere de l’Eglise IT. Labaro H. Bandera de la Yglesia
Labellum Cicer Lapis in parui labri speciem concauus, quem tumulis antiquitas imponebat. πύελοϛ.
Lararium Lampridio Sacrarium domesticum. ἑστία ἐφἐστιον. AL. Hausz oder ein heimische capell B. Huyscapelle, oft een casse vt sit repositorium diuorum tutelarium vniuscuiusque familiae.
Libaeum λοιβεῖον, λοιβάσιον. Vasculum in sacris dicebatur, quo oleum effundebatur. Quid obstat, quominus ad sacrorum nostrorum instrumentum eam vocem transferamus: ita vocitando vasculum, in quo sa: cratum oleum continetur. AL. Das faszlin mit dem heiligen oel B. ’Theylich oly bus ken
Lituus inflexum a summo bacillum antistitum vocari potest, vt olim augurum. AL. Bischoffs stab B. Bisschops staf, oft krootse
Ludi Cicer num. plus. Spectacula publica, quae interim dum pompa producitur, exhiberi solebant, vel statis fertis, ἀγῶνεϛ, πανηγύρειϛ. AL. Schawspill B. Speelen, toonen G. Ieux publics IT. Spettacoli, iuoghi publichi H. Iuegos
Lustrica, aspergillum, aspersorium περιῤῥαντήριον Theodor. AL. Weihwasser pensel, oder wedel B. Quispel G. L’asperget ou guepillon IT. Aspergolo H. Rociadero
Manducus Plauto. Laruata facies olim in pompa circumduci solita, pando ore et dentium crepitantium serie horribilis, ad submouendam obstantium turbam comparata. AL. Der poppel B. Een bitebau, oft den bommelaer G. Loup garou
Mangmentaria fana Arnobio, Vasa sacra, quibus magmenta et sacra exta imposita, arae inferebantur. ἐφ’ οἱ=ϛ ἀνατιθέμενα τά σπλάγxνα τῶ| βωμῶ| προϛ φέρονται.
Monasterium, coenobium ἀσχητήριον, χοινόβιον, φροντιστήριον Nazianz. σεμνεῖον χαἰ μοναστήριον Phtloni, εν ω(=| μενού μενοι τά τού σεμνού βίου μυστήρια τελούνται, Philoni vt placuit. ἀγνευτήριον. AL. Kloster B. Clooster, quasi claustrum, conuent G. Monastere, conuent IT. Cenobio, monasterio, conuento H. Monesterio
Mysteria Cicer arcana sacra, seclusa Latini vocant, teste Festo, quod prophani, ab illorum inspectione secluderentur, μυστήρια, ita dicta, quod δεῖ ταύτα μύσανταϛ ἔνδον τηρεῖν, quod occlusis foribus peragantur: vel παρά τό μύειν τό στόμα. quod non sint euulganda. AL. Heeylige geheymnusz B. Mysteryen, verholen Godtlijcke saken G. Mysteres IT. Mysterio H. Mysterio
Nola, tintinnabulum Iuuenali η)xεῖον, χάδων. AL. Glocklin, schellen, trincklin B. Clocxken, schelle, belle, rinckele G. Sonette, sonaille IT. Campanella H. Esquilla
Oscilla Minuta sigilla cerea aut paleacea in effigiem humanam arte assimulata, teste Macrobio. cuiusmodi de templorum tholis suspenduntur. ἀγαλμάτια, εἰχόνια Plutarcho. AL. Wachssene bilder B. Wassen beeldekens G. Petites images
Oscilla pro imagunculis quae infantibus puerisque ad lusum praebentur. AL. Docken B. Poppe
Parentalia Cicer. Epulum quod in parentum aut propinquorum funere ex hibebatur. τά νομιζόμενα, εναγίσματα, xοαἰ, xύτλα.
Pendigo Arnobio. Velamen quo amiciuntur simulacra. παράρτημα, θεχῶοϛ, quasi θεού xῶοϛ Suidae.
Pompa Cicer. Solennis apparatus in speciem triumphi, cum ludis et longo omnis generis hominum ordine, quam processionem nominamus. πομπή, πανήγυριϛ. AL. Hochzeitliche zurustung, vmbzug der leuten vnd allerley schawspill B. Ommeganck G. Pompe IT. Pompa H. Pompa
Preces horariae εὐxολόγια Suidae. AL. Gebettbuchlin B. Ghetyden G. Des heures IT. Le hore H. las horas
Pulpitum Sueton suggestum Cicer. ἀνάβαθρον. AL. Cantzel gestul B. Preeckstoel, predickstoel G. Chaire de prescheur IT. Pulpito H. Pulpito predicatorio, pergolo, cadrega para predicar
Rituales libri Cicer libri sacri. ἱερατιχοἰ θεσμοἰ, ἱεραἰ χαἰ ἀγγράφοι δέλτοι Dionysio. AL. Die Bibel, das alt vnd neuw Testament, Missal, Meszbucher B. Den Bybel, d’oude ende nieuwe Testament, Missalen, ende Misboecken G. Messels, la Bible et le nouueau Testament IT. Missali, la Biblia, il nuouo Testamento H. Los Missales, la Bibliay el nueuo Testamento
Sacerdotium Liuio, pro sacerdotis prouentu. AL. Pfrund B. Prebende, beneficie G. Prebende, benefice IT. Beneficio, prebenda H. Beneficio
Sacerdotium gentile vel gentilitium, auitum Tacito, quod hodie nuncupant Beneficium iuris patronatus.
Sacrarium θυσιαστήριον, ἂδυτον. AL. Heiligthumbs haufz B. Santuarye, ’tSacraments huys ken, ’tHeylichdoms huy G. Sanctuaire IT. Sanctuario H. Sanctuario
Sacrum Cicer res diuina Liuio, λειτουργία, οἰχονομία Epiphan. AL. Gottes dienst, Mesz B. Misse, Godsdienst G. Messe IT. Missa, diuino officio H. Missa
Sacrum gentile, familiae solenne apud Liuium, quod familia aliqua priuatim obseruat. ἰδιάζουσα θυσία. AL. Ein capelmesz B. Een officie, oft capelmisse
Sacrum opertaneum Plinio, a quo prophani excluduntur. τελετή, μυστήριον. ita dici non male fortassis poterit, quod secretum missae vulgus nominat.
Sacrum publicu, vel populare quod publico sumptis ciuitas vniuersa colit. δημόσιοϛ θυσία, ἱερουργία δημοσία Eunap. AL. Hochzeit B. Hoochtijt, hooghe Misse G. Feste double, Messe solennelle IT. Festa grande o generale
Sandapila Mart capulum Plaut. Libitina Horat. feretrum Virgil. Orciniana sponda Martiali, lectus Stygius Eidem φέρετρον Isaeo, νεχροδόχοϛ χλιντήρ Epigr. σχίμπουϛ Nazianz. AL. Todtenbar, todtenbaum B. Bare G. Sarcueil, biere IT. Bara H. Andas de muerto
Sepulcrum, sepultura Sulpicio, monumentum Fabio, tumulus Virgil. bustum Cicer. lib. de de legib. μνημεῖον, τάφοϛ, ἢριον, μνῆμα, τύμβοϛ, xῶμα, σορόϛ. AL. Grab B. Graf G. Sepulcre IT. Sepulcro, seppltura H. Sepultura
Sepulcrum familiare Caio, quod peculiare sibi fmailiaeque aliquis construit. AL. Eigne begrabnusz B. Eygen graf G. Son propre sepulcre IT. Sepoltura per se et per suoi H. Sepultura por si y por los sujos
Sepulcrum haereditarium quod sibi haeredibusque constituit quispiam. AL. Erblich grab B. Erfgraf G. Sepulture hereditaire
IT. Sepoltura hereditaria H. Sepultura por todos de su casa
Monumentis inscribi solebat, quod pedes haberet in fronte, quot in agrum: vbi in agrum significat in longum, in fronte vero in latitudine.
Sgillaria Suet. Paruae imagunculae statuaeve cubitales, palmeresve. εἰχόνια, ἀγαλμάτια. AL. Gegossene bilder, docken bilder B. Gegoten beeldekens, poppen beelden
Signa quae praeferuntur in pompa collegiis opificum. σημεῖα, ἐπίσημα. AL. Die leuchter von jedem handwerck B. De keersse van d’ambachten oft guldstocken
Simpulum (quod truncata voce Pulum vocat Belgica9 Vasculum, quo vinum in sacris affunditur. Graeci σπονδεῖον nuncupant. B. Een pul, aliis ampue
Sphaerulae praecatoriae Erasmo. AL. Paternoster B. Paternoster G. Paternostre IT. Rosario H. Rosario
Statua, sculptile, signum, icon Plinio, simulachurum, imago ἂγαλμα, ὑ/λη νεχρά τεxνίτου xειρἰ μεμορφωμένη Clementi, εἴδωλον λιθόκεστον [λῖθόκεστον] Sybillae, κόανον Clement. διά τό ἀποκέεσθαι τῆϛ ὑ/ληϛ. ita namque lego in Protreptico pro ἀπάκεσθαι. κόανον, ἂγαλμα, εἴδοϛ, εἱ/δωλον, βρέταϛ, ἀνδρίαϛ ἕδοϛ Plutarcho. AL. Bild, bildnusz B. Beelde G. Image IT. Statua, imagine H. Estatua, ymagem
Signa autem statuae sunt humano modo minores.
Statua parilis quae repraesentat vndecunque viri modum. εἲδοϛ, εἴχελον.
Stela, columella Cicer. Parua columna in sepulcro excitari solita. στήλη, στηλἰϛ, λίθινον ἐπίθημα Platoni. B. Colomne oft cruys op ’tgraf Vernaculo more in crucis speciem speulcris imponi solent ligneae saxeaeve stelae.
Subsellia templorum fori Liuio. ἑδώλια, βάθρα. AL. Die stul B. ’Tghestoelte G. Les sieges de l’Eglise IT. Le seggia H. Las catedras para assentarse
Suggestus Cicer suggestum Varr. Editior locus, vnde ad populum sit concio. βῆμα AL. Cantzel, gestul B. Predickstoel, ghestoelte G. Pulpite IT. Pergamo, pergolo H. Cadahalso
Suppedaneum quod simulacrorum pedibus substernitur. ὑπόθημα Pausaniae, ὑποπόδιον. Athenienses et Cois xελονίδα vocarunt, teste Sexto Emperico, θρανίον Atticis, Pausan. teste, ἐδώλιον. AL. Fuszstyle B. De voet van een beelt
Supplicatio Case supplicium Sallust. πρόσοδοϛ, ἱχετήριοϛ θυσία Iuliano. AL. Gemeyne procesz, oder procession, creutzgang B. Ommeganck, processie generale G. Supplication, procession generale IT. Supplicatione o processione generale H. Procession
Supplicatio ad puluinaria Cicer ad lectisternia Liui, quando lecti in templis diis gentilium sternebantur. διασχευή Athen. sic vocari potest supplicatio quae fit vulgo in die parasceues. AL. Procesz, oder vmbgang, vmb ablasz B. Omganck om affaet G. Procession pour indulgences IT. Processione che si fa per impetrar le indulgentie H. Procession por tomar indulgencias
Synaxis, communio sacrosancta σύνακιϛ, quasi confractio, ab ἂγνυμι, frango. ἀ πόῤῥητοϛ τελετή Synes. ἱερά χαἰ φριχώδηϛ μυσταγωγία Chrysostom. ἱερόν μυστήριον Eidem. B. Communie G. Communion
Templum aedes, fanum, delubrum, proprie autem fanum est, locus qui templo effatus, et a Pontificum collegio consecratus numini, et in quo publice Deus colitur, vt Delubrum quasi Deorum labrum et conceptaculum ναόϛ, νεω\ϛ, ἱερόν, τέμενοϛ, σηχόϛ, ἀνάχτορον, εὐτήριοϛ οἱχοϛ Sozomeno, θεῶν ἕδοϛ Isocrati. AL. Tempel, kirchen B. Kercke, tempel G. Temple IT. Tempio H. Templo
Thensa Cicer. Vehiculum in quo simulcra portabantur. ἱερόν ζεύγοϛ. AL. Ein baar dar auff man heiligthumb vnnd bilbern tregt B. Een berrye om beelden op te draghen G. Ciuiere a porter images
Thuribulum Cicer. quo thura adolentur θυίσχη in lib. Reg. ἐxάριον, πυρίη Herod. Weyhrauchfasz, rauchfasz. B. Wieroockvat G. Encensoir IT. Turibolo H. Encensario
Triton Vitru. bractea, quae summis turrium metis imponitur, ventorum index, a Tritonis marini specie: quamquam et alia specie videntur, gallorum praesertim. AL. Der han B. Den hane, weerhane G. Le cocq IT. Il gallo, giriolo a circumactu in modum gyri. H. El gallo
Tus citra aspirationem scribit Charisius, a tundendo dictum: Iul. Modestus a θύειν, quasi θύοϛ, deducit. λίβανοϛ. AL. Weyrauch B. Wieroock G. Ensens IT. Incenso H. Encienso, encensio
Vrna pro vase aut theca in qua mortuorum cineres condebantur. δροίτη Aesch. πυύλοϛ, θήμη, ληνόϛ, τύμβοϛ. B. Tumbe
DE ELEMENTIS ET AD EA
spectantibus.
AEr Cic. inane Lucr. ἀήρ, ἢρη φερέσβιοϛ, Empedocli. caelum. Virgil. Lucret. AL. Luft B. De Locht G. L’air IT. L’aere H. El ayre elemento
Africus Agel Libs, Libonotus. λίy. qui a solstitio hiberno flat. AL. Sudwest. Wind B. Suydtwesten Wint G. Souest IT. Garbin, o Lebeche H. Viento del occidente, inuernal
Aqua ὑ/δωρ, βέδυ Orph. γρούνωμα βρούειον Empedocil. AL. Wasser B. Water G. Eau, eaue ou aigue Natbonensibus IT. Acqua H. Agua
Aqua caduca Frontino quae e lacu abundat, aut e castellis effluit, vel e fistularum hiaturis. AL. Rohrwasser B. Sotewater G. Eaue coulante des conduits IT. Acqua delle aque dotti ch’abonda H. Agua que caye de los atanores gastados
Aqua iugis Cic. Perennis Eid. perpetuo manans, neque deficiens vnquam. ποτάμιον ὑ/δωρ. AL. Das stets rint oder lauft B. Looende Water, dat stracx loopt, Riuierwater G. Eaue de riuiere IT. Aqua di fiume H. Agua del rio
Aqua pluuia Cic. quae de coelo cadit. caelestis Horat. pluuialis Ouid. aqua imbri collecta Cic. ῥεύμα Empedocli, ὂμβριον ὑ/δωρ. cuius tres differentias statuit Hippocrates: θερινόν siue ω(ραῖον, aestiuam aquam: βροντιαῖον, quam tonitrua demiserunt: et λαιλαπῶδεϛ, quam procellae effuderunt. AL. Regenwasser B. Reghenwater G. Eaue de pluyes IT. Pioua, acqua della pioggia H. Auga Illuuia que vienne del cielo
Aqua puteana plin. putealis Colum. ὑ/δωρ φρεατιαῖον Aphrodisaeo. AL. Brunnenwasser, Sodwasser B. Putwater G. Eaue de puis IT. Acqua di pozzo H. Auga de poco
Aqua saliens Cic. quam tubuli sistulaeve reddunt. ὑ/δωρ χρουνιζόμενον, χρουναίοϛ δρόσοϛ Euripidi. AL. Springend oder Rorwasser B. Springen. de Water G. Eaue sortant des tuyaux IT. Acqua di canone H. Agua del atanor
Aqua stagnans Plin. reses Varr. λεμναῖον, τεναγῶδεϛ. AL. Still Wasser B. Stil Water, staende Water, een Water dat niet en loopt, Meerwater G. Eaue d’estang, eaue croupie, qui ne court point IT. Acqua morta, aqua di stagno H. Aqua muerta, agua represada, agua di estanque
Aqua viua quae pluuiae opponitur, quam fontes effundunt. ὑ/δωρ πηγαῖον. AL. Wasser das gerad auffwalt B. Opwellende oft Fonteyn water G. Eaue de fontaine IT. Acqua di fontana H. Agua de fuente, agu biua
Aquilo, Boreas Virg. qui ab ortu solstitiali flat: quem Caeciam in lib. De mundo Aristolceles parum sibi constans nominat. qui ferme sudum inuehit caelum, vnde αἰθρηγενέτηϛ merito dictus ab Homero. βορέηϛ. AL. Der Nordoostwind B. Den Noordtoosten wint G. Bize, ou vent de bize, nort, ou vent de north IT. Tramontana H. Northe, tramontana
Aura Virgil. quasi ἀπό τῆϛ ἕω ῥέουσα. proprie matutinus, et ab aurora surgens ventulus, αὐ/ρα. AL. Ein sanfter Luft B. Coelte, een Coel Windeken G. Petit vent doux IT. Aura, vento piaceuole H. Viento Liuiano
Auster Virg. ab hauriendo. Notus Virgil. ἀπό τῆϛ νοτίδοϛ, ab humore pluuio dictus νότοϛ. AL. Sudwind Regenwind B. Zuydenwint G. Vent d’auton, vent de midy, vent morin, pluau, Austre, Su, ou Sud IT. Ostro, vento meridionale H. Viento meridional
Bulla Varr. Vesicula aquae superstans, πομφόλυκ. AL. Wasserblatter, Guttern B. Belleken, Bobbelken G. Bouteille ou bouillon IT. Ampolla H. Burbauia, ampolla
aecias Ventus inter Caurum et Septentrionem flans, χαιχίαϛ, θρασχίαϛ. AL. Nordwindt zum Westen B. Noordenwint ten Westen G. Northouest IT. Maestre, o maestro, vento maestrale H. Viento maestro, viento maestral
Caurus Virg Cours Argestes, Iapix. Virg. qui ab occasu aestiuo flat. ἀργέστηϛ, ὀλυμπίαϛ Arist. ἀπό τῆϛ θερινῆϛ δύσεωϛ πνέων ἂνεμοϛ Diodoro Sicul. AL. Nordwestwind B. Noordtwesten wint G. Northest, vent d’aual IT. Grego, vento gregale H. Gallego
Caligo Cicer ὂρφνη, σχοτόμαινα Nazianz. ἀήρ apud Hippocratem, teste Erotiano. σχοτία, ὀμίxλη, σχότοϛ, ἀxλὐϛ, γνόφοϛ, ζόφοϛ. AL. Finsternuss, Dunckel B. Duysterheyt, Donckernisse G. Obscurite, tenebrosite IT. Buyo, obscurita H. Escuridad
Chaos Ouid Lactantio, Confusion atque congeries rerum omnium, et informis materia, quam poetae inuexerunt, ex ea exstitisse omnia fabulantes. xάοϛ Orpheo. AL. Ein vermischung aller Dingen B. Een confusie, een vermenginge van alle Dingen AL. Confusion vniuerselle de toutes choses IT. Confusione de tutte quante le cose H. Mescla o confusion de todas las cosas
Coelum Varr. per oe, quasi χοῖλον, a conue xitate. vel per aerectius, a caelatura siderum quorum babet impressa signa. οὐρανόϛ, πόλοϛ. AL. Himmel B. Hemel G. Ciel IT. Cielo H. Cielo
Caelum dubium Virg. vbt dubitatur de caeli euentu sereni an turbidi. μικαίθριον Theoph. μικαιθρία Hippocr. AL. Vngewisser Luft B. Onghestadich Weder, onghewis Weder G. Temps incertain IT. Tempo inconstante H. Tiempo que esta assi y assi
Caelum nubilosum vel turbidum, caeli perturbatio Cic. ἐπινέφελον Aristot συννέφεια Theoph. ἐπίνεyιϛ. AL. Bos Wetter B. Boos Weder G. Mauuais temps IT. Catiuo o mal tempo, tempo bruto H. Mal tiempo
Cometes vel cometa Luc. Cic. crinita stella Cic. Plin. horrens crine sanguineo, et comarum modo in vertice hispida, Plin. stella comans Ouid. χομήτηϛ Aristoteli. AL. Comet B. Comete G. Comete IT. Cometa
Elementa Cicer genitalia corpora Lucret quod ex iis omnia genita et producta sint. prima corpora Lucretio. στοxεῖα, ῥιζώματα Empedocli, velutiradices et rerum foutes. τετραχτυϛ Pythagorae, quasi rerum quaternio. AL. Clementem, der anfang eines jeden Dings B. Elementen G. Les elemens, les commencements de toutes choses IT. Li elementi H. Los primeros principios de qualquiere cosa
Eurus Nonio, quasi ἀπό τῆϛ ἕω ῥέων, id est, ab Oriente fluens, vel quod ab auris matutinus procreatus, vt Vitruuius vult. subsolanus. ἀπηλιώτηϛ. ventus qui ab aequinoctiali perflat. AL. Der Ostwind B. Osten wint G. Vent solaire, ou vent d’amont, Est IT. Vento de leuante, vento orientale H. Viento del oriente, verdadero
Flamma Cicer. φλω\κ, αἲθοϛ Tarrhae. AL. Flamm B. Vlamme G. Flambe IT. Flamma H. Llama
Fulgetrum Plin. et fulgetra, fulgur Luceret. quam coruscationem vocant. ἀστραπή, στιλβουδω\ν, λαμπιδών. AL. Blits, Werterleucht B. Wederlicht G. L’esclair IT. Lampo H. Relampago
Fulmen Virg trisulcum telum poetis, et trisulcus ignis. Ouid Sulphur sacrum Iuuenalis pro fulmine dixit. βέλοϛ διόϛ Pindaro, χεραυνόϛ, χεραυνία μάστικ Lycophr. πρηστήρ, χεραύνιοϛ pigramm πτεροφόρον διόϛ βέλοϛ, Aristoph. AL. Der Strall B. Blixem G. Foudre IT. Il fulmine H. El rayo del cielo
Fulminum tria genera suidas et Grammatici Graeci enumerant: quorum primum sit σχηττόϛ, quod vi magna in terram impingitur siue χαταβάτηϛ: alteru ἀργήϛ quod afflat et insuscat: tertium yολόειϛ, quod ictu perimit, de quibus locupletius in nostris fAnimaduersorum libris annotauimus.
Gelicidium Colum πάγοϛ. AL. Gefroren wasser B. Ysel, ijseling G. Gelee IT. Grandicello H. La cayda del yelo o elada
Gelu Virg. χρύοϛ. AL. Frost B. Vorst G. Glace, gelee H. Yelo o elada
Glacies Plinio. παγετόϛ, χρύσταλλοϛ, πάγοϛ χρυόειϛ Epigram. AL. Eiss B. Ys G. Glace IT. Ghiaccio H. Yelo, elada
Grando Virgil. xαλάζα. AL. Hagel B. Hagel G. Greesse IT. Tempesta, grandine H. Granizo, pedrisco
Halso Senecae, corona et circulus siderum, Plin sed praecipue lunae, ἃλωϛ Aristot. AL. Kreiss vinb den Mon B. Den rinck van de Mane G. Cercle autour de la lune IT. Cerchio attorno alla luna H. Corona de luna
Ignes missiles qui per triumphum aut publico in gaudio funduntur. B. Fusseyen G. Fusees
Ignis, aether Cicer. αἰθήρ, ἀπό τού αἰθειν, ἢ ἀεἰ θέειν, πύρ, αἲθοϛ Apollonio, ζεὐϛ ἀργήϛ Empedocli. sic enim apud Plutarchum lib. De plac. philos. 1. legendum ex Laertio, pro αἰθήρ. AL. Das element des Feuwrs B. T’vier, het element des viers G. L’element du feu IT. Il fuoco elemento H. El fuego elemento
Ignis speculatorius vel specularis potius φρυχτωρία, λυxνοχαυτία, Cephisodor. λυxναyία, πυρχαῖ/α, πυρσουρίϛ Suid. φρυχτόϛ, εὐφεγγιήϛ δαλόϛ Tryphidoro. AL. Hoher warten fenrer B. Vierboten vier G. Le feu de l’eschaugette IT. Il. fuoco del faro H. Lumbre del faron
Imber Cicer. Agmen aquarum e concretis effusum nubibus, vt Apuleius inquit. ὂμβροϛ. quamquam Aristoteles ὑετόν accipiat ita pro pluuia contorta, wet maiora stillicidia effundente, ac iugi tenore ad terram delata, vt ὂμβροϛ generis locum obtineat. δάχρυον διόϛ Orpheus pro imbri dixit. AL. Schlagregen B. Slachregen, dichte Regen G. Pluye espesse IT. Pioua spessa H. Lluuia espessa
Iris Virg arquus Nonio, arcus caelestis. ἴριϛ Aristot. AL. Der Regenboghe G. L’arc du ciel IT. L’arco celeste H. Arco de las nuues
Iubar, splendor, fulgor ignis σέλαϛ πυρόϛ αἰθομένοιο Homero, ἀμαρυγή Apollonio, μαρμαρυγή Homero λαμπηδῶν, ὂστλικ Apoll. φέγγοϛ. AL. Schein oder glants des Fewers B. Schijn oft glans des Viers G. Lueur et resplendisseur du feu IT. Splendore del fuoco H. Claridad del fuego
Iubar Virg pro Lucifero, quod in modum iubarum radios diffundat, solis ortum praeueniens, qui et Veneris stella, et hesperus, sed vesperi a solis occasu dicitur, φωσφόροϛ, ἀφροδίτηϛ ἀστήρ, ἢ χατ’ ενίουϛ ἣραϛ. lucifer Cicer. AL. Der Morgenstern, oder Tagstern B. De Morgensterre, oft Dachsterre G. L’estoile du iour IT. Lucifero H. Eluzero del alua
Luna Virg. μήνη, quod nunquam eodem vultu constet. σελήνη, quod iubar suum reparet, παρά τό σέλαϛ νεούν: πάνδια Vlpiano. παρά τό πάντοτε ἰἐναι: γοργόνιον Orpheo, a facie in ea apparente. AL. Der Mon B. De Mane G. La lune IT. La luna H. La luna
Luna corniculata, curuata in cornua Pli. μηνοειδήϛ, πρωτοφαήϛ Tryphiodoro, cum sexaginta partes a sole abest. AL. Der spitzige Mon B. Scharpe Mane, gespirste Mane G. Lune cornue IT. Luna cornuta H. Luna cuernuda
Luna diuidua, dimidiata aequis partibus diuisa, cum discessit nonaginta partes. διάτομοϛ, διxότομοϛ. AL. Halber Mon B. Half volle Mane G. Lune a demy pleine IT. it Mezzal luna H. Media luna
Luna gibbosa dimidiato orbe maior, cum centum viginti partes abest ἀμφίχυρτοϛ Martiano et Macrobio. qua specie visitur et post plenilunium.
Luna intermestris vel intermenstrua Plin. interlunium. Eid. lunae silentium, luna silens Plin. lunae coitus Eid. Lunae et solis concursus Celso, luna tacita Virg. intermenstruum Varr. synodica Firmico, luna noua. Cic. vulgo. coniunctio lunae. σύνοδοϛ, φθίσιϛ τῆϛ σελήνηϛ Aristoteli. AL. Der new Mon, das new, angehend new B. De nieuwe Mane G. Conionction de la lune IT. Congiontione della luna H. Luna nueua
Luna plena Caes. plenilunium Plin. e diametro soli opposita, quando centum octoginta partes abest. πανσέληνον. AL. Wadel, voller Mon B. Volle Mane G. Pleine lune IT. Plenilunio H. Luna Ilena
Lunae defectus Plin lunae labor Virg. deliquium Plin. eclipsis Eid. obscuratio lunae Fabio. ἔχλειyιϛ σεληνιαχή, γνοφυμηνία Mosi σχότωσιϛ τῆϛ σελήνηϛ. AL. Finsternuss oder erloschung des Monts B. Eclipsis van de Mane G. Eclipse de la lune
Lux Ouid Lumen Virgil. φῶϛ, φάοϛ, φόωϛ poetice, φέγγοϛ. AL. Liecht B. Licht G. Lumiere IT. Lume, luce H. Lumbre, luz
Malacia Case tranquillitas maris, pellacia Lucretio. Subdola cum placide ridet pellacia ponti.γαλήνη, μαλαχία. AL. Windstille auff dem Meer, Bonesse B. Calme, stilte in Zee G. Calme, temps calme, tranquillite de mer, bonasse IT. Calmo, bonazza H. Calma, bonanca
Nebula Plin Expiratio roscida, nuberarior, aquae non genitrix. ὀμίxλα Aristot. AL. Nebel B. Mist, Neuel G. Brouee, brouillard, bruine IT. Nebbia H. Niebla
Nimbus Virgil Praeceps imber. ῥαγδ αῖοϛ ὑετό, Pausaniae. AL. Platzregen, Schlegregen B. Slachregen, Plasregen, quasi lacunas faciens plunia, Heydroppen G. Guillee, giboulee, ondee de pluye IT. Nembo H. Nuuada de lluuia
Nix Virgil. xιών. AL. Schnee B. Snee, Sneeu G. Neige IT. Neue H. Nieue
Nubes Cic nubilum Virg. νέφοϛ Aristoph. νεφέλη. crassamentum exhalationum, aquae gignendae foecundam vim babens. AL. Wolck B. Wolcke G. Nuee IT. Nube, nuuolo, nuueletta pro nubecula H. Nublado
Planeta Cic errans stella Eid. et erratica. πλανήτηϛ. Pythagorei planetas περσεφόνηϛ χύναϛ. dixere, teste Clemente. AL. Planet, Schweifstern B. Planete G. Planete IT. Pianeta H. Planeta
Pluuia Virg. ὑετόϛ AL. Reghen B. Regen G. Pluye IT. Pioua, pioggia H. Lluuia
Procella Virgil. Vis venti cum pluuia mari fere imminens, a procellendo, id est concutiendo, omnia θύελλα, ζάλη, χλύδων, σάλοϛ, ἐριώλη Apollonio. ἐχνεφίαϛ. AL. Sturmwind, braussender Wind B. Storm G. Orage, tormente de mer, tempeste de vents IT. Tempesta de venti, fortuna di mare H. Fortuna en mar, tempestad de vientos
Pruina Virgil Matutini temporis gelu, a perurendo dicta. πάxνη. AL. Reyff B. Rij, Rijpe G. Gelee IT. Rugiada, brina Petr H. Yelo que quema
Psecas, pluuia tenuis Virg. yαχάϛ. Sophocli yεχάϛ. AL. Staubregen, Sprutzeten B. Stofreghen G. Pluye menue IT. Grangiuola H. Lluuezita, Iluuia perquenna
Ros Virgil δρὀσοϛ ἐέρση, ἔρση. AL. Twa B. Douwe G. Rosee IT. Rore H. Rocio
Septentrio, Aparctias qui a polo per meridianum spirat. ἀπαρχτίαϛ. AL. Nortwind, von Mittnacht, Beisswind, Schind dem Hengst, quod frigore vrat excorietque iumenta B. Noordemvint G. Vent de bize IT. Noort, vento di bisa H. Cierco que corre del northe
Serenitas Cic. serena tempestas Suet. serenum caelum. Nebulae opponitur. αἰθρία, αἴθρη, αἴθρινοϛ ἀήρ. αἴθρη ἀνέφελοϛ Hom. λευχή αἴγλη Eid. εὐδία, εὐμερία, ἀνόμιxλοϛ ἀήρ Aristot. AL. Gut Wtter, schon vnd hubsch Wetter B. Schoon Weder G. Beau temps, serain IT. Bel tempo, cielo sereno H. Sereno, serenidad, claridad
Sidera Plin. Signa compluribus stellis constantia: mundoque affixa. ἂστρα. ὂργανα xρόνου Platoni in Timaeo, quod eorum ortum aut occasum vertentis anni facies sequatur. AL. Gestirnn B. Ghesterte G. Astre, signe au ciel IT. Astro
Sidera errantia Plin. ab incessu sic dicta, quum nulla minus illis errent. stellae errantes Cic. sidera palantia. Lucret. planetae πλανῆται, Plato, πλανητεϛ et ἂταχτοι Theoni. AL. Planet, Sweiffstern B. Planeten G. Planetes IT. Pianete
Sol Virgil titan poetice. ἣλιοϛ, η)έλιοϛ Hom. νέοϛ, θεόϛ Orpheo, φοῖβοϛ, ω(=ροϛ Aegypt. πλῆχτρον Cloanthi, quod oriens radiis suis mundum quasi feriat. xρυσέα βῶλοϛ Eurip. ad imitationem Anaxagorae praeceptoris, qui solem μύδρον, velut ignitum lapidem dixerat. AL. Die Sonn B. De sonne G. Le soleil IT. Il sole H. El sol
Stella Cic sidus Eidem haec singularis est, nec aliis admista. ἀστήρ, ἂστρον Homero. AL. Stern B. Sterre G. Estolie IT. Stella H. Estrella
Stilia Mart ὑδατίϛ Suidae, σταλαγμόϛ, σταγω\ν, στράγκ, gutta Plin. destillans gutta comunctim Plinio dicitur. AL. Tropff, Wassertropff B. Drop, Droppel G. Goutte IT. Gotta, gioccio, ghiozza H. Gota que cae destillando
Stillicidum Cic. Stillae de tecto cadentes ῥανίϛ Gal. AL. Trauff, dachtrauf B. Huysedrop, een Dackdroppinghe G. Esgout qui chet d’enhaut, degout IT. Gioccia del tetto H. Gota del techo
Stiria Virg. Gutta gelu concreta, de tecto pendala, ac guttatim augescens, σταλαγμόϛ. AL. Gefrorner Troff, Eysszapff, Kengel B. Yskekele, Tuckele, Ysdroppe G. Goute gelee IT. Gotta gelada, o giacciata H. Cerrion, gota de agua gelada
Sudum Cicer. Serenum postpluuias quafi subudum, vt Seruio videtur. aliis quasi sine vdo dictum magis placet. quomodo ἀνυδρία. Hippocrati dicitur, et ἀβροxία Theoph. AL. Huypsch Wetter B. Droghe ende claer Weder G. Beau et cler temps IT. Tempo bello et chiaro H. Tiempo muy lindo et claro
Tempestas Plin hiems Virg. cum largus imber admista fere grandine profunditur. xειμω\ν, ἐκώστηϛ ἂνεμοϛ, ἐκαίσιοϛ ἂνεμοϛ. Xenoph. AL. Vngewitter B. Onweder, tempest, buye G. Tempeste IT. Tempesta H. Tempestad
Templum Varr. praipso caelo: alioqui aeris regio certis per augures finibus circumscripta apud Liuium. auguratum templum. Cic. AL. Ein vmkreiss durch die Augures bezeiehnet B. Een rinck door de Augures beteeckent G. Vn circle designe par les augures IT. Cerchio dinotato pelli auguri H. Parte del ayre tomada por los augurios
Tenebrae Virgilio σχότοϛ. AL. Dunckel, Finsternuss B. Doncker G. Tenebres IT. Teneble, tenebre H. Tinieblas
Terra tellus de hac paulo inferius, inter Terrae et aquarum vocab. quod elementum ab Empedocle ἀῖδονοεύϛ dicitur poetice.
Terrae motus Plin. terrae quassatio Senecae. σεισμόϛ, σεισμόϛ γῆϛ. AL. Erdbildem B. Aertbeuinghe G. Tremblement de terre IT. Terremoto H. Terremoto
Terrae motuum genera Ammianus receset: παλματίαϛ, qui moles immanes propellunt sursum: xισματίαϛ, qui obliqui montes vrbesque complanant, xασματίαϛ qui voragine subita absorbent terrarum partes: et μυχητίαϛ, qui mugitu quodam terrae visera quatiunt.
Tonitrus Cic. tonitruum Plin. tonitru Senecae, caeli ruina Virg. βροντή. AL. Tonder B. Donder G. Tonnerre IT. Tueno o tono H. Trueno
Tranquillitas Plin. Iun. cum venti posuere, vt Virgil. inquit. cum nulla a ventis aeris, turbatio est, νηνεμία, εὐδία Aristot. ἀπνοία Theophr. AL. Windstille, Stille B. Stilte, Luy oft Laf Weder G. Tranquillite IT. Tranquillitas H. Tranquillidad
Turbo Luceret. Ventus e depressa nube contortus. στρόβιλοϛ Arist. et λαίλαy Aristot. τύφων. χαταιγιδώδηϛ ἂνεμοϛ, αἰγἰϛ, χαταιγἰϛ, τύφωϛ et τυφών, quasi τύπων, quod corpora etiam solida rumpat σίφων, quod siphonis modo aquam sorbeat.ἀνεμοσούριϛ Alexandrinis, quod cycladi vesti muliebri similis sit, Olympiodoro teste. AL. Windwirbel B. Weruelwint, weers hooft, draeyende Wint G. Tourbillon de vent IT. Turbine H. Toruellino, viento remolinado
Ventus Plinio, aeris fluxus. ita enim apud Plin. lib. 2. legendum, vbi male fluctus, quomodo ab Arnobio fluor aeris, et a Plutarcho ῥύσιϛ ἀέροϛ dicitur. flabrum Virg. flamen Ouid. spiritus Colum. ἂνεμοϛ, πνοή, πνεύμα, ῥιπή ἀνέμου Triphiodor. AL. Windt B. Wint, Wapinge G. Vent IT. Vento H. Viento
Ventus altanus Seruio dicitur, qui ex alto siue pelago surigt. G. Vent de mer IT. Vento de mar H. Viento de la mar
Ventus ferens secundus Cic. ἴχμενοϛ Homero, φορόϛ ἂνεμοϛ Ammonio, πνευστιχόϛ οὐ=ροϛ Theocrito. siue πευστιχόϛ, vt alij legunt, quo nauigare licet. ἐπίφορον πνεύμα Pausan. οὐ/ριον πνεύμα Luciano. ἀνέμου ταxυπείθηϛ ῥιπή Tryphiodor. AL. Nachwind, gutt Wind B. Vootwint, goeden Wint G. Vent prospere, vent en poupe IT. Vento prospero, vento in poppa H. Viento en popa quod a puppi sequatur, quemadmodum aduersus ventus, qui a prora incumbit, Viento en prota. Huc spectat, quod οὐριοδ ρομεῖν, ἐπουρίζειν Aristot. ἐπουριάζειν Lucianus dixerunt, pro vento secundo aut ferente currere. AL. Mit dem Nachwind dahin fahren B. Voor Wint seylen G. Nauiguer prosperement IT. Hauer vento en poppa H. Nauegar con viento en popa
Vis maior Dig. Plin. calamitosa tempestas Vlpiao θεού βία Vlp. ἡ ἀπό τού δαίμονοϛ αἰτία Theophr. vis diuina. AL. ngewitter, vngestummes Wetter B. Storm, Stormweder, stinckende Storm, oft onweder G. Tempeste du ciel IT. La tempesta del aite H. La tempestad del aire
Per tempestates apparere solent nautis Dioscuri quos Arnobius ignes siue fulgores marions nominat: Plinius geminas esse stellas ait nautis salutares, et prosperi cursus praenuntias, vnde ἀρωγοναύται διόσχουροι, velut opitulatores nautarum us Epigram dicuntur. B. Vrede Vier IT. Sant elmo
Vmbra Cicer σχία, εἴδολον Bacchylidi. AL. Schatten B. Schaduwe G. Ombre IT. Ombra H. Sombra
Vulturnus Euronotus Agellio, quia brumali solstitio flat. AL. Der Sudostwind B. Suydtoosten Wint G. Vuesth, Syroth IT. Siroco H. Suesthe. Siroco
Zephyrus Virgil Fauonius Eid. qui Subsolano aduersus spicat ζέφυροϛ. AL. Der Westwind B. Westenwint G. Vent d’embas, ou d’aual, Ouest, vent d’ouest IT. Vento di ponente, occidentale H. Viento occidental.
DE FLVVIIS ET FONTIBVS.
CAP. XVIII.
BOVA Italie fluuius in Larium lacum instuens Adda.
Abubus Maximus Britanniae iuuius Ptol. Humbre.
Achardeus Strab Vardanus Ptolom. Sarmatiae. Asiaticae stuis. Copa.
Achelous ἀxελῶοϛ Aetoliae fluuius ab accolis propter eximiam aquae claritatem dictus Aspropotamus. Aspropotamo, vel Aspri.
Acheron ἀxερῶν Brutiorum fluuius. Sauto en Calabria, aliis Chiersino vide in Cersinus.
Acitis Plin. Strab. Acyris. Magnae Graeciae flu. Acri en Calabria.
Acis Siciliae flus. Freddo.
Acithius Siciliae flu in tractu Orientali. Birgi.
Acragas Flu. Siciliae in tractu meridionali Polybio. Drago.
Adranus German. fluutus Tacito. Sunt qui Roram putant sed male. Fluu. in Cattos influensthodie dictus Eder, qui in amnem Adan exit.
Aeminius Lusitaniae flu. Minno.
Aenas Epiri flu αἰναϛ. Vagiussa.
Aenus flu. In.
Aesacus Rhetiae primae fluu. αἴσαχοϛ. Isach.
Aesis Vmbriae fus. in Piceno. Sino, o siume sino en la marea Anconitana.
Alabi Siciliae fluis. Cantari.
Albis Germaniae clariss. flamen, Sueuos, hoc est Saxones, a Cheruscis dividens, teste Vibio Sequestro. ἀλβήῖοϛ Dioni. Elf, Elbe German. Labe Bobemis.
Albula ab albo aquae colore, Tyberis, Thybris. θυμβρίϛ. Teuere. Nobiliss. Italiae flu. qui Romam perlabitur.
Albula vel Albulates Plin. in Pelignis fluis. Liberata vel Librata in Abruzzo.
Alestes Melae Hispan. fluu. et Celandus. Cauado.
Alex Italiae flu. Strab. qui et Carinus vel Caecinus Plin. in magna Graecia. Alesso in Calabria.
Aliacmon Graeciae flu. Pelacus.
Allia Fluuius qui Tyberino amni miscetur, Vmbriae in Sabinis flu. Rio de mosso, quasi mortuorum riuus, forte propter stragem Romanorum ab Annibale perpetratam, vel Caminate.
Alma Antonino, Aucte Volaterrano, Thusciae flu. Arbia.
Alphaeus Flidis flu. ἀλφεῖοϛ Rofita, vel Rophea secundum Sophianum. Alabo Alphonso Adriano.
Alphaeus Siciliae flu. cuius os appellatur L’occhio della Zilica, Oculus Zilicae, vbi emergit ad Syracusastat alter fluuius, qui illic in portum influit, vice versa hodie Alphaes duitur.
Alsa Venetiae flus. Aquileiam praeterfluens. Ansa.
Aluta Alutius, Hungariaefluu. in Danubium fluens. Aluata. Olt, et Alt.
Amasia Tacito, Amasius, Germaniae flu. qui Embdanae ciuitati nomen dat. Ems.
Amasenus Volscorum in Latio fl. Abbatia, vel Amaseno.
Ambra Rhetiaeflu. Amber.
Amenanus Amenes Pind. Siciliae fluuius, versus Orientem. Iudicello.
Ana vel Anas. Hispan. flu. Lusitaniam a Baetica diuidens. Guadiana.
Anapus Thucid. Siciliae fluuius Alpheo.
Amaxua Carnorum Venetae ditionis fluu. Brenta Castaldo, Piaue Leandro.
Anemo Plin. et Antonino, Flaminiae flu. apud Boios. Lamone.
Anio vel Anien, in agro Tyburtino flu. Tenerone.
Anitia Flu. Lombardiae Caspadanae, qui et Nitia, Lensa.
Anus Portugalliae flu. Auia.
Apresa Plin. Flu. Viae Aemviae in Flaminia. Plusa.
Arabon Pannoniae flu. Raba
Araris vel Arar G. Narbonens. flu. Saone, Sona
Araurius Narbonens. G. fluu. Rauraris. Ptolom. et Straboni. Aude
Araxes Armeniae fluu: Abon. Plin. ἀράκηϛ. Arath.
Ariminum Flu. in Flaminia. H. Marechia
Arius Afiae flu. Pulimalon.
Arnus Hetrur. fluu. Florentiam perlabens. Arno.
Arsia Histriae flu. Arsa.
Arsus Thraciae flu. Chiaurlic.
Asama Afric. flu. Omirabi.
Asarath Afric. flu. Sessis.
Asines Plin. vel Asmatus, Sicil. fluu. Acesines Thucyd. Onobala Appiano Falconara.
Asius Scmnonum flu. in Italia. Esino.
Astaboras Afric. flu. Taccasij.
Atax G. Narb. flu. Aude
Aternus Fluuius in Pelignis. Pescara.
Athesinus Flu. elacu in Apenino profluens. Thosa.
Athesis Fluu. Rhetiae e Tridentinis Alpibus nascens. Etsch Germanis dicitur, Italis Ades, et Ladice.
At hiso Lombard. Transpad. fluuius Tosa.
Athyras Trac. flu. Athyra.
Atrianus Venet. flu. Ptol. Ades.
Aturius G. flu. Dou
Atys Sicil. fluis, Meridiem versus. Carabi.
Aufidus Fluu. IT. Cannas praeterlabensin Apuleia Peucetia αὐφιδόϛ Strab. Lofanto in terra de Barri.
Auserus et Auxeris Plinio, qui et Esaris Strab. Boactus Ptol. Ital flu. prope Lucam in Thuscia. Serchio.
Axiaces Mysiae superioris fluutus. Solina.
Axius Macedoniae fluutus, siue Bulgariae, in sinum Thermaicum influens, ἀκειόϛ, βαρδάριον Cedreuus nominat, quod nomen adhuc seruat. Vardari.
Axona Gal. flu in extremis Rhemorum finibus. Disne.
Axufenus IT. slu. in regno Neapolitano. Baldino
Bacchilio Ilutin Vicentinis. Bacchillone.
Baetis qui et Tarteslus, Hiepan. Baeticae nomen muituans flu. Guadalquibir.
Baetulon Melae, Hispan. Terraconensis flu. Becon.
Bagiada Afri. flu. Megrada vel alij. Mardoch.
Bagrada Persiae fluu. Bintmir, vel Budmir.
Barbesua Hispan. Baet. flu. iuxta Calpen. Guadioro.
Batis Sicil. Septentrionalis flu. Iatis.
Bautisus Asiae flu. Quiam.
Belon Hispan. Baet. flu Trafalgar, altis Rio Varnator.
Bernicus Ehetiae flu. Bernitz.
Bubo Fluu. in Marucinis in regno Neapolitano. Pescara.
Cacyparis Thucid. Siciliae fluis. Cassihuli.
Captasia Alterum Padi ostium Plin. Magnauaccha.
Caput Eridani Vnum ex ostiis Padi in Romanaiola Coderea, Codera.
Carbonaria Ostium et portus Padi fluminis. Fornaci.
Carcemius Afric. flu. Mina.
Carinus Magnae Graec. seu Calabriae superioris fluuius. Caecinus Plinio. Alesso fiume.
Cataractus Cet. flu. Anapadore.
Celae Virg. Plin. et Claudiano, Hymerae Ptol. fluuius Sicil. Salsi.
Cetetanus Hetrur. flu. Plin. Eri.
Ceritus qui et Minio Virgil. Hetrur. fluu. Ceres, Mignone.
Gersinus qui et Acherontus, Brutiorum flu. Santo fiume.
Cesanus Vmbrorum in Picennis fluu. Cesano.
Chaboras Asiae flu. Guilap.
Chabrus Hungar. flu. in Danubium influens. Morauia.
Chalusus Fluu. Germaniae, apud Lubecam vrbem in Balticum mare se exonerans, Drauenna.
Chronus Lithuaniae fluu in Venedico mari aquas suas euomens. Germanis Memel, Niemen Slauonice, aliis Pergel. Prussiae fluuius prope Montem Regalem in mare effluens.
Chrysius Hungariae flu. Die Krayss.
Chrysoras Fluuius Damascum praeterfluens. Adegele.
Chrysos Siciliae flu. Dutaino.
Chyda Siciliae fluu. Rosinarini.
Circidius Corsicae flu. Ptol. Pianella et Bauano.
Cisla Flu. Ponti Cappadocum Quisa.
Clanes Strab. Corinthiae flu. Glan.
Clanius Fluu. Campaniae felicis. Glanio fiume.
Clanius vel Glanius, qui et Liris, Fluuius Minturnarum in Calabria. Garigliano.
Clarus Fons, Angliae. Shirburne, Clodianus Flu. Hispan. Tarracon. Fluuian.
Clusini fontes Hor. ad Clusiam vrbem. Bagni de S. Cassiano.
Corcoras Hungariae flu. Der Gurck.
Crathis Calabriae fluuius, in Brutiis. Gratii.
Crimnisus Thucyd. et Plut. Pluuius Siciliae. S. Bartholomeo.
Crustuminum Flu. rapax Lucano, ob velocitatem, Ariminum praeterlabens in Flaminia. Conca.
Cryssius Hispan. fluu. Guadajaro.
Cusa Ptol. Africae flu. Omirabi.
Cusus Hungariae fluu. Kheres.
Cyane Syracusorum fons. La piscina de Cyrino.
Cyrus Ptol. Albaniae flu. in Caspium mare se exonerans. Elcur, aliis Gori.
Danubius Ister ἴστροϛ. Donaw.
Darus Pannoniae inferioris fluuius. Mora.
Digentia Horat. Riuulus in Sabinis. Riuo o rio del sole.
Dranus Fluuius Hungariae. Dra.
Drilon Dalmatiae fluu. e Scardo monte profluens, et apud Taururum Danubto miscetur. Lodrino, Drinno.
Druentum Praecutinorum in Ital. flu. Tronto.
Druentus G. Narbon. fluuius, La Durence
Dubis vel Dubius, Galliae Narb. fluu. in Ararim influens. Douze, vel le doulx.
Duria riparia Salassorum flu. Dorietta.
Durius Lusitaniae flu. Duero.
Ecalidus Hetruriae amnis. Caldano.
Echedorus Macedoniae flu. qui inxta Thessalonicam in mare Aegaeum se exonerat. ἐxέδωροϛ. Galico.
Egelidus Thusciae flu. Freddano.
Flauer Galliae fluu. Allier.
Ellus Alsatiae fluu. qui nomen regioni mutuatur. Elsess.
Elorus Siciliae flu. ἐλωροϛ. Abiso, Labiso.
Enisus Siciliae flu. Nisi.
Entella Ptol. Liguriae flu. qui et Labonia lauagna.
Eretenus Aeliano, Venetae ditionis flu. Rerone
Eridanus fluuiorum rex Virgil. Maximus Italiae flu. qui et Padus. ἠρίδανοϛ.
Erigon Macedoniae amnis in Thermaicum sinum influens. Vistrirza.
Erines Thucy. vel Erineus, Orini Ptol. Siciliae flu. Noti. cuius ostium Miranda dicitur.
Esaris vide Auserus.
Esarus Magnae Graeciae flu. Hylias Thucyd. vt creditor. Esaro.
Eustaberus Hispan. flu. Segurario.
Euphrates Nobilissimus Asiae flu. εὐφράτηϛ. Apherat. Parath. Hebraeis.
Eurotas Laconiae flu. ad quem Spartana iuuentus se exercebat. εὐρώταϛ. Basilopotamo.
Fabaris Flu. qui Sabinos perlabitur, teste Seruio. Farfaro.
Feritor Plin. Liguriae flu. Bisagno.
Formio Fori Iulij flu. Rifano.
Formio Histriae flu. Alben.
Frigidus flu. Carinthiae, ad cuius ripam sita est Goricia. Wipach.
Gabellus Lombardiae Cispadanae flu. Sechia.
Gabrus Daciae flu. vide Axius. Vardar.
Galesus Italia flu in regno Neapolitano. Bagrada.
Gallus Flu. Corsicae. Tarla.
Ganges Indiae nobiliss. flumen γάγγηϛ. Ganga aliis Canten.
Garumna Galliae flu. Carona.
Gir Africae, flu. Nigir.
Glanis Thusciae flu. Chiana.
Guralus Plin. Germaniae flu. extremae versus Bastarnas, qui Anactiorium siue Conigbergam proeterlabens, V Venedico sinut infunditur, quem inscite cum Viadro cundem facit, vt Irenicus et Celtescum Sueuo. Hodie vocatur. Al.
Halyacmon flu. Aliacmon, Graeciae flu. Pelecas Sophiano. Asanibaba Turcis.
Hebrus Thraciae flu. ἕβροϛ, Marissa Pellonio. Mariza. Nebrissensis ait vocari Ibar.
Helicon Siciliae flu. Oliuerio.
Helium Plin. Ostium Rheni. Die vieling.
Heluinus Plin. Martinus Strab. et Ptol. Samnitum flu. Piomba.
Hierasus Flu. Moldauiae Pruth.
Himera Siciliae flu. Gelae Virgil. et Plin. Salsi.
Hippatis Pind. Hippanis aliis, Ypari Ptol. Siciliae flu. Camerini.
Hippatin qui et Pantagium, Siciliae flu. Porcari.
Hossa Thusciae flu. Marta.
Hylia Thucid. aliis Esarus, Magnae Graeciae flu. Esaro.
Hypanis Vig. et Herod. Sarmatiae flu. Bog.
Hypsa Flu. Siciliae Bilici.
Hyrminus Siciliae fluu. Mauli.
Iaxartes Flu. Asiae, quem Arrianus Tanaim vocat. Plinius Sylin vocari a Sythis, ait Chesel.
Iberus Hispan flu. ἴβηροϛ. qui aequo spatio inter Pyrenaeos et Idubedam montes defluit. Ebro.
Inachus Flu. Peloponnesi. Planizza.
Indus Asiaeflu. celeberrimus. Indu. Plinius scribit Sandum ab incolis vocari.
Iomanes Asiae flu. Diamuna.
Isapis Strab. Lucano, Flaminiae siue Gall. Cisalpinae flu. in suu Anconitano. Sauio.
Isar et Tisara Fluu. Galliae Narbon. Lysette.
Isaurus Praecutinorum flu. in Italia. Foglia.
Isburnus Siciliae flu. Mayhasoli.
Iuuantius Flu. Praecutinorum, Tordino.
Iuuauius Flu. Boariae. Saltz.
Lamber Flu. Lombardiae Transpadanae. Lambro.
Lartes Antonino, Thusciae flu. Marta.
Larus Thusciae flu. Larone.
Laus qui et Talaus, tucaniae flu. Cocco fiume.
Ledum Gail. Narbon. flu. qui Monpessulum actabitur. Lez.
Lemanis alus Linienus, Albionis insulae flu. Rotler.
Lethe siue Limia, Hispan. flu. Lima aliis, Guadalere.
Licus Rhetiae flu. Lech.
Ligeris G. Lugdunensis flu. Loire
Liquentia Plin. Flu. Carnorum diuidens Marchiam Treuisanam a Foro Iulij. Liuensa.
Liris vide Clanius.
Lix Africae flu. Lusso.
Locanus Magnae Graec. flu. in Calabria, Sagra olim, Sagriano.
Locra Corsicae insulae flu. Ptolom. Talabo.
Logia Ptol. Flu. Albionis. Lhygnuy.
Lupia Tacito. λουπίαϛ Strab. German. fluuius. Lippe, de quo quam diuerse senserint Germani lege Batauiam nostram.
Lycus Siciliae flu. Diodoro. Platani.
Lycus Asiae flu Neocaesaream praetersluens, Chelit.
Macra Flu. Liguriam a Thuscia diuidens. Magra.
Macrinus qui et Albula flu. Libratoro.
Maeander Phrygiae flu. tortuosus μαιάνδροϛ Pallazzia.
Malua Africae flu. Mululo.
Manda Asiae flu. Menan.
Marysus Daciae flu. Maros Hungarice. Merich Germanice.
Massalia cretae flu. Masano.
Massa Africae flu. Sus.
Matrinus Apuliae fluu. Heluinus. Plinio. Piomba en Abrusso.
Matrona G. flu. Belgas a Ceitis dictinguens. Matne
Meandrus Cariae flu in Asia minori. Palazzia.
Medoacus maior, Flu. Venetae regionis. Plin. La Brenta.
Medonacus minor Patauinorum flu. vide in Bacc. Bacchillone.
Meduna Brutiorum flu. Mesuna.
Melo Flu. apud Brixiam Catul. Mela.
Melphis Hirpinorum in Samnitibus flu. Melfa.
Merula Flu. Liguriae. Meira.
metaurus Piceni flu. Metro, et Mertemo.
Metaurus Brutiorum fluu. Seminara in Calabria.
Metautus Vmbriae flu. in Elamininiam decurrens, iuxta quem Asdruhalcum copiis casus occubuit.
Millea Flu. Siciliae. S. Iuliano.
Mincius Flu. Lombard. Transpadan, qui Mantuam perlabitur. Menzo, Mencio.
Minio Virgil Thusciae flu. qui et Ceres et Ceritus, Mognone.
Minius Hispan. fluu. Minno.
Misa Piceni fluu. Marrotto.
Moenus Germaniae fluuius Francofordiam praeterlabens. Meyn. Meno,
Monalus Sicil. flu. Pollina.
Morgus Plin. Fluu. IT. in Padum desinens in Salassis. Orco.
Mosa Flu. ex Vogeso nascens, qui Rheno in Batauis miscetur. Macs.
Mosella Ausonio, Obrincas Ptol. qui ad Confluentes Rheno miscetur. Mosella.
Mothycamis Flu. Sicil. Cycli.
Mulucha Mauritaniae fluuius. Mulelacha. Arabice.
Munda qui Muliadas Strab. Hispan fluu. Mondego rio.
Nat Vmbriae flu. in Sabinis. Negra.
Naron Dalmatiae flu. Narenza, vel Narenta.
Nasabath Africae fluu. Soffagia.
Nataronus Campan. flu. Arona.
Natiso Venet. flu. in foro Iulij. Natisone, aliis Lisonzo.
Nauportus Plin. Strab. IT. flis. qui et Labatus. Quieto
Naus vel Naua. Flu. apud Bingium in Rhenum excurrens. Nae.
Nebis Fluu. Callaicorum in Hispan. Neue.
Nessus Thraciae flu. ex Haemo nascens. Turcis Charaseu, quasi nigerfluu. dicitur.
Nesto Sophiano, aliis Nissana.
Nicastus Fons Coaeinsulae. Appodimia.
Nicer vel Nicrus, Necarus. Germ. fluu. Necker. Necaro.
Nicia Italiae flu. in Padum influens. Lenza.
Niger Africae flu. Gambra Iouio. Rio de Senega.
Nilus antea Melo hodie dicitur Abbahuis, quasi amnium pater νεῖλοϛ. aliis Giou, Hebraeis Phison. Nubis Castellae fluu. in Hispan. Catrion.
Nymphaeus Plinio, Fluuius Latij, qui Stura Straboni. Stora.
Oanus Plind. Sicil, fluu. Frascolari.
Oaxes Virg. Cretae fluu.
Obrincus vide in Mosella.
Ochis Amniculus Albionis insulae. Oukey Anglice.
Oenis Austriae flu. Inn.
Ollius Plinio, Fl. IT. in Padum defluens. Oglio, Oio.
Oretus Sicil. fluu. apud Panormum. vulgo Mitalla.
Orge quae et Sulga Fons in Gall. Narbon. La Sorgue.
Orobis G. Narbon. flu. Orb.
Orontes Flu. Phoenis. ὀρόντηϛ. Farfar, Tarfaro.
Osa Hetruriae fluuius, nascens e lacu Vulsinio. Marta.
Padus qui et Eridanus, Fluuioruut rex Virgilio dictus ἠρίδανοϛ. Paw. German. Po. Ital.
Pantagias Claud. et Silio, quem dicit facilem superari gurgite paruo. Siciliae flu. Porcari.
Panticapes Flu. Scyth. Herodoto. Pizepetz in Lithuania.
Pantomatrium Fluuius Cretae. Milo potamo.
Panysus Messenij agrifluu. Tiffous.
Pegnesus Noricifluu. Pegnirz.
Pelia Thusc. flu. Paglia.
Peneus Thessal flu. qui per Tempe amoena defluens, Magnesiam a Macedonia dirimit. Salampria.
Pharybus Macedon. flu. Nizimo.
Philistina fossa exseptem ostiis Padi vnum, quae Plinius septem maria vocat. Fossona.
Phiternus Fluu. Iapygiae in Apulia Daunia. Tifernus, Plin. Fortoro.
Phrudis Ptolom. G. fluuius. Some Somona
Phtuth Flu. in Africa, Tensist.
Pisoraca Hispan. fluu. in Castella veteri. Pisuerga.
Porcifera Flu. Liguriae. Porzeuera.
Rha Sarmatiae Asiaticae flu. maximus, qui in Caspium mare culouitur. Volga Rhutenis, Eden Tartaris, Arabice Thamay.
Rauraris G. Narbon. fluuius. Aude, vel Erhaud
Rhenus Boiorum in Flaminia flu. qui Bononiam perlabitur Reno.
Rhenus Nobilissimum Germ. flumen. ῥῆνοϛ et ἴβηρ. Nonno. Rhein. Rheno.
Rhodanus G. fluu. Rhosne
Rhotanum Ptol. Corsicae fluu. Tauignani.
Rhymnus Flu. Asiae in Caspium mare se exonerans. Iaick.
Romatinus Flu. Carnorum. Venetie ditionis Plin. Limino.
Rubicon IT. Fluu. ad. Ariminum, Runcone, aliis Pissetello
Rubricatum Melae Hispan. citerioris fluuius, prope Barcinonem. Lobregat.
Rubricatus Africae fluu. Ladog.
Rutuba Ligur. flu. Rotta.
Sabaria Flu. Valeriae siue Istriae qui Poulo infra Petouiam, Romanorum hibernis claram in Drauum influit. Mura, vel Muera. Muer.
Sabatus Anton. Samnius Flora, Hirpinorum in Samnitibus flu. Fiume di Beneuento.
Sabis G. flu. Namurcum praeterfluens. Sambre B. flu. Namurcum praeterfluens. Sambre
Sabriana AN. flu. Ptol. Sauarne
Sabrina, Rothostathybius Britan. flu. Seuern.
Saduca H. flu. Floriano videtur esse Guadalquivirejo. Rio verde
Sagra Calabriae flu. qui et Locanus. Sagriano.
Salduba H. Baet. flu. Guadalqui virejo
Salia vel Sanga H. flu. inter Astures Saia
Salsum H. Baet. fl. Guadaioz
Samabrina H. flu. Somme
Sambroca H. flu. Sambucha
Samosus Transyluaniae flu. Samisch. Germanice, Zamos Hungarice.
Sangarius Bithyniae flu. σαγγάριοϛ. Sangari.
Sangona vide Arat.
Sapis G. Cisalpinae flu. Albs en Marca d’Ancona
Sarnus Campan. felicis flu. Sarno.
Sarnus Flu. Piceni. Scafaro.
Sarus Magnae Graec, flu. Sangro vel Sangnino.
Sauus Pannon. flu. Saw vel Sou.
Scaldis Plin. et Caes. Tabuda Ptolem. Belgij flu. De Schelde. l’Escault. In Veromanduis originem sumit, prope Abbatiam Saucti Martini.
Scultenna Flu. Flam in. Plin. in Padum fluens Panato.
Selines Flu. Sicil. Madinni.
Selinus Flu. Sicil. Salemi.
Sentinus Fluu. in Piceno Misa.
Sequana G. flu. Parisios interlabens, et infra Rhotomagum in Oceanum delabens. Seine B. flu. Parisios interlabens, et infra Rhotomagum in Oceanum delabens. Seine
Serabis H. flu. Zinira. aliis Segura
Serpetis Africae flu. Miron.
Serus A siae fluu. Coromaran.
Sessites Plin. flu. IT. in Padum decurrens Sensa,
Siga Africae flu. Tesine.
Sitaris Brutiorum flu. Cochile, aliis Seli en Basilicata.
Singilis Baet. flu. Xenilrio, siue Guadaxenil.
Siris Magnae Graec. flu. Sino.
Sobanus Asiae flu. Sian. qui et Menan.
Socius Sicil. flu. Caltabellotta.
Solis fons Philostrato et Melae, apud Ammonis templum in Libya, Cancaron de Mahoma.
Somona G. flu. Somme B. flu. Somme
Sontius Carnorum in Ital. flu. Li Sonzo.
Sperchius Macedon. flu. σπιρxεῖοϛ. Agriomela.
Spieticum Padi ostium. Primeto.
Strymon Thraciae flu. hodie Marmario, et secundum Lazium Ischar, Stromona Sophiano.
Stura flu. in agro Laurente. Stora.
Subur Africae flu. Subu.
Subus Mauritan. flu.. Sus.
Subus H. Tarraconensis flu. Besos
Sucro Plin. H. citerioris fluu. Xucar
Sueuus Geran. flu. Plin. Viadrus aliis dictus, et corrupta voce Odera. quod ex Oderbergo monte cognomine fontes trahat. Oder.
Suenus Tacit. German. flu. Spre Willichio.
Suinum Plin. Piceni flu. Salino en Abruzzo, vel Alinello.
Suinus Flu. Samnitum. Salmo.
Shcoris H. citerioris flu. in Catalonia. Segre
Symaethus Sicil. flu. Marcelino.
Tagus H. flu. aurifluus. Taio
Talaus Lucaniae flu. alias Laus. Coeco en Basilicata.
Tamarus Britan. flu. Tone.
Tamnada Melae, Mauritaniae fluuius. Bedia.
Tanais Flu. Scythiae, qui Europam ab Asia diuidit. olim Sitys. Plin. teste Don o Tana.
Tanarus IT. flu. in Lombard. Cispadanas in Padum decurrens Plin. Tanaro.
Tanetum Fl. Lomb. Cispa. Tanedo.
Taniticum Nili Aegypti fluuij ostium. Calixene.
Tartessus vide Betis.
Tarus IT. flu. in Padum desinens in Lombard. Cispad. Tarro
Taurominius Flu. Siciliae, Vibio Sequestro teste. Fiume de cantara.
Teneas Strab. Flu. Tyberim influens. Tinea o Topino.
Teria Sicil. fluu. Iaretta, vel Fiume de Iarerta.
Thamesis Britan. nobilissimum flumen Londinum regiam vrbem praeter Labens. Teems, Tamesi.
Thermae Stidianae in Thuscia, Bagni Sabatini.
Thermae Stygianae. Bagni Ceretani.
Tholobi H. flu. prope Barcionem. Tardera
Thormis H. flu. Tormez
Tiberis vide Albula.
Ticinus Fluu.IT. Papiam praeterfluens. Tesino
Tifernus Plin. IT. flu. Fortoro in Puglia
Tigris Rapidissimus Armeniae fluuius τιγρίϛ. Hebraeis Hidekel. Tegil, Sit. Ant. Pineto.
Tiliauentum maius Fori Iulij flumen, Tagliamento.
Tiliauentum minus Fori Iulij flumen. Stella.
Timauus Fons in Foro Iul. Timauo.
Timauus Virg. Fori Iulij fluu. Sunt qui Brechtam dictum esse volunt, sed male Timauo.
Tinna vel Tenea Vmbriae flu. Topino.
Tisara G. Narbon. flu. Lysere
Tissus et Tyssus, qui et Patissus Plinio et Tybiscus Ptolom. Hungar. flu. Teissa.
Titius Histriae flu. cercha, aliis Variccha.
Titius Flu. Liburniae siue Illyridis. Cercha vel Chercha.
Tobius Flu. Albtonis insulae, Tovvy.
Togisonus Plinio, Venetae regionis flu. Scioco.
Tricarius Flu. Corsicae. Grosso.
Trinius Flu. prope Tifernum in Samnitibus. Trenoi.
Truentum Fluuius regni Neapolitani terminus Tronto.
Trunonus Fluu. Samnitum, qui et Vomanus Plin. Vomano.
Tungrorum fons a Plinio celebratus, hodie Iserborn vocatur.
Tuola Ptol. Corsicae flu. Golo.
Turia H. flu. Guadalauiat rio
Turrus Plin. Fluu. in Foro Iulij. Turro.
Tyras Europae flu. Nester.
Vacca vel Vacua Fluu. Lusitaniae. Vega.
Vaga Flu. Ang. in Limonio monte oriens. Gouvvy, aliis Gvvy.
Valialis Rhenus prope Neomagum cognominatur. Wael.
Valdanus Hungar. flu. Valpo.
Varanius Plin. Flu. Carnorum Venetae ditionis. Caloro.
Vardanus vide Achardeus.
Varus Flu. Galliae et Italiae terminus. Varo
Vatrenus Plin. Flu. Flaminiae. Santerno.
Vedra Flu. Angliam a Scotia diuidens. Tueda. Vsens Campan. flu. Fanto.
Viadrus Germ. flu. Odera.
Vidrus Ger. inser. flu. Swrtewater, a nigrore paludum, e quibus decurrit.
Vistula vel Istula Wixel.
Visurgis Vesaris Sidonio. βίσουργιϛ. Germ. flu. Die Weser, Variana clade nobilis, teste Paterculo. Itargus Ouid. οὐισουργόϛ Dioni.
Vitis Plin. Flamin. flu. Montone.
Vmbro Thusc. flu. Vmbrone.
Volerius Corsicae flu. Rigi, aliis Fiuminale.
Vomaus vide Trunonus.
Vulturnus Flu. in Neapolitano regno. Voltorno.
Xanthus Asiae flu. Sirbis.
DE FRVMENTIS ET LEGVMINIBVS.
CAP. XIX.
ACVS aceris, Purgamentum frumenti palea. Porro acus Plinio diciur, cum per je spica pinsitur, palea vero, vbi cum spicula teritur in area. σχύβαλον AL. Sprewer, Kleyen B. Caf Paille G. Paille. Ir. Paglia H. Grancas y ahechaduras de trigo
Alica zea deglubita. xόνδροϛ. B. Gort
Amylon ἂμυλον AL. Amlung B. Ameldonck G. Amydum. Ir. Amido H. Amydon, leche de trigo
Aracus ἂραχοϛ, ἂραxοϛ Galeno. B. Crock G. Vesseron, serre
Arista ἀνθέρικ ἀθύρ, quasi cornu spicae, et acus exilis ac longa e gluma exstans. AL. Das Haaram Korn oder are B. Baerdeken van de Adere G. La barbe de l’espi. Ir. La spica H. La raspa de la espiga
Athera ἀθήρα, ῥόφημα, ω(/ϛπερ πολτάριον ὑγρόν. Sorbitiuncula pulticulae liquidae similis ex zeae tenuissimo polline. AL. Muss B. Moes, suypen
Auena βρῶμοϛ ἀχρόσπελοϛ Dioscorid. σιφώνιον. AL. Habern B. Hauer G. Auoine IT. Auena, vena H. Auena
Byne βύνη Aetio. Hordeum madefactum, quod germinauit, deinde cum ligulis enatis torretur, vt Cornarius annotat. AL. Malts B. Mont
Cicer ἐρέβινθοϛ AL. Kichererbs Zizererbs, Kichern B. Ciceren G. Cices IT. Ceci H. Garuancos
Cicer arietinum. ἐρέβινθοϛ χριόϛ AL. Zesern erwissen B. Cicers G. Pois cices
Conchis Martiali, Iuuenali, Faba cum corticibus suis eliua. AL. Bonen die man vngerhelt kocher B. Ongepeelde boone gecoockt G. Febues bouillies auec l’escorce IT. Faue bollite con le sue guscie H. Haua cozida con su cortesa
Culmus Frumenti calamus, stipula χάλαμοϛ, χαλάμη. Culmum esse ipsum calamum: stipulam vero folium, quo vestitur calamus, voluit Seruius. AL. Halm, kornhalm, stengel, Stupffel B. Stoppel G. Chaulme, chalmeau de ble IT. Gamba del frumento H. La cana
Eruilia ω)=xροϛ AL. Erweissen B. Erritten G. Pois IT. Arabeia Tradentinis, rauiglione, pisarelli Venet H. Arueja
Eruum ὂροβοϛ. AL. Ein gemuss, vie Wicken, da sman den Viche zu Futter saher B. Ernen G. Ers. IT. Eruo, mocho H. Yeruos
Faba χύαμοϛ AL. Bonen B. Bone G. Febue IT. Faua, baccieli Italis dicuntur fabae virides et recentes H. Haua
Etsi doctissimus Rembertus approbare nitatur, phaselum veterum, φάσηλον, esse vulgarem fabam, aegre tamen persuaderi possum, cognitionem leguminis tantoperc in vsu mortalium semper habiti, ita prorsus abolitam atque ex animis hominum crasam, vt nunc demum velut rediuiuam ab inferis, aliam nomenclaturam reuocare necessum sit. itaque bona eius venia cum maxima doctorum turba receptam vbique temporum praerogatiua vocem seruabimus, dum omnium consensu veritas obtinuerit.
Faba fresa Plin. quae confracta est. ἐρεγμόϛ AL. Gerehlte Bonen B. Gestooten oft ghecapte ost gemalen bonen
Fabae hilum Nigrum in summa faba. AL. T’swart van de bone G. Lenoir de la febue IT. Il nero della faua H. El negro de la haua
Fabae oculus ὂμμα Aristot. Vmbilicus fabae, vbi bifores fabarum valuae committuntur. ὂμμα, ἢ τό δίθυρον τῶν χυάμων συνῆπται.
Fabae scapus fabalis stipula Ouid. χαυλόϛ τού χυάμου AL. Bonenstengel Bonenhalm B. Bonnstroo, bonenstangel
Fabae tunica concha fabae Scribonio, valuulus Columell. operculamentum. λέποϛ, λεμμα, πέσχοϛ Nicand. θήχη Aristot. λόβοϛ, λέβηριϛ Hesychio, χέλυφοϛ Apollonio B. De hawe, bowe, de peele G. La gonsse
Fabalia Plin. fabago Cat. fabaginum acus. χυρύβια. Quisquiliae et purgamentum fabarum. B. T’caf vande bonen
Fagopyrum Pabuli genus, quod a similitudine, quam cum sagina glande habet, vernacula lingua vocat Boeckweit, quasi faginum frumentum,
meliore ratione, quam si etymon vocis referas ad hirci pabulum, itaque laudo vocem fagopyrum, improbo tragotrophon. AL. Hey delkoren B. Boeckweyt
Far zea, adot, halicarnasseus lib. 2. τού φαῤῥόϛ, ὁ\ χαλούμεν ἡμεῖϛ ζέαν. AL. Spelts, Sant Peters Korn, Einkorn, Blicken, Dinckel B. Speelte G. Speltre, de l’espeautre IT. Spelta pirra, pirra, farra, alga apud Insubres H. Spelta
Farina simila Celso. μυλήφατοϛ πυρόϛ Apollon. ἂλφιτον, quae sicrassior sit χρίμνον, sitenuior, ἂλευρον vocatur. AL. Mehl B. Meel G. Farine IT. Farina H. Harina
Farinam depsere subigere δεyεῖν Hom. AL. Mohlkneten, wurcken B. T’meel kneden, wercken G. Pestrir et amollir la paste IT. Gramolar la pasta H. Souar la harina
Farrago Quod ex pluribus satis pabuli causa datur iumentis. AL. Gemischet Furter B. Mistelluyn G. Dragee a cheuaux IT. Comistione de biaua H. Herren de centeno
Festuca et festucago. αἰγίλωy AL. Lulch, Dort B. Drauick G. Auron
Festuca χάρφοϛ AL. Strohalm B. Veese, Veesken G. Festu IT. Ramuscello, festuca H. Palillo
Flos pollen Farina a furfuribus expurgatissima, quaniquam Plinius inter haec nonnihil discriminis statuat, et Celsus pollinem impuriorem farinam intelligat. παιπάλη, γῆρυϛ AL. Simmelmel, feinestmel B. Fijnmeel, Fijn bloemen meel, Donst Brabantis G. La fleur de la farine IT. Fior di farina H. harina sotil y muy aputgada
Frit Var. Quod in summa spica matura minus est quam granum.
Fruges Quidquid e terrae prouentu in alimonia cedit, Cereales fructus. ὂμπνοι, ὂμπνιοϛ σπόροϛ Nonno. AL. Allerley Frucht der Erden B. Alderley vruchten G. Toute forte de fruit IT. Ogni sorte de frutti H. Las frurtas de la tierra
Frumentum Adoreum semen Colum. semen Cereale. σῖτοϛ, χαρπόϛ δημητριαχόϛ [δημητρῖαχόϛ], xιλόϛ, ὂμπνη Lycoph. ὂμπνιοϛ σπόροϛ Nonno. AL. Allerley Korn das aren hat B. Koren G. Fourment IT. Ogni sorte di biaua H. Los panes quelquezieredes
Furfur Farinae recrementum crassius. χυρίβτον, πήτυρον AL. Grusch, Kleyen B. Semel, Gruys G. Du son brau IT. Semola, crusca H. Saluado, somas
Gluma Varro. Folliculus grani, seu inuoluerum seminum in frugibus, vtriculus Plin. ἔλυτρον. Dioscorid. AL. Kornhuilse B. Korenhuysken G. La paille qui couure le grain IT. La guscia del fromento H. Hollejo del grano
Granum Varr. Quod intimum est solidum. uouuos. AL. Kern B. Grein, grein Karens G. Grain IT. Granum H. Granum
Hordeum χριθή AL. Geersten B. Gerste G. Orge IT. Orzo H. Ceuada
Legumen aliud est coctile, aliud refractarium et contumax, quod ἀτέραμνον et χεράσβολον Plutarchus et Nazianzenus nominant.
Legumen legumentum quod vellendo legatur, non secetur, xέδροy Theophr. ὂσπριον ἔλλοβον Theophr. βέλεχοϛ Aristoph. AL. Hulschenfrucht, Gemuss B. Vrucht diemen metter hant leest G. Legume IT. Legume H. Legumbre
Lens lenticula. φαχή, φαχόϛ AL. Linsen B. Linsen G. Lentille IT. Lenticchia H. Lentejas
Lolium αἱ/ρα, ζιζάνιον, θύαροϛ AL. Lulch, rouwetsen, twalch, trespe B. Ontcruyt, harick, dronckaert G. Yuraye, yutoie, gasse, leuille IT. Loglio H. Yojo
Lomentum Farina fabacea. λείωμα ἐρέγμινον ἂλευρον. AL. Bonen Mehl B. Bonen meel G. Farine de febues IT. Farina di faue H. Harina de las hauas
Lupinus θέρμοϛ AL. Feigbonen, Weickbonen, Wolffaschbonen B. Lupijnen G. Lupins IT. Lupini H. Altramuz
Messis ἂμητοϛ AL. Geschnitten Korn B. Ghemayer Koren G. La moisson IT. Messe H. Miesse
Milium χέγxροϛ, χεγxρίϛ Straboni. πασπάλη Hippocr. AL. Hierse B. Cheers G. Miller IT. Miglio H. Mijo
Milium Indicum Plin. lib. 18. cap. 7. quod Turicicum, aut Sarracenicum triticum nuncupamus, praegrandibus culminis, quas φόβαϛ vocant, idem forte fuerit, quod a Theophrasto πυρόϛ ὁ χαμοχαίαϛ, a cresstudine perticis longuriisque (χάμαχαϛGraeci dicunt) aemula vocitatur. AL. Turckisch Korn B. Turcksche tarwe G. Ble Satazin
Olyra Arinca Plinio. ὂλυρα B. Amelkoren Typha. τύφη. AL. Welsch weiten B. Roomschetarwe
Omelysis apud medicos veterinarios, aequalis farinae miscella bordeaceae, seminis lini et foenigraeci, Pelagonio testante: at Plinio ex medicorum placitis, farina hordeacea cruda ad discrimen polentae, quae torritur aut frigitur. ω)μήλυσιϛ, et ω)μιή λύσιϛ et χριθίνη ἀμήλυσιϛ.
Oryza ὀρύζα AL. Reiss, Reiss B. Rijs G. Ris IT. Riso H. Arros
Panicum a paniculis semen continentibas. melfrugum. Diocli dictum ἔλυμοϛ μελίνη AL. Butsweiss, Heydel B. Panickoren G. Paniz IT. Panico H. Panizo Panicum exoticum vel peregrinum panicum loculare, Ruellius vocat aloculorum, quibus semen includitur multitudine.AL. Welscher Hierss, sourgo somen G. Forment batbu, ble barbu IT. Sorgo, sagina Hetruscis, melica et melega Insubribus
Phalaris φάλαριϛ B. Spaensch saet, saet van Canarien
Phaseolus dolichus. φασίολοϛ Poll. λόβοϛ Gal. δόλιxοϛ. Aeginetae. AL. Welsche Bouen B. Roomsche boonkens G. Facioles IT. Fagiuoli H. Frisoles
Pisum ἔτνοϛ πίσον, λέχιθοϛ AL. Erbs, Welsche Erbis B. Roomsche erwitten, stockeerten, climmende certen
Polenta ἂλφιτον Hippocr. Farina tosti hordei frictive. AL. Gerost gersten Mehl B. Getoost ende ghedroochr geersten Meel G. Griorte seiche IT. Polenta che si fa de farina d’orzo H. Poleada
Pollen est et volatica farina, molendini parietes dealbans AL. staubmel B. Stuyfineel G. Fole farine IT. Farina chese disperde H. Harirra que buela
Secale Plin. farrago, quod pecori forraginis vice detur. βρίζα. Galeno, vt putatur.AL. Rocken B. Rogghe G. Seigle, segle IT. Segala H. Sentena
Seges ἂροτοϛ, λήῖον Fruges cereales nondum demessae AL. Saar noch nit abgeschnitten B. Staende Saet G. Fle encore debout IT. Segete H. La miesse
Seges pro terra subacta et sata Varroni, ἂροτοϛ, γῆ ἠροτριασμένη AL. Ein gesäter Acker, Saat B. Gesaeyt Lant, Saet G. Terre semee. Ir. Terra lauorata, et seminata H. Tierra sambrada
Semen sementis. σπέρμα, σπορά, σπέραδοϛ Nicandro, σπερμεῖον, et σπείρημα Eidem. AL. Samen, Saat B. Saer G. Semence. Ir. Seme H. Semiente
Siliqua Folliculus Colum. concha, valuulus, a valuis simili operculatura, non autem a vallo, vt Nebrissensis putat Theca generaliter quae vestiuntur legumina. λόβοϛ χωρυχίϛ Theophr. θήχη Aristoteli.
Similago simila. σεμίδαλιϛ. Media inter florem et farinam pars, ex qua crassiores furfures excreti sunt. AL. Zartweiss Mel, Semelmeel B. Bloeme, Terwen meel, de donst vaden, Meele G. Semoule. Ir. Amito, amido H. Semola acemite
Smilax hortensis σμίλακ χηπαῖα AL. Welschbonen, Welscherbs B. Roomsche bonen G. Febues peintes, faseoles IT. Fagiuolo Turchescho H. Feyones
Spica Cicero. Quod culmus extulit, continctque granum, glumam, et aristam. στάxυϛ AL. Aer, Kornare B. Adere G. Epi de ble IT. Spica H. Espiga
Spica mutila aut (vt passim vulgati codices babent) mutica Varr. quae caret arista. στάxυϛ χόλοβοϛ.
Stramentum Varr. stramen. Quod terrae haeret, et postea subsecatur. χάρφοϛ AL. Stro. B. Stroo, stroy Flandris G. Estrain foarre IT. Paglia H. Paja de cama
Triticum πυρόϛ AL. Weissen, Weitsen B. Terwe G. Fourment IT. Grano H. Trigo
Triticum robum tobus Colum. pondere et nitore praestans, quale nos Zelandicum nominamus H. Trigo ruuion
Triticum silig ineum siligo Colum. tritici vitium. Eid. quod pondere desicit, praecipue in panc σιλίγνιϛ, στρυγίϛ Hipp. vel τρυγίϛ. AL. Rocken, oder Weitsen B. Winter terwe, quasi hibernum triticum H. Nebriss. exponit. Trigo candial
Triticum trimestre Setaneum Colum. πυρόϛ τρίμηνοϛ, ἢ σητάνιαϛ. B. Someterwe H. Trigo trimesino
Vagina Ciceroni, Stipulae exordium: herba in qua delitescit culmus cum arista prius quam exoriatur, Varroni. σίτου ἐχβολή, ἕχφυσιϛ τῆϛ xλόηϛ, χάλυκ apud Thucyd. qui ait ἀσταxύων ἐχ τῶν χαλύχων γένεσιν G. Le tayau
Vicia βίχιον Afianis, ἀραχόϛ aut χύαμοϛ Atticis AL. Wicken, Kornwicken, Rosswicken B. Vitsen, wicken G. Visses, vesce IT. Vezza H. Elarueja
Vruncus Quod in infima spica ad culmum stramenti est minus quam granum.
Vtriculus Plin. Quod furfure melius est. et simila deterius, vulgo Farinae venter, cretuta Pallad. exta tritici. Tenutus farinae recrementum. ἂλευρον. AL. Grob Mel. B. Grone bloeme G. Redondage IT. Farina grossa H. Harina grossa
CAPPARIS inturis. χάππαριϛ AL. Cappers B. Capres G. Capres IT. Cappari H. Alcapparta
Erica brya siluestris Plin. ἐρείμη τετράλικ Theoph. offic. genistella. AL. Heyden B. Heyde G. Bruyere, briere IT. Erica H. Breco, queiro
Genista AL. Pfrimmen, Pfinstenblumen. Ginstern B. Brem G. Genest IT. Genesta H. Genestra, hiniesta, retama
Glycytrhiza Scythica, radix dulcis Celso χλυχύῤῥιζα σχυθιχή Teophr. γλυχύφυτον Dioscorid. ἂδιyον, quod sitim restinguat, γλυχήρατον, γλυχεῖα absolute Gal. et Theophr. γλυχύμη Hippocr. γλυχύῤῥιζον Actuario. Scythica autem, quod eius esis famem Scythae in plures dies extrahant. AL. Susskolts, Leckrits B. Soet hout G. Recilisse, regalisse, liquilice IT. Regolitio H. Regaliza
Hippoglossum ἰππόγλωσσον ἐπίγλωσσον, ἐπιφυλλόχαρπον. Barbaris vuularia, Bonifacia lingua Pagana, bislingua. AL. Zäpflinkrant [perhaps: Zäpflinkraut] Hancblat. Aussenblat, Zungenblat B. Keelcruyt, tongenblat, tapkens cruyt G. Herbeaux langues IT. Lingua pagana, bonifacia H. Lingua de canallo
Iasme nonnullis apiaria, zambachum Arabibus, Leucoij species fruticantis. B. Iasmijn G. Iassemin IT. Gelsimino
Cnouis anonis, offic. remora aratri, aresta bouis, acutella. ὂνωνιϛ. AL. Stallkraut, Haw hechel, Ochssenbrech B. Staleruyr, pragwortel G. Bugraues, burgrundes IT. Bognacho H. Gatillos, gatinos
Rhamnus Plin. ῥάμνοϛ. AL. Falbaum B. Neprun, bourgespine IT. Rhamno, matruca H. Scambrones
Rubus Frutex hamotis spinis, sentis, morus vaticaca. βάτοϛ AL. Brombeere B. Bramen, braembesyen haghe G. Ronce IT. Rono H. Carca
Rubus Idaeus βάτοϛ ἰδαῖοϛ B. Hinnenbraemen G. Framboisier
Sabina βράθυ AL. Seuenbaum, seuenpalmen B. Seuenboom G. Sauenier IT. Sabina H. Yeruafabina
Spartum σπάρτον σπαρτίον, λύγεια. B. Spacensche brem IT. Genesta Spagnuola H. Esparto
Vitex salix Amerina offic. agnus castus. ἂγνοϛ, λύγοϛ. AL. Schaafmule, Abrahamsbaum, Kunschbaum IT. Vitice, agno casto H. Gatillo casto, pimiento, sauz gatillo.
DE GEMMIS.
CAP. XXI.
CHATHES Plin. ab Achate cognomine fluuio Siciliae, vt testatur cum Theophrasto Plin. AL. Achat B. Agat G. Agathe IT. Agata H. Azauache
Adamas Plin. ab indomita vi nomen habet duritia inenarrabili. victriceq. ignium natura, ἀδάμαϛ AL. Demant, Demut B. Diament G. Diament IT. Diamente H. Diamente
Aetites Plin. Lapillus qui in aquilarum nidis reperiri solet, vel a colore. auis, vel a virtute, qua citra illius praesentiam parere aquila negatur. ἀετίτηϛ AL. Adlerstein B. Adeler steen, Plinius scribit aliquos hunc lapidem gagaten dixisse, quod et Seruius annotat, cum sint diuersi
Amethystus Plinio, Violacei coloris gemma, nomen habens a vini colore, quem prius quam degustet, in violam de sinit, vt Plinij verbis dica: nam hallucinari eos ostendit Plutarchus, qui gemmae nomen datum putant a praesidio profligandae temulentiae, eum Theophrastus οἰνωπόν τῆ xρόα| esse dicit, vineo colore, vt αἱμαλέην ἀμέθυστον Tryphiod. quod diluti cruoris colorem referat. Dionysius. Afer ὑπηρέμα πορφυρέουσαν, quod leniter purpureum colorem affectet. AL. Amethist B. Amethist G. Amathyste IT. Amethysto H. Amethysto
Bacca Virg. margarita Cic. vnio Plin. μαργαρίτηϛ Theophr. χίναιδοϛ Arrian. ἰνδιχόϛ λίθοϛ, ἐρυθραῖοϛ λίθοϛ, Luciano, Erythraeus lapillus Statio. quod a rubro mari peteretur baccha conchea Virg. in Culice. AL. Peerlin B. Peerle G. Perle IT. Perla H. Perla, o aliosat gruesso
Beryllus Plin. Solino. cum smaragdo naturae communis putatur, colore surdo, qui sigurae sexangulae repercussu extitatur ab artificum ingeniis, Tryphiodorus caeruleum illi celorem dat, γλαυχήν βήρυλλον vocas: Marbodeus quoque violacei coloris aut caerulei, in genere beryllorum excellere ostendit illo versu:
Eximios violae similes lymphaeve marinae. ita namque e manuscripto vetusto codice legendus ille versus, vbi hactenus in excusis, oleo pro violae, fuit. AL. Beryll B. Berille IT. Acqua marina, eo quod caeruleas maris vndas imitetus B. Berillo
Carbunculus Plinio, a similitudine prunarum nomen sortitus, tametsi ignes non sentiat ἀπύροτοϛ propterea a nonullis dictus, et ἀνθραχήτηϛ. AL. Karfunckelstein B. Carbunckel G. Escarboucle IT. Carbuncolo H. Caruoncol
Carbunculus amethystizon pyropus Ouidio, abigneo flammeove rubore πυρωπόϛ, ἂνθρακ ἀμεθυστίζον. AL. Rubin B. Robijn G. Rubis IT. Rubbino H. Rubbi
Carbunculus candidus qui extremo visum nubilum quid praefert. B. Ballays
Carbunculus carchedonicus vel Garamanticus, qui granatus a pomi punici colore nominatur. AL. Grauat B. Granaet G. Granat IT. Granato H. Granado Chrysolitus Plin. aureo colore tranflucens. non male a Propertio flauus propterea dictus, quem hodie gemmarum mangones Hyacinthum falso nominant. xρυσόλιθοϛ. AL. Hiacynth B. Yacinth G. Hyacinthe IT. Hyacintho H. Iacinto
Cyaneus lapis Coloris caerulei lapis est in aurariis aerariisque metallis inuentus, quem Lazuli lapidem officinae vocant. IT. Azuro oltramarino vt Atmenius lapis, qui inuenturarus est H. Verdazuro, quasi viride caeruleum
Cyanus Plin. Colore caeruleo gemna. χύανοϛ. AL. Saphyr B. Saphyr G. Sapphir IT. Saphiro H. Cafir
Cyanus mas qui saturo magis caeli colore est. B. Blaeuwe saphier
Cylindrus Iuuenali, elenchus Plinio, Margarita oblonga, ouali figura. χύλινδροϛ. AL. Langlechte Perlin B. Langachtige peerle G. Perle longuette IT. Perla longhetta H. Perla rolliza y prolongada
Gemma Virgil. lapillus preriosus Curtio τίμιοϛ λίθοϛ, τιμαλφήϛ λίθοϛ Aristoph. schol. et πολύτιμοϛ. AL. Edelgestin B. Edel gesteente, costelijcken steen G. Pierre precieuse IT. Petra pretiosa H. Piedra pretiosa
Hyacinthus Plinio, alius est ab eo quem nostra secula nominant: nam dilutiore etiam fulgore violacei coloris ab Amethysto vincitur. ὑάχινθοϛ Luciano. AL. Behemischer, oder Meissnischer Amethyst B. Een Beemschen oft Meischnischen amathist
Iaspis Plinio, viridi colore est. ἰάσπιϛ AL. Iaspis B. Iaspis G. Iaspis IT. Iaspide
Iaspis aerizusa eranus siue eranos, aliis. ἰάσπιϛ ἀερίζουσα, θυίτηϛ Dios. Galeno. AL. Turckis B. Turkoyse G. Turquoise IT. Turchesa, o Turchina H. Turquesa
Iaspis Grammatias Plinio lib. 37. cap. 9. quae transuersa linea alba praecingitur. ἰάσπιϛ γραμματίαϛ.
Lychnis Plin, vel lychnites Gemma, cuius lucis vigor flagrantia lucernarum excitatur cocci rubore suffusus. λυxνίτηϛ AL. Gelachter Rubin iudicio doctissimi Georgij Agricolae, qui in hac cognitione primas facile meretur B. Gheelachtige robijn
Onychium Theophrasto, Lapillus e fusco et albo compositis constans, ad ectypas scalpturas quaesitus, vitandis periculis valere creditus ὀνύxιον Theophrast. λευχῶ| χαἰ φαιῶ| παράλληλον. Hanc crediderim esse onychen Arabicam Plinio dictam, quam nigram esse ait candida zona praecinctam AL. Onichel B. Onijckel IT. Onicolo Hallucinari enim illos Lexicorum chapsados autumo, qui Onychen Gallice Cornaline, et Nebrissensem, qui Cornariam reddit. Onix autem candorem praefert vnguis humani similitudine, vnde illi nomen.
Est et hoc in genere, quem Chalcedonium vulgo nuncupamus. AL. Chalcedonius B. Cassedonie, oft chalcedonie
Sapphirus Plinio, quem syrtiten etiam Marbodeus nominat: a Syrtibus natalibus etus eo versus qui in excusis codicibus abest:
Hic et Syrtites lapis a plaerisque vocatur
Quod circa Syrtes Lybicis permistus arenis
Fluctibus expulsus feruente freto reperitur
Lapis caerulei coloris a Cyano mare non multum differens, vnde et χυανῆν σάπφειρον Dionysius Afeream vocat, quamuis et ad viride declinat, qualis proprie πρασῖτιϛ nominatur, et vt xρυσῖτιϛ quam xρυσῆν Dionysius. AL. Gold, vnnd blaw Sapphir B. Sapphier G. Sapphir IT. Sapphiro H. Sapphir
Sardius Plinio, qui impensius nigret, mas est: qui rubet magis, Sarda est, foemina Theophrasto habita. AL. Corneol B. Corneol G. Cornaline IT. Corneolo H. Cornarina
Sardonyx Mixtum habet e Sarda et Onyche nomen, Arabicam Sardonychen excellere testatur Plinius, Candore circuli in ipsis vmbonibus nitente, ac nigerrimi coloris substrato: nam Armenica pallidam praefert zonam.
Smaragdus Plin. Virore oculos satians gemma, vnde ab Horatio viridis lapis vocatur, quem ex Iaspide fieri arbitratur Theophrast. σμάραγδοϛ a σμαραγεῖν, id est, a nitore, qualis in vndis relucet. AL. Schmaragd B. Smaragd, ematraude G. Esmeraude IT. Smeralde H. Esmaralda
Topazius Plinio. τόπαζον vel τοπάζιον Eustath. γλαυχιό μντα λίθον χαθαροῖο τοπάζου dixit Dionysius Afer. Hunc aureum de se iubar fundere ait Eustathius, qui densioribus tenebris elucescat magis. AL. Topass B. Topaes G. Topasse IT. Topatio Petrarchae et Danti H. Topazio
Tympanum Plinio. margarita hinc rotunda, inde plana.
Vnio exaluminatus Plin, qui colore pellucidus et praestans est. Videtur autem exluminatum dixisse, qui tristitiam illam aluminis exuerit. AL. Heyter schone Perlin B. Hupsche schoone peerle G. Fort belle perle IT. Perla chiara et bella H. Perla muy clara y hermosa
DE GENERIBVS AVIVM.
CAP. XXII.
VES altiles Plinio, fartiles Eidem, quae sginantur, et turundis farciuntur vt pinguescant σιτευτά σιτιστά, ὀρνίθων θρέμματα Platoni, βοσχαδίαι ὂρνειϛ Nicand. AL. Gemeste Vogel B. Voghels diemen mest, cropt, vult, oft vel maeckt G. Oiseaux de graisse, mises en mue pour les engraisser IT. Vccelli chi s’ingrassano, et tengonsi in cabbia per grassarli H. Aues por engordar
Aues cortales siue cohortales Col. eaedem sunt cum altilibus: vel verte quibus intra cortem caueam ve inclusus minus libera euagandi potestas est ὂρνειϛ χατοιχίδιοι Aphrodisaeo ἣμεροι. AL. In Kestenen oder im Hausshoof erzogene Vogel B. Vogelen in een keuie, hock, oft hoender Kouwe gesloten G. Oiseaux enclos ou en cage, poulallier IT. Vccelli di caggia, o di corte, o serratinel pollaio H. Aues del coral o de jaula
Aues ferae Plaut. siluestres, nec dum circuratae AL. Wildvogel B. Wildevogelen
Aues fissipedes xιζόπυδεϛ Aristot. AL. Vogel so gespaltene vnnd zertheilte Fusshaben B. Vogheis met geclouen voeten oft claeuwen G. Qui ont les pieds fendus IT. Ch’hanno e piedi o vngie fessi H. Que tienen las patas apartadas
Aues inferae Seruio quae natura petunt volatu terrae vicinam aeris regionem, vt hirvndines. AL. Gar nider fliegende Vogelen die by der eerden vliegen G. Oiseaux qui volent presque en terre IT. Vccelli chi si delettano di volar basso H. Aues que de su natural buellan per baxo
Aues palm ipedes Plin. solidipedes aliis στεγανόποδεϛ Aristot. AL. Breit, slach vnnd ganssfussige bogel B. Plat en breetvoetige voghels, gelijtck een gans G. Oiseaux qui ont les pieds plats comme vne oye IT. Vccelli con e piedi larghi d’hoca o paparo H. Aues que tienen las patas de anada AN. Holefeared byrdes
Aues praepetes Virgil. augurales, quaesuperiorem aeris regionem tenent, testimonio Seruij οἰωνοί. B. Hoochvliegende vogelen G. Oiseaux qui volent au ciel IT. Vccelli qui volano insino al cielo H. Aues que buelan arriba
Auicula ὂρνεον, ὀρνίθιον, ὀρνιθάριον, ὀρνεοπέτειηον Aristoph. Vogelin. B. Vogelken G. Oiselet IT. Vccelletto, augelletto, vscigniuolo Boccatio H. Auezillo AN. Lkttelbyrd
Auicula in plumis ἂπτεροϛ ὂρνιϛ AL. Ein nacketes Vogelin, so noch one Federn ist B. Een voghelten dat cael ofe bloot is, ende sonder pluymen G. Oiseau sans plumes IT. Vccelletto senza piume H. Aue sin plumas
Auicula inuolucris ἂπτερον AL. Das nicht fleucht B. Dat noch niet vlugge en is G. Oiselet qui ne vole point IT. Vccelletto chi non vola H. Aue que no buela
Auicula volucris πτουνόν πτερόεν. AL. Gfugel, dat schon fleucht B. Een vogelken dat vlagghe is G. Oiselet volant IT. Vccelletto volante H. Auezilla que buela
Auis ales, ab alarum magnitudine pecus volatile Col. οἰωνόϛ, ὂρνικ, ὂρνιϛ, ὂρνεον, ἀεροπόρον Philoni, χινώπετον, διά τό χινεῖ σθαι, πετώμενον Dionysio, Eustath. AL. Vogel B. Vogel G. Oiseau IT. Vccello, augello H. Aue AN. Byrde, fouule
Oscines aues Plin, ω)|διχά ὂρνεα. AL. Singende Vogel B. Singhende vog helen. Oscines dictae, quasi ore canentes, quarum e voce futurorum praesagi captabant veteres G. Oifeaux chantants IT. Vecelli cantatrici H. Aues cantaderes AN. Syngyng byrdes
Pullus ὀρνιθόπαιϛ, ὀρνιθοφυήϛ παῖϛ. AL. Innges Hunlin B. Kiecken, oft Kiecxken G. Poussin IT. Pullo, polastro H. Pollo
ACATIVM Plin. ea nauigij species est, quam vernacula lingua Botam vocamusse Plinij verbis lib. 9. vbi indicat acatium esse carinatum, prora rostrata, puppi inflexa: quae omnia in nostrate bota innenias, ab aliis diuersa, nam carina aluum compingit, prora in rostrum assurgit, et puppis incuruatur molliter inflexa: ἀχάτιον. B. Een boot
Biremis Cic. quae a puppe malum versus binis agitur remis, a malo ad proram vno tantum διήρηϛ, δίχροτον Suidae, quod vtrinque a prora et puppi impellatur remis, dicroton etiam Hirtio dicitur ἡμιόλιον Hesychio, et ἡμιολία, quod sesqui altero pleno remigio agatur. IT. Fusta
Celox Plauto, Nauigij genus breuis atque agilis. χεληϛ Polybio. μελήτιον. Thucid.
Classis procincta Agellio, ad pugnam parata. ἐκοπλισμένοϛ, εἰϛ προβολήν χαταστάϛ στόλοϛ. AL. Ein hauffen Schiff zeugs zum Krieg zugerust B. Een vloete van oorloch schepen die al ghereet is G. Vne armee preparee a la guerre IT. L’armada preparata H. La armada fornecida y apparejada
Corbita Plauto, Nauis oneraria grandis et tarda, cuius malus corbem praeferebat in summo fastigio, vt etiamnum hodie vsus obtinuit, siquidem quod in summo malo imponitur, Corbem malim, quam cum Erasmo Galeam vocare, non vnam ob causam. AL. Ein Lastschist B. Een meersschip, oft een schip met een meerse. Corbem enim meerse nominamus G. Nauire qui sert a transporter marchandise IT. Naue di gabia H. Naue para lleuar mercadetia
Cymba Est et haec piscatoria nauis: sed conuexioribus lateribus, (siquidem χύμβη dicta est παρά τό χυφόν, ω(ϛ περιφερήϛ) tametsi eandem cum lembo faciat Isiodorus α(λιευτιχόν πλοῖον, α(λιάϛ Plutar. χύμβη. Oriam exponit et Nonius talem. AL. Ein Fischers Schifflin B. Een visschers boot, een buysse, een pinck
Dromas dromon Isidor. a celeritate cursus δρομάϛ. Aristoph interpr. Poll. AL. Eins chnell Schiff B. Een karreueel, ost boeyer G. Vne carauelle IT. Carauella
Hippago Festo, Nauis qua equi vehuntur. ἱππαγωγόϛ Demosth. ἱππηγόϛ Polyb. ἱππαγωγόν πλοῖον Herod. Ein Schiff da man die Pferdt mit hin verb fuhret. B. Een schuyte, oft schip om peerden mede te voeren G. Nauire pour mener cheuaux IT. Batello per condumi caualli H. La tafuera
Lembus Virgil. lenunculus Sallustio, Nauigium piscatorium. λέμβοϛ. AL. Weidling, kleins Schifflin B. Een schuyte, oft visschers schuyce G. Nacelle a pescher IT. Nauicella di piscatore H. El leno
Libunica triremis formam praeferebat: sed praedatoria magis, incredibi. lisque celeritatis, Suidas λῖβυρνιχή Plut. πλοῖον πεντηριχόν Polyb. λιβυρνίϛ [λῖβυρνίϛ] . AL. Iagschifflin B. Een fuste, oft iachte G. Fuste legiere IT. Fusta o bergantino H. Fuesta
Linter Virgil. Caes. alueus Liuio. μονόκυλον. AL. Ein weidling B. Een iolleken G. Vne nasselle IT. Gondolina H. Canoa
Nauicula nauigiolum Liuio. πλοιάριον. AL. Schifflin B. Scheepken G. Nacelle, petite nauire IT. Nauicella H. Nauezica, o naue chica
Nauis actuaria Cic. nauigium actuarium Caes. πρόπλουϛ, ἐπαχτρίϛ, aliis etiam χωτήρηϛ ἰστόπουϛ, quae simul et remis et velis vtitur, vt Isidorus ait. AL. Ein Ruderschiff B. Een roeyschip, een veerboot, een barsie G. Barcque de passage IT. Naue che porta passaggieri H. Barca de passaje
Nauis constrata Cic. tecta Liuio cui opponitur aperta apud Cicer. ναύϛ χατάφραχτοϛ Polybio. AL. Gedecht Schiff B. Ouerdeckt schip, Schip met een ouerloop G. Bateau couuert IT. Batello serrato o cuoperto H. Naue cubierta
Nauis longa Caesar. triremis. μαχρόν πλοῖον Polybio, τριήρηϛ, ναύϛ μαχρά Appiano. AL. Galeye B. Galeye G. Galere IT. Galera H. Galera
Nauis militaris στρατιωτίϛ Thucyd. ὁπλιταγωγόϛ. Eid. qua transportavi vehique solent milites. AL. Schiff darinn man die Kriegsleut vber fuhret B. Een schip om knechten met oft inne te voeren G. Nauire pour transporter soudars IT. Naue per transfretare soldati H. Naue para Ileuar los soldados
Nauis oneraria Cic. grauis Caes. frumentaria Eid. σιταγωγόϛ ὁλχάϛ Thucyd. φορτηγόϛ, Polybio σιτηγόϛ ναύϛ Diodoro φορτηγιχόν πλοῖον, στρογγύλον, φοινιχιχόν σχάφοϛ Aristoph. γαύλοϛ Herodoto σχευοφόροϛ Appiano AL. Nauen, Lastschiff B. Hulcke, een coopvaerders schip G. Nauire marchande IT. Batello, hulca H. Naue de mercadaria
Nauis oraria Plin. Nauicula qua oram litoris legimus. qualis actuariola Cic. quam eandem esse puto cum Horia, quae per aspiratam a Nonio scribitur. εὐ/ποροϛ πλάτη Euripidi. AL. Ein schifflin damit man nun am Bord oder Gestad dess Wassers ruedert B. Een boot om bystrande te roeyen G. Nacelle pour ramer au bord de l’eaue IT. Nauicella per nauigar lungo alla riua H. Naue chica por passearse
Nauis praedatoria Liuio piratica Quintil. paro Liaio, myoparo, et piraticus myoparo Cic. λη|στριχόν, πλοῖον πειρατιχή ναύϛ, λη|στρἰϛ, μυοπαρὼν, ἐπαχτοχέλιϛ Etymolog. AL. Raub, oder Iagschiff B. Een Zeeroouers schip, een iachte, een barsie, bergantijo, oft een barcke G. Barque, bateau de coursaire, brigantin IT. Bergantino, corsaro H. Naue de cossario
Nauis praesidiaria φυλαχίϛ Diodoro φρουρίϛ. AL. Ein Zusatsschiff, ein Kriegschiff B. Een oorlooch schip G. Nauire de guerre IT. Naue di guerra H. Naue de guerta
Nauis praetoria ναυαρxἰϛ στρατηγίϛ Diod. AL. Dess Obersten Schiff B. Het ammiraels schip G. Le bateau de l’Amiral IT. La naue del ammiraglio, o del capitano generale
Nauis rostrata Liu. ναύϛ xαλχέμβολοϛ Appiano, xαλχήρηϛ Pluthar. ἐμβολάϛ ἔxουσα Xenoph. AL. Geschnabelk Schiff B. Een schip met een snuyte voeren G. Nauire begue IT. Naue con ponta H. Naue fornecida para encontrar
Nauis speculatoria catascopium Cic. exploratoria nauicula χατασχοπιχόν [χατασχοπῖχόν] πλοῖον Plutarch. AL. Ein Speheschifflin B. Een
lootsmants boot, een verspiers schip, een fuste, oft bergantijn G. Vn brigantin, vne fuste IT. Vn bergantino, vna fusta, o fregata H. Vn bergantin, vna fuesta
Nauis vectoria Vlpiano ἐπιβάϛ, ἐπιβατηγόϛ. in Pandect. AL. Ein Fahrschist B. Een heu, een vracht, ost veerschip G. Barque, ou basteau de passage IT. Naue de passagieri H. Barca de passaje
Phaselus vel vt alij, faselus, nauigium velox et oblongum, teste Acrone. φάσηλοϛ. Ttraboni videtur ex Horatio et Virgilio phaselus non absimilis fuisse lembo, aut oriae, quippe qua circumuehi sua rura solebant ditiores, vt agitatu facili eadem et fragili. AL. Ein Batketkle B. Een schuytken oft bacxken G. Vne barquette IT. Barca, gondola, Venetis H. Barquilla
Ponto Caes. πορθμεῖον, πόριον Diodoro, Nauigij genus quo omnes traiiciuntur loco pontium. AL. Ein Vberfahrt, schiff B. Een ponte, oft veerschuyte G. Bac a passer la riuiere, ponton IT. Pontone, naue o barca di passat il fiume H. Ponton, y barca de passar el rio
Pristis Nauigium oblongum et angustum, a marinarum pristium forma. πρίστιϛ. AL. Ein langes vnd enges Schifflin B. Een beytel, een Wtersche schuyte, een damlooper, een barsie
Ratis schedia Vlp. xεδιά AL. Ein floss B. Een vloot, oft sater G. Vn raseau IT. Zartera H. La balsa de maderos trauados
Ratis scirpea Plauto, pro congerie scirporum in oblongum fasciculum colligatorum, cui pro fulcimento pueritia, quae natare discit. innititur, vt facilius natare ac mouere manus discat. AL. Ein Bintsen buschlin B. Een bobber, een bussel biesen G. Vn faisseau de ioncs, ou nasselle de ioncs. IT. Vn fasciculo di ionchi, o nauicella di gionchi H. Nauezilla de iuncos
Scapha nauicula quae onerariis subsernit. barca Isidoro σχάφοϛ σχαφίδιον, ἐφόλχιον, eo quod nauis eam attrahat asseclam πορθμίϛ. AL. Ein kleins Schifflin B. Een boot, lichter, een schuytken G. Esquif IT. Scipho, copano H. Scife
DE GENERIBVS PISCIVM.
CAP. XXIV.
ARTILAGINEI pisces Plin. σελάxη, σελαxώδη, xονδράχανθα Aristoli, in quibus ossium vicem explet cartilago: vt Raia.
Cetacei pisces Magni quie semine, non ouo, gignunt perfectum animal. ώδεα.
Crustati pisces Plin. crustis intecti Eidem, Mollitesta operculati, μαλαχόϛ ραχα Aristot. AL. Weich oder lind geschalter Fisch B. De gheschilde oft gescholpte Visschen G. Poisson d’escaille molle IT. Pesci di scaglie mollesine, o tenere H. Pesces de teja muella, y blanda al tocar
Molles pisces Plinio, laeues malim vocare: quibus cutis non squammea, non aspera aut testea, sed laeuis est et glabra, vt homini: ita enim Galeni verba interpretor lib. 3. De facult, aliment, cum sint tamen durae carnis, vt saepia: atque ita μαλαχόνexpono. μαλάχια Aristot. μαλαχόδερμα. AL. Glatter Fisch one Schupen B. Glatte Visch sonder Schubben G. Poissons glissans, sans escaille IT. Pesci politi senza scaglie H. Pesces polidos, sin escama
Piscem desquammare λεπίζειν AL. Den fisch scharpffen B. Den Visch schrabben, oft die Schelffen afdoen G. Escailler le poisson H. Escamar o quitar las escamas
Piscem exdorsuare Plau. ῥαxίσαι. AL. Den Fisch spalten, auffschlagen oder thun B. Den Visch opdoen, oft clieuen, oft spouwen G. Effondrer le poisson IT. Spallare il pesce H. Quebrar el espinazo del pesce
Piscem exenterare ἐκεντερίζειν, εντερεύειν Athenaeo. AL. Dem Fisch das Eingeweid aussnemen B. Den Visch schoon maken, opdoen, breken, ontweyen G. Euentrer le poisson IT. Suentrar le pesce, o cauargliene le interiora H. Sacar las tripas del pesce
Pisciculi minuti Terent. λεπτή γρύτη Tarentino, ἑyητοί Menand. quasi elixatiles, qui minores sint quam vt torreri in sartagine aut assaridebeant. AL. Grut G. Poissons menus, menuise
Pisciculus ἰxθύδιον AL. Fischlin, Fischle B. Visken G. Poissonnet IT. Pesce picciolo H. Pequenno pesce
Piscis ἰxθὐϛ ἔλλοy, ἔλλοϛ Sophtcli μαυδόϛ Callim. AL. Fisch B. Visch G. Poisson IT. Pesce H. Pescado AN. Fisch
Piscis fluuialis vel fluuiatilis, ἰxθὐϛ ποτάμιοϛ. AL. Fisch der sich in rinnendem Wasser auffenthalt B. Rinier visch G. Poisson de riuiere IT. Pesce di riuera, fluuiale o di fiume H. Pesce o pascado de rio
Piscis lacustris ἰxθὐϛ λιμναῖοϛ. AL. Seefisch B. Visch die hem in Wyers oft andere staende Wateren houdt G. Poissons d’estangs IT. Pesce di lago H. Pesce de lago
Piscis maridus Pelagius. ἰxθὐϛ θαλάττιοϛ. AL. Meerfisch B. Zeevisch G. Poisson de mer IT. Pesce marino H. Pesce marino
Salsamenta Terentio, pisces muria durati Fabio lib. 8. Pisces muria conditia ταρίxη, τά ταριxηρά. AL. Ein gesaltsener Fisch, wie der, Lacl vnnd Thonhering B. Ghesouten Visch, ghelijck den Abberdaen, oft Peeckelharinck G. Poisson sale IT. Pesci ensalati H. Pesce salado
Salsamento macerare Terent. ταριxη| διαίνειν, ἢ δεyεῖν. AL. Gesaltsene Fisch wassern, weichen, trempen, ins wasser legen B. Ghesouten Visch weycken, oft te weycke leggen G. Destremper et dessaler IT. Macerar o addolcire nell’ aqua li salami H. Remojar la saladura
Testacei pisces testae, Pisces duro operimento instrati, ὁστραχόδερμα Aristot. ὂστρεια Galeno σχληρόδερμα Aristot. λιθόῤῥινα Empedocli, ὀστραχόρινα Oppiano ὀστράμηρα, ὂστραχα. AL. Schalfisch, der sich in der harten Schalen helt B. Visschen met harde Schellen, oft Schelpen G. Poissons a coquilles IT. Pesci de scaligo duro H. Pesces que biuen en teja dura
Turbinati pisces στρομβώδη Aristot. στρομβοειδῆ, qui in latum a mucrone fastigiantur, vt buccinum. AL. Kinckhornlin B. Kinckhoornen, Hulcken G. Poisson qui se tient en coquille sabotee IT. Pesci di testo puntuto H. Pesces que tien suteja en figura de trompo
DE HERBIS.
CAP. XXV.
ABROTONVM semina ἀβρότονον θῆλυ. Qui ex Plinio hanc Chamaecy parissum nominant, ne illa toto caelo errant, cum Pliniana illa, herba sit, haec Dioscoride teste, arborescat: et comantes auri fulgore corymbi hanc facile, quae sit, prodant. AL. Cypres B. Cypres G. Du cypres, garderobe IT. Cypresso, santolina
Abrotonum mas ἀβρότονον ἂῤῥεν, θῆλυ φθόριον. Dioscorid. xολοποιόν, ἡράχλειον, γλυχὐϛ ἂγμον Dioscorid. AL. Stabwurts, Gertwurts, Garthaglen, Schosswurts, Kuttelkraut, Affrusch B. Auerons, auerruyt G. Auronne, garderobbe, auroesne IT. Abrotone H. Arotono, herba lombriguera a necandis lumbricis
Absinthium ἀyίνθιον, ἀπίνθιον Comicis, ab insigni amatore quo bibentes illud auersantur. βαθύπιχρον, βαρύπιχρον. AL. Wermuth, Elts B. Alsem, Alsene G. Aluine, absinte IT. Assenzo, assentio H. Alosna, asentios
Absinthium seriphium vel marinum, vulgo lumbricorum semen ἑλμινθοβοτάνη, ἀyίνθιον θαλάττιον ἢ σέριφον. AL. Wurmsamen B. Wormcruyt G. Barbotine, la mort aux vers IT. Assenzo, o absinthio marino H. Alozna marina
Acanthus herpacantha topiaria, officinis branca vrsina, et marmoraria. ἂχανθοϛ, μελάμφυλλον ἐρπάχανθα, παιδέρωϛ. AL. Beernkapen, Beernklauw B. Berenclaeuwe G. Branche vrsine IT. Brancha orsina H. Yerua giguante, branqua vrsina
Aconitum Hecaties Ouid. offic. cappa vel cuculus monachi λυχοχτόνον ἐχατηίϛ. AL. Isenhut, blaw Solfswurts B. Monicx capkens G. Tere IT. Aconito H. Yerua mattalouos, yerua de balestreros, centella
Adiantum cincinnalis, terrae supercillium, capillus Veneris Apeleio et capillaris. ἀδίαντον χαλλήτριxον πολύτριxον. AL. Frauwen haar B. Vrouwen hayr G. Capil Venere IT. Capel Venere H. Culantrillo de pozo
Hiuius species est, vel certe assimilis, officinarum Capillus Veneris, aliis Ruta muraria dicta, quod in parietinis crescal. AL. Steinrauten, Mauwrrauten B. Steentuyte G. Rue de muraille
Agrostis gramen. ἂγρωστιϛ. AL. Grass B. Lot oft knopgras G. Dent a chien IT. Gramigna H. Grama, gramena
Alcea bismalua siluestris, herba Simeonis. ἀλχέα. AL. Sigmars Kraut, Sigmundswurts, Hochleuchten Fellryss, Lowenzahn B. Sigmaers cruyt G. Guimauue sauuage IT. Vngarica, malua seluatica, buon vischio H. Malua de Vngria, malua montesina
Alga vlua Illa maris est, haec stagnorum. phucus marinus Plinio, φὑ/μοϛ θαλάττιον χαἰ λιμναῖον. AL. Meergrass B. Wier G. Algue IT. Aliga H. Oua, o yerua de la mar
Allium σχόροδον, a foetoris grauitate, quasi σχῶρ ὂδωδοϛ, potius quam τό σχαιόν ῥόδον vt Etymolog. habet. γηβόσχον. AL. Knoblauch B. Loock G. Aux, ail IT. Aglo H. Ayos
Aloe ἀλόη, τραγόχεροϛ, a similitudine cornuum hircinorum, ἀμφίβιον, quod et terrae matri adhaerens, et inde exempta, deque trabibus suspensa, in aere vitam tamen tuetur diutissime. AL. Alepatic, bitter Aloes B. Aloe G. Aloes, perroquer IT. Aloe H. Cauilla, yerua de acibar, yerua babosa
Alopecurus ἀλωπέχουροϛ Theophr. quasi vulpicandam dixeris. B. Vossesteert G. Queue de renard
Alsine officinis morsus gallinae quod nomen Anagallidi magis proprium est. ἀλσίνη. AL. Vogelkraut, Hunerbiss, Hunerdarm B. Muyr G. Mauron IT. Centone, pauerina, quod anserculis (pullos auserum paueros vocitant) expetitur
Althaea hibiscus Virg. officinis bismalua, et maluaniscus. ἀλθαία,
παρά τό ἀλθαίνειν, medendi argumento. ἰβίσχοϛ, ἀναδενδρομαλάxε Gal. δενδρομαλάxη Aetio, ἀρισταλθαία. AL. Ibisch, Heilwurts B. Witten huenst G. Guimauues IT. Maluauisco H. Yerua cannamera marmaie
Amaracus samsucus. σάμyυxον Galeno, ἀμάραχον Aeginetae. AL. Meyron, Meyran B. Margeleine G. Mariolanie, marone IT. Maiorana, persa Hetruscis H. Amoradux, axedrea, maiorana
Amaranthus purpureus Virg. et Pli. vulgo flos amoris ἀμαράντοϛ. AL. Sammetblum, Tausentschon, flor amor, Rotekolblin G. Passeuelours IT. Fior velluto Hetruscis, fior di grana
Ambubeia Horat. aphace Theoph. ἀφάχη Theoph. lib. 7. ca. 11. ea herba planissime praesentatur, quae vulgo dens leonis, rostrum porcinum, caput monachi, et dens caninus vocitatur, quam maturrime florere, celeriter senescere et in pappos abire scribit. neque tamen abhorreo interim ab eorum sententia, qui ἱεράχιον ἠ=ττον, id est, minus hieracium, hoc siluestris intybi genus nuncupant. AL. Pfaffen rhotlin, Pfaffenblat, Korlkraut, Sawblumen B. Canckerbloeme, peerdebloeme G. Pissenlit
Amomum rosa Hierosolymitana, seu beatae Mariae Scaligeri iudicio. at Geneserus aspalathum censet esse rosam Hierechuntis siue Hierosolymitanam , vt Amomum sit piper hortense ab holitorum gente dictum.
Ampeloprassum Vineale porrum. ἀμπελόπρασσον. AL. Wildt lauch, hunds Knoblauch B. Wild loock G. Porreau de chien IT. Porro seluatico, porrandello H. Puerros de las vinas
Anagallis corchorus Plin. officinis morsus gallinae. ἀνάγαλλιϛ, ἀλσίνη, νυχτέριϛ. AL. Gauchheyl B. Guychelheyl G. Morgeline IT. Anagallide H. Muruges
Huius species est purpureo flore Corallia Aeginetae χοραλλία dicta, vt opinor, quod corallium flos, rubore mentiatur. AL. Gauchheyl mit rothen Blumen B. Roode guychheyl G. Morgeline rouge
Anchusa ἂγxουσα, vulgo buglossum, vel lingua bouis. AL. Ochssenzung B. Ossentonge, buglus G. Orcanette IT. Anchusa H. Soagen
Anemone flos Adonidis: natum enim fabulatur Nicander, ex interfecti Adonidis cruore flos inodorus est. ἀνεμώνη, vnde quibusdam venti herba dicta φαινίϛ apud Lacones, testante Sosinio. AL. Kuchenschell, Hackelkraut exponit Gesnerus G. Coquelourde, ou passefleur IT. Anemone H. Ampollade flor chiquita
Anethum ἂνηθον. AL. Dyllen, hockraut B. Dille G. Anet IT. Aneto H. Eneldo
Anisum ἂνισον. AL. Anyss B. Anijs G. Anis IT. Aniso H. Anis, matalahuga, yerua dolce
Anthriscum Plinio vel ἐνθουσιχόν, enthusicum Theoph. ἀνθρίσχοϛ. Holitorij generis herba, quam Morillonus eandem putauit, aliique non indocti viri, cum ea quam Chaerephyllum Columella dixit. AL. Kerbelkraut, Korblinkraut B. Keruel G. Cerfueil
Anthirrinum anagallis siluestris. ἀντίῤῥινον, ἀντίῤῥινον Herbariis Germanis Orant, Sterckraut, Streichkraut. B. Calfs muyle, calfa nuese, orant G. Muron violet, l’oeil du gat
Aparine officinis aspergula φιλάνθρωποϛ, ἀπαρίνη, ὀμφαλόχαρποϛ, φιλίστιον Hippocrati, quod laciniis vestium adhaerere soleat asperitate sua. AL. Klebkraut B. Tongecruyt, cleefcruyt G. Grateron, rieble IT. Speronella H. Presera
Apex stamen Plin. Quod veluti filumentum e calycis sinu prosilit. χρόμη. AL. Die Fademle im mitten der Blumen
Apiastrum citrago, quod citreum malum redoleat. melissophyllum Plin. melitena, amellum. μελίφυλλον, μελισσόφυλλον, μελίτταινα. AL. Melissen, Immenblat, quasi apum folium, Pfaffenkraut, Mutterkraut, Hertskraut, Frauwenkraut B. Melisse, consilie de grein G. Melisse, pom cirade IT. Melissa, cedronella H. Torongil, yerua cidrera, yerua auegera
Apium σέλινον AL. Peterlin, Petersilien B. Peterselie G. Persil IT. Petrosello, apio domestico H. Perexiil
Apium grande hipposelinum, equapium, olusatrum, petroselinum Alexandrinum Dodonaeus esse iudicat, Matthiolus vero vulgari leuisticum, cui sententiae faueo. ἱπποσέλινον. AL. Liebstockel B. Lauas, lanetse Brabantis
Apium palustre paludapium ἐλεοσέλινον, ὑδροσέλινον AL. Eppsich, Eppich, Hepfen B. Ionckvrou merck, eppe G. Persil de l’eau IT. Apio palustre H. Perexil de agua
Argemone inguinaria Plinio, vulgo agrimonia siluestris, anserina, argentina, potentill. ἀργεμόνη ἑτέρα. Fuere qui θάλιχτρον esse putarunt. AL. Genserich, Grensing B. Siluercruyt, blick Hollandis G. Argentine, bec d’oye IT. Argentina
Aristolochia longa ἀριστολοxία ἢ δαχτυλῖτιϛ. AL. Lange Osterlucey B. Ostruyts G. Aristologie IT. Aristologia H. Astronomia
Aristolochia rotunda terrae malum. ἀριστολοxία στρογγύλη, μηλοχάρπον, xαμαίμηλον Diosc. AL. Ronde Osterlucey B. Ronde ostruyts
Aristolochia sarmentitia Scrib. clematites Diosc. χληματῖτιϛ officinis aristologia longa, nonnullis herba Saracenica. Sarasijncruyt Brab. G. Sarasine
Arte misia ab Artemisio Mausoli vxore adoptata. artemisia tenuifolia Ruellio ἀρτε μισία λσπτόφυλλοϛ, παρθένιϛ. Boyfuss, Bucken, S. Fohanns Gurtel. B. Byuoet, sint lans cruyt G. Armoise, l’herbe de S. Iehan. IT. Artemisia H. Artemisia
Arum serpentaria minor officinis, pes vituli, barba Aaron, sacerdotis virile. ἂρον AL. Teutschen Ingber, quod gingiberis in modum admorsa radix linguam incendat. Pfaffen pint B. Papencullekens, calsfsvoet, Aron G. Vit de chien, pied de veau, vit de prestre IT. Aro, gigaro H. Yaro
Arundinis cartilago Plin. vocari videtur, quod in geniculo minus durum porosuisque est.
Arudinum oculi vel bulbi. Plin. lib. 17. Radices quibus seruntur alhae. B. Rietspieren, spieren Hollandis
Arundinum tegulo domum operire Plin. AL. Ein Hauss mit Rhoren decken B. Huys met riet decken G. Couurir la maison de roseau IT. Coprir la casa con canne H. Cubrir la casa con canas
Arundo canna, calamus. χάλαμοϛ. AL. Rhor B. Riet G. Canne, roseau IT. Canna H. Cannas
Asarum vulgago Marcrob. nardus rustica, ἂσαρον. AL. Haselwurts B. Haselwortel, mansoren, asara G. Cabaret IT. Asaro, baccara H. Asara bacar
Asparagus corruda. ἀσπάραγοϛ, ὂρμενοϛ Atticis ὁρμίνιον. AL. Spargen B. Sparagus, coralcruyt G. Esparge IT. Esparago H. Esparagos
Asparagus Primum germen herbarum quod edendo est, ὂρμενοϛ, ἀσπάραγοϛ, ἐχχεχαυλιχόϛ. AL. Die, erste iunge vnd zarte Schosslin am Kraut B. Teer oft ionghe spruy tken van bet cruyt G. La premiere tige de l’herbe IT. La cima, como de couli H. Tallo de la yerua
Aspargi radix satiui, spongia peculiariter vocatur a Plinio et Columella, AL. Spargenwurts
Asparagus siluestris corrudago Gazae, ἀσπάραγοϛ τητραῖοϛ ἢ μυαχάνθινοϛ Gal. Aeginetae, μυάχαθοϛ Dioscorid. ἀσπαραγίαϛ Theophr. AL. Wildspargen B. Wilde sgaragus G. Esparge sauuage
Asphodelus hustula regia albucum officinis, affodillus ἀσφόδελοϛ. cuius flos cum scapo nominatur ἀνθεριχόϛ, albucum Plinio. AL. Affodillwurts B. Affodillen G. Des asphodilles IT. Amphodillo H. Gamonito
Asplenum vulgo in offic. Ceterach. ἂσπληνον, σχολπένδριον ἐμιόνιον πτέρικ. AL. Steinfarn, Miltskraut B. Steenvaren G. Ceterach IT. Aspleno, scolopendria, herba indorata H. Doradilla
Aster Atticus Amellus flos, vt putant, sed falso reclamat enim foliorum paucitas, quorum tamen in amello copiosam syluam prodit Virg. et stellatus vertex, cuius ille nullum facit indicium, non omissur as tam celebrem notam in tam accurata floris praeter morem descriptione. inguinalis nonnullis. ἀστήρ ἀττιχόϛ, βουβώνιον, ἀλίβιον. AL. Megerkraut, Sternkraut, Bruchkraut, Schartenkraut, Wegstrew B. Sterrecruyt G. Aspergoute menue
Asyla Plin. ferus oculus Romanis. Anagallidis species in colore dissidens ἀσύλα. AL. Hunerdarm, Huner serb, gauchheil, vogelkraut G. Morgeline
Atractylis hirsuta offic. carduus benedictus. ἀτραχτυλἰϛ λασία, AL. Cardenbenedict B. Cardo benedictus G. Chardon benoit, saffran bastard H. El cardo huso
Atriplex atriplexum, aureum olus. xρυσολάxανον, ἀτράφακιϛ, παρά τό α(δρῶϛ αὐ/κεσθαι. AL. Molten, Milten, Scheissmilt B. Milde G. Arroches, follette, ab insipido gustu. bonnes dames IT. Atriplice H. Armoles armuelles
Auricula muris μιόϛ ω)τίϛ. AL. Wildt Mangold B. Muys oore G. Oreille de rat IT. Orechia di topo H. Oreya de raton
Ballote cantherinum marrubium, vlceraria, marrubiastrum, marrubium nigrum, offic. prassium foetidum βαλλωτή, μελαμπράσσιον. AL. Schwarts Andorn B. Swarte andoren, oft malrueute G. Marrubin noire, ou puante IT. Marrobio bastardo H. Marrojo negro
Bellis Plin. bellius flos. vulgo consolida minor, herba margarita. βέλλιϛ quasi βιολλίϛ, quod bibernis frigoribus indomitus rediuiuus quasi vi in auras erumpat. AL. Masslieben B. Matelieuen, kersowe Brabantis G. Pasquettes, marguerites IT. Fiore di primauera, primo fiore Hetruscis
Beta σεύτλον, τεύτλον, τευτλίϛ. AL. Mangold B. Biete G. Bete, poree IT. Bietola H. Acelga
Betonica Pauli βεττονιχή Aeginetae vulgo vetonica dicta. AL. Ehrenpteiss, Grundkeil, quasi panaces dicas B. Eerenprijs
Betonica siue (vt aij scribere malunt) vettonica (quippe a Vettonibus Hispaniae populi dicta( altilis siue coronaria. βεττονιχή στεφανοματιχή. AL. Nagelin, Nagelblumen Grassblumen B. Ginoffelen, angiers G. Oeillets
Betonica superba AL. Mutwille, Hochmut B. Plyumkens, eleyne ginoffelkens
Betonica veltonica, Antonio Musae. serratula. yυxοτρόφον, χέστρον, ἱερά βοτάνη Scribonio. AL. Betonien B. Betonie G. Betonie IT. Betonica H. Betonica
Blitum βλίτον. AL. Maier B. Maier G. Portette ronge, du blit
IT. Blito H. Bledo
Botrys ambrosia nonnullis teste Plinio. offic. quercula. βότρυϛ. AL. Krottenktaut, quasi bufonum herbam, quod folia infertora circa caulem, bufonis residentis speciem repraesentent AL. Rabenkraut B. Druyfcruyt G. Pyment IT. Botri
Brassica vulgo caulis brassica satiua χράμβη, κυλοχράμβη Pelagonio.
AL. Kol B. Kool G. Cloux IT. Cauli, cauolo H. Verca, colhos
Brassica Apiana Plin. sabellica Eid. crispa Plin. οὐλή Nicand. οὐλόφυλλοϛ Theophr. σελινοειδήϛ Catoni σελινοσία Athenaeo σελινάϛ Plin. AL. Krauser Kol B. Shecronckelde oft ghehalckelde kool G. Choux crespuz
Brassica capitata tritiana, imperialis. χραμβή χεφαλωτή. hanc suspicor esse quam Nicander γαστέρα nominat a tumidi ventris figura. AL. Kappis Kraut B. Cabuys kole, sluytkole G. Choux cabus IT. Cabuzzo
Brassica Cumana laeuis, rubra. λεῖα, λειόφυλλοϛ, χαυλέδηϛ, ἐλεάϛ. AL. Breitter rother Kol B. oroote roodekool, flore G. Choux rouges
Brassica lacuturria Pl. B. Sauoysche kole G. Choux de Sauoye
Brassica marina θαλασσοχράμβη, χραμβή θαλαττία. vulgo in officinis soldanella. AL. Meerkol IT. Soldano, soldanelle
Brassica Pompeiana Plin. Cypria Remberto. B. Bloemekole G. Choux floris IT. Cauliflores
Britannica Plin. Herba Batauiae peculiaris, praecipui aduersus stomacaccen et scelotyrben vsus, quibus malis dentes excidunt, compagesque genuum soluunturiquam Frisios monstrasse Romanis milit ibus tradit, sic dictam, vt putat quod confines Oceano Britanniae velut propinquae eius nomen deducauerint. in quo linguae imperitia falsum puto, quum vocis originem referendam existimem ad Britten, ita dicuntur cespites’e quibus aggerum moles aduersus maris impetum surgunt, in quibus copiose prouenit hodie cochleariam indigitamus, quod in oblongis foliis, nigrisque extremitas in cochlearij formam rotundetur Hollandi inde Lepelcruyt, et lepebladen appellant. Non desunt qui telephij nomine eam designari malunt.
Buglossum offic. borago, corrago Lucanis olim dicta, quod cordis affectibus opituletur, Apuleio teste βούγλωσσον εὐφρόσυνον, νηπενθέϛ. AL. Borresch B. Bruynagie, boragie, bernaeds G. Borrache IT. Boragine H. Borraja
Bulbus Radix rotunda tunicata. βόλβοϛ. AL. Kolbwrst B. Ronde wortel G. Racine ronde IT. Qualsiuoglia radice rotunda H. Qualquiera raiz redonda, como de cebollas
Bulbus esculentus βολβόϛ ἐδώδιμοϛ. AL. Esclauch B. Schaloengie G. Eschalotte, oignonnette, appetitus, porrette IT. Scalogni
Butomum βούτομον, χαλαμάγρωστιϛ Dioscorid. B. Rietgars H. Ionc de cabas
Bryonia vitis, alba, ampeloleuce, colubrina. βρυωνία, ἂμπτελοϛ λευχή, yίλωθρον. cuius haccam Scribonius vuam Taminiam vocat, quam in vepribus ruberrinam crescere ait, vt inde statuere liceat vitem Taminiam et Tamum etiam Romana voce herbam istam vocatam fuisse quae apud Plinium corrupta est in Tanum ὀφιοσταφυλή Dioscor. quod in ea stabulentur angues, yίλαθρον a depilandis coriis quam vim obtinent eius acini, χαρχίνωθρον et χλῆμα Nicandri et scholiastae. AL. Schmertswurts, Hundskurbs, Meuffeiskurbs, Stickwurts, wilder Zirwen, Scheisswurts, Teuffeiskirsen, Rasswurts, Zanniben, Romische Ruben B. Bryonie, alffpape Brabantis quartelsbeyen Hollandis, quod acinis coturnices vescantur, schaepentel. Frisiis, a similitudine simi ouilli, quem acini referunt G. Couleuree, feu ardant, colubrine, vigne blanche IT. Vite bianca, zuoca seluatica H. Mueze blanca, anorca
Bryonia nigra vitis nigra, hanc ego nauteam Festi esse puto, cui nigra attribuit grana, coriariis in vsu ad depsenda piliisque spolianda coria. βρυωνία μέλαινα, xειρώνιοϛ ἂμπελοϛ, ἂμπελοϛ μέλαινα. AL. Schwarts Stickwurts B. Swarte bryonie IT. Vite nera H. Nuezo negra congorea G. Tan, coleuuree noite
Calamintha mentastrum Apul. et Plin. offic. calamentum: cuius tres censetur species. ea quam officinae calamentum montanum vocant. B. Calament G. Calament IT. Calamento, Altera γλήxων ἂγριοϛ Latinis pulegium agreste. AL. Kleic Bachmuns, wilder Poleye B. Wildespotye G. Pouillot sauuage. Tertia quae Nepeta proprie Latinis, officinis nepita AL. Katsenkraut, Katsenmunts B. Kattecruyt, nippe G. Herbe au chat IT. Nipotella H. Laneuada
Calamiorum multiplex est genus: est enim Calamus fistularis Plinio συριγγίαϛ totus concauus, fistulis vtilissimus: calamus tibialis Plin. αὐλητιχόϛ, continuo foramine peruius. Est et Calamus fruticosus, δόνακ, flumineus, exilis, et nisi in aquaticis haud nascens, qui et χύπριοϛ χάλαμοϛ. Est et Calamus vallaris, siue scpicularis φραγμίτηϛ gracilis, maceriis expetitus. calamus spado Plinio. εὐνουxίαϛ Theophrast. qui exiquam atque adeo nullam habet paniculae comam. Est et Sagittarius Plinio. ναστόϛ. toto internodio concretus, sagittis quaesitus olim. Addatur huc Calamus Indicus, siue arundo Indica Plin. cuius nunc, vt olim, in templis vsus fuit ad cereos lychnuchorum inflammandos. B. Kerckriet, Spaenschriet. Denique calamus calamus qui chartis seruis, quem scriptorium dicimusἐϛ βιβλιογραφίαν ἐπιτήδειοϛ. AL. Ein Schreibfeder B. Een penne, een schrijfveder G. vne plume a escrire IT. Penna Petr H. Plume
Caltha Virg. officinis Calendula. nonnullis verrucaria. χάλθη. AL. Ringelblumen B. Goutbloeme G. Soulcie quasi solsie, hoc est solsequium, quod flos Calthae solis cursum sequatur.
Calyx Plin. Folliculus siue inuolucrum floris, priusquam dehiscat, praecipue rosae, χαλύκ. Dioscor. AL. Rosenknopff, der Knopft an Blumen B. De knoop van de bloeme G. Le bouton d’vne fleur IT. Bottone o boccolo del fiore H. Bellota
Cameraria cucurbita Plinio, quod cameras vmbra operiat etiam, nonnullis perticalis hoc nomine censetur et ventricosa et anguina.
Canabis siue cannabis, χάναβιϛ, xοινοστρόφον, ἀστήριον, a foliorum figura. AL. Hanff B. Kennep, kemp G. Chanure IT. Canabe H. Canhamo
Carex ὀκύϛ. Plin. Iunci genus acuti et durissimi simile Sparto, non autem Asparago, vt perperam scriptum est in Lexicis, quae Calepini nomine in manibus habentur. helmum Hollandi vocamus, Heylem, Solent autem in carectis latere ac stabulari lepores.
Cantabrica sunt qui aquilegiam seu aquilinam vulgo nuncupatamita vocitent: in caule iunceo flosculus oblongis velut calathis, a Plinio descriptam cantabricam malunt alij ad betonicam altilem transferre: nolim ego rem controuersam priuati iuris facere. Si tamen statuendum erit aliquid, aquilinam Chelidoniorum generi asserendam potius duxerim, quorum folia mentitur, et ortum quoque ne dicam etiam vires. Interim dum sub iudice lis indecisa haeret, lituarem hona pace dicere eam liceat quaeso, a litui specie, quam flores suau iter reflexi referunt, adfabre cauo intus spatio quamque e veteribus monetis petere quiuis possit. est enim nobilior vulgatiorque flos, quam vt nomine solum barbaro censeatur. AL. Agley B. Akeleye G. Ancolye IT. Aquilegia
Capillamentum Plin. Folium angustum in capilli modum, quale est croci. τρίxωσιϛ.
Capsicum Actuario, si liquastrum Plin. vt creditur. χάyιχον. piper Indicum. AL. Indianischer Pfeffer B. Bresijlsche peper, peper wr oft van Indien G. Poiure d’Inde
Caput allij est, caput cum nucleis suis. δαιτίϛ Galeno teste. vt allij coma cum capite. μόλυζα Hippocrat. μώλυζα Psello. at ipsi nuclei, quos spicas Latini vocant. ἂγλιθεϛ Dioscoridi sunt. AL. Ein Ehet vom Knoblauch B. Cluyfken loocks, een bolleken loocks G. Gousses d’ail IT. Spiga d’aglio H. Diente o espigo del aio
Cardui fructus siue caput vocatur nonnullis σφόνδυλοϛ et σχαλίαϛ Theophr. vel vt Athaeneus ex eo citat, ἀσχάληρον, et περιχάρπιον Theophr. veriore, lectione quam περιχάρδιον in Athenaeo scriptum est. Cardui vero scapus, cui caput insistit, seorsimπτίρνικ Theophrasto dicitur.
Carduus altilis cinara strobilus χάχτοϛ Theoph. et Athen. χίναρα, χύναροϛ ἂχανθα Sophoc. σχόλυμοϛ ἣμεροϛ. AL. Welsch Distel, Artischock, Strobildorn B. Artischock G. Artichaut, carchiofe IT. Cardo de comer, artichocas
Cassuta angina, vel podagra lini, officinis cuscuta. χασσύταϛ, λινοδ έρη Theophrast. quam linanginam non male dixeris. AL. Filtskraut, Flashsseiden, Todtern B. Schorft, wrange, viltcruyt G. Goute de lin
Caulis Stipes herbae, vnde folia frondesque seu ramusculi emicant. χαυλόϛ. AL. Kraut, Stengel, Stortsel B. Steel, stapel, struyck, stangel, stock G. La tiege, ou tige IT. Il gambo delle herbe H. El tallo de la yerua
Centaurium maius μενταύριον μέγα, xειρώνιον, ab inuentore Chirone Centauro, πελεθρονιάϛ, a monte Thessaliae Chironi habitato falso, pro Rapentico habitum a multis. B. Groote santorie IT. Centaurea maggiore H. Cintoria
Centaurium minus fel terrae selbrifuga, propter amaritudinem summam. χεντ σπριον τό μιχρόν ἢ λεπτόν, χένταυρίϛ Theophr. λιμνήσιον, λιμναῖον Diosc. λιβάδιον Plin. quod propter fontes nascitur. AL. Tausent guldenkraut, Erdtgal, Biberkraut, Fieberkraut B. Cleene centorle, centauriaen G. Chantepoulet, fiel de terre, centaure IT. Biondella Hetrur quod crispandis dealbandisque foeminarum capillis e lixiuio expetatur, centaurea minore. H. Hiel de la tierra
Centunculus Scribonio gnaphalium, γναφάλιον, γναφαλίϛ. Scribonio, quasi tomentitia herba, italis pharmacopoeis cotonaria propterea dicta. AL. Ruhrkraut, Rohr B. Root melisoen cruyt
Cepa Cepe χρόμμυον, διότι τάϛ χόραϛ μύειν ποιεῖ, teste Athenaeo, quod odoris grauitate nictare nos faciat. AL. Zwibel B. Aiuyn G. Oignon IT. Cipolla H. Cebolla
Cepaea nonnullis, anagallis aquatica, becabunga. χηπαία, ἀνάγαλλιϛ ἔνυδροϛ, quod putant nonnulli, quod nomen Sio datur in Dioscoridi adiectis. AL. Wasserpungen, Bachpungen, Pungen, Beeckeboon Hollandis waterpungen. Brab. G. Berle IT. Gorgolestro apud Hetruscos
Chamaedrys trissago, quereula, serratula. xαμαίδρυϛ, xαμαίρωy, λινόδρυϛ. AL. Gamanderle, Bathengel B. Gamanderlijn G. Garmandree, chesnette IT. Querciola Hetrusc. calamandrina Insubribus H. Chamedreos
Chamaeleo albus xαμαιλέον ὁ λευχόϛ. carlina officinis. AL. Eberwurts G. Carline IT. Carlina H. Cardo pinto
Chamaemelum anthemis. xαμαίμηλον, ἀνθεμἰϛ, λευχάνθεμιϛ AL. Camillen B. Camillen bloemen, camemille G. Camomille IT. Camomilla H. Manganilla
Chamaepitys aiuga vel abiga Plin. thus terrae Eid. cucurbitularis Latine, officinis Iua arthetica vel muscata. xαμαιπίτυϛ, quasi pumula pinus. B. Veld cypres, hoe langer hoe lieuer G. Iue muscate ou artheticque IT. Iua chamepitio H. Pinillo, yua artetica
Chelidonium maius hirundinatia. xελιδόνιον μέγα. AL. Schele wurts Chelkraut, Scaewalbenkraut, Goldtwurts B. Schelcruyt, goutwortel, groote gouwe G. Esclere, chelidoine, felongne IT. Celidonia H. Yerua de las golundrinas, celiduena
Chelidonium minus offic. apium haemorrhoidarum, scrofularia minor, ficaria. AL. Psaffenhodlin, Feigwartsen, klein Schelwurts, Meyenkraut, Blutkraut B. Speencruyt G. Bassinet, couillons de prestre, esclere petite IT. Chelidonia minore, fauoscello H. Scrofularia menor
Choudrilla condrilla Plin. χονδρίλη, xονδ ρίλλη. B. Chondrilla G. Letteron IT. Chondrilla H. Litugas, lechugas. Species est siluestris endiuiae, assimilis ambubeiae: imo illam in hunc ordinem referunt
Chrysanthemum Chamaemelum luteum. xρυσάνθεμον. B. Roomsche camillen, vt autumant quidam minus bene AL. Genssblum S. Iohans blum. B. Vokelaer, hontrosen, geele gansbloemen
Cicuta xώνειον. AL. Schierling Ziegerkraut, Wuterich, Windscherling, Wutserling B. Scheerlinck, dulle keruel, pijpcruyt Holland G. Cigue IT. Cicuta H. Ceguta
Citago pseudo melanthium, ἂνθεμον, yευδομελάνθιον. AL. Kaden, Koren rose B. Regelbloemen, korenrose G. Yuraie
Clematis Daphnoides Dioscorid. vincaperuinca Plin. qui etiam chamaedaphnen eandem Graecis vocari ait. χληματἰϛ δαφνοειδήϛ alij peruinca scribunt . AL. Ingrun, Singrun B. Vincoorte, maechden palm. ingroen G. Lisseron, peruenche IT. Prouenca H. Peruinqua
Cnicus hortensis crocus, crocus Sarracenus, offic. certamus. χνῆμοϛ. AL. Wilder Saffran B. Wild saffraen G. Saffran bastard et sauuage IT. Zaffrano Sarracinesco H. Cartamo, alacor, semiente de papagayos
Colchicum μολxιχόν, ἐφήμερον. offic. her modactylus, bulbus agrestis nonnullis. AL. Zeitloss, Hundshoden, Herbstblum B. Hermodactilen G. Mort au chien
Colocynthis cucurbita siluatica. χολόμυνθιϛ, σιχυωνία. Aegin. AL. Coloquint, wilder Kurbs B. Appel, coloquint G. Courge sauuage, coloquinte IT. Coloquintida H. Coloquintida IT. Calabaza filuestre
Consiligo Plin. pulmonaria Vegetij, ellebori nigri species Hierocli, veratrum adulterium nonnullis pomelea officin. yευδοελλέβοροϛ. AL. Christwurts B. Viercruyt, wrangecruyt G. Pommelee, patte de lyon
Conuoluolus Plin. vitealis officinis volubilis media. μαλαχέχισσοϛ Cassiano Basso, liliastrum nonnullis. AL. Schwarts Winde, mittel Winde B. Swarte winde. Italiae huius flores vocantur Campanelle, a nolarum specie
Corona corolle. στέφανοϛ, στεφάνωμα Sophocli. AL. Krants B. Krans G. Chapeau de fleurs
Corona collaris ὑποθυμίϛ Plutarcho quod θυμόν, id est ollum circumdaret, non ab odore thymi, vt vir quidem doctissimus autumat. AL. Halss krants B. Een hoet
Corona pactilis Plin. quae pangitur insertis floribus. στεφάναμω πηχτόν. AL. Krants zusammen geheft B. Een ghespeten oft te samen gemaeckten krans
Corona sutilis Plinio, quae consuitur filis flores constringentibus . στεφάνωμα ῥαπτόν. B. Hoetgen, hoeyken
Coronopus χορονόπουϛ. AL. Krahenfuss, Hanenfuss, Wetsel B. Vogels nest G. Capriole IT. Herba stella H. Guiabelha
Crenae Incisurae in extrema ora folij. γλυφίδεϛ. AL. Krinnen, Kerben B. Keruen G. Grens IT. Tagliature H. Rayas o cortaduras
Crithmum crithamus. χρίθμον. Dioseor. offic. creta marina, baticula. AL. Meerfenchel, Bacillen B. Creta marina G. Fenoil marin, bacil, senpierre IT. Fenochio marino Hetruscis herba di santo Pietro Romae H. Perexil de la mar
Cucumis cucumer, cucumis satiuus. σίχυϛ, σίχυοϛ Aristoph. AL. Cucumeren B. Concommer G. Concumbre IT. Cocomero, cedruolo, quasi Citrullus H. Cogombro, cohombro
Cucumis asininus erraticus, siluestris. anguinus vulgo σίχυϛ ἂγριοϛ. AL. Esels Cucumer B. Wilde concommer G. Concombre saunage IT. Cocomero seluatico H. Cohombrillo omargo
Cucurbita anguina Plin. oblonga. AL. Lang Kurbs B. Langhe cawoerde G. Courge longue IT. Zucca
Cucurbita ventricosa χολοχύνθη [χολοχυ+/νθη] ἐδώδιμοϛ AL. Kurbs B. Groote cawoerde G. Courge IT. Cucurbita H. Calabaca
Cuminum satiuum. χύμινον ἣμερον. AL. Romische Kummel B. Cumijn G. Comin IT. Cumino H. Cominos Cuminum siluestre, consolida regalis vulgo, χύμινον ἂγριον ἕτερον Diosc. AL. Ritterspor B. Ridderspore GAL. Cornuette.
Cyanus, offic. baptisocula, blaueolus, flos Zachariæ. χύανοϛ. AL. Kornblumen B. Coorenbloemen, rogghenbloemen GAL. Bluet, blaueole. ITAL. Fior campese, battisuocere
Cyclaminus, orbicularis, tuber vel rapum terrae, offic. artanita, panis porcinus, rapum porcinum. χυχλάμινοϛ, ἰxθυόθηρον. AL. Schweinbrot, erd, apffel, fawbrot, erdwurtz B. Verckens broot, eerdet-appel GAL. Pain de porceau ITAL. Pan porcino, ciclamino H. Pan de puerco
Cymae Plin. cymata Colum. Coliculi delicatiores tenerioresque scaporum. χυήματα, quasi nouelli partus. AL. Zarten schoszlin der krautern B. Nieuwe schootkens oft spruytkens GAL. Les cimes oules tendrons des herbes ITAL. Le cime H. La cima o elbreton redoio de la verca
Cynanthemis χυνανθεμἰϛ, χυνοβοτάνη. offic. cotyla vel cotula foetida. AL. Krottendill, hundsdill, hundsblum B. Paddebloemen
Cynoglossa χυνόγλωσσοϛ. AL. Hundszung B. Honds-tonghe GAL. Langue de chien ITAL. Lingua di cane H. Viuiebla
Cyperus Babylonius Vulgaris galanga. χύπειροϛ βαβυλώνιοϛ. AL. Galgenwurtz B. Galigaen GAL. Galingal ITAL. Galenga
Cyperus iuncus quadratus Celso, iuncus angulosus Plin. & triangulus, offic. cyperus ἐρυσίσχηπτρον, χύπειροϛ. AL. Wilder galgan B. Wilde galigaen GAL. Souchet ITAL. Cipero H. Iuncia auellanda, iuncia de olor
Daphnoides δαφνοειδέϛ Dioscorid. εὐπέταλον, a comae elegantispecie. στέφανον ἀλεκάνδρου alij dixerunt: eandem fortasse nati esse cumlauro Alexandrina, vbi causam reddidi. πελασγόν Plin. πέπλιον Dioscorid. officinis laureola, cuius gustatu accenditur os & guttur. AL. Zyland B. Kellerhals GAL. Laureole ITAL. Laureola H. Laureola
Daucus oreoselinum δαύχοϛ. AL. Vogelnest B. Croonkens cruyt sunt qui Hispanis dictam bisnagam putant, qua dentes repurgant.
Dictamnum pulegium Martis, offic. hortense gingiber, diptamus. δίχταμνοϛ, δορχίϛ Aetio. AL. Wilderpoley GAL. Dictam, ou gingembre de iardin ITAL. Ditamo H. Ditamo yerua
Dipsacus labrum vel lauacrum Veneris. offic. carduus fullonum, carduus Virg. virga pastoris. δίyαχοϛ, ὀνοχάρδιον, χνέωρον. AL. Kartendistel, bubenstrel, weberkarten, kartenkraut B. Volders kaerden, kaerden GAL. Chardon a foullon, chardon a carder, verge a bergier ITAL. Cardo H. Cardencha, cardo penteador
Dracunculus officinis serpentaria maior. δραχόντιον, δραηοντία μεγάλη. AL. Schlangenkraut, drachenwurtz B. Speerwortel, slanghencruyt GAL. Serpentine, serpentaine ITAL. Drachonte H. Dragoncia
Dracunculus hortensis dracunculus acetariorum. B. Dragon
Echium alcibiacum, viperina, nonnullis serpentaria, ἔxιον, a viqua pollet aduersus virus viperinum, vel quod semen ferat viperinis capitibus simile. ἀλχιβιάδιον, δωριάϛ Aeginetae. quae vox apud Dioscor. deprauata est in ἀρίδαν, ἐxίδνιον Apuleto, etθηριόριζον, e superiore ratione. AL. Wilde ochssezung B. Wilde buglos GAL. Bulgosse sauuage ITAL. Anchusa H. Yerua de la biuora, soagem
Equiselis equisetum, salix equina, hippuris. ἱ/ππουριϛ, σαλπίγγιον Cassiano basso, ἀνάβασιϛ, a scansili cannarum ordine. AL. Roszwadel, katzenschwantz, schafthew, roszschwantz, pferdschwantz, katzenhelm, katzenkraut, taubendreck B. Cattesteert GAL. Queue de cheual, prela ITAL. Coda di cauallo Prima eius species Italice ab asperitate vocatur asprella, altera vero sceuola. H. Coda o rabo de mula, ciennudillos, ab insinitis geniculis
Erigeron senecio, vulgo cruciata. ἠριγέρων. AL. Creutzwurtz, grindkraut B. Cruyswortel, crusette GAL. Senesson ITAL. Cardoncello, spellicciosa H. Bonuaron betro
Eruca εὐ/ζωμον. B. Rockel, rackette GAL. Roquette ITAL. Rucketta H. Oruga
Eryngium capitulum Martis, centum capita, offic. Iringus. ἠρίγγιον. AL. Brachdistel, manstrew, ellendt, wallendistel B. Cruysdistel, sonder eynde, meer-wortele Flandris GAL. Paincault, ou chardon testu ITAL. Rinzo, iringo, eringio H. Cardo corredor, quasi carduus longe lateque prorepens
Erysimum irio. ἐρύσιμον. AL. Hederich, wilder senff B. Witte mostaert GAL. Velar de la tortelle ITAL. Irrione H. Rinchoan
Eupatorium εὐπατώριον, ἡπατῖτιϛ, ἡπατώριον. inuolucrum maius, offic. agrimonia, concordia, marmorella. AL. Bruckwurtz, odermenig, agrimonien B. Agrimonie, levercruyt GAL. Eupatoire, aigrimoine ITAL. Agrimonia H. La agrimonia
Euphrasia ocularia. εὐφροσύνη, ὀφθαλμιχή. AL. Augentrost B. Ooghentroost GAL. Eufraise
Fasciulus manualis Plin. quem vulgus medicorum manipulum vocitat δράχοϛ, δράγμα. AL. Ein handtvoll B. Hantvol GAL. Poignee ITAL. Mapulo H. Manojo de yeruas
Fibrae Plin. capillamenta Colum. ἴνεϛ. Minutissimae & extremae radiculae. AL. Beywurtzeln, die faselen an der wurtzeln B. De haerkens van de wortelen GAL. Filets des racines ITAL. Il filo de la radice H. Hebra
Filix quasi minus felix aruis, antiphrastice, Capro teste. πτέριϛ, θηλύπτεριϛ, βλῆxνον Theocrit. schol. βλῆτροϛ Nicandro. δασύχλωνον, πολύῤῥιζον, ἑρμού βαῖ/ϛ. Filicem fruticosam veteres agnoscunt, & produnt talem nomina, ita vt nostratis (quae vnica recta insistit radice, eaque aquilam passis alis volantem exprimente) cognitionem habuisse non videamur. Porro inter filicis nomina apud Dioscorid. φιλισφανάρια est, quae Foenaria, vel vt ego malim, Veneria verti potest AL. Waldfahrn B. Varen GAL. Feuchiere ITAL. Felce H. Delecho
Flos flosculus, ἂνθοϛ, ἂνθη Theophr. ἂωτον. AL. Blum, blust, bluhe B. Bloeme, blossem, bloemken, bloetsel GAL. Fleur ITAL. Il fiore H. La flor
Foeni meta AL. Hewschochen, hewstock, ein schochen B. Hoop opt cas oft rock hoys GAL. Monceaj ou tas de foin ITAL. Mucchio di feno, bica Dan. & Ariost H. Monton de heno
Foeni striga Varroni, Ordo demessi foeni, ita vt stratus falce in pascuis iacet. AL. Hew hauszlen ordentlich gestelt B. Een swad oft reck hoys naer malcander GAL. Monceaux de foin par ordre ITAL. Cumuli di feno per ordine H. Montones de heno el vno tras del otro
Foeniculum μάραθρον. AL. Fenchel B. Venckel GAL. Femoil ITAL. Fenocchio H. Hinojo, finicho
Foenum a fatu quo fructisicat quotannis. xόρτοϛ. AL. Hew B. Hoy GAL. Foin ITAL. Fieno H. Heno
Foenum cordum serotinum. AL. Embd B. Tlaetste oft spadich hoy GAL. Foin d'arriere saison, foin tardif ITAL. Feno che vientuora della stagione
Foenum furcillis versare Varr. AL. Das hew mit gabeln vmbkehren B. Het hoy omkeeren metter gaffel GAL. Tourner le foin auec les fourches ITAL. Volgere il feno con la forcella o forcina H. Trastonnar el heno con la horca de dos gaios o puntas
Foenum Graecum Silicia Plin. silicula Varr. τῆλιϛ, βούχεραϛ, αἰγόχεραϛ, χάφοϛ. AL. Fenigrec, bockshorn, kuhorn B. Fenigrieck GAL. Fenegrec, fenegrey ITAL. Fiengreco H. Alfornas, alholuas
Foenum in foenisicij cumulum addere vel in pyramides exstruere. AL. Ein burde hew machen B. Hoy aen rocken setten, oft hoopkens maecken, thoy tassen GAL. Combler le foin, amasser le foin en vn tas ITAL. Far monte difeno H. Hazer monton de heno
Foenum mucidum Vegetio. AL. Faul vnd schimlechtig hew B. Vunstich hoy GAL. Foin moisi ITAL. Feno che sa di moffo H. Heno mohiento o mohoso
Foenum trastellis eradere Varr. AL. Hew mit rechen auffkratzen B. Swelen, metter egghen uyt scherren GAL. Racler le foin auec le rasteau ITAL. Rader il feno col tastello H. Raer el heno con el rastro
Foenum subsecare Varroni, falce demetere. ἀμα=|ν. AL. Hew schneiden B. Hoy maeyen oft snyden GAL. Faucher, scier ou couper du foin ITAL. Segar o tagliar il feno H. Cortare el heno
Fragrum τρίφυλλοϛ μορομενήϛ. AL. Erdtbeernkraut B. Eerdtbesyen cruyt GAL. Fraisier
Fumus terrae fumaria, χαπνόϛ. quod delachrymationem oculis inunctus pariat vt fumus. χαπνίον, xελιδόνιον Aetio. AL. Erdrauch, taubenkropff, katzentorbel B. Grysecom, duyvenkervel, eerdtroock GAL. Fumeterre ITAL. Fumo terra H. Paolilla
Fungus cuius species est Boletus, solus innocuus. μυχηϛ, hic βωλίτηϛ. AL. Pfifferling B. Stoeltgen, campernoelye, duyvels broot, paddestoel. Holl. GAL. Champignon, potiron ITAL. Fungo H. Homgos cogomelos
Galium γάλιον, quod vim coaguli habet incogendo lacte. AL. Megerkraut, Walstro, vnser frawen bethstro B. Walstroo GAL. Petit muguet ITAL. Galio H. Coaja leche
Geniculum Plin. articulus Ciceron. Nodus quidam herbarum in caule ἂρθον. AL. Knopff, gleich B. Knoopken, knot GAL. Le neud ITAL. Il nodo delle herbe H. El nudo de la yerua
Gentiana γεντιανή, a Gentio Illyriorum Rege inuentore. νάρχη. aloe Gallica Apuleio, ab insigni amaroe. AL. Entzian, bitterwurtz, creutzwurtz B. Gantian GAL. Gentienne ITAL. Gentiana H. Gentiana
Geranium vehinastrum. γεράνιον. AL. Gruinaria nonnullis, rostruncioniae, & acus pastoris AL. Storckenschnabel B. Oyevaers beck, cranen beck GAL. Esquille a bergier, pied de colomb, herbe Robert ITAL. Geranio, rostro di grua o di cicogna H. Pico de ciguenna, aguja pampillos
Geum Plinio, caryophillata vulgo dicta ab odorata caryophyllorum ad modum radice. Barbaris Auancia, sanamunda, oculus leporis, benedicta. AL. Benedicten kraut B. Naghelcruyt GAL. Herbe benoite, galiot, salmonde
Gingidium γιγγίδιον. ITAL. Bisacuto Rom H. Visnaga Adstipulor hic magis Remberto herbario doctissimo, quam iis qui Cerefolio nomen istud attribuerunt.
Gladiolus Apuleio, genitalis, segetalis nonnullis, quod inter segetes crescat, cuius flores Italis Monacuccie dicuntur. κιφίον, φάσγανον Theophr. μαxαιρώνιον, ἀναχτέριον. AL. Klein blaw schwertel. GAL. Glaieul.
Granum Gnidium χόχχοϛ γνίδιοϛ, πυρόϛ ἂxνη. Fructus Thymeleae, quam Arabes & officinæ mezereon nuncupant. ITAL. Pede montano, quasi montanum pipier, quod gustatu linguam accendat.
Granum tinctorium, vel infectorium. χόχχοϛ βαφιχή, ὑ/σγχ pausaniae. AL. Scharlachbeere. GAL. Graine d’escarlate, vermillon. ITAL. Grana de tintori H. Grana in grano, grana para tennir
Halicacabus vesicaria Plin. offic. alkekengi. άλιχάχαβοϛ, φύσαλιϛ, στρύxνον, χύστιον Hesychio. solanum vesicarium. AL. Iuden kirschen, boberellen, rot nachtschatt B. Criecken over zee, winterkerssen. GAL. Des coquerets, coullebobes, alquequanges, baguenaudes. ITAL. Alquaquengi. H. Bexiga de perro
Hedera terrestris hedera pluuiatica corona terrae. γῆϛ στέφανοϛ, xαμαίχισσον, xαμαιλεύμη, χίσσοϛ ἂχαρποϛ, vel ἐπίγειοϛ. Chamaecissos Plin. σιλινῖτιϛ. AL. Gundelraben B. Onderhave GAL. Lierre terrestre
Hedypnois Plin. intybus siluestris, folijlatioris, ἡ δυπνοίϛ. AL. Geel wegwart B. Gheele cicorye GAL. Cicoree iaune
Helenium quod ex Helenae lachrymis extitisse putatur. Inula, terminalium, offic. enula campana. ἐλένιον, μηδιχή, φλόμοϛ ἰδαῖοϛ, νεχ τάριον, βούγλωσσον χλεώνιον. AL. Alantwurtz B. alant, alantwortel GAL. Enule, campane, aulnee ITAL. Lella, enola, enoa H. Ala, enula campana
Heliotropium herba solaris Celso. ἡλιοτρόπιον, σμοπιούρον, σχορπίου οὐρά ἡλιόπουϛ, quod solis cursum sequatur, officinis Hetruriae verrucaria, a tollendis affrictu verrucis: aliis herba cancri, quod aduersus carcinomata praesens sit. AL. Sonnen wirbel B. Somerwendet, canckercruyt GAL. Tornesol, herbe au chancre ITAL. Chirasole H. Tornasol
Helxine perdicium. muralium vel muralis herba Celso. vrceolaeis Apuleio & Hortriago, vitrearia, parietaria Aurelio Victori, ἑλκίνη, ἀμελκίνη Diosc. περδίμιον, quod perdices ea praecipue vescantur: σιδηρῖτιϛ in Hippiatricis, παρθένιον etiam Celso & Galeno, & Nicand. schol. AL. Maurkraut, Sant peters kraut, Tag vnnd nacht B. Parietarie, glaescruyt GAL. Paritoire ITAL. Parietaria, vitriola H. Yerua de vidrio, yerua del muro, alba haquilla de rio
Helxine cissampelos Galen. χαλαχόχισσοϛ. Cassiano. AL. Winden, Zaunclocken B. Winde ITAL. Viluechio minore H. Campanella yerua
Hemerocallis ἡμεροχαλλίϛ Dioscor. AL. Heidnisch gilgen, Heidnisch blum, goldwurtz B. Lelykens van Caluarien GAL. Lis iaune ou sauuage ITAL. Giglio seluatico H. Lirio amarillo
Herba gramen poetis, pro quauis herba. ποά, βοτάνη. AL. Kraut B. Cruyt GAL. Herbe ITAL. Herba H. Yerua
Herba voluntaria Plinio, quae sponte citrasementem nascitur, cui satiua opponitur. AL. Kraut so von jhm selbst wachst B. Cruyt dat van selfs spruyt ende groeyende is GAL. Herbe qui croist de par soy sans estre semee ou plantee ITAL. herba che nasce da sistesso H. Yerua que nace sin sembrarla
Hermodactylus χολxιχόν, ἐφήμερον, Bulbus agrestis. AL. Zeitlosen B. Hermodictilen GAL. Mort au chien
Hieracium accipitrina Apuleio, & lactuca siluatica. ἱεράχιον, σενxίτηϛ, θρίδακ ἀγρία Apuleio, & πιχρίϛ. AL. Habichkraut B. Hauicks cruyt
Holus vel olus, Quaecunque herba esculenta, ab olla nomen sortita, quod in cibum veniat. λάxανον. AL. Gartenkraut, kochkraut, eszkraut B. Backcruyt, salaet, warmoes cruyt, moescruyt GAL. Toute sorte d’herbe pour manger ITAL. Ogn’ herba buona da mangiare H. Ortaliza
Horminium satiuum saluia Romana, geminalis agrestis, galli centrum. officinis gallitricum. ὂρμινον μηπαῖον. Sunt qui ἀλεχτορόλοφον vocant. AL. Scharlach B. Scharley GAL. Oruale, saulge transmarine
Hyacinthus ὑάχινθοϛ, χοϛ μοσάνδαλοϛ Pausaniae. AL. Mertzenblumen B. Pacinten blaenwe meyebloemkens GAL. Vaciet, ou oignon de chien ITAL. Hiacintho, cipola canina H. Los mayos flores
Hydropiper Persicariae illud genus est aquaticum, quod sine maculis vocitamus piper aquaticum. ὑδροπίπερι. Sunt qui πολύχαρπον aut πολύδριτον Hippocrati dici volunt. AL. Pfawenkraut, wasserpfeffer, muckenkraut B. Waterpeper GAL. Curaige, rassel ITAL. Pepe aquatico H. Yerua pexiguera sin manchas
Hypericum offic. perforata, a foraminibus quibus pertusa ridentur
folia: fuga daemonum. ὑπεριχόν χόριον. AL. Sant Iohans kraut, harthaw B. Sint Ians cruyt GAL. Mille pertuis ITAL. Perforata, hyperico H. Coraconillo
Hyoscyamus altercum Scribonio, Apollinaris, fabulum, Iouis faba, faba suilla, herba calicularis Apuleio, faba Iupina, symphoniaca Apuleio, mania, officinis iusquiamus: ὑοσχύαμοϛ, διοσχύαμοϛ, ἐμμανε\ϛ, διθυράμβιον, τυφώνιον Zoroast. πυθώνιον, a furore & insania quam conciliat: ὑπνωτιχόν. AL. Bilsenkraut, bilsen, bilsamen, sawbonen, schlafkraut, dolkraut B. Bilsen, malcruyt GAL. Hannebane, endormie, iusquiame, mort aux oyes, febue de porc ITAL. Iusquiamo disturbio H. Veleno
Hyssopus ὑ/σσωποϛ. AL. Kloster hyssop B. Hyssope GAL. Hyssope ITAL. Hysopo H. Hyssopo
Iberis lepidium. ιβηρἰϛ, χαρδαμαντιχή, ἀγριοχάρδαμον, quasi nasturcium siluestre. AL. Steinkressig, wilder kresz, gauchblum GAL. Passerage, chasserage, nositort sauuage ITAL. Lepidio, iberide H. Nasturcio montesino
Internodium Colum. Interuallum inter hina genicula. φάλανγκ. AL. Der halm zwischen zweyen gleichen B. ’Tknoopken tusschen d’een ende d’ander steel vant cruyt GAL. L’entredeux des neuds ITAL. Spatio tra l’vno & l’altro nodo H. El canuto entre dos nudos
Intubum vel cichorium siluestre. πιχρἰϛ, χιxώριον. nonnullis ambubeia. AL. Wegweisz, wegwart B. Wilde cicorye GAL. Cicoree sauuage ITAL. Cicorea seluatica
Inturis Latine, capparis. χάππαριϛ. AL. Kappers B. Cappers GAL. Capres ITAL. Cappari H. Alcaparra
Intybus intybum, seris, intubus satiuus vel hortensis. σέριϛ. intubum satiuum, latifolium, vulgo endiuia, scariola offic. AL. Scariol B. Witte endyuie GAL. Scariole ITAL. Cicorea H. Cicoria, almiron
Iris ἴριϛ, θαυμαστόϛ, οὐρανία, ab admir anda caelestis arcus millecoloris imitatione. ἀστραγαλῖτηϛ Galeno, radix Illyrica, sic enim lego apud Dioscor. pro μάριχα, lubrico errore in Scriptura A, quod geminatum sit M. AL. Blaw silgen, blaw schwertel, violwurtz, Himmelschwertel B. Lisch over zee GAL. Flambe, glayeul ITAL. Giglio azurro o celeste, irios H. Lirio cardeno
Iris lutea pfeudoacorus. yευδοάχοροϛ. AL. Gheel oder gelbschwertel, drachenwurtz B. Gheele lisch, bocksboonen GAL. Glais, glaieul, flambe bastarde
Isatis glastum Plin. hodie guadum & pastillum. ἰσάτιϛ. AL. Weydt B. Weede, pastel GAL. Guede, pastel de Languedoc ITAL. Guado H. Pastel
Iuncus scirpus, xοῖνοϛ. AL. Bintz B. Biese GAL. Ionc ITAL. Gionco H. Iunco
Iuncus acutus ex marinis & oxyschanis, quorum triplex est genus: is qui proprie acutus, vel mas & sterilis, ὀκὐϛ est a Plinio dictus: haud ambigo quin sit quem caricem Seruius intelligit, frequens maritimis in locis, tumulisque arenariis Oceano oppositis, qui ex semetipso, cacumine in terram depacto nascitur, vt Plinius fatetur. Hellem Holland. ITAL. Giunco marino H. Iunco marino
Iuncus holoschoenus mollis & carnosus. ὁλόxοινοϛ. B. Martebiesen hic ad vtilia vtilissimus est, fertque fructum ouorum cohaerentium modo.
Iuncus laeuis mariscus Plin. xοῖνοϛ λεῖα. B. Merchbiesen, bobbel Holland. Bobbert.
Iuncus odoratus ἡ xοῖνοϛ offic. squinanthum, quasi xοίνου ἂνθοϛ, vulgus pastum siue pabulum camelorum nominat. AL. Kammelhew GAL. Squinanthum ITAL. Gionco odorato, squinantho H. Paya de la mequa, paya de camelos
Iuncus triangulus vide in Cyperus.
Lactuca crispa cappadox Plin. θρίδακ οὐ/λη. AL. Krauser lattich B. Ghecrolde oft ghecronckelde latuwe GAL. Laictue crespue ITAL. Lactuca crespa H. Lechuga crespa
Lactuca sessilis laconica Plinio, betica, Colum. capitata aliis, θρίδακ siue θριδαχίνη πλατύχαυλοϛ Theophr. ἂστυλιϛ Athenaeo, εὐνούxιον Pythag. generis vocabulum vtrumque, quod Veneris vim retundat & emasculet quodammodo esu suo lactuca. AL. grosser latrich B. Crop latuwe, gesloten latuwe, cropsalaet GAL. Lactue testue H. Lechuga parada por el suelo
Lagopus λαγώπουϛ Diosc. λαγώπυροϛ Hippocr. pes leporis, leporina herba, quod eius capitula referant pedem leporis, quae in furfurum tandem speciem abeunt: trifolium humile aliis. AL. Katzenklee, quasi trifolium felium, & Hasenpforlin, Hasenpfatle B. Hasenpootkens GAL. Pied de lieure, herbe de la Trinite
Lanugo Mollis fructuum lana, vt cydoniorum. ἴουλοϛ. AL. Die woll an fruchten B. De wolle van de vruchten GAL. La mousse des fruits
Lapathum λάπαθον ἣμερον, παρά τό πάσσειν, ab inaniendo ventre: rumex satiuus, offic. lapathium, hippolapathum Galeno, quidam rhabarbarum monachorum. ἱππολάπαθον. AL. Heidnisch lendenkraut B. Patientie GAL. Patience, lampe apud Allobroges ITAL. Lapatio, rombice H. Labaca
Lapathum acutum oxylapathum, rumex acutus. (Rumex autem nominis originem refert adrumam, quod eius succus velut eruma sugatur.) ὀκυλάπαθον. AL. Mengelwurtz, grindwurtz, striefwurtz, zetterwurtz. B. Peerdick, patich. GAL. Pareille herbe aux teigneux.
Lappa κάνθιον, quòd ruffet capillos. xοιραδόλεθρον, quod strumas aboleat. AL. Spiletzkletten, bettler leusz, quod mendicorum vestibus adhaereat pediculi in morem B. Cleyne clissen. GAL. gleteron grapellas. ITAL. Lappola minore H. Lappa menor, amor de hortelano, quasi hortulani amores
Lauandula, hirculus nonnullis, saliunca Plinio, vt Scaligero videtur. spica, spica nardi. B. Lauender, spijck. GAL. Lauende.
Laser Gallicum, laserpitium Gallicum. λάσαρον γαλατιχόν in Hippiatricis : eam esse herbam reor, quam ostrutium herbariorum vulgus nuncupat. AL. Meisterwurtz B. Meesterwortel GAL. Austrice. Ruellius Angelicam putat vulgo ita dictam. AL. Brustwurtz, heiligen geists wurtzel B. Angelica. GAL. Angelicque.
Lathyris, offic. cataputia minor. λάθυριϛ. AL. Springkraut, springkorner, treibkorner B. Sporie, spurgie, springcruyt. GAL. Espurge. ITAL. Cataputia minore H. Tartago, hiquera del insierno, hoc est, ficus Acherontica, vt Nebrissensi placuit, quum Ricino id debeatur nominis.
Laurus Alexandrina, Idaea, hippoglottion Plinio, vel hypoglottion potius ex Dioscoride: Daphnitis Plin. lib. 15. cap. vlt. pro quo vetustissimus Codex quem habui, nunc apud doctissimum medicum Becanum pro deposito seruatur, Danaen pro Daphnitin legit : cuius ego sidem approbo, non ex Dioscoride modo, sed & ex Stephano, qui de vrbibus scripsit, cuius verba mox adscribam. δάφνη ἀλεκάνδρεια, & ἀλεκάνδρεια βοτάνη (non autem βοτά) Stephano: item ἀλεκάνδρα, in Alexandri Macedonis gratiam, qui eius ramulis coronamenti loco in certaminibus vsus fuerit. δανάη , velin Danaes memoriam, vel quod foeneret tanquam δάνοϛ quodpiam in foliis fructum. Rursus χαρπόφυλλον Plin. vel φυλλόχαρπον cum Stephano: cuius codex deprauatus habet φυλλόχαπον. item ὑπογλώττιον Dioscor. ὑπελατόν Plin. ἰδαῖα vtrique: ὑδραγαγόν Dioscorid. Praeterea xαμαιδάφνη Stephano: adde & ἐπιφυλλόχαρπον ex Theophrasto & Stephano, apud quem ἐπιφυλλάχανθον perperam scribitur, nisi fortassis affinitate herbarum deceptus ille, putarit hanc cum Hippoglosso eandem esse, quae in foliis aculeatis ceu linguas execuntes habet, ac proinde ἐπιφυλλάχανθον, eam scripserit. Porro Stephani haec sunt verba, a me integritati suae restituta : ἔστι χαἰ ἀλεκάνδρεια βοτάνη χαἰ φυτόν, παῤ ἂλλοιϛ δὶ ἀλεκάνδρα, ἔξ ἦϛ ἐστέφετο ἀλέκανδροϛ εν τοῖϛ ἀγῶσι, τινὶϛ δεὶ δανάην αὐτήν χαλούσιν, οἱ δὶ xαμαιδά φνην, οἱ δὶ ἐπιφυλλόχαρπον ἢ φυλλόχαρπον. Porro sunt qui hanc etiam victoriolam hodie nominant: nec desunt qui cum Hippoglosso bonifaciam reddunt, de qua suo loco. GAL. Laurier Alexandrin, ou d’Alexandrie.
LemniscusFasciola coloria e corona dependens. λημνίσχοϛ. AL. Die faselen oder bendel die an den krantzen haughen B. De bindelen die aen de croonen hanghen GAL. Rubens ou bendes de chapeaux de fleurs ITAL. Fiocchi, nappe H. Las vendas o vandas de las guirnaldas
Lenticula palustris φαχόϛ τελματώδηϛ. AL. Wasserlinsen B. Croest GAL. Lentille de mer ITAL. Zen, lente di palude H. Lenteja de la agua
Libanotis offic. foeniculus porcinus. nomen habet ab odore thureo, quod λιβανωτίϛ sonat. AL. Beerwurtz B. Beerwortel
Libanotis coronaria rosmarinus, salutaris herba. ληβανωτἰϛ στεφανωματιχή. AL. Roszmarin B. Rosemarijn GAL. Rosmarin ITAL. Rosmarino H. Romero
Lichen offic. hepatica. λειxήν. AL. Brunnenleberkraut, steinleberkraut B. Leuercruyt GAL. Hepaticque, porcorau ITAL. Hepatica, figadella
Lilium rosa Iunonia. λείριον, ἀφροδίτηϛ xάρμα Nicandro, σούσον, χρινάνθεμον. AL. Gilgen B. Lelye GAL. Lis ITAL. Lilio, giglio H. Lirio blanco, azucena
Lilium rubens purpureum Ouid. hyacinthus Eidem. lib. 10. Metamorphos. χρῖνον, χρῖνον ἐρυθόν ἢ πορφυρούν, χρινάνθεμον, χρινόῤῥοδον, non cynorrhodon, apud Plin. lib. 21. c. 5. vti Cornarius legendum admonuit. AL. Roth gold gilgen B. Roode Lelye GAL. Lisiaune
Limonium beta siluestris Plin. terrae tintinnabulum, offic. pyrola, palustribus in locis nascens copiose: apud nos herba betae assimilis, chirurgis expetita. λειμώνιον. AL. Holtzmangolt, wintergrun B. Pyrola, wintergroen GAL. Pirole
Lini stupa a stipando. AL. Werck, stoppe Flandris B. Werck, stoppe Flandris GAL. Estoupe ITAL. Stoppa di lino H. Estoppa de lino
Linum Plinio dicitur, quicquid textrinae aptum, siue contusae herbae, siue frutices arboresque subministrant, vti non male iudicat Rondiletius. λίνον. AL. Flachs B. Vlas GAL. Lin ITAL. Lino H. Lino
Linum factum Vlpiano. AL. Flachs der nun geschwungen vnnd gehechelt ist B. Gheheeckelt vlas
Lithospermon milium solis offic. cauda pecorina nonnullis vocatur. λιθόσπερμον, γοργόνιον, διόσπυροϛ Theopr. AL. Meerhirsch B. Peerlen cruyt, steensaet GAL. Gremil, herbe aux perles H. Mijo de sol
Luculamentum Camera quaedam seclusa & distincta in seminum vasculis, vti videre est in capitulis papauerum. θήμη Aristot.
Lotus satiua λωτόϛ ἣμεροϛ. vulgo trifolium odoratum. AL. Siebengezeyt B. Seven ghetijdtcruyt GAL. Trissle odoriferant
Lupus salictarius offic. lupulus, βρύον. AL. Hopffen B. Hoppe GAL. Houblon ITAL. Bruscandola, quasi bryon scansile, vt putant nonnulli H. Humbrezillos, cuerpo d’hombre
Lychnidum generi adscribenda est citra omnem controuersiam ea, quam Digitalem herbariorum vulgus nominat: itaque communi nomine censebitur Lychnis λυxνἰϛ, θρυαλλίϛ. Digitalis, campanula siluestris. AL. Fingerhut, fingerkraut B. Vingherhoete a digitabulispecie
Lychnis coronaria Sunt qui Iouis florem vocant. λυxνἰϛ στεφανωματιχή, διόϛ ἂνθοϛ. AL. Mergenroszlin, Marienrosen B. Christus ooghen Haec eadem est cum Rosa Graeca Plinij, de qua diximus in Rosa canina inter frutices.
Lychnis syluestris λυxνἰϛ αγρία. AL. Widerstosz, gildweych B. Ienetrekens
Lysimachium salicaria. λυσιμάxιον, λύτρον. Diosc. AL. Weiderich, gelb oder geel weiderich B. Partijcke, wederick GAL. Pellebosse, cornelle, soucie d’eau, socie aquaticque
Malua maior vel hortensis. μολόχη, moloche Colum. melope Plinio, sed non sine vitio, vt reor. μαλάxη μηπευτή, διάδεσμα Zoroastri. ἂνθεμα Pythag. nonnullis οὐρά μυόϛ, id est, muris cauda. AL. Ehrnrosen, herbstrosen, grosz bappelen B. Winter-roosen GAL. Rose d’outre mer, maulue de iardins
Malua siluestris μαλάxη ἀxρἰα. AL. Bappel, kaszlinkraut, paplenkraut B. Papelmaluwe, kees kens cruyt GAL. Malue ITAL. Malua H. Malua
Manipulus foeni Plin. ἀγχάλη xόρτοου, α(γχαλίϛ. AL. Ein buschle hews B. Een arm vol hoys, greep hoys, een bussel hoys GAL. Vne poignee, vne iauelle, vn boteau de foin ITAL. Maniplo o branchata di feno H. Manojo de heno
Mandragoras μανδραγόραϛ, ἀνθρωπόμορφοϛ Pythagorae, ἀντίμηλον, a fructu malo simili: μιρχαία, a venesicij amatorij suspicione, propter famosam Ciecen. μώριον. AL. Alraun B. Mandragora GAL. Mandegloire, mandragore ITAL. Mandragora H. Mandracola
Marrubium prassium. λινοστρόφον, πράσιον, φυλλοφαρἰϛ, χαμηλοπόδιον. AL. Marobel, andorn, lungenkraut B. Malroue, Maltrueuie, witte andoren GAL. Du marrubium ITAL. Marrobio H. Marrujo, marrubio
Medica Varr. Trifolij genus pecori pabulum. μηδιχή Dioscor. AL. Gulden steinklee H. Mielguas
Melanthium nigelle, gith, officin. nigella Romana. μελάνθιον. AL. Romischer Coriander, schabab, schwartz kumel B. Nardus GAL. Nielle, nigelle, poiurette, a piperis sapore ITAL. Nigella H. Axenuz, neguilla
Melilotus fertula campana Plin. officinis corona Regia, pratellum. μελίλωτοϛ. AL. Steinklee B. Malloet GAL. Melilot ITAL. Melioloto H. Corona de Rey
Mentha μἱνθη, ἡδύοσμοϛ. AL. Muntz B. Munt, ment, cruysmunt, bruynheylighe GAL. Mente ITAL. Menta H. Yerua buena
Menthastrum ἡδύοσμοϛ ἂγριοϛ. AL. Roszmuntz, quasi caballina mentha: fischmuntz B. Roode watermuntz GAL. Mente sauuage, pouliot sauuage ITAL. Menta seluatica H. El mastranto
Merourialis λινόζωστιϛ, ἐρμού πόα, ἢ βοτάνιον, παρθένιον, φήλλον Theophr. AL. Bengelkraut, scheiszkraut, Mercuriuskraut, kuwurtz B. Mercuriael, bingelcruyt GAL. Mercuriale ITAL. Mercurella H. Mercuriale
Merges Virgil. χώμυϛ, δέσμη. Manipulus spicarum. AL. Korngarb B. Schoof, koorenschoof, koorengherwe, bussel-koorens GAL. Vn fais de fourment ITAL. Fascio di fromento H. Manojo de trigo
Meum anetum siluestre vel tortuosum. μεῖον. AL. Barwurtz, hertzwurtz ITAL. Meo H. Punillo
Muscus marinus βρύον θαλάσσιον. AL. Meermoosz B. Zeemoes GAL. Coralline ITAL. Corallina H. Malhorquiana yerua
Myrrhis vulgo cicutaria, quod foliorum hirsutiae repraesentet cicutam, μύῤῥίϛ. AL. Wilde kerffel B. Wilde keruel GAL. Cicutaire, persil d’asne
Napus βουνίαϛ. AL. Steckruben B. Parijssche’rapen ’steeckrapeo GAL. Nauet ITAL. Napo H. Nabicas, nabo luengo o delgado
Narcissus bulbus vomitorius. νάρχισσοϛ παρά τό ναρχώδειϛ, βαρύτηταϛ ἐμποιεῖν Plutarch. quod caput grauet: a narce, non a fabuloso Narcisso dictus: Plinio, βολβόϛ ἐμετιχόϛ. λείριον Theoph. & Tarrhaeo, εὐμενίδων στεφάνωμα Euphorioni, & Soph. schol. AL. Narcissenroszlin B. Narcissen GAL. Narcisse ITAL. Narcisso
Narcissus lauteus pseudonarcissus. AL. Vchtblumen, hornungblumen, zeitlosen B. Sporckelbloemen, gheele tydel osen
Nardus Plin. nardus Assyria Hor. offic. spica nardi. νάρδοϛ. AL. Spicken nardi, nardus B. Spica nardi H. Hazum bar, espiga sil Nasturtium a narium tormento Plin. χάρδαμον. AL. Kressig, gartenkresz B. Kersse, Tuynkersse Hollandis GAL. Cresson de iardin, alenois, nasitort ITAL. Nasturtio, agresto H. Nastuerco, malpica
Neruus Quod prælongum filamentum & continuum folia perreptat, vt in plantgine. AL. Ader, oder seitte B. De zeen, oft zenue GAL. Le norf ITAL. Neruo H. Nieruo
Nucleus Plinio, pro bulbo & segmine capitis allij, spica Col. ἀγλιθεϛ γέλγιθεϛ, σχελλίδεϛ Aeginetæ. AL. Knoblauch zehen B. Keerne oft kærle van loock GAL. Le cerneau des aulx ITAL. Sphigherto d’aglio H. Dientillo del aio
Nympha Inuolucrum, seu calyx floris. modice dehiscens, seseque aperiens, νύμφη.
Nymphæa claua Herculis, offic. nenuphar. νυμφαία, ῥόπαλον ἡράχλειον, μαδωναίϛ apud Boeotios teste Theophr. at flos ipse peculiari nomine dotatus, βλέφαρον Dioscoridi vocatur. AL. Seeblum, haarwurtz B. Plompen GAL. Nenufar iaune & blanc ITAL. Taiero, traierazzo d’acqua, ab orbis mensarij sorma H. Nenufar, higo del rio, escuderte del rio, golfano, gelphano Lusitanis
Olus coctiuum vel concisum. λάxανον ἐφθόν. AL. Grun muesz B. Warmoes GAL. Potage, soupe verde, delior Eburonib ITAL. Minestra d’herbe, come di cauli, spinazzi, etc H. Comida de ortaliza
Ophioglosson lingua serpentina, lingua & lingulaca Plinij existimatur esse nonnullis: offic. lancea Christi. ὀφιόγλωσσον. AL. Naterkunglin B. Ons Heeren speercruyt GAL. Langue de serpent, herbe sans cousture ITAL. Lucciola, lingua serpentina
Orchis, priapiscus Apuleio, leporina nonnullis, officin. satyrion. ὂρxιϛ, χυνοσόρxιϛ. AL. Knabenkraut B. Kullekens cruyt GAL. Couillon de chien, Satyrion ITAL. Testicoli de cane H. Cojon de perro
Origanum heracleoticum ὀρίγανοϛ ἡραχλεωτιχή. offic. origanum Hispanicum, nonnullis cunila. πάναχτοϛ. AL. Wogelmut, dosten, costentz B. Grove margeleyne Holl. grove marioleyne Brab GAL. Mariolaine bastarde, origon ITAL. Origano H. Oregano
Orobanche quæ Latine scandulaca esse videtur, ascandendo, quod vt scandula alia aliam superscandit, ita hæc frumenta scandendo obstrangulat. ὀροβάγxη. eruangina. ὀσπρολέων quasi leguminum leo, λεοντοβότανοϛ B. Smeercruyt GAL. Tigne
Oxalis rumex, offic. acetosa. ὂκαλιϛ. AL. Sawrampffer B. Zurick, surckel GAL. vinette, ozeille, salette ITAL. Herba brusca H. Azedrilla, romaza
Oxalis minuta vulgo acetosella. AL. Klien sawrampffer B. Schæpsurckele, schape zurick Hollandis, veldt surckele GAL. Petite salette
Oxys trifolium acetosum, offic. panis cuculi & alleluya. ὀεὐϛ, ὀκυτρίφυλλον. AL. Guckgauchklee, hasenampffer, roszampffer, sawrer klee, buchlee, buchampffer, buchbrot B. cockoucks broot, alleluha GAL. Pain a coquu
Pæonia casta Diosc. aglaophotis Apuleio. παιωνία, πεντόροβοϛ Galeno, γλυχυσίδη Theoph. quod acinos non absimiles mali punici præserat, est enim σίδη malum punicum. σεληνόγονον, διxομήνιον, σελήνιον, quod corniculatæ lunæ speciem referant seminum inuolucra. ἐφιαλτία Aetio. quod ephialtem siue incubum curet. AL. Gichtwurtz, peonien, beningenkraut, pfingstrosen, quod sub Pentecostes ferias exoriantur flores: Konningsblum, quasi Regius flos B. Peonie GAL. Penoesne, piuoine ITAL. Peconia H. Rosa montes, rosa albardera
Panicula Plin. Lanosa coma, qualis arundinum, phoba Plin. ἀνθέλη, φόβη, quasi coma seu iuba arundinacea. B. riedtpluyme H. Enea
Papauer satiuum μήχων χηπαῖοϛ, χυνεχεφάλαιον Hesych. AL. Olmag, magsamen, magle B. Mancop, heul, eulsætcruyt Brab GAL. Pauot ITAL. Papauero domestico H. Dormidera
Papaueris caput χωδεία proprio nomine dicitur, vt folium eius, πλαταγώνιον, teste Theocriti scholiaste.
Papauer erraticum fluidum. μήχων ῤοια=ϛ. eo quod deciduum ac defluum protinus florem amittat. papaueralis. multi hanc anemonem vocare non dubitant. AL. Klapperrosen, glatzen, wildmæn, wilder magsamen B. Clapperroosen, wilden hauel GAL. Cocquelicoc, pouctu ITAL. Papauero seluatico H. Hamapola, pappoulla
Papauer corniculatum μήχων χερατῖτιϛ Diosc. fabulum marinum Latine dici ait Dioscorides. AL. Gall olmagen, gehornter magsamen B. Gheelen heul GAL. Pauot cornu ITAL. Papauero cornuto H. Dormidera marina
Pappus Plin. lanugo e floribus veterascentibus decidua & volatica. πάπποϛ, γέρειον Arato, Nicandro γέρων Athenæo. xαῖτα Theocrito. AL. Wolle der Krauter, die sich last abblasen B. Stuyfken, monickhoofrken GAL. La fleur que le vent souffle
Peucedanum stataria herba, pinastellum, foeniculus porcinus vulgo. πευχέδανον. AL. Schwebelwurtz, sewfenchel, haar-
strang BEL. Verckens venckel, solffet wortel GAL. Quene de porc
Parthenium solis oculus Latinis officinis matricaria, amaracus. ἀμάραχοϛ Aeginetæ, παρθένιον, xρυσόχαλιϛ. AL. Mutterkraut, meidblumen B. Mater, Moedercruzt GAL. Matricaire, marone, cotula foetida ITAL. Brusaculo H. Magaca.
Parthenium mas Hanc volunt esse quæ officinis athanasia & tanacetum nuncupatur. AL. Reinfarn B. Rienvaren, wormcruyt GAL. Athanasie
Pastinaca cara radix σταφυλῖνοϛ ἣμεροϛ, φίλτρον, χάροϛ, Athenæo. AL. Pastinachen, pasteney, ruble B. Pinsternaceke, Pastinæcken, tamme moren GAL. Pastenades ITAL. Pastinaca H. Sanahoria blanca
Pastinaca erratica Plin. σταφυλῖνοϛ. AL. Wild pasteney, vogelnist B. Croonkens cruyt, Vogels nest. GAL. Pastenade sauuage, des panets.
Pastinacæ radices Italis Macheroni dicuntur: nam macheroni cibus est epasta & caseo confectus.
Pentaphyllum quinquefolium. πενταπετέϛ Theoph. πεντάφυλλον. AL. Funffinger Kraut, weiszfunff B. Vloycruyt GAL. Cinquefueille ITAL. Cinque foglio H. Cingo en rama
Peplus officin. esula rotunda. πέπλοϛ. AL. Teuffelsmilch B. Duyvels-melck GAL. Reueillematin de vignes at quam officinæ vocant Esulam simpliciter, Pityusa Dioscoridi est.
Pepon πέπων, σιχυοπέπων Galen. B. Groote Pepoen at melopepon. μηλοπέπων, a mali rotunda specie, μηλοπέπων σπερματιαϛ Polluc. AL. Melon, melaun, pfeben B. Meloen GAL. Pepon, melon ITAL. Melone, pepone H. Pepon, o melon
Pericarpium folliculus Col. Siliqua. Virgil. Theca & inuolucrum seminis quodcunque. περιχάρπιον, λέποϛ, λέμμα, πέσχοϛ Nicandro. λόβοϛ Eidem. AL. Heutle, hulschen, Kifle B. Peele, puele, ’thuysken dært sæt inne is GAL. L’estuy ou gousse des grains ITAL. Folliculo H. Hollejo
Periclymenus offic. caprifolium siluæ mater Scribonio, volucrum maius, lilium inter spinas, barbaris matrisilua. περιχλύμενον, σπλήνιον, χληματῖτιϛ, χαλυχάνθεμον. AL. Geiszblat, speckgilgen, zeunling, waldgilgen, gilgen confort B. Gheyten blat, memmekens cruyt, caprifolie GAL. Cheure fueille, vincibosse ITAL. Matresilua H. Madreselua
Personacea personata, arcium, lappa maior offic. bardiana. προσώπιον, ἂρχειον. AL. Gros Kletten B. Groote clissen GAL. Gleteron, bardane petite, gletteron ITAL. Lappola magiore H. Bardana
Petasites πετασίτηϛ, a prægrandi ad petasi modum folio. AL. Pestilentzkraut B. Dockebladeren, pestilentie wortel GAL. Bardane grande
Phu vulgo Valeriana φού. Dioscorid. nardus rustica, marinella, genicularis, herba benedicta. AL. Gros baldrian, Dennmarc B. Tamme valeriane, sint Ioris cruyt, speercruyt, quod primo erumpentia folia mucronem hastæ referant GAL. Valeriane ITAL. Valeriana H. Yerua benedicta
Phyllitis lingua ceruina vulgo, offic. scolopendria. φυλλίτιϛ. AL. Hirschzungen B. Hertstonge GAL. Langue de cerf H. Lengua ceruina
Piperitis siliquastrum iuxta Ruellij sententiam, quam nec refello nec approbo: esset costus hortensis nobis dictus. πιπερῖτιϛ. AL. Frawenkraut, Heidnisch mundkraut B. Cost GAL. Herbe du coque ou de la poiurette ITAL. herba di gallo H. Pimiento o pebre de Hispania
Plantago maior αῤνὀγλωσσοϛ μείζων, ὂρτυκ Theophr. ἑπτάπλευροϛ Plin. προβάτειον στελέφουροϛ. AL. Gros wegerich, ballenkraut B. Weechbree, Weechbladen GAL. Plantain ITAL. Plantagine H. Llanten yerua
Plantago minor arnoglossa, offic. lanceola quinqueneruia. αῤνόγλωσσοϛ πεντάνευροϛ. AL. Spitzig, wegericht B. Hontsribbe, cleyn wechbree GAL. Lanceola
Polygonaton offic. sigillum Salomonis. πολυγένατον. AL. Weiszwurtz B. Salomons segel GAL. Ginuliere, geniculiere, quasi geniculata ITAL. Ginocchierto, frassinella Hetrusc H. Frassinella
Polygonum proserpinaca, seminalis, vulgo centinodia, corrigiola, & sanguinaria. πολύγονον AL. Wegerich, weggrasz B. Wech-gras, cruepel-gras, verckens gras, Duysentknoop GAL. Corrigiole, renouee ITAL. Corregiola H. Corriola
Polypodium filicula. πολυπόδιον. AL. Baumfarn, dorszwurtz, engelfust B. Eyckenvaren, boomvaren GAL. Polypode ITAL. Polypodio H. Polypodio
Porrum capitatum aricinum. πράσον μεφάλωτον. AL. Lauch B. Loock GAL. Porreau ITAL. Porro capitato, praso H. Puerro
Porrum sectile Iuuen. sectiuum Col. Tarentinum. γηθυλλἰϛ, γήθυον. AL. Spaltlauch, stucklauch B. Stockloock Porro capitatum & sectiuum genere non differunt, sed mangonio: capitatum autem e sectiuo siue longo fieri substrata tegula in transplantatione, resectis prius foliis annotat doctissimus in suis commentariis Matthiolus, schoenoprassum. noprassum xοινόπρασον. AL. Schnitlauch, Prisslauch B. Biest, Biesloock, a iuncis qui vice foliorum illi sunt. GAL. Petit porreau, porrette, ciuette.
Portulaca quod portulas foliroum similitudine imitetur. ἀνδράxνη, χιxληβῶτιϛ, quod χίxλαι, id est turdi ea vescantur, Hesychio. AL. Grensel, Burgel, Burtzel, Portzelkraut B. Porceleyne GAL. Pourpier, pourchaille porcelaine ITAL. Porcellana, portulaca, procacchia H. Verdolaga, baldrogas
Potamogeton fontinalis, folio betæ. ποταμογείτων, σταxυῖ/τηϛ. AL. Samkraut, Seehaldenkraut B. Fonteyne cruyt GAL. Epsi d’eau
Psyllium yύλλιον. pulicaris herba. AL. Flohkraut B. Vloycruyt GAL. Herbe a puces ITAL. Psillo H. Zargatona
Ptarmica sternumentaria, pyrethrum siluestre, tanacetum aquaticum vulgariter. AL. Wasser oder spitze Reynfarn GAL. Herbe a esternuer ITAL. Oliuella
Pulegium γληxών. AL. Poley, Hertzpoley B. Poley GAL. Pulege, pouliot ITAL. Pulegio H. Polejo
Pyrethrum saliuaris. πύρεθρον, πυρίτηϛ, πυρωτόν. AL. Bertram B. Piretrum GAL. Piretre, pied d’Alexandre ITAL. Pelitre H. Piretro
Raunculus strumea, a medendo strumæ sardonia herba, scelerata Apul. officinis pes corui. βατράxιον, βατραxιϛ, σαρδῶα, σαρδῶον, σθέλινον Epigram. AL. Hannenfuss, gleissblumen B. Hannenvoet GAL. Bacinet ITAL. Pie coruino, ranunculo H. Yerua belida
Ranunculus vocatur etiam herba, quam polyanthemon. πολυάνθεμον Plinius vocat. AL. Schmaltzblum B. Borerbloeme
Raphanis radicula. ῥαφανίϛ. AL. Rattich B. Radiis GAL. Raue, raifort ITAL. Kaphano, radice H. Rauanl, & rauanillo
Rapum γογγύλη ἣμεροϛ AL. Ruben B. Rape GAL. Raue, naueau rond ITAL. Rapo H. Nabo
Rapum siluestre rapunculus. AL. Rapuntzle B. Reponcel GAL. Raponce ITAL. Raponzolo H. Ruyponces
Reticulum Cic. nodulus, pastillus odoratorius Horatio. ἀμμάτιον. cic. Reticulum ad nareis apponebat plenum rosæ.
Rhecomo rhacoma Plin. rha, rheon, rhaponticum, Plin. rhabarbarum ῥά, ῥέον. AL. Rhabarbaren B. Rabarber
Ricinus Plin. offic. kerua vel cerua, palma Christi, cataputia maior, regium granum Mesuæo, χίχι, χρότων σιλλοηύπριον Herod. πενταδάχτυλον. AL. Creutzbaum, Wundelbaum, Zeckenkorner B. Palma Christi, Mollencruyt, Wonderboom, Cruytsboom GAL. Palme de Crist, palme Dieu ITAL. Mirasole, girasole, fagiuolo Turchesco H. Figuera del infierno velut auernalis ficus.
Rubia erythrodanum officin. rubia tinctorum ἐρυθρόδανον σχύρον Nicandro. AL. Farberrot, Rote B. Crappe, Mee GAL. Garance ITAL. Rubbia H. Rubia
Saluia ἐλελίσφαχοϛ. AL. Salbey B. Sauie, Salie GAL. Sauge ITAL. Saluia H. Saluay, saluia
Satureia thymbra, cunila. Colum. thymbram vult esse siluestrem cunilam, vet satiuam & hortensem Satureiam. Plinius quoque eo distinguit solum, quod Satreia vocetur in condimentario genere, vt palato gratior, alioqui eadem cum thymbra. θύμβρα. AL. Kunel, Saturey, Zwibelhyssop, Gartenhyssop B. Euele, Satureye, Hoffkun, Lochekoel GAL. Satrea, sauareie, sarriette ITAL. Saturegia, peuerella, conila, thymbra, sauoreggia, conille Hetruscis H. Segurella, axedrea
Scandix σχάνδικ. volunt eam esse, quæ Romanis acula, nostrate lingua Nælde Keruel, quasi chærephyllum aciculatum, dicitur, cum tamen Plinius cum Theophrasto scadicen eadem, & tragopogona nominari dicat, foliaque illi croco similia tribuat, & in caule breui calycem magnum, cuius in fastigio canam barba, vnde illi nomen.
Scapus Plin. Caulis rectus in columnæ modum. Thyrsus Plin. θύρσοϛ Dios. χαύλοϛ AL. Gerader Stengel B. Rechte steel van cruyt GAL. La tige droite ITAL. Il gambo diritto H. Tallo o astil de la verua
Scilla σχίλλα, xῖνοϛ eadem Plutarcho dicitur & Etymologi auctori, vnde Pericles xινοχέφαλοϛ dictus conuitio fuit, quod capite prægrandi Scillam reforret. AL. Meerzwibel B. Zeeayuyn GAL. Charpentaire, sciboulle, oignon marin ITAL. Scilla H. Cebolla albatrana
Scolopendrium caleifraga Scribonio, σχολοπένδριον, ἂσπληνοϛ, ἡμιόνιον, πτέρικ. offic. ceterach. AL. Miltzkraut, Steinfaren B. Steenvaren GAL. Ceterach ITAL. Ceteraco H. Doradilla
Scordium trixago vel trissago palustris. σχόρδιον πλευρῖτιϛ. AL. Lachen Knoblauch, Wasserbattenig B. Waterloock GAL. Chamaraz ITAL. Scordio H. Scordio
Sedum maius vitalis Apuleio. Iouis caulis, semper viuum, hypogesson, quod in suggrundis fere nascatur, sesuuium Opilio, quod in tegulis domuum seri solebat ob vim sedandorum fulminum, officin. barba Iouis. ἀεἰζῶον, στέργηθρον, ζωόφθαλμον, ἀμέριμνον, ἀειθαλὶϛ, ἀμβρόσιον, ἠρογενητόν xρυσόσπερμον, αἰώνιον, πρωειγονον, ὑπόγεισσον. AL. Gross Hausswurtz, gross Donderbeer B. Huysloock, Donderbært, quasi Tonantis barba GAL. Ioubarde ITAL. Semperuiuo maggiore, orechiaria, a similitudine quam cum auribus habet H. Sempreuiua,. yerua puntera
Sedum minus cauda muris. ἀείζωον μιχρόν, ἠριθαλὶϛ, γεισῖτιϛ,
πετροφυὶϛ, τριθαλὶϛ, χεραυνία, quod fulminibus aduersari crederetur. Hanc esse quam digitellum nominat Plinium, suspicor, a digituli similitudine. AL. Kleine Donderbeer B. Cleyne Donderbært GAL. Triguemadame ITAL. Pignola, a similitudine quam cum nucleis pineis gerit
Sedum tertium illecebra, portulaca siluestris, telephium. ἀνδράxνη ἀγρία, τηλέφιον. AL. Maurpfeffer, Katzentrublin B. Muerpeper GAL. Pain d’oiseau
Semem γόνοϛ, σπέρμα, γενεά. AL. Saamen B. Sæt GAL. Semence ITAL. Seme H. Simiente
Serpillum matris animula. ἔρπυλλον. AL. Hunerkole, Hunerklee, Costentz, Quendel B. Wilde Thijm, Quendel, onser Vrouwen Bedtstroo GAL. Serpolet ITAL. Serpillo H. Serpollio, serpam
Sertum Virgil. strophium Plin. στεφάνωμα. AL. Krantz Mayen, Schaple B. Kransken GAL. Chapeau de fleurs ITAL. Ghirlauda H. Guirnalda
Seruia Plin. Sertum e sloribus, pastillus e floribus fartus. στέφανοϛ ἔλιχτοϛ. AL. Ein Meyle von Blumen B. Een tuylken Brab. een houpeelken Flandris, aliis ruycker van bloemen. GAL. Vn bouquet ITAL. Mazzo di fiori, mazo Venetis H. Emboltorio de flores
Sicilire pratum Falcibus consectari, quæ foeniscæ præterierunt. Varr. Plin. AL. Die Wisen oder Matten schropffen B. T’stopsel vant verlaten gras afmæyen GAL. Refaucher le pre ITAL. Tornar a segare il prato H. Segar la segonda vez el prado
Sinapis σίναπι, παρά τό σίνειν τοὐϛ ω)=παϛ. AL. Senff B. Mostært GAL. Moustarde, seneue ITAL. Senape H. Mostaza
Sinus alarum cauum, Canus anfractus caulis, vnde ramuli exiliunt, exoriunturque. χολπόϛ, μαxάλη. AL. Die Krunme der Schossln B. T’hol der spruyten
Siser Plinij, haud dubie subalbidum Carotarum genus est, es iis quas iuri carnium incoquere, patrio more solemus, quidquid alij obloquantur id quod decet atque euincit præcipue neruus, mediam qui radicem perrepit, amariusculus, vtcunque ab aliis negatus, in quem millies incidisse memini, quod eo radicum genere (quas a patria mea, cui vicinus ager præstantissimas fundit, Hornanas cum ambitu quodam, vt maiores delicatioresque natio nostra expetit) auidissime vescar. Est autem is neruus durior incoctiliorque & amarore quodam ingratus, fibris quibusdam in ceteram carnem excurrentibus consertus, exemptilis a reliqua carne. Non tamen ignoro totum genus haud distingui illo neruo, quod mangonio fortassis hortulanorum acceptum ferendum est, qui nonnullas herbas, spinas exuere, alias etiam tunica nudatas prodire docuerunt. σίσαρον. AL. Geele Ruben B. Poten, Peen, Wortelen, Hoornsche Wortelen GAL. Pastenade iaune
Siser alterum σίσαρον. AL. Gierlin zam Rapuntzel B. Suuckerwortelkens, Serillen GAL. Cheruy, gyroles ITAL. Sisaro H. chirimas
Sisymbrium officin. balsamita, aliis menta crispa. σισύμβριον. AL. Krausen Balsam B. Gecrulde Baltem
Sisymbrium aquaticum nasturtium aquaticum. χαρδαμίνη. AL. Brunkressen, Wasserkressen B. Waterkersse GAL. Cresson ITAL. Cressione
Sium lauer σίον AL. Wasser Eppig B. Watereppe GAL. Berle ITAL. Gorgolestro H. Rabacas
Similax læuis offic. volubilis, campanula, funis atborum σμίλακ, ἢ μίλακ λεῖα. scandulaca Festo Pompeio, quod scandat herbas, easque necet. coniugulum catoni. AL. Windenkraut, Weisslocken, Klocken blumen B. Winde, Wrange GAL. Liset, liseron ITAL. Viluchio maggiore H. La campanellao corriola maior
Smilax aspera hedera cilissa Theoph. interpreti Gazæ. volubilis pungens vel acuta. σμίλακ τραxεῖα. AL. Scharpffe Winden B. Steeckende Winde GAL. Liset picquant ITAL. Hedera spinosa, rouo ceruino Hetruscis H. Biguorda
Smyrnium σμύρνιον. B. Peterselye van Macedonien GAL. Macerone ITAL. Apio Macedonico
Solanum strychnis. offic. vua lupina, & solatrum, morella, vua vulpis στρύxνοϛ χηπαῖοϛ, τρύxνοϛ εὐήπατον. Theoph. AL. Nachtschatt B. Nachtscade GAL. Morelle ITAL. solatro H. Yerua mora
Solanum letale offic. mortale μανδραγόραϛ Theophr. AL. Dolkraut B. Dulle besyen, Dulcruyt
Sonehus cicerbita, lactucella offic. taxaracon, lactula leporina Apul. nonnullis palatium leporis. σόγxοϛ. AL. Wilder Hasenkol, Gans Distel B. Conynencruyt, Daudistel, Gansendistel, Melckweye GAL. Laiteron, palais au lieure ITAL. Soncho, cicerbita H. Sarraja
Sparganium gladiolus palustris. σπαργάνιον, κιφίδιον. B. Waterlisch, Candelærs
Sphacelus στφάχελοϛ Theophr. saluia agrestis, Ambrosiana officin. AL. Wilde Salbey B. Wilde Sauie
Sphondylium rutinalis Latine, offic. Angelica putatur, & S. Spititus radix. Sunt qui angelicam, Panaces Herculeum esse existiment. σπονδύλιον. AL. Angelica GAL. angelicque Matthiolus, vei herbariæ columen, eam quam vulgus Brancam vrsinam appellat esse sphondylium annotat AL. Teutscher Berenklaw Spina alba ἂχανθα λευχή, ἀγριοχίναρα, δοναχῖτιϛ. spina regia. offic. carduus beatæ Mariæ, Arabibus bedeguar. AL. Frauwendistel, Mariendistel B. Onser Brouwen Distel. GAL. Chardon nostre dame, artichaut sauuage.
Staphysagria, vua siluestris. pituitaria, pedicularia Scribon. herba pedicularis Colum. ἀσταφἰϛ ἢ σαφισαγρία, φθειροχτόνον. AL. Speichelkraut, Leusskraut, Leusssamen, Bissmuntz B. Luysecruyt. GAL. Staphisagrie, herbe aux poux. ITAL. Staphisagria, stapusaria, semensa de frati H. Fabaraz, paparraz, hauarraz
Stratiotes Diosc. vulgare millefolium, supercilium Veneris. στρατιώτηϛ xιλιόφυλλοϛ. AL. Garb Schafgarb, Schafriip, Tausentblat B. Gerwe GAL. Millefueille
Symphonia gomphæna. B. Papegacyen cruyt, a colorum varietate, gelosye GAL. Genesie, gelesie
Symphytum insuta rustica, & alus Gallicus Scribonio, quæ lectio reponenda est apud Aurelianum lib. 5. Tardarum passcap. 2. pro ar Gallicum, confirma maior, solidago, consolida maior. offic. σύμφυτον. AL. Walwurtz, Schmerwurtz, Schantzwurtz, Vein wellen B. Wælwortel GAL. Consire, oreille d’asne ITAL. Consolida maggiore H. Suolda vel consuelda maior
Tages Apul. flos Indicus. Suntqui Artemisiam monoclonon eam faciunt. τάγηϛ Tunetanus flos. B. Tuenis bloeme
Tarchon draco hortensis ταρxόν Simeoni Zetho. B. Dragon GAL. Dragon ITAL. Dragoncello
Teutlomalache Ruellio, quod vulgo spinachium, forte a scmine spinis aculeatis non absmili, τευτλομαλάxη. AL. Binetsch, Spinat B. Spinasie GAL. Espinars ITAL. Spinazzo. Venetis
Thalictrum θαλιχτρον, quasi θάλλορ ἱχτέρου: enest quam officinæ sophiam indigetant, ictero præsentaneam semine. AL. Welsamen B. Fyecruyt Melisoen cruyt
Thlaspi nasturtium tectorium. θλάσπι AL. Bisemkraut GAL. Seneue sauuage H. Pangueso
Thlaspi alterum raphanus maior. πρσιχονάπυ, θλάσπι ἕτερον. AL. Merrattich B. Mirredick GAL. Grand raifort
Thymus θύμοϛ. AL. Romischer oder Welscher Quendel B. Thijm GAL. Mariolaine d’Angleterre ITAL. Thimo H. Tomilho, salsero
Tithymallus lactuca marina Celso, τιθύμαλλοϛ. AL. Wolfsmilch B. Wolfsmelck GAL. Herbe au laict ITAL. Tithimallo H. Lechetrezna
Tragacantha τραγάχανθα. AL. Dragant B. Dragant H. Alquetira
Trichomanes fidicula capillaris, offr. polytrichon. τριxομανέϛ AL. Roter Seeinbrech Widertod B. Wederdoot, root Steenbreck GAL. Dupolytrichon ITAL. Politricho H. Politricho
Trifolium acutum Colum. Veget. odoratum, bituminosum. ἀσφάλτιον Colum. μηνιανθὶϛ, χνίχων, ὀκυτρἰφυλλον, quod confragesis locis nasci Vegetius ait, odoris grauis: & bitumini similis, vnde a Græcis ἀσφάλτιον, a Latinis propter siguram, acutum trifolium nuncupatur, longis & hirsutis foliis virens, caule quam praten se robustiore: quæ verba hic auctor ex Columella descripsit, nam quod ibi additur. Simonianum vitiatum est, pro Siler montanum: Estque idem cum Scribonij
Oxytriphylio quod grauem emittere odorem testatur, foliis lanuginosis & in extremo quasi aculeatis.
Trifolium pratense τρίφυλλον, τριπέτηλον Callimacho, μηδιχή πόα Aristoph interpr. AL. Klee B. Clauer GAL. Treffle ITAL. Trifoglio H. Treuol
Tussilago, populago offic, vngula caballina, farfara, filius ante patrem βήxιον, ἀφυλλανθέϛ. Theophrasto vocariexistimo, quasi sine folio florens, ev quod flos præuertat foliorum prouentum. xαμαιλεύχη, velut pumila populus. AL. Rosshuff, Brantlattich B. Hoefbladen, Peertselæuwe, Brantlauwe, sint Quirijns Cruyt GAL. Patte a cheual ITAL. Vnghia di cauallo H. Vnna de asno
Typha sceptrum morionis τύρη, AL. Narrenkolben, Liessknospen B. Lieschdoden Donsen, Dullen, Polsen GAL. Masses, rouseau ITAL. Mazza sorda, quod huius lanugo auribus incidens surditatem pariat H. Bohordo, iunco amacorocado
Veratrum album elleborus albus. ἐλλέβοροϛ λευχόϛ. AL. Welsch Niesswurts B. Niescruyt, witte Niesswortel GAL. Viraire, veratre, ellebore blanc ITAL. Elleboro binaco H. Yerua de balestre, verde gambro blanco
Veratrum nigrum Melampodium, a Melampode, qui Proeti filias hac radice ab insania liberauit, vnde & Proetium quoque dicitur. ἐλλέβοροϛ μέλαϛ, μελαμπόδιον, μελανόριζον, προίτιον, ἔχτομον Hippocr ἔντομον Plinio. AL. Schwarts Niesswurtz, Christwurtz B. Niescruyt GAL. Viraire noir ITAL. Elleboro nero H. Verdegambro negro
Verbasculum articularis, offic. herba paralysis, primula veris. φλόμοϛ, ἀρθριτιχή. AL. Schuisselblumen, Handschluchblumen B. Sluetelbloemen, Hofbloemen GAL. Coquu
Verbascum Jucumbra: Lucernalis herba, candela regia, candelaria. offic. tapsus barbatus, φλόμοϛ AL. Wullkraut, Konigskertz, Brenkrant, Himmelkraut, Kersenkraut B. Wollecruyt, Wolblat, Tortsencruyt GAL. Bouillon ITAL. Tasso barbasso H. Vetbasco o gordolobo
Verbena Sacra omnis herba, & lustrales ramuli, qui vel religionis ergo adhibebantur, vel ad ornatum aris circumdabantur, cuiusmodi myrtus apud Menandrum, olea, laurus.
Vertex & Radix, quære in Arbore.
Verbenaca eincinnalis, sagmen. περιστερεὼν, ἀριστερεών. Plut. AL. Eiserich, Eisenhart, Eisenkraut B. Yserhars, Verbene, Ysecruyt GAL. Veruaine ITAL. Vermina cola, herbena H. La grama yerua, verbena
Viburnum Virgil esse puto eam Clematidis speciem, quam seruatc nominis vestigio Gallid, Viorne nuncupat, sic dictam a viendo id est ligendo: Germani Waldreben, & Lijnen: Brabanti quoque Lijnen. ITAL. Viorno frutice H. Vngueneco de vimbres
Vila alba λευχοίον B. Vilieren, Stock vilieren, Damaschbloeme ITAL. Viola bianca H. Violeta blanca
Viola calathiana Plin. autumnalis. AL. Lungenbloeme B. Duysentschoone, bleu Lelykens
Vila flammea flammula Gazæ, offic. herba clauellata, herba Trinitatis. φλόκ Theoph. φλόγιον. AL. Freysam, Dreyfaltigkeit Bulm B. Penseen GAL. Penseos
Viola lutea Plin. offic. keiri, hesperis. AL. Geele Nagelin, Nagelblumen B. Gheele Violetten, Steenviolieren Brabantis GAL. Giroffle iaune
Viola nigra purpurea ἴον πορφυρούν AL. Mertzen Fillen, blaw Veihel B. Violetten, Meertsche Violettekens GAL. Violette de Mars, & de Caresme ITAL. Viola porporea, & mammola H. Violeta
Vmbella muscarium Plin. a similitudine muscarij, quo muscæ fugantur, vocatur fastigium pluribus longioribusque pediculis in orbem circumactum, quale in foeniculaceo caule. σχιάδιον Diosc. AL. Ein dolder von Blumen, blumen Wadel B. De croon van cruyt
Vmbilicus Veneris acetabulum, herba coxendicum Plin. scatuncellus Barbaris. χοτυληδὼν, χυμβάλιον, σχυτάλιον. B. Nauelcruyt GAL. Escudetres ITAL. Ombilico di Venerc
Vrtica χνίδη, ἀχαλήφη. AL. Nessel B. Netelen GAL. Ortie ITAL. Ortica H. Hortiga
Vrtica labeo, lamium, vrtica mortua vel iners. AL. Todnessel, Taubnessel B. Doue Netel GAL. Ortie morte ITAL. Ortica morta o sorda H. Hortiga muerta
Xyris iris agrestis, offic. spatula foetida. κυρίϛ AL. Welschswertel, Wandtleusskraut B. Stinckende Liesch, Wand oft Weegluyscruyt GAL. Glayeul puant
DE HOMINE.
CAP. XXVI.
ADolescens νεανίαϛ, μείρακ, μειράχιον, νεανίσχοϛ. AL. Iunger oderjungling B. Iongelinck, ioncxken GAL. Vn iouuenceau ITAL. Adolescente H. Moco
Agrippa pedibus prius ex vtero editis enatus puer ἀργίππαϛ Plutarcho.
Alumnus μαιατιχόϛ, τρόφιμοϛ. AL. Ein erzognes Kind B. En kind wt liefden besteet ende opgeuoet, d’welck yemant om Gods wille houdt GAL. Nourrisson ITAL. Nutrito in casa o fuora pet piacere, o carita, alieno H. Criado
Ancus adunco brachio puer, nec exporrectu facili.
Anus vetula γραύϛ, πρεσβύτιϛ, γραῖα, ἀφήλικ, χόχυα Epigram.AL. Ein altes weib B. Een oudt wijf GAL. Vielle femme ITAL. Vecchiarella. vecchia, vecchiazza H. Vicja
Cæso Plin. e materno vtero cæsus. Exectus matre perempta, Virgil. Casar. AL. Auss seiner Mutter leib geschnitten B. Wtiyns moeders Lyfs gesneden GAL. Taille hors du ventre de sa mere ITAL. Preso & nato dopo la madre esser aperta & tagliata H. Cortado y tomado fueta del cuerpo de su madre
Concubina Cic. honestiore voce quam amica, quod illa extra criminis notam habebatur: hæc meretricio more quæstum corpore faciebat σύγχοιτοϛ. AL. Beyschlafferin, Bulerin B. Concubine, byslæpster, bælken GAL. Concubine ITAL. Concubina H. Manceba de soltero, abaraganada, concubina
Cordus qui tarde nascitur. AL. Ein langsam gebornes Kindt B. Een Kint dat spade gheboren wort GAL. Netard ITAL. Nato tarde H. Parido tardimente
Decrepitus silicernium Terent. vel quodsilentibus, hoc est inferis mox cernendus sit, Donato teste, vel quod prono in terram capite silices spectet. Capularis senex Cæcilio, capulare cadauer Lucillio, Acheronticus senex Plauto, senex recoctus Catullo,πέμπελοϛ, χρονόληροϛ, ἐxατόγηρωϛ, τυμβογέρων, παρεκηυλημένοϛ ἀναιθητοϛ Erymol. βεχχεσέληνοϛ Aristophani. χρόνιπποϛ Aristoph. παρήλικ, ὑπέργηρωϛ, ἑφθόϛ γήρων, quasi Senex recoctus, quod apud Catullum est. AL. Ein gar alter mann, so den einen fussim grab hatr B. Een ouden rochlær, die met een stocxken gæt, ende het een been int graf heeft GAL. Le vieillard qui est sur le bord de sa fosse ITAL. Vecchiarello vicino a la morte H. Viejo muy viejo Ephebus Terent. Puber, vesticeps Agellio, qui generationi habilis ac maturus est, ἔφηβοϛ, ἀντίπαιϛ, ἠίθελοϛ, ἀφείμενοϛ γενειῶν, ω(ραῖοϛ γάμου. AL. Ein iungling vertreffend die viertzenhen jarn B. Een jonghelinck die den bært inde kele heeft, oft die ouer die veerthien jaren oudt is GAL. Qui passe quatorze ans ITAL. Chi trapassa e quat ordeci anni H. Moco que tiene mas de los quatorze annos
Femina femella, mulier. θῆλυϛ, γυνή, θηλύδριον, θηλυτέρη Homero. AL. Ein Weib oder Fraw B. Vrouwe, oft Wyf GAL. Femme, femelle ITAL. Femina, dona, moche H. Muger, hembra
Foetus etsi generice ad nascentia omnia extendatur, de homine tamen etiam effertur, τέμοϛ, χύθοϛ Callim. χύημα, χύοϛ Aristoph. γονή, γενημα, σχίναρ Nicandro, ἔμβρυον: quanquam hoc proprie de foetu adhuc in vtcro abstruso, maturiore tamen, quasi εντόϛ βρύον, vt & χύημα de imbecilliore & conceptui viciniore, Galeno teste. Vterum etiam Tacitus pro foetu ipso extulit. AL. Trag, zug, oder frucht Kindlin B. Dracht, vrucht, Kindeken GAL. Le fruit & portee de femme ITAL. Frutto, o parto H. Elfruto o lo que la hembra pare
Homo ab humo dictus. ἂνθρωποϛ, βροτόϛ, θνητόϛ AL. Der Menschl B. Mensche GAL. Vn homme ITAL. Huomo H. Hombre
Homuncio homunculus, homuius Cicer. ἀνθρωπάριον, ἀνδράριον, ἀνδρίσχοϛ, ἀνδρίον. Theocr. AL. Menschlin, Mennlin B. Menschken, Manneken GAL. Petit homme ITAL. Homunciolo, homiciuolo Boc. H. Hombre pequenno, hom brillo
Impuber inuestis, nondum pube vestitus, qui nondum decimiquarti anni limites attigit. ἂνηβοϛ, ἀγενειοϛ βούπαιϛ. AL. Ein jungling vnder halb die viertzehen jarn B. Een ongebærdt jongelinck GAL. Garconneau sans batbe ITAL. Sbarbato gartzone H. Moco sin barbas
Infans infantulus. βρέφοϛ, νήπιοϛ, βρέφοϛ νεογιλόν Theoc. νεογένεϛ θρέμμα παιδόϛ. Plat. νηπίαxοϛ. Hom. νηπύτιοϛ, βρεφύλλιον, παῖϛ ὑπαγχάλιοϛ Suid. νεογνόν & νεόγονον παιδίον, ῥάριον Etymologico. AL. Vnmundig kind, so noch nit reden kan B. Een kindt dat noch niet gespreecken en kan GAL. Petit enfant, qui ne scait encores parler ITAL. Bambo, bambino Boccatio, fanciullo, fantino Danti H. Ninno que no habla
Iuuenis νέοϛ, ὁ ἐν ἡλιχία| Demosth. ἔναχμοϛ, νεόγιλοϛ, ὑπηνητήϛ. AL. Ein junger man B. Een jonckman GAL. Ieune homme ITAL. Giouane, giouanetto H. Mancebo
Lucius Prima luce natus. AL. Einfruch geborner Knab B. Een Kint dat met den dageræt gehebooren wort GAL. Ne auec le soleil leuant ITAL. Nato alla aurora H. Nascido muy temperano, con el sol
Manius mane natus. AL. Ein morgenkind B. Dat smorghens ter werelt comt GAL. Ne du matin ITAL. Nato alla matina H. Nascido a la mannana
Mas masculus, ἂῤῥην, ἂροην. AL. Manlin B. Man, Manneken, Knechtken GAL. Masle ITAL. Maschio, zitto H. Macho
Matrona Cic. Vxor vsu, quæ cum viro in matrimonium coit, οἰμοδέσποινα AL. Ehrweib B. Matrone, eerlijcke vrouwe GAL. Femme d'honneur ITAL. Matrona AN. A matrone
Monstrum Terent. monstrosus foetus Lucano, pro foetu præter naturæ legem genito, τεραϛ, φύσεωϛ παρα(βασιϛ Aristot. AL. Ein Vnmensch, vngeschaffen vnnd vnnaturlich Tragt B. Monster, onnatuerlijcke vrucht GAL. Monstre ITAL. Monstro
Meretrix lupa Plaut. scortum, lupanar Catullo. prostibulum Plaut. diobolare scortum Plaut. quadrantatia Cæcilio, limax Varr. a limando, nisi velis dici a noto animali quod sub vesperam e latebris proreptat, & imbrem prænunciat, cuius in suo genere sitiens est meretrix. βλιτάϛ Pullus Veneris Plauto, vt παφίηϛ vοσσίϛ Epigram. ἑταῖρα πόρνη, xαμαιτύπη, χάσωριϛ, χασαλβάϛ, μάxλοϛ, φορβάϛ Soph. δῆμοϛ Archiloch. μύζουριϛ Eustath. πῶλοϛ ἀφροδίτηϛ Eubulo, χάπραινα Menan. βάσσαρα Lycoph.xαλχιδίτιϛ Eustath. περίπολοϛ χασαύρα, ἀνασεισίφαλοϛ Hipponacti. βορβορόπη AL. Ein Hur, oder Metz B. En hoere oft sack GAL. Putain, paillarde ITAL. Metetrice, porca, putana, paillarda, putta, putta sfacciata Petr H. Putta vellaca
Mulier foecunda γύνη γόνιμοϛ, εὐ/φοροϛ ἐπίτεχνοϛ Hipp. AL. Ein fruchtbare Fraw B. Vruchtbare Vrouwe GAL. Femme fertile ITAL. Dona fecunda & fertile H. Muger que pario mucho hijos & hijas
Mulier foeta grauida, prægnans Cic. vterum ferens. χυμάϛ, ἔγχυοϛ, ἐγχύμων, χύουσα, χυωφορούσα, ἐπίφοροϛ Xenoph. ὑπεyηρεσμένη, παιδούσα Callim. ἐπίτεκ & ἐπίτομοϛ, sed proprie partui propinqua. AL. Ein schwangere Fraw, ein tragendes oder eins Kind grossgehendes Weib B. Een swangere oft beuruchte, sware van Kindt dragende oft begorde Vrouwe GAL. Femme grosse d'enfant ITAL. Donna grauida o pregna H. Muger prenada.
Mulier sterilis infoecunda ἂγονοϛ, ἂτοχοϛ, ἂχυθοϛ Callimacho. AL. Ein vnfruchtbares Weib B. Onvruchtbare Vrouwe GAL. Femme sterile ITAL. Dona sterile, & che non partorisce H. Macherta
Nutricius τρόφοϛ, τροφεὐϛ, τρὀφιμοϛ AL. Auffenthalter, Erzeuger B. Minnevader, de cost geuer GAL. Nourrissier.
IT. Nutritore H. Amo
Nutrix τιθήνη, τιτθή, θηλάστρια, θηλαμών Lycoph μαῖα, τρόφοϛ, χουροτρόφοϛ AL. Die Seugamm B. De minne, memme, suechster, oft voester GAL. La nourrice ITAL. Nutrice ouernena H. Ama que cria
Nympha non ita pridem viro coniuncta. noua nupta Terent. νύμφη, νεήγαμοϛ, νεωστἰ γαμηθεῖσα. AL. Ein junge Fravv B. De jonge, oft de nieu ghehoudes GAL. La nouuellement mariee ITAL. Dona pocofamaritata H. Muger a poco casada
Obstetrix adsestrix Afranio, quod adsideret foetæ mulieri, ἀναγέτρια & ἀναγέτριϛ Hesych. μαιεύτρια, μαῖα Eustath. λοxία, ὀμφαλοτόμοϛ Poll. quod infantium vmbilicos præsecet. AL. Ein Hebam B. De vroevrouwe GAL. La sage femme ITAL. Obstetrice H. Partera
Opiter Puer cui superstes est auus mortuo patre.
Pellex quæ se maritis vxoratis miscet puella. succuba Ouid. pallaca Sueton. παλλαχή, μοιxαλίϛ. AL. Schnur, Balg, Kebssweib B. Eens gehouden Mans hoere GAL. Concubine d'vn homme marie ITAL. Bagascia Boccatio H. Manceba de casado, abarraganada de casado
Proculus patre peregre absente editus in lucem, velpatre iam sene & ætate procul prægresso natus. τηλυγέτηϛ proprie Hom. & τηλύγετοϛ, quasi ὁ τηλού γονῆϛ ὤν, ἐν γεροντιχῆ| ἡλιχία| σπαρείϛ.
Puella pupa, virguncula. παιδίσχη, χοράσιον, χόρη, χεριον. AL. Meidlin, Tochterlin B. Meysken oft dochterken GAL. Fillette ITAL. Fantina, zitella, tosa, bambolina, verginella H. Moca, mochacha
Puellus LUcil, puerulus Cic. pusio Cic. pupus Varroni. παιδίον, παιδάριον, παιδίσχοϛ Athenæo. παιδισχάριον. AL. Kindlin oder Kna'blin B. Kindeken oft knechtken GAL. Petit enfant ITAL. Putrino, fanciulino, garzonetto H. Mochacho
Puer a puritate. παῖϛ, χούροϛ. AL. Kind B. Kind GAL. Enfant, garcon ITAL. Putto, bambolino, fauciullo, toso, garzone H. Moco
Puer anniculus Varr. vnum natus annum. παῖϛ ἔτεοϛ αὐ τοετήϛ. AL. Ein jarig Kind B. Een Kindt van een jær GAL. Enfant d'vn an ITAL. Bambino d'vn anno H. Mochacho de vn anno
Puer abortiuus foetus abortiuus Suet. abortus Cicer. Exterricinius Festo huius generis est, quasi matre exterrita ante tempus natus. ἠλιτόμηνον Græci dicunt ἔχτρωμα, ἔχβολον Eurip. χύρμα ἀνεμιαῖον, ἂμβλωμα. AL. Ein Missgeburt, ein vnvoltragenes Kind B. Misdracht, Misbært, Misbore GAL. Auorton, ne auant terme ITAL. Nato innanzi al prefisso termine, creatura andata in male H. Criatura mal parida
Puer collactaneus qui pariter mammam suxit. σύντροφοϛ. AL. An einer Brust gesogen B. Dat eene Borst ghesogen heeft GAL. Enfant nourri de la mesme terre ou nourrice ITAL. Bambino allettato de la medesima mamma, o ensieme & di compagnia H. Ninno de la misma mama, o que iuntamente chupo la mama
Puer expositus proiectitius Plauto in publicum abiectus. ἔxθετοϛ, ἐχχείμενοϛ ποεῖϛ, Pausan, in Arcad. AL. Fundelkind B. Vondelinck GAL. Enfant expose ITAL. Bambino esposito o gittato alla ventura H. Enechada o deschada criatura
Puer lactens βρέφοϛ ἐπιμάστιον, νεογελέϛ Isæo, ἐπιμαστιδίον Polluci. AL. Seugend Kindlin B. Een suygende oft voester Kindt, soochlinck GAL. Enfant qui tette ITAL. Bambolo de la mamma o tetta H. Ninno que mama, mammon
Puer posthumus Cic. a morte patris natus. posthuma proles Virg. ὂyίγονοϛ. AL. Ein Kind nach seines Vatters tod geborn B. T'kint dat eerst gheboren wort nær zijns vaders doot GAL. L'enfant ne apres la mort de son pere ITAL. Figliuolo nato dopel padre morto H. Hijo nascido despues que su padre morio
Puer subditus Terent. subdititius Quintil. subditiuus Cæcilio, suppositus Iuuenali, supposititius Varroni, ὑποβολιμαῖοϛ Alexidi, ὑ πόβτητοϛ, ἀντάλλαγοϛ Menandro. AL. Ein Wechselbalg B. Een Wisselinck GAL. Enfant suppose ITAL. Postiecio, colto in iscambio H. Postizo
Puerpera λόxοϛ, τοχάϛ Eurip. λεxώ, λοxεία, ἀρτιτόμοϛ [ἀῤτιτόμοϛ]. AL. Kindbetterin B. Een vrouwe die van Kinde inne ligt, oft inde kræm is. GAL. Femme accouchee, gisante ITAL. Puerpera, dona di parto H. Muger que pario
Virago mulier moribus & filo corporis ad virum proxime accedens, ἀντι. ἀνειρα, ἀνδριζομένη, ἀῤῥενωπόσ: ἀῤῥενιχή Luciano. AL. Mannin B. Een handige rassche vrouwe, oft helleueghe GAL. Femme vertueuse & qui fait actes d'homme ITAL. Vna viragine, o dona gagliarda, & che tiene dell'huomo H. Muger que representa varon
Virgo παρθένοϛ, ἂνανδροϛ Sophocli. AL. Magd, Jungfraw B. Mæcht, jonckvrou GAL. Vierge, pucelle ITAL. Damigella vergine, puncella, pulcella & pulzella Bocc. H. Donzella
Virgo desponsa μελλόγαμοϛ Soph. ἐπίγαμοϛ Halicarn. τάλιϛ Callim. AL. Ein verheissene, zugesagte vermahlte Iungraw, oder Braut B. Verloofde mæcht, de bruyt GAL. L'espouse, vne vierge vouee a quelqu'vn, ou promise ITAL. La sposa, & nouiza Venetis H. Donzella prometida y desposada
Virgo exoleta ætatis prouectioris vitio vsui coniugij inepta & conceptioni inhabilis. παρηβηχεῖα, ἀμφήλικ. AL. Ein alte Iungfraw B. Een Lubcecksche mæcht, een oude ionckvrouwe GAL. Vieille vierge ITAL. Viergine gia vecchia H. Donzella vieja
Virgo immatura Suet. acerba Var. ὂμφακ. AL. Ein zarts Jungfrauwlein B. Een teer meysken GAL. Pucelle tresieune a marier ITAL. Virgine troppo letiosa & delicata Florent H. Donzella ninna, o pequenna para ser casada
Virgo nubilis Cic. viripotens Plaut. tempestiua Agell. matura viro Agell. tempestiua vino. Hor. matura thoro Stat. ἀχμαία, ω(ραῖα γάμου, ἐπίγαμοϛ Demosth. πρόϛ ἂνδρα ἐχπετήσιμοϛ, ἠῖ/θεοϛ Eustath. μογιζομένη AL. Ein mannbare oder zeitige vnnd volerwachsene Magd B. Een houbare, manbare, hylickbare mæcht oft vrijster GAL. Fille mariable, preste a marier ITAL. Fanciula da marito H. Donzella casadera
Virgo sororians Plaut. Fest. cui primum in tumorem attollere se incipiunt mammæ χυαμίζουσα Aristoph. AL. Ein junge Magd so erstlich die Brusten erwachsen B. Een mæcht dien de borstkens eerst wassen GAL. Ieune fille, a qui premierement croissent les tettins ITAL. Donzella o verginella a cui incomminciano le prime mamelle H. Donzella a quien commiencan las mamas
Senecio senex somnolentus iam affecta ætate, νύσταλοϛ, νυσταλογερόντιον. AL. Ein alter alber oder narr B. Een versuften ouden grieck GAL. Vn vieil reueur ITAL. Vn rechio matto H. El vielleco, o nescio
Senex γέρων, γηραιόϛ, πρεσβύτηϛ. AL. Ein alter man B. Een oude man GAL. Vieillard ITAL. Vecchio, veglio Petrarchæ H. Viejo.
DE INFAMIBVS.
CAP. XXVII.
ABACTOR Paulo, abigeus Vlpiano, qui pecoa abigit furtim? pascuis stabilisve, ἀπελάτηϛ. AL. Viehdieb B. Koedief, Peerden dief GAL. Larron de bestail ITAL. Ladrone o rubatore de bestie H. Ladron de bestias
Adulator Cicer. assentator Eid. palpo & palpator Plauto. χόλακ. AL. Ein Fuchssswentzer, oder Schmeichler, Halssstreichler, Flatthierer, Liebkoser, Federleser B. Een Vleyer, Pluymstrijcker, oft Vlæybacker GAL. Flatteur, flagorneur, amadoueur, patelin papelard ITAL. Adulatore H. Halaguenno, lisongero
Adulter Cicer. moechus Plauto, subsessor alieni matrimonij Val. Max μοιxόϛ, ἔφεδροϛ, ὁ τάϛ εὐνάϛ ὑποχλεπτόμενοϛ Sophoc. Domesticus hostis pudicitiæ. AL. Ein Ehebrecher B. Ouerspeelder, oft echtbreecker GAL. Adultere, paillard, ribaud marie ITAL. Adultero H. Adultero de casada
Aeruscator Agellio qui mendaciis, fallaciisque captat quæstum, qui malis artibus corradit pecuniam. AL. Der allenthalben Gelt auffnimpt, ein Lieger vnd Trieger B. Een truggelær GAL. Vn pipeur, vn abuseur de gents, vn afftonteur ITAL. Affrontatore, che busca denari con grand' astutia H. Affrentador, que busca dineros por todas partes
Aleator cic. aleo Festo. χυβευτήϛ, τρημαστίχτηϛ Hesych. a punctis, quibus distinguitur alea τρηματίαϛ Eustath. σχιραφιώτηϛ, σχιραφευτήϛ. AL. Ein Wurffelspieler B. Ein dobbelær, oft tuyscher GAL. Ioueur ordinaire ITAL. Chi giuoca alli daddi H. Iuegador con dados
Aleator improbus & præuaricator βαμολόxοϛ Suidæ, & χόβαλοϛ, quasi ὁ χοῶν χαἰ δεινόϛ περἰ τό βάλλειν ἢ τοι παίζειν τοῖϛ πέσσοιϛ. AL. Vnrechter Spieler B. Botter ITAL. Barro. Vide infra in Circumscriptor
Ardelio Mart. Homo inquies. πολυπράγμων. AL. Hans in allen Gassen B. Een albedrijf, albeschick, tantefeere, onrust, roervinck, albedille, rumoermeester GAL. Fretillon, tant d'affaire, qui de tout se mesle ITAL. Huomo inquieto che vorrebbe far d'ogni cosa H. Hombre ligero, sin holgauca
Aretalogus Suet Garrulus virtutis ostentator. ἀρεταλόγοϛ, μομποῤῥήμων, πομπαστήϛ, χεμπολήχυθοϛ Aristoph. AL. Ein Schwatzer, Rhumer der Tugend B. Ein swetser, oft bolderær GAL. Grand menteur, ou vanteur ITAL. Auantatore, cianciatore, cicatatore H. Hablador vano Hacratione ab ἀρετή sit Aretalogus: an potius ὁ ἀρετά λέγων qui fabularum acromatumque narratione grata auribus obrepit. AL. Ein Brillenreisser B. Een schooncoutere, een schoonpræt GAL. Vn beau & doux parleur ITAL. Che racconta delle nouelle, & baie. H. Componedor de nouelas fingidas
Blataro vaniloquus. χοπρολόγοϛ a balando fortassis, tametsi Varro lib. 3 pro flagrionibus sumpsisse videatur AL. Ein vnnutzer Schwatzer B. Een sabberær, taterær, labberær GAL. Lauguard, babillard ITAL. Lenguto, baboino H. Que dize mucho, pero quasi toda menteria
Barathro qui in gulæ barathrum absumit patrimonium. gurges & vorago patrimonij Cic. decoctor Eid. nepos Horat. Plin. lurco. Suet. asotus Cicer. euersor Caio Iur. quod eucrtat & dilapidet
patrimonium heluo Cic. quod intemperanter bona sua comedit atque eluit. Verrij testimonio. conturbator macelli Mart. popino Suet. HOrat. prodigus Cicer. φυράτηϛ, ἂσωτοϛ, xρεωχόποϛ. AL. Ein Schlemmer, Prasser, ein Zechbruder B. Een doorbrenger, een slampamper, een banckboeue, een slemmer, een brasser, een dopmæcker GAL. Prodigue, saffranier, fol despendenr de biens, geurmand, garganton ITAL. Prodigo, mangiatore de suoi beni, buon compagno H. Prodigo, gastador
Blatero Agellio, a blaterando, siue, quod idem est, blatiendo. lingulaca Plauto, linguax Agell. locutuleius Eid. Aius locutius Bud futilis, Terent. στώμυλοϛ, ἀδολέxηϛ, ἀxαλίνωτοϛ, ἀθυρόγλωσσοϛ Eurip. ἀπύλωτον ἔxων στόμα Aristoph. φλυαρόϛ, ἀχριτόμυθοϛ Homer. χόπιϛ, στομοδόχοϛ, χόβαλοϛ, βαττολόγοϛ, δημοχόποϛ, ἀπεραντολόγοϛ, λαλόϛ, ἀμετροεπήϛ Hom, φλόναφοϛ. AL. Schwetzmaul, Krumschnabel, Bluderer B. Langetonge clapper, wt ende in clapper GAL. Cacqueteur, babillard, baguenaudier, bauard ITAL. Ciarlatore, cianciatore, cicacalatore H. Hablador grande, de vanidad
Calumniator cicer. qui falsum crimen intentat. συχοφάντηϛ, διαβολόϛ. Ein lesteret. B. Lasterær GAL. Calomniateur ITAL. Calumniatore H. Falso accusador
Catillo siue catilio Festo, liguritor, ἀπό τού λιγυρού, quod cum fastidio suauiores escas delibet. cupes Plaut. catianum palatum prouerbij specie. λιxνόϛ, τένθηϛ Athenæo, ὑγρόϛ AL. Schleckmaul Schlemmer B. Leckerbeetken, slocker, schortellecker, een leckeren boeue, leckplateel Flandris GAL. Lecheplat, friand, friole, frigalet, lecheur de plat, gourmand ITAL. Goloso. vide infra in Gluto H. Goloso. vide infra in Gluto
Carnifex Cic. tortot Cic. Horat. δημόχοινοϛ Isocrati, ἀνδραγxόϛ Suidæ, δήμιοϛ, βασανιστήϛ. AL. Nachrichter, Hencker, Scholderer B. Beul, scherprichter, hangman GAL. Tollart, eo quod e viuis tollat, bourreau ITAL. Carnifice, boia H. Verdugo, sayon
Circulator Celso, qui populo ricatim circumiens verborum fumos vendit. vide supra in Medicus circumforaneus
Circumscriptor Cicer. qui quauis ratione perfraudem priuat & emungit aliquem rebus suis. ἀπατεὼν, χόβαλοϛ. AL. Ein Bescheisser in allerley wegen B. Een bybrenger, een loos mensche, botter. GAL. Trompeur surpreneur. ITAL. Vccellatore, ingannatore H. Engannador
Conflator figurati æris Theod. AL. Geltbrecher, Muntzschmeltzer B. Geltbreecker, muntsmelter GAL. Fondeur de monnoye ITAL. Che gietta della moneda H. Que haze la moneda
Coprophorus qui exonerat latrinas fæcibus. χοπροφόροϛ, χοπραγωγόϛ. AL. Scheissheuser Raumer, oder Feger B. Beersteecker, cen bruytleyder GAL. Nettoyeur de retraits ITAL. Che monda li necessari H. Que purga y alimpa las priuadas o necessarias
Curruca Iuuen. qui natos e moecha vxore liberos pro suis legit imisque educat, ad modum currucæ auiculæ, quæ pro suis enutrit cuculi pullo. AL. Ein Cornut, een Becfotuth B. Een hannen, Ian ligt achter, een goede Ian vær, die de hoornen draget GAL. Iean, coquu ITAL. Cornuto, becco, che porte le corna H. Cuernudo, que træ los cuernos
Delator Cicer. quadruplatot Eid. sycophanta Plauto. συχοφάντηϛ, συχαστήϛ, λωβητήρ ἐνδειχτήϛ, ἐργολάβοϛ φιλεγηλήμων. AL. Ambringer, Verrether, Anklager, Kalthans B. Aenbrenger, beclapper, schuymer, ouerdragher GAL. Delateus, accuseur, mouschard, mousche ITAL. Delatore, accusatore, mosca H. Accusador malsin. Proprie tamen Quadruplator erat, teste Asconio, qui grauioribus vsuris foenerantes accusabat, & poena lege constituta in quadruplum condemnari curabat
Depeculator Cicer. quipublicum aliquid furto tollit, συλητήϛ AL. Rauber B. Roouer, blawesacksdief GAL. Pilleur
Directarij Vlpiano, qui in aliena coenacula furandi animo & malefico se dirigunt: quamquam in vulgatis codicibus etiam dioetarij ijdem nominentur, a dioetis, id est, coenaculis, sed prior lectio probatur mihi magis. τοιxοβάται possunt & ἐπεισπηδηταί dici, ab insultu. & θυρεπαvοίχται voce Lærtiana, quasi effractores forium. AL. Ein Steiger B. Huysenbeclimmers, winckelbreeckers, dieuen by nachte GAL. Larrons de nuit ITAL. Ladri di notte H. Ladrones de noche
Ebriosus Cicer, bibax Agell. bibulus, potor Horat. μέθυσοϛ, οἰνόφλυκ, οἰνοχάγxλανοϛ, οἰνεπίπαϛ, οἰνόληπτοϛ. AL. Versoffener Mensch, ein Schlucker, ein grosser Sauffer, voller Zapff B. Bierbuys, dronckært, wijnsuyper GAL. Yurongne, subiect au vin, grand buueur, bon biberon ITAL. Imbriaco, gran beuitore H. Embriago, boracho
Effractor Digest. qui fores vi effringit rapiendi causa. θυρεπανοίχτηϛ, ἐπεισπηδητήϛ. AL. Hausssturmer, der die Thuren auff bricht, Einbrecher B. Inbreecker, deuren oploper GAL. Briseur d'huis. ITAL. Che rompe le porte per rubare H. Quebrantadore de puertas para hurtar
Emissarius Cicer. Calumniator submissus & subornatus, qui secreta indaget aliena. πευθήν AL. Ein Aussspeher, ein Suchhund B. Een vernemer, verclicker, oft wthælder GAL. Vne espie, ou escoute ITAL. Spia, che si manda qua & la H. Atalayador
Epicureus voluptarius homo Cicer. Epicuri de grege porcus Horatio, Phæax Horat. a Phæacum voluptaria vita. ἐπιχούρειοϛ, ἡδονιχόϛ Cebeti, ἡδυπαθήϛ Athenæo, ἀβροδίαιτοϛ, τρυφητήϛ, τρυφερόβιοϛ, ἀβροβιοϛ Dionysio φαίακ AL. Leckerbissen Fresser, der sich zur zeitlichen Wollust gar begibt B. Lammekens leuen, een wellust soeoker, die zijns herten genoechte soeckt, sachtleuen, gemackelijck leuen GAL. Voluptueux adonne aux plaisirs mondains, Rogier bon temps ITAL. Huomo dedito a piaceri, huomo voluptuoso H. El hombre que toma suplazer en su vida
Erro Vlpiano, πλανήτηϛ vagus Col. πλάνηϛ. AL. Bachant, Vagant, Landtstreicher B. Lantlooper GAL. Rodeur, courreur, vagabond ITAL. Vagabondo, romito H. El que anda veendo todas las tierras
Exoletus Cicer. Scortum masculum iam adultius ἔκωροϛ, velut ὁ παρηχμηχὼϛ χαἰ ἔκω τῆϛ ω(/ραϛ.
Exsul Cicer. extor is Liuio. φυγάϛ, ἔχδημοϛ, ἔκοροϛ, ἀπόδημοϛ. AL. Vandit, oder vertribner B. Een ballinck GAL. Banni ITAL. Bannito foruscito H. Desterrado, bandolero
Falsarius Sueton, qui scripta publicæ falsisicat. πλαστογράφοϛ Cyrillo, yευδογράφοϛ AL. Felscher der Schrifft, ein falscher Lehrer B. Verualscher der schriftueren GAL. Faulsaire ITAL. Falfario che falschifica la scrittura H. El que falsa le cscrittura
Fur Cicer. Lauernio, a Lauerna dea, cuius tutelæ permittebant se fures. trium literarum home Plauto, & dormitator, quod interdius dormiat, vt noctu ad furandum euigilet. sic ἡμεροχοιτόϛ Hesiod. φῶρ, χλέπτηϛ ἀρxίχλωy μονοβαίαϛ, quod solus absque arbitro eat. χικάληϛ Hesych. φηλήτηϛ. AL. Dieb B. Dief GAL. Larron ITAL. Ladrone H. Ladron
Furcifer Cicer. proprie seruus, qui ob maleficia furcam, cui alligatus erat, circum vicinam gestabat, vt flagitij manifetus fieret. τριπέδων Eustath. νωτόπληκ Pherecydi σταυροφόροϛ AL. Galgenschwenckel, Lotterbub, Galgenswerth, Bub, Vnflat B. Galgenstrick, galge, galghen æs, velut dignus qui in cruce pascat coruos deuchniet, onueriæt GAL. Vaultneant, pendart, pendereau ITAL. Furfante, poltrone impicato H. Galog enhorcado, vellacon
Ganeo Varr. accipitur & Nonio, vt idem sit qui popino Horat. cui vitæ modulus est culina vt Varronis verbis vtar τένθηϛ AL. Schlemmer De quo in Baratho supra. Sumitur & a Cicerone pro Scortatore, & qui lupas popularis libidinis nundinas frequentat. πόρ νοϛ, πορνοχόποϛ, πειώληϛ. AL. Hurer, Hurenwirt, Hurensuhrer B. Hoeriagher, Venus iancker, bordeelbrocke, hurenweert, bordelhouder GAL. Paillard bordelier ITAL. Bordelliere, bor dellaro, putaniere, fornicatore H. Putannero, el que anda a putas
Gluto Persio, manduco Plauto, manducus Eidem. mando Varr. cdax Cicer. tempestas, barathrumque macelli Horatio. λαιμαργόϛ, φαγόϛ, ἀδδηφάγοϛ, λαφύχτηϛ, λίxνοϛ, λιxνοτένθηϛ, βδελλολάρυγκ Cratino, στομόλεθροϛ λαρύστιοϛ Suidæ. γαστερόπληκEustath. ποντοφάγυγκ, γάστριϛ, λεβητοxάρων Cercidæ, quod sit alter veluti Charon eduliorum in lebetibus excoctorum. μεσσηγυδορποxέστηϛ Hipponacti, quod præ voracitate nimia cogatur sæpe alui onus excludere. δαιτῶν ἀπολυμαντήρ Hom. σίφωνHesych. γαστρόϛ ἀγρατήϛ Aeliæno, λιμβόϛ Moschopulo. AL. Ein grawsamer Fresser, Frasz, Schlemmer, Dempffer, Schlucker B. Een vræt, slocker, slemmer, demper, een drybuych GAL. Glouton, bauffreur, gourmand, glout, goulu, grand mascheur ou mangeur ITAL. Goloso, ch’ingiotisce molta voba, che mangia per tre H. Comilon, comedor, gloton, tragon, garganton
Hariolus Cicer. Terent. diuinus, Cic. μάντιϛ. AL. Warsager, Weissager B. Wærseggher GAL. Diuin ITAL. Indenino H. Adeuino
Homicida Fabio, percussor Cicer. φονεὐϛ, ἀνδραφόνοϛ, σφαγεὐϛ, ἀνδροχτονοϛ Hesych. χνηστήρ Eidem. AL. Todischleger, Mo der B. Dootslagher, moordenær GAL. Meurtrier, homicide ITAL. Homicida, vccisore, micidiale Petrar H. Homiziano que mata hombre
Impostor Vlpiano, ἀπατηλόϛ, φῆλοϛ, ἀπατεών, χαχούργοϛ, ἀνδραχάβαλεϛ, ἠ περοπεύϛ Hom. φένακ AL. Verfuhrer, Betrieger B. Een seurder een leurder, een beuselær GAL. Pipeur ITAL. Barro, ingannatore H. Enganador, burlador
Incendiarius Fab. ἐμπρηστήϛ AL. Brenner, Fewer eintleger B. Brantstichter, moortbrander GAL. Boutefeu ITAL. Incendiario, buta fuoco H. El que pone o echa huego
Incestus Plin. incestuosus, incestu pollutus. μιαρόϛ, εναγὼϛ, ἀποτρόπαιοϛ. qui necessaris sanguine iunctis, aut religioni operatus stuprum offert. AL. Der Blutschandt begangen hat B. Die met eene van zijn mæchschap te doene heeft ghehadt GAL. Pollu de paillardise auec vn de sa parente ITAL. Ch’ha vsato con qualchaduna di suo parentado H. Ayuntado con su parienta
Lamia λαμία Dion. Malefica mulier, quæ & volatica antiquitus dicebatur, teste Festo, & strix. στρἰκ, στρίγλοϛ Hesych. Lego autem versus
apud Festum corruptos hoc pacto.
σύρνια πομπεύου νυχτίνομα, στρίγγα ταλαόν.
ὂρνιν ἀνώννμον ἐκέλα ω)χυπόρονϛ ἐπἰ νῆαϛ. idest.
Syrnia noctiua ableges volucremque sinistram, Feralem striga veliuolis immitte carinis.s
AL. Hex B. Toueresse, heex, vandoyle GAL. Vaudoise, sorciere ITAL. Iannara, strea, striga, maga, fattureia H. Bruxa
Lapidator Cic. qui saxis aliquem impetit. λιθοβόχοϛ Thucyd. AL. Stelniger oder Steinwerffer B. Steenworper GAL. Rueur de pierres ITAL. Che tria a sassi H. Elque echa piedras
Latro Cic. grassator Plin. σίνιϛ, ληστήϛ, ὁδοιδόχοϛ Suidæ, ὁδουρὀϛ Soph. AL. Straszenrauber B. Strætschender, afsetter, snaphæn, strætroouer GAL. Larron, destrousseur de gens, assassin ITAL. Assassino, ladrone H. Ladron
Lena Vip. stupri sequestra Apul conciliatrix Plauto. μισθώτρια Lysiæ. μαυλίστρια πυγοστόλοϛ. AL. Hurenwirtin, Kuppelerin B. Goppelersse, hoerenweerdinne GAL. Maquerelle ITAL. Ruffiana H. La huespada de las putas, rofiana
Leno Horatio, stupri aibiter, productor, qui virgines conciliat ad stuprum μάστροποϛ, προαγαγόϛ, & προαγωγεύϛ, quiliberam personam ad quæstum exponit μαυλιστήϛ, πορνοβοσχόϛ. AL. Hurenwirth, Kuppler, Hurenfuhrer B. Hoerenweert, coppelær, roffiæn GAL. Maquereau, bordelier ITAL. Roffiano, polastriero Boccat. porta polastri Venet H. Alchuete de turpes amores
Lucifuga & lucifugus Senecæ & Apuleio, natura contrarius, qui luce dormit, noctu vigilat. vespertilio iuriscon isltis dicitur quod exacto iam diei curriculo sub noctem, vespertilionis in morem prorepat. λυxνόβιοϛ. AL. Der das Liecht fleucht vnd hasset B. Een nachtreaue, oft dachflaper GAL. Qui fuit ou hait la lumiere ITAL. Che fuye la luce, che dorme di giorno & di notte camina H. Elque anda de noche, y de dia dorme, o no se dexa veer
Mango Fab. plagiarius Cailistr. qui liberum hominem emit, rapit & rendit. σωματέμποροϛ AL. Menschendieb, Entfuhrer eins freygebornen Menschens, Kindeldieb B. Die kinderen steelen ende veruoreren, oft verleyden GAL. Larron & maquignon des enfans, ou serfs ITAL. Rubbatore & marcante de fanciulli, o schiaui H. P egonero que vende Christianos por esclauos. Hinc Plagiarum vocat Martialis furem suorumliberorum, quos tanquam liberos sibi vendicabas
Menticularius Festo. zonarius sector Plauto. crumeniseca nonnullis, qui in conferta turba marsupiis manum iniicit & aut secat aut inanit. βαλαχτιοτόμοϛ. AL. Taschenraumer, Benetel oder Seckel Dieb B. Borsesnijder GAL. Coupebourse coupeur de bourses ITAL. Tagliaborse H. Ladron cortabolsas. Vide Saccularius Mendicus Cit. πτωxόϛ, μολοβρόϛ Hom. ἀγυότηϛ, ἂxην Eustat: ἀλήτηϛ Epigr. ἀλήμων Epigr. AL. Better B. Een bedelær, oft goyman GAL. Belistre, mendiant ITAL. Mendico H. Mendigo
Meretrix Terent. scortum Cic ἀπό τού σχαίρειν id est, a crissando, teste Don. nonaria Persio, eo quod non nisi a nona hora scortis liceret prostare, ne onsuetæ exercitationes mane a iunentute omitterentur, vt Annæus Cornutus annotas Lupa Tertull. diobolare prostibulum Petronio, & Plauto. πόρνη, πορεύτρια Aristoph. ἑταῖρα, ἀφροδίτηϛ πῶλοϛ Ebulo. χασωρίν Hypponacti, χασαβάϛ βάσαρα Lycoph βορβορόπη Hipponacti χαμαιτύπη Menandro, σποδησιλαύρα, xαλχιδίτιϛ Suidæ, quod æreolo meteret AL. Ein Balg, ein offentliche Hur, ein geineine Metz, Gelthur B. Hoere, lichke vrouwe, een vrouwe die int leuen sit, een strætvercken GAL. Putain, paillarde ITAL. Putana, lupa Petr. putaffacciata Petr. ribalda H. Puta, Puta publica de burdel
Meritorius puer Cic. pathicus Iuuen cinædus Catul. atamitus Ciet præcisus Senecæ. χαπαπύγων, πόρνοϛ, μαλαχόϛ, λαχόπρωχτοϛ, νυσονίπττχϛ Hesych βάπαλοϛ Harpocrationi, χόναιδοϛ, αἰxρούργοϛ, yάλυκ Maximo Gram. a yάλη, ἢτοι αἰδοῖον, παxητίαϛ, χυσίαϛ Hesych. βαλανοβόροϛ, ἀσελγήϛ, λασιτόϛ Hesych. θεόδωροϛ Aristoph. ἱππόπορνοϛ ἑταιριχὼϛ [ἑταιρῖχὼϛ], θηλυδριάϛ ἐχτεθλχυμένοϛ, λαιχαστήϛ Aristoph. ITAL. Bardascia, bagascia, piuo, surbo H. Puto, vellaquillo
Monetæ adulterator Theodos. paracharacta Theod. cod. Monetæ falsæ reus. παραxαράχτηϛ, παράσηαμοϛ. AL. Der falsch Gelt muntzet B. Valsche munter, oft valsche muntslænder GAL. Faulsier de monoye, faulx monnoyeur ITAL. Che fa moneta falsa H. bate o haze monedas falsas
Morio Mart fatuus, qui principum in delitiis est μωρόϛ AL. Ein Hof Narr, Thor, naturlicher Narr B. Een dwæs, nar, sotte GAL. Fol ITAL. Matto, folle, pazzo, sciocchone, busone H. Loco bouo, bufon
Mulierarius Capitolino, muliero sus Cic. γυναιμανήϛ Hom θηλυμανήϛ, γυναιχοφίλαϛ Theoc. AL. Ein Frawen menn, Weibersuchtig B. Vrousieck, een vrouwen man GAL. Homme trop adonne aux femmes ITAL. Huomo che ama multo le donne H. Hombre que quiere bien a las mugeres
Nebulo Cicer. Terent. proprie qui nebulam mendaciis obtendit. tenebrio, semissis homo, vatinio apud Ciceronem, quisquiliæ Cic. nihili homo, lucifuga. τρικώληϛ Eustath τριοβολιμαῖοϛ Suid. vt trioboli homo Plauto, συρφετώδηϛ, ἐκίτηλοϛ, vt vappa Hor. ἀλιτήριοϛ, σιτόχουροϛ Menandro vt frugiperda, & fruges consumere natus Horat, ἀλάστωο Demosth. τρίσχατάρατοϛ, τρισχαταπτυστόϛ AL. Ein nichtiger mensch, ein Lotterbub, Lecker B. Een ghuyt, boeue, rabaut, scharluy, schudde, cockijn, fielt, netboeue, t’schuym van de boeuen GAL. Pendart, fourrage des corbeaux, coquin, garnement, trueant ITAL. Furbo, furfante, poltronello H. Vellacon, horcado
Nugator Plauto, gerro Terentio, qui meras fundit nugas. ἀδολεσxήϛ, λαπιστήϛ, χρούνοϛ xυτρολήραιοϛ Aristoph. περισσολόγοϛ. AL. Ein Schwetzer, ein Luguer, ein Mehrlenerzehier, Brillenressel B. Een beuselær, clappært, een leugenær, die de gansen can preecken, oft wat can wijs oft dienst mæcken GAL. Raconteur de fables de sornettes, gabeur, bailleur de bons tours, baueur. ITAL. Nugatore, che vende delle cianle, che da la baia, canta in banco H. Que desuaria en vanas palabras
Pædico pædicator, pæderastes, pullopremo, vel pullopremus. puerarius. παιδεραστήϛ, παιδέρωϛ Teleclidi, χαλοποδιώχτηϛ, πυγιστήϛ, παιδοφίληϛ.
Pantomimus Senecæ, qui fracto corporis motu, turpique gesticulatione quasuis actiones repræsentat, ab omnifaria imitatione indito nomine. παντομίμοϛ.
Parasitus Cicer. Terent. Gnatho Terent. assecla mensarum Cic. παράσιτοϛ, λοπαδαγxόνηϛ siue λοπαδάxνηϛ Eubolo, velut gurges & pernicies sartaginum. yωμοχόλακ Philemoni yωμοχόλαφοϛ Diphilo, quod offulas abliguriat. ηοσσοτράπεζοϛ Suidæ, quasi teredo mensarum. τράπεζολοιxόϛ & χνισσολοιxόϛ, quod nidorem e dapibus surgentem auidis faucibus hauriat. τραπεζοχόροϛ, ταγηνορνιθοτήραϛ Suidæ, χοιλιόδουλοϛ Athenæo, quod ventre metiatur felicitatem. ενθεσίδουλοϛ Athen. velut buccearum mancipium. συγχατανευσιφάγοϛ Crateti, quod ad nutum loquatur, vt mauducet. θυράπακ Eustatio, quod alienis foribus insidietur: χόλακ τραπέζηϛ Herodiano. AL. Ein Tellerschlecker, Schmarotzer, Suppenfresser B. Een pannelecker, een schuyfelær, smorotser, telioorlecker, die metten brootcant spreeckt, schuyfelschappraye GAL. Vn patelin, vn jacquet, qui suit les lopins ITAL. Parasito H. Truchan per cosa de comer
Parricida Cic. antiquis dicebatur, qu liberum hominem dolo sciens necarat. φονεὐϛ, μιαιφόνοϛ. AL. Todtschlager B. Moorder, dootslagher GAL. Meurtrier ITAL. Mecidiale, omicida H. Hombre que nata otro hombre
Accipitur & pro parenticida quo vocabulo Plautus vtitur, quiparentem aut necessarium occiderit. πατραλοίαϛ, ἀλάστωρ, πατρεφόντηϛ, πατροχτόνοϛ Sophocl. πάτροτύπτηϛ, Isæo, μητραλοίαϛ, μητροφόνοϛ Platoni, μητροφόντουϛ Soph. AL. Der Vatter oder Mutter todtet B. Die vader oft moeder doot oft nederslæt GAL. Qui a rue pere ou mere, ou quelqu’vn de ses parents ITAL. Ch’ha ammazzato o patre, o madre, o qualcaduno de suoi parenti H. El que mata o padre, o madre
Periurus ἐπίορχοϛ. AL. Meineidig, Eidbruchig B. Meyneedich, die einem eedt breckt ende valscht GAL. Pariure, qui a faulse son serment ITAL. Periuro, che da falso testimonio H. Periuro
Pirata Cicer. vnde archipirata apud Ciceronem pro principe piratarum. Prædo. Cic. πειράτηϛ. AL. Meerrauber, Schiffrauber B. Een zeeroouer GAL. Pirate, escumeur de mer ITAL. Pirata, corsaro H. Cossario, corsario, ladron en mar
præmiatores Nonio, Prædones, quibus quicquid ab hoste dicto rapitur in præmium cedit, quos nostra tempestas bellis famosa vocat Vrybuyters.
Proditor Cicer. προδότηϛ. AL. Verrether B. Verrader GAL. Traistre ITAL. Traditore H. Traidor
Pythonici spiritu fatidico correpti. πυθωνιχοἰ, πύθωνεϛ Plutarch. στερνομάντειϛ Sophocli, ἐγγαστριμύθοι Aristoph. ἐγγαστρῖται, εὐρυχλείται ARistoph. Ventriloqui, quod clauso ore per ventrem sermonem edere viderentur, Galeno teste. AL. Die ausz den Teuffel weiszsagen B. Beseten en dolle lieden die wærseggen door den duyuel GAL. Qui prophetisent ou deuinent par le diable qui est en eux ITAL. Chi prophetizano o indouinano per il diauolo decui sono inspiritati H. Enspiritados o demoniacos adeuinadores
Receptator Cic. & receptor, qui fures latronesque recipit, & eorum furta occultat. AL. Der Rauber vnd Morder auffenhelt vnnd beherberget B. Een heeler, ænhouder, een dieuen en schelmen weert GAL. Recelleur de larrons & meschants ITAL. Che loggia e ladroni & assassini H. Encubridor de hurtos
Redemptor causarum Vlpian. Quadruplator & alienæ litis interceptor.
Saccularij Vlpiano, qui malefica magicaque ratione credebantur crumenas incantare, occultisque artibus pecuniam interuertere, qua infamia laborat apud nos circumforanea ista semperque incertis sedibus
palabunda gens, quæ Aegyptiacam ementito nomine ses fert. AL. Seckeldieb. vide in Manticularius.
Saccularij Asconio sunt, qui publicam pecuniam inuolarunt abstuleruntque. peculatores. Cicer. τῶν δημοσίων χλέπται. AL. Kistenfeger B. Blæuwe sackmeeters, die de stadt beroouen, en hær metten gelde vande ghemeyne stadt besmetten GAL. Qui desrobent l’argent de la republique ITAL. Chi rubbano la republica H. Ladrones de las rentas del rey
Sacrilegus Cicer. ἱερόσυλοϛ, θυάρ πακ Hesychio. AL. Kirchen dieb, ein Kelch dieb B. En kelckdief, een kerckroouer GAL. Larron des choses sacrees ITAL. Sacrilego H. Ladron que hurta lo sagrado
Saga Cice. venesica Eidem. pharmaceutria, quæ sacris quibusdem aut amatorio poculo mentem amatoris peruertit. & Bustuaria, vt Græci τυμβάϛ, quod in monumentis versetur, & mortuorum cadauera mutilet. φαρμαχευτρία, φαρμαχἰϛ, θετταλίϛ. AL. Ein zauberin Hex, ein Wettermacherin B. Weetmæckster, een toneresse GAL. Vne sorciere, deuineresse ITAL. Incantatrice, striga H. Adeuinadera, bruxa
Samniones vel potius sanniones, a sanna, quiere distorto aliis illisdunt. βωμολόγοι, μωχοί. vel qui in scena dementant homines illudendo. AL. Die Narren beym Spiel, Brillenreisser, Possenreisser, so die Zuseher schier zu Narren machen, Speyvogel B. Spot oft speckvogels, lauuytgeuers, de sinnekens in een spel GAL. Mocqueurs, les fols au ieu ITAL. Scricciatori, li pazzi o mattinelle comedie, izani Ven H. Mofodores, escarnidores
Sannarum autem tria sunt genera: (vt id obiter hîc addatur) Ciconiam manu significare: quod fit, vgi quis infamem mediumve digitum ostentat, velut eiconiæ rostrum exprimens. B. Met vingeren wijsen, oft de guych na steecken Holland aut auriculas asini imitari B. Die esels ooren mæcken ofc setten, de toot setten, Holland, ant linguam sitientis canis æmulari B. De tonghe wttrecken, oft na steecken. quorum memlinit Persius prima Satyra
Scurra cicer. qui risum ab audientibus captat, nulla verecundia aut dignitatis habita ratione. xλευαστήϛ σχώπτηϛ, γελοιάστηϛ, Basilio. AL. Lotter, Speyvogel B. Een schamper, Spotvogel, oft specvogel GAL. Plaisant deuiseur, iaseur, bouffon ITAL. Butlatore, buffone. H. Borlador, truhan, que haze reer los que lo veen
Sicarius Cicero. subsessor, Seruio teste, qui in insidiis delitescit, vt incautos trucidet. carnifex Liuio. σίνιϛ ληστήϛ. latro Innenali. AL. Morder B. Moordenær GAL. Meurtrier, brigand, voleur ITAL. Assasino H. Que mata el otro segretamente
Sordidus Cic. cumini sector, χυμινοπριστήϛ, ῥυπαρόϛ, φειδόϛ θυμβρεπίδειπνοϛ Aristoph. συχοτραγίδηϛ Archilocho & Hipponac μυσάλμηϛ siue μυσάλμηϛ Eustath. χραδοφάγοϛ, χἰμβικ, λιμόϛ Eustath. λιμοχίμβικ, γλισxρόϛ, μυχόνιοϛ Cratino.φειδωλόϛ. AL. Karg, ein karger Mensch, Hundisch B. Honts, gorre, karich, nauwe siende GAL. Chiche ITAL. Sordido misero come vn pedocchio H. Auaricioso, mesquino
Sortilegus Cicer. qui ductis sortibus futura in vitas prædicendo, quæstum per mendacia factitat xρησμωδόϛ. AL. Ein Lachszner, Lesser, abontursager B. Een fortuynsegget, oft leser GAL. Qui endeuine les auentures des hommes par sort ITAL. Sortilego, ch’indouina par sorti le venture de gli huomini H. A deuino por suertes
Stigmatias Cic. literatus Plauto, inscriptus Plin. stigrnaticus Cic. rt alij legunt, stigmosus Plin. Iun. cui inusta est nota. notis compunctus Cic. στιγματίαϛ, στίγων, ῥαxίτηϛ Sophoc. AL. Mit einem Brandzeichen oder Brandmal gezeichner B. Gebrantteeckent GAL. Flatre ITAL. Seguato col fuoco H. Que tiene sennales quemados en la cara
Susurro μυθητήϛ, στασιαστήϛ, qui occultis sug gestionibus alicuius famam traducit. AL. ein Ohtenblaser B. Een insteecker, oorblaset, preutelær GAL. Maraut, barboteur ITAL. Incitatore, marmoratore, susurrono H. Mormorador
Testamentarius Cicer. Adulterator testameti. ῥαδιούγοϛ AL. Gemachfelscher, ein felscher der Erbgemachteo B. Verualscher van testamenten GAL. Faulsaire des testaments ITAL. Falsario de testamenti H. Albacca de testamento
Thraso miles glorio sus Plauto. χαπνοπώληϛ, ἀλάζων, θρασὐϛ, ῥαxιστήϛ. Theopompo, ἀρεταλόγοϛ, λαπίθηϛ Eustath αὐxηματίαϛ. AL. Ein Schnarcher, hoffertiger Kautz B. Een pocher, een snorcker, stuyter, stuytvos, pofblaser GAL. Vn vanteur, presomptueux ITAL. Presontuoso, ardito nel parlare H. Soldado presumidor, que dize las guerras de los Moros
Vecticularius Festo, qui vectibus alienos parietes furandi gratia moinur. effractor Paulo. τοιxορύχτηϛ, τοιxώρυxοϛ, τοιxοδιφήτωρ, θυρεπαvοίχτηϛ dici posset etiam vocabulo Lærtiano. AL. Een nachtdieb, oder hauszstutmer B. Een nachtdief, oft kneuelær GAL. Larron de nuit ITAL. Ladrone di notte H. Ladron de noche
Venalitius Cic. venalitiarius Vlp. qui seruitia venundat & compavat, ἀνδραποδιστήϛ, ἀνδραποδώνχϛ Aristoph. ἀνδραπο δοxάπηλοϛ. AL. Verkauffer leibeigner Leuten B. Slauencooper
Veneficus Cicer. τερθρεὐϛ, φαρμαχεὐϛ, φαρμαχόϛ, μάγοϛ Sophocli, χραδησίτηϛ. AL. Zauberet B. Touerær, touenær GAL. Sorcier, magicien ITAL. Venefico mago, magico, necromante H. Que haze hecizos
Veneficus Plinio, venenarius Suet. φαρμαχόϛ, φαρμαχοποιόϛ. AL.
Vergiffter der einen vergifft. B. Vergheuer, oft vergifter, hoc est, qui venena tum poculum ministrat GAL. Empoisonneur ITAL. Anuelenatore H. Que mara con yeruas, emponconero
Veterator Terent. Subdolus impostor, & astutia vetere extritus. πανούργοϛ, χρόνιπποϛ Aristoph. ἀνδραχόβαλοϛ Hesychio. χόβαλοϛ, χέρχωy Demosth. παιπάλημα χερχώπειον Synes. AL. Ein alter Schalck, alter Aff, arglistig geschwind B. Een oude ende doortrocken vos, een schalck, een leep oft loos vosken, cen arghe listige boeue, een groot practisijn GAL. Vieil routier, sin, cauteleux ITAL. Astuto, volpe vecchia, prattico, sotile H. Engannoso, inuiejecido en su arte
Virosa mulier Lucillio, libidinosa, pruriens, viri appetens φίλανδροϛ Plat. ἀνδρεράστρια Comico, μύχλοϛ, ὀxευτιχή, λάγνοϛ, μοιxεύτρια. Plat. AL. Ein geyle Frauw, Vppige, Vnkensche, Hitzige B. Een heete, ritsche teeue, oft man siecke vrouwe GAL. Femme impudicque, adonnee a paillardise ITAL. Donna calda di natura H. Muger que no puediera estar sin varon, o sin ser casada
Vitiligator Cat. concinnator litium Vlpiano. qui cauillis lites in longum trahit. xρατήρ διχῶν.
Vsurarius, vel rectius foenerator Cic. danista Plauto δανειστήϛ, τοχιστήϛ, τοχογλύφοϛ. xρεωστήϛ, xρηστήϛ Aristoph. ὀβολοστάτηϛ. AL. Ein Wucherer B. Woeckenær, oft lombært GAL. Vsurier ITAL. Vsurario, vsuriere H. Logrero, renouero
Vxorius Virgil. nimium obnoxius & deditus vxori γύνανδροϛ, μάλθων Suidæ. σαλμαχίϛ. qui velut Hercules Omphalæ, vxori obtemperat. παράθηλυϛ, διονύϛ Hesychio, ἂθηλοϛ ἂνανδροϛ βάχηλοϛ, γυναιχίαϛ, παρειμένοϛ. AL. Ein Hudler, der sich vom Weib lest meistern B. Ein wijffwl, Ian ligt achter, die voor woont als t'huys omgekeert is, dær t'wijf die broeck dræcht GAL. Qui se laisse gonuerner de sa femme, le bon homme ITAL. Pur troppo suggetto alla moglie, il buon huomo H. Elbon honbre, que se dexa acotar y regir de su muger
DE INSECTIS.
CAP. XXVIII.
APis μέλιττα, μέλισσα AL. Ein Ymme, Bynle B. Vye GAL. Mousche a miel ITAL. Ape H. Abeia AN. a Bye
Attelabus Plin. Locustarum minima pennis carens. Hyeronimus genimen locustarum pennis modicis reptantium potius quam volantium esse dicit. ἀττέλαβοϛ.
Cantharis Viridis scarabæi genus luteo aurei colore lucens. χανθαρίϛ AL. Coldkafer Meilandischer Kiffer B. Keuer, groene Vlieghe, Spænsche Vlieghe GAL. Cantharide ITAL. Cantarella verde H. Cubillo, abadejo
Cantharis rubea AL. Vnser frauwen Kule B. Vnser vrouwen Hænken
Cicada τέττικ, αἰθαλίων Theocrito, παρά τό αἴθεσθαι ὑπό τού ἡλίου AL. Gryllen B. Stapel GAL. Cigale ITAL. Cicala H. Ciguatregas
Cicindela Plin. lampyris Eid. Muscæ genus, vespere per arua lucens: cuius lucidus ille liquor in chartis fulco tractus a me aliquando ad ostentationem fuit, cum in Bononiensi agro rusticarer: noctilucam sunt qui vocitent. πυγολαμπἰϛ φάλαινα Nicandro,χυσολαμπίϛ Hesychio, λαμπυρίϛ. AL. Liecht oder Nachtmuck B. Een Licht oft Nachmugge GAL. Ver ou mousche luisante de nuit Itali Lucciolam alucendo nominant, & lucio. H. La luciernega
Crabro Plimio, Vespæ adsimilis est. ἀνθρήνη. AL. Hurrnuss, Horlitz B. Horsele GAL. Froilon ITAL. Calauron H. Tauarro
Culex Virg. Plin. Omnis vermiculus alatus. χώνωy, χορνῶπιϛ Hesychio. AL. Muggen, Snack B. Muesie GAL. Mouscheron ITAL. Zanzara H. Mosquito
Ephemera Aeliano, Vinarij culices, ἐφήμερα, ἡμερόβια, quod non vltra diem viuant.
Examen apum ἐσμόϛ, σμῆνοϛ. AL. Ein Ymbd, schwarm der Ymmen, oder Bynnengeschwarm B. Een hoop oft swerm Byen GAL. Vn ietton de mouches ITAL. Schiame, o schiera delle api H. Enxambre de abejas
Fucus Plin. Insectum aculeis carens, ape maius mellis operas depascens. fur Varroni χηφήν. AL. Ein tran, Hummel B. Holm, Bommel GAL. Bourdon, mousche guespe ITAL. Ape che non fa mele H. Zangano de la colmena
Gryllus Plin. Locustæ genus, cicadæ sumile, noctu stridens, retro ambulans. ἀxετή. AL. Muheim, Heimenmug, Haussheim, Feldheim B. Nachtcrekel GAL. Crignon, ou grillon des champs ITAL. Grillo H. Grillo
Insecta Animalia exanguia, ita ab incisuris dicta, quæ nunc ceruicum loco, nunc pectorum atque alui præcinctu (ita apud Plinium lego ex vetustissimi antigraphi side, vt sit idem quod διάτομα) membra separant,
tenui quandam fistula cohærentia. ἔντομα. AL. Vngeziffer, Vnziuer B. Beeskens sonder bloet, gekoruen H. Los animales cennidos
Locustæ Plin. Insectum infirmis pennis alatum, ac proinde altius non eisolans, sic dictum ab vredine locorum, quos attingit. ἀχρἰϛ, μάστακ. Nicandro, quod culta segetum depopuletur χόρνωy, & πάρνωy apud OEteos, μολουρίϛ Nicand. ἂχαρνοϛ.
Locustarum tria genera tradit Moses Hebræa lingua: Arben, saleam, & hagab, primum doctissimus quisque locustam vertit, alterum astacum, tertium bruchum. Græci plureis species agnoscunt, inter quas prima occurrit ἂπτεριϛ, Dioscoridi & Aeginetæ dicta, ovos aliis. a motus segnitie fortassis: & ῥιζαxόσχηϛ, ab hiatu forte oris patentiore, misi rectius scribendum sit ῥιζοxώσχηϛ. deinde μάντιϛ, quasi vatem dicas, quod vbicumque appareat, famem portendat, quæ viret, anterioribus pedibus oblongis sed exilibus, & segetes depascitur. Plura in Collectaneorum libris de his annotauimus. AL. Hewschreck, Inger B. Sprinckhæn GAL. Sauterelle, sautereau ITAL. Gaualetta H. Lagosta, gasanhote
Mordella Gazæ, orsodacna ὀρσοδάχνη Aristot, insectum quaternis pennis volucre, ore largo, & prope denticulato, pustulas puerorum appetens. B. Puystebijter, Kombout
Musca μυῖα, δάπτη Lycophroni. AL. Mug, Fliegen B. Vliege, Mugge GAL. Mousche ITAL. Mosca H. Mosca AN. a Flye
Muscæ pro muscis ἐπιβοσχίϛ Aristoteli.
OEstrum Virgil. asilus Eid. tabanus Plinio, vesparum genus armentis infestum. μύωy, οἲστροϛ Aristot. AL. Bram, Rossbram B. Koevlieghe, Brem GAL. Tahon ITAL. Tafano H. Tauano, moscarda
Papilio Plin. Vermiculus aut insectum potius alatum, alis prælargis, imbecillis, omnis generis colores ementiens, yύxη, σητοδοχἰϛ, yάλυκ. AL. Sommer voghle, Pfijfolter B. Capelleken, Vlindere, Botervlieghe, Pellario, Boterschijte Flandris GAL. Papillon ITAL. Farfalla H. Mariposa
Pyrallis Animalculum pennatum lucernarum luminibus aduolitans. πυραλλἰϛ, μύχηϛ Aristoph. Schol. quam hepiolum nominat Nebrissensis. B. Pelser, Schoenmaker
Pyrausta Animalculum volunt hoc esse alntum, muscæ magnitudine, ex igne proueniens. vnde πυρίγονοϛ & Aeliano dicitur.
Scarabæus Plinio, quem pilularium vocant nonnulli, quod e stercore equino pilulas voluat. χάνθαροϛ. qua voce Ruffinus pro Latina vtitu, apud D. Clementem, tametsi cantherium eius loco reponere maluerunt Germani. ἡλιοχάνθαροϛ Trallian. χοπριώνHippocr. a fimo in quo nascitur. AL. Mist oder Kaatkafer B. Peertsvliege, Schældijter, & scbælbote Flandris, Torre Hol GAL. Escarbot, charbot ITAL. Scarafagio scauarazzo H. Esca rauajo pelotero
Scarabeus Lucanicus vel taurus, cornutus est, quem idcirco ceruum volantem vulgo nuncupant. χάραβοϛ, AL. Schroter B. Vlieghende hert GAL. Cerf volant
Vaginipennes Bestiolæ quæ alas quasi vaginis quibusdam inclusas habent, qualis Scarabeus est. χουλεόπτερω vel χουλεόπτερα. Aristoteli.
Vespa Plin. Aculeatum insectum, quod vesperiputatur muscas venari in cibum. AL. Wespe AN. Wespe B. Wesp GAL. Vespe ITAL. Muscone H. Abispa, vespa
Vua apum Plin. quando examen apum dependet conglobatum pedibus inter se mutuo nexis.
DE INSVLIS.
CAP. XXIX.
ABantis vide Euboea.
Absorus Maris Illyrici insula, nunc Osero.
Acamanthida vide Cyprus.
Achilleia ἀxίλλειοϛ δρόμοϛ Arriano. Euxini ponti insula, quæ & Leuce, & μαχάρων νῆσοϛ Plin. vide Borysthenem, Sydonisi.
Acis quæ & Siphnus, Cycladum vna, σίφνοϛ. Siphano.
Aegates, Aegusa Maris Siculs insula. Mareramo, alijs placet esse Fauignanam.
Aegialia Ins. vicina Peloponneso. Cecerigo.
Aegimus Maris Africi insula. Lotophagitis Zerbi.
Aegina Oenopia αἴγινα, οἰνοπία, Ins. Peloponneso propinqua. Legina.
Aethalia Plin. Ligustici maris ins. αἰθαλία Palmosa.
Aethusa Africi maris insula. Limosa, aliis Fauiana.
Alanæ Insulæ Liuonici maris. Alant
Albania quæ quoque Britannia minor, & secunda dicta fuit, pars Albionis insulæ Septentrionalis, hodie Schotland.
Albion qui & Britannia, vel potius Prydania, Insula quæ hodie Anglia.
Amorgus Cycladum vna in mari Aegæo, ἂμογροϛ. Pancale, Psychia, & Carcesia Amurgo.
Anaphe Maris Aegæiseu Cretici ins. ἀνάφη. Namphio.
Andros vna Cycladum, ἂνδροϛ, in Aegæo mari. Andro.
Artemisium, Dianium Parua insul. maris Tyrrbeni. Monte di Christo.
Asteria Insul. vicina Cephaleniæ. Didascalio.
Astypalæa Cycladum vna in mari Agæo, Stampalia.
Atalanta Exigua insula propinqua Euboeæ e regione Opuntiorum. Talandi. Atlantis insula Plat. forte America.
Automate quæ & Hiera, e Cycladibus vna, αὐτομάτη. Suda.
Baleares vel Balearides insulæ, in mari mediterrane, quæ & Gymnesiæ, binæ sunt, vno nomine complexæ, & maiores & minores, illam Maioricam a re, hanc Minoricam vocant βαλεαρίδεϛ, γυμνεσία. Mallorca & Menorca.
Baraca ins. ad ostium Indij fluuij. Diu.
Barace Asiæ ins. Bazaim.
Barussæ insulæ quinque in mari Eoo. Mindanao, Cailon, Subut, cum aliis duabus Circium versus.
Batauia Germaniæ inferioris ad ostia Rheni portio. Hollant.
Bazacata Asiatica ins. Basse.
Belbina in sinu Argolico ins. e regione Athenarum. Blenda.
Besbicus Propontidos ins. Calomino. siue Calonio.
Bonæ fortunæ insula in mari Eoo. Burneo.
Borysthenes Steph. Ponti Euxini ins. Achillea, Leuce, Fidonisi.
Britannia Insula coniunctim Angliæ regno & Scotiæ censetur, alioqui discriminis ergô, illa maior, dicitur, olim etiam Albion, a rupium, quæ procul adnauigantibus albicant, candore. Engelant. Ingla terra. Ital. & Hispan. Hæc minior, vel secunda vocitatur quæ Caledonia veteribus putatur fuisse Schotlant. Escotia, Escoce. βρεττανία Straboni. ἀλουίωνοϛ νῆσοϛ.
Calauria χαλαυρία. ins. in sinu Argolico. Sidra.
Capreæ vel Caprea, insula maris Tyrrheni, vltra Surrentum Campaniæ vrbem. Crapi, aliis Campanella.
Carpathos Maris mediterranei insula prope Rhodon. Scarpanto.
Cartris Plin. Cimbrorum peninsula. Iutlandia. Iuitland.
Casos Carpathij maris ins. Casso.
Cassiterides insulæ circa Hispaniam. χαττιτέριδεϛ. Asores.
Cephalenia Ionij maris ins. Dulichium, Same, & Taphos. Cefalonia.
Cercinna Africi maris ins. Carchana, vel Querquenes.
Cerne Plin. Menuthias Ptol. χέρνη, Magadascar incolis, & Ysla de S. Lorenzo Hispanis.
Chios xῖοϛ Maris Aegæi ins. ferax mastiches optimæ, quæ & Etalia.
Chio vel Scio. Saches Turcice.
Chryse ins. Asiæ. Iapan.
Cios Aegæi maris ins. Zia.
Cicynethus insula, in sinu Pelasgico. Pontico.
Cituorum insula in Danubio. Schut Germanice. Cituatu Hungarice.
Claros Aegæi maris ins. Calamo.
Claudia ins. maris mediter. non longe a Creta insula. Gozo. ad quam D. Paulus appulit.
Claudos ins. vicina Creta. Antigos.
Clides insulæ adiacentes Cypro. χλεῖδεϛ. Capo bon Andrea.
Codanonia Melæ, ins. sinu Codani, quæ hodie Zelandia. Zcelandt. inter Daniæ insulas primaria.
Colinia vide Cyprus.
Colubraria quæ & Colubrina. ins. maris Balearici. Ophiusa. ὀφιούσα. hodie Frumentaria, Hispan. Formentera, aliis Dragonera, & Moncolubrer.
Corcyra, Phæacia, Schetia, Drepanum χερχύρα, φαιαχία, xερίη. Corfinium Cicer. ins. maris Ionis. Corfu.
Corcyra Statio, nigra dicta, Melitæis catulis ad feminarum delicias clara. χερχύρα μελαίνη, Cursola.
Cori Maris Eoi insula Nicouat.
Corsica, Cyrnus χύρνοϛ, θήρα. Ins. maris Ligustici. Corsega.
Cos χῶϛ, ὑδρούσα, Heradide Pontico teste. Nymphæa, Caris. μερόπη. Insula maris Myrtoi. Meropis, Lango.
Cossura Ins. prope Siciliam ad promontorium Lilybeum. Fauagnana.
Cosyre, Paconia Maris Africæ insul. Corsura, Pantalarea.
Creta, Curetis, Idæa, Aeria ἀερίη, ἰδαῖα, χρήτη, μαχάρων νῆσοϛ.Gnopia, ἑχατόμπολιϛ, a centum vrbibus, Hom. dicta, Iouis incunabulis, & 100. vrbibus olim famosa. Candia.
Cuniculariæ Plin. Insulæ vicinæ Corsicæ. H. Goneiras
Cyaneæ vide Symplegades.
Cyclades Insulæ numerosæ in mari Aegeo. Isole del arcipelago.
Cynthos vide Delus.
Cynethus Insula in sinu Pelasgico Pontico.
Cyprus, Aspelia, Aerosa Festo, quod in ea plurimum æris nascatur. χύστροϛ, χεραστία, σφηχία Lycophroni ἀμαθουσία Straboni, μηονίϛ Strab. ἀχαμαντίϛ Steph. χεραστίϛ. Macara, Colinia, Cryptus. Chittim Hebræis. Cypros, Cypro.
Cyrnus vide Corsica.
Cythera Ins. in sinu Laconico. πορφυρίϛ, & Sciothera. Cerigo.
Cycicus Propontidis insul. Marmora.
Delus Cycladum nobilissima. Scythias, Steph. δῆλοϛ, πηρπίλη. Asteria,
Chlamydia, Ortygia, Pelasgia. Sdiles
Demetrias vide Paros.
Deorum insulæ Ptol. Cicæ Plin. prope Hispaniam. Yslas de Bajona.
Dia Ins. Cretici maris, Cretæ vicina. Standia.
Diabate Ptol. Ins. prope Sardiniam. Asinaria.
Dianium vide Arthemisium.
Didyme ex. Aoliis vna, Saline, aliis Panare.
Diodori insula in ostio sinus Arabici. Babelmandel.
Diomedeæ Insulæ sinus Adriatici prope Apuliam. Trimerus Tacito. Theucria. Isola di Tremito, o S. Maria de Tremito.
Dioscutias Insamaris Indici Zocotora, vel Zacotra.
Dulichium vide Cephalenia.
Ebusus, Pityusa Ins. e regione Valentiæ in mari Balearico. Ibiza. Ayiuza, Yuica.
Echinades Ionij maris prope Peloponnesum insulæ. ἐxινάδεϛ. Cuzolari.
Egusa quæ & Aegate, Ins. prope Siciliam. Fanagnana.
Elaphusa Ericusa & cæteræ insulæ, Merlciæ insulæ.
Ellopia vide Euboea.
Emonia Scotiæ orientalis ins. Maid.
Enisipia Maris Libyci ins. Isola di colombi.
Ericusa, Ericodes ex Aeolis vna. Alcudi.
Ericusa Ins. propinqua Corcyræ in mari Ionio. Paxo. Pacsu.
Erithæa, insula Geryonis. Londobris in mari Atlantico. Berleuguas.
Erithræa vel Erythæa, Gades γάδειρα. Ins. in Herculco freto. Cotinusa Dionysio. Calyz.
Eropia vide Siphnos.
Erusa vide Tenos.
Erythinus Ins. Ponti Euxini prope Bithyniam Ptol. Farnasia.
Etalia vide Chios.
Euboea Aegæi maris ins. Boeotiæ vicina. εὐβοια, ἐλλοπία, ἀβαντίϛ Hesiodo, ab Abante Neptuni & Arethusæ filio. Steph. ἀβαντιάϛ Dionys. μαχρίϛ ὂxη. Nigroponte.
Eubonia vide Mania.
Euonymus Hanc septem Aoliis annumerat Solinus. Vulcanello. Nebrissensis dicit vocari Lustega.
Ficaria Ptol. Ins. vicina Sardiniæ. Serpentaria.
Gades Ins. H. ad Herculeum fretum. Caliz
Galathe Insul. Tuneti vicina. Goletta.
Gaulos, Innonis fanum Ins. exiguæ Melitæ viclina. Gozo.
Gisso Ins. maris Illyrici. Pago.
Glessaria Plin. Maris Balt. ins. Sudau.
Gorgades Ins. maris Atlantici. Yslas de cabo verde.
Gymnesiæ vide Baleares.
Helene, Cranæ xραναή. Ins. contra Sunium Atticæ promontorium. Macroniso.
Herculis insula vide Scombraria.
Hermea Ins. prope Sardiniam. Tolara, & Molara.
Hesperides insulæ vel Gorgades. Yslas de Cabo verde.
Hibernia ἴερνη Strab. Ins. supra Britanniam, Iuuerna, Melæ. ἰουβερνία Ptol. Irlandia.
Hicesia Ins. vicina Siciliæ. Panaria.
Hiera, Sacra, Therasia, Heratæa Insula Aeolia Siciliæ adiacens.
Chelbo Nebrissensis interpretatur Leuenzo, aliis Vulcania.
Hiera vide in Automate.
Hieracum Ins. propinqua Sardiniæ, Isola de S. Pietro.
Hyliessa vide Paros.
Hyrie quæ & Zacynthus. Zante.
Icaria, icaros ab Icari appulsu. Doliche, Ichthyusa ἰxθυούσα, a piscimm præstantia, teste Heraclide Pontico. ἴχαροϛ, δολίxη. Nicaria.
Ilua Ins. in mari supero, inexhaustis halybum generosa metallis. Elba.
Imbros Aegæi maris ins. Lembro.
Inarime Virgil. Maris Thyrrheni insul. ἀρίμη. Hom. Aenaria Plin. & Pithecusa Strab. Ischia.
Insulæ Aeoliæ numero septem. Merleias.
Insulæ fortunatæ hodie Canariæ. Canarias.
Ios Ins. Homeri sepultura nobiliss. ἴοϛ. e Cycladibus vna in mari Aegæo. Nio.
Issa Insula in sinu Illyrico maris Adriatici. Lissa.
Isthmos Thraciæ & Peloponnesi terræ angustus tractus inter bina maria. Hexameli.
Ithaca insula maris Ionij, vicina Cephaleniæ, Vlyssis patria. Compare.
Iulia Cæsarea ad Gaditanum fretum insida. Vsla de Columbi.
Iuuerna vide Hibernia.
Labadij Insuba in mari Eoo, forte Noua Guinea.
Lala vel Veneris insula Ptol. maris mediterranei, iuxta Marmaricam. Isola del Patriarcha.
Lamellum Ins. obiecta Liburno in mari Tyrrheno. Malora.
Latoa Ins. Libyci maris prope Cretam. Christiana.
Lemnus, Ins. maris Aegæi, Hypsiphyleia tellus Ouid. & Vulcania. χραναόν πέδον ἡφαίστοιο, λῆμνοϛ. officina dicta Cyclopum. Stalimene.
Leros Cycladum vna in mari Aegæo. Lero.
Lesbus, Egite λέσβοϛ, ἴσσα Lycophr. πελασγία Eustath. Metelina bodie iu mari Aegæo.
Leucas ins. inter Epirum & Cephaleniam. S. Maura.
Leucasia vide Samothracia.
Leuc e vide Achillea.
Limnos Ptol. insul. circa. Angliam. Bardesey. Anglice.
Lindis farna ins. Angl. propinqua, ad ostium Tuedæ fluuij. Hailigeilande.
Lipara ex Aeoliis insulis vna. Lipari.
Londobries Ptol. ins. Oceant prophe Lusitaniam. Erithyia Melæ. Barlinguas. Lopadusa Maris Africi ins. λοπαδούσα Steph. Lampidusa.
Lotoa Ionij maris ins. Guardiana.
Lotophagites, Meninx Plin. Mirnix Polybio, Africi maris ins. Gelues, alij volunt esse Zerbi, seu Gerbes.
Lysna ins. maris Adriatici. Liesena.
Macaron vide Achillea.
Macaros, & Macaronesus vide Creta.
Macris vide Euboea.
Mania quæ & Menauia, & Eubonia, ins. inter Albionem & Hiberniam. hodie Man Anglice.
Maniolæ insul. Oceani Eoi. Yslas de Pracel.
Meagrus ins. prope Neapolim. Castel del ouo.
Meconus ins. maris Aegæi, vna ex Cycladibus. Micole.
Megaris ins. adiacens Neapoli, Plin. Qui.
Melegene Ptol. Adriatici maris insul. Delmaticæ adiacens. Melena.
Melitusa Polyb. Melita. Sophiano.
Melito ins. naufragio D. Pauli nobilis & catellis: Melitæis feminarum delitiis: nuper etiam inani oppugnatione exercitus Turcici. μελίτη Malta.
Melos Zephyria Cycladum, vna inter Cretum & Sunium Achaiæ promontorium. μῆλοϛ Milo.
Meninx vide Lotophagites.
Menuthias insul. intertort Aethiopiæ adiacens, μηνουθιάϛ. Madagascar, vide Cerne.
Meroe Nili ins. μερόη. bedie Naulebabe, quasi optimorum portuum parens, dicitur, teste Iouio. Gueguere Castaldo, el Saba & Bed amare, Giraua.
Mesna Peninsula Gall. Narbon. Mese.
Molybodes insula Sardiniæ vicina, quæ & Plumbea. Isola di toro.
Mona ins. inter Britanniam & Hibermam, Druydum sedes, Anglisea ab Angelis vocatur.
Monalida Ptol. Eubonia Gildæ: Mania, & Menauia Bedæ Man Angl.
Myconus Prouerbiis celebris insula, ex Cycladibus vna in mari Aegæo. Micole.
Mylæ insul. circa cretam. Gniosa & Listo.
Nanigeris insul. Indici maris Ptolem. Zeilan.
Naxus Tautominium Solino. νάκοϛ. Taormina.
Naxus etiam Dia, ins. maris Aeg. διονυσιάϛ. Strongyle. στρογγύλη. Insul. vini ferax, vnde Bacchica Siatio Niosia.
Neritos insul. Epiri prope Zacynthum Leucadia Strab. νήριτοϛ. Leucada. S. Maura.
Neuris Propontidis insul. Marmora.
Nisyros in Cariæ ora insul. maris Myrtoi. νίσυροϛ. Nisaro.
Niuaria Vna ex Fortunatis insulis Plinio, Gomera.
Oche vide Euboea.
OEneæ insul. in Bletico mari sub Scandinauia. Oland.
OEnus insul.Pelopponnenso vicina. Sapientia.
Ophiusa vide Colubrina & Rhodus.
Orcades Insul. maris Septentrionalis prope Scotiam. Orane, Orknes.
Ortygia vide Delus.
Osteodes insula Aeoliarum. Li Pocelli.
Paconia insul. maris mediterranei. Pantalarea.
Pandataria insul. maris Tyrrheni in sinis Puteolano, Palmarola.
Paros Vna ex Cycladibus. Minoia Solin. Zacynthus. πάροϛ παχτία Nicand. δημήτριαϛ ὑρία μινώα Stephan. χαβαρνἰϛ, ὑλήεσσα Stephan. Pario.
Patthenope Ptol. Tyrrheni maris ins. Palmosa.
Patage Cycladum vna. Mergone.
Pathmos e Cycladibus vna, in mari Aegæo. palmosa.
Pelopponnensus Græc peuninsula. πέλοποϛ νῆσοϛ, ἂργοϛ ἀxαῖχόν Strab. & ἰάσιον, & ἱππιον, & ἱππόβοτον Eid. Apia pelasgia, Morea.
Peraneum ins. Lusit anica. persequera.
Phæacia Corcyra, Corfu.
Pharia ins. sinus Adriatici Lesena.
Phatmacusa, Maris Aegæi insula. Parmosa.
Pharos Aegyptiinsul. contra Alexandriam φάροϛ. Faro
Phoenicusa ex Aeoliis ins. Felicudi.
Piperina maris Indici insul. Qualpenea.
Pithecusæ Insulæ non procul a Neapoli, a sigulinis dictæ, non a sumiis. vide Inarime. Ischia.
Planasia Naris Tyrrheni ins. Sarduni.
Plemmyria ins. in Syracusano portu. Isola di S. Martiano.
Plotæ Insulæ maris Ionij, quæ Strophades dicuntur. Striuali.
Pluitala vna ex ins. Fortunatis Ptol. Isola del Ferro.
Plumbea vide Molybodes.
Plyægos ins. maris Aegæi. Policandro.
Porphyris vide Cythera.
Probatia Maris Siculi ins. Fauigna aliis Lauenso.
Prochyta in sinu puteolano ins. Procida.
Proeonnesus Propontidos insula. προχόννησοϛ Marmora.
Prote insul. ante Zacynthum Plinio. πρώτη. Pruodo.
Psychia vide Amorgus.
Ptychia insul. propinqua Corcyræ. πτυxία, Isla del guido.
Pythiusa vide Ebusus.
Rhene insul. Cycladum. Phermene, vel Fermenia.
Rhodus, Atabyria, Corymbia, Ophiusa όφιούσα Eust. ῥόδοϛ, τελxενήϛ Eidem. αἰθραῖα. Insul. maris mediterranei clarissima. Rhodo.
Sabadibæ Ptolem. Maris Aeoi insulæ, Cainam insula cum duobus adiacentibus.
Sacra insula Siciliæ vicina. Maretamo.
Salamis, Salamin ins. in Saronico sum Coluri.
Samos insul. maris Aegæi. Cyparissia. σάμοϛ, δρυούσα Heraclidi Pontico. παρθενία, χυπαρίσσια. Samo.
Samothracia, Leucosia Aegæi maris insul. Samandrach.
Sardinia ἰxνούσα. Crispo, a vestigij humani specie. σανδαλιώτιϛ. Timæo, σαρδώ. Sardegna, Sardenna.
Laso Sirab. Ins. inter Epirum & Brundusium. Saseno.
Scardona Insul. adiacens Liburniæ. Malconsejo.
Sciathos Parua insula maris Aegæi. Sciato.
Scombraria quæ & Herculis insula, prope Carthaginem nouam. Escombrera.
Scopelos Maris Aegæi insul. Scopulo.
Scopulus Ins. maris Ionij. S. Maura.
Scothera vide Cythera.
Scriphos Cycladum vna in mari Aegæo, Serfone.
Scyros Cycladum vna, σxύροϛ. Scyro.
Scythias vide Delos.
Segestica Insul. Sauo flu. circumflua. Zygea Hungar.
Sicilia, Sicania, Triquetra, Trinacria. σιχελία.
Sicinus Insulula maris Aegæi. Sicino.
Simiæ Insulæ maris Rhodij Strab. Simie.
Sindæ Aeoi maris insulæ. Celebres Gilolo, & Ambon.
Siphnus, Aenoa, Eropia σίφνοϛ. Exigua insula inter Sicladas Sifano.
Sphacteria, & Sphagia eadem cum OEno prope Poloponnesum, ante insul. Sapientia.
Stoechades Massiliensium insulæ tres in mari Gallico, Plin. Isles d'hyetres, ou d'or, Camargas.
Strophades, Plotæ στροφάδεϛ πλωταί Insula maris Iooij S riuali.
Strongyle vna ex Aeoliis. στρογγυλη. Stromboli.
Sybota Insulula inter Epirum & Corcyram. Synita.
Syene Nili insul. συήνη, Guagera,
Symplegades Insulæ ad Bosphorum Thracium, quæ & Cyaneæ συμπλήγαδεϛ, χυανέαι. Pauonare.
Syros insul. Cycladum vna Syra.
Syrtes insulæ Africi maris. σύρτειϛ Baxos de Berueria.
Taphus vide Cephalenia.
Taprobana Nobilissima maris Indici insula ταπρωβάνη, olim σιμουῖ/δου vνῆσοϛ, postea etiam σαλίχη Ptol. hodie Zamotra, Sinnatra, aliis Zeilan.
Tapsus vel Thapsus, Insul. Siciliæ adiacens Vir. Isola de gli magnesi.
Telos Cycladum vua. τῆλοϛ, in mari Carpathio. Episcopi.
Tenedos, Calydnæ λευχέφρυϛ Steph. & Heradidi, τένεδοϛ χαλύδναι Eustat. Insula in faucibus Hellesponti, Tenedo.
Tenos vna Cycladum, ὑδρούσα, ab aquarum abundantia. τῆνοϛ, ἐρούσα Demost. Tine.
Teredon Ins. quam Euphrates bicornis ambit hodie emporium Balzana. τερηδών
Thasos Insul. vna Cycladum in mari Aegæo θάσοϛ quæ & Thelasia Tasso.
Theganusa Plin. in sinu Laconico prope Peloponnesum ins. θχγανούσα Caurera vel Caura.
Therasia Stepha. Maris Aegæi ins. prope Cretam. Santorini.
Therasia quæ & ἰερά Græcis, vicina Siciliæ ins. Vulcania.
Thule Insularum nostri orbis pene postre ma. θούλη Islandia.
Tiquadra Ins. maris Balearici, Conejera, quasi cunicularia.
Tragurium Ins. cum oppido, Dalmatiæ adiacens. Trau.
Tricadiba Ins. maris Indici. Queilloa.
Trinesca Asiatici maris ins. Resiphe.
Trogylum Ionij maris ins. Gatonisi.
Vecta vel Vectis. Insula Britannici Oceani, wycht.
Vectia Maris illyrici ins. Ptol. Vegia.
Veneris insula adiacens Cyrenaica regioni. Ysla del Patriarcha.
Zacynthus, Hyrie ζάχυνθοϛ. Ins. maris Ionij Zante.
DE LACVBVS ET PALVDIBVS.
CAP. XXX.
ACRONIVS lacus Brigantinus Constantiensis. Bodensee. Lago de Constantia o de Bregentz.
Albanus lacus iuxta Albam in Latio. Lago del castel S. Gangolfo.
Anius lacus Puteolis vicinus. Lago sudatorio.
Aria Lacus Asiæ Ptol. Burgian. Arsyssa Armeniæ palus Giocho.
Asphaltites lacus Mare mortuum vel salsum.
Auernus lacus Prope Baias Campaniæ, partus Iulij. Lago di Tripergola.
Benacus Virgil. Lacus e quo nascitur Mincius in Lombardia Transpad. Lago di garda.
Bicis Palus quæ alterum latus Tauricæ Chersonesi contimet. La mer noire.
Bistonis Thraciæ lacus. Lac de Bouron Poru, vel Borun.
Boebeis βοιβηίϛ. Macedoniæ lacus, Ezero.
Charybdis Vorticosum mare ad Pelorum Siciliæ promum. Galofaro.
Cyminius lacus in Hetruria mediterraneus, qui & Elbij lacus olim. Lago di vico.
Coloe Palus Africæ. Barcena.
Eupilis Lacus insubrum, in quem exit Lembeus stunius in Gallia cisalpina. Lago de Pussiano.
Fucinus lacus in Italia, qui & Marsicus. Lago de rossillon.
Fundanus lacus in Campania. Lago di Fundi.
Herbesus lacus Solino, in Sicilia sulphureus. Gurgo.
Lacus Felicis in Austria Gemunder See.
Larius lacus, Comacenus apud Insubres. Lago di Como.
Lemannus Lacus in quem Rhodanus influit in Gallia Narb. Geneuersee. Lago de Lozanna, o de Geneua.
Lerna Pelus Pelopponesi, in qua Hydram interfecit Hercules. λέρνα. Phonea.
Linterna Palus Campaniæ felicis? Lago della patria.
Lucrinus lacus olim ostreorum captura nobilis in Campunia. mare mortuum.
Lugoum Strab. Palus in Carinthia. Zircknitzer See.
Lychites Palus Armeniæ Ptolom. Exsechia.
Lychnites Lacus Macedoniæ. Lago de Lochrida.
Lysimelia Palus Syracusis vicina. Pantanelli.
Mæoris palus Scythis Temerinda, Plinio teste. Goulfe o mar de Tanna, mar negro, Zabacco.
Mandurium Lacus Apuliæ Dauniæ. Andoria lago.
Marcotis palus, Maria Arapotes Plin. Lacus Aegypti incumbens a plaga meridionali. Buheira.
Mariane Ptol. Mediæ lacus. Lago de Bendemal.
Marinus lacus Strab. in Thuscia. Lago de Orbetello.
Martiana palus Asiæ lacus. Geluchalat.
Pantanus Lacus Apuliæ Dauniæ Plin. Lago de Lesina.
Pontina palus in Latio. Anfante palude. Erythræo Satyræ palus.
Prylis Plin. Thusciæ maritimus lacus. Lago de Castiglione, lago di Orbitello, aliis fangosa palude, Antonino Aprilis.
Regillus lacus Plin. in Latio. Lago di S. Prassede.
Sabata Strab. Lacus Hetruriæ. Sabastia stagna Sillio, Sabatinus lacus, olim lacus Tarquinij. Lago d'Anguillara, o Braxiano.
Scardonius lacus in Illyria. Lago de Pruchlian.
Sebinus lacus Plin. Lombard. Transpadana. Lago d'Iseo, Isco lago.
Sirbonis palus inter Aegyptum & Palæstinam. Golfo de Tenese.
Thrasimenus lacus Hetruriæ lacus. Lago de Perugia.
Vadimonis lacus Plin. in Thuscia. Lago di Bassauello.
Velinus lacus in Vmbria. Lago di terni Fabritio, aliis lago de pie di luco.
Verbanus in radicibus Alpium lacus Lombardiæ Transpad. Lago magiore.
Vigisonus lacus, in Patauino agro. Pieue di sciocco.
Vulsinius lacus in Hetruria. Lago di Bolsena.
DE LAPIDIBVS.
CAP. XXXI.
ALabastrites Plinio, qui ad vasa vnguentaria, seruandis diutissme incorruptis vnuentaria opportuna, olim excauabatur, nunc ad sigillaria opera. ἀλαβαστρίτηϛ. AL. Alabasterstein B. Albaster GAL. Alabastre ITAL. Alabastro H. Alabastro
Amiantus Plin. Lapis alummis scissili similis, e quo ellychma fiunt inextincta, dum superest oleum: quæ Gallis vocant, Menthe sans fin. texuntur inde & mantilia, quæ igni iniecta, absumptis sordibus nitidiora exeunt: atque inde illi nomen ἀμιάντου, velut impolluti. hinc & linum viuum Plimio vocatur, vt ἂσβεστον & ἀσβεστινόν λίνον Græcis dicitur & linum Caristium, & spartopolia ἀμίαντοϛ. polia Plin. πολιά, a canitiei similitudine: βοστρυxίτηϛ Zoroastræ, a cupillamentis in quæ secatur, itemμορσοειδήϛ, quod silamenta exilia & capillaria imitetur. AL. Federweisz, Erdflachs, quafilinum e terra erutum. & pliant, & Salamanderhaar Huius species est & magnetis sine mica. μαγνῆτιϛ. AL. Glimmer, a splendore. Katzensilber B. Kattensiluer, quod sonat Felium argentum
Assulæ Vitr. micæ, Petrarum fragmenta sunt, quæ in sculpendo desiliunt identidem. segmina secamenta Plin. λατύπαι, σχύροϛ λίθου ἀποπελέχυμα. AL. Schindlin, Spelten, Grutzlin, Abhaw,
Abschnitzling, Stick B. Bickels, bicksteenkens GAL. Retailles, rongunres ITAL. Schietine H. Pedazitos de piedras
Bitumen Plinio, Limus seu terra quædam tenax ac lenta, pici persimilis. ἂσφαλτοϛ. Iosepho. AL. Iudenleim B. Ioden lijm GAL. Limon glueux ITAL. Bitume H. Betun Iudiego
Centrum Plin. Duritia in marmore clauo similis. χέντρον. AL. Herter Ast im Marmelstein B. Herde weer int marber GAL. Neud on durillon dedans le marbre ITAL. Nodo del marmo H. Nudo en el marmol
Ceraunius lapis qui a fubmine distringitur. λίθοϛ χεραύνιοϛ. AL. Donnerstein B. Blixem oft donnersteen GAL. Pierre de tonnerre ITAL. Pedra del fulmine H. Piedra del rayo
Coagmentum Planto commissura, Arcta & compressa coniunctio, proprie lapidum σύστημα, συναφή, ἂρμη. AL. Zusammenfugung B. Vergaderinghe, vergærsel GAL. Iointure, attachement, lianison ITAL. Giontura H. Ajuntamiento
Compages Cic. compago Ouid. ἀλληλουxία, ἂρμη, ἀρμογή, συναρμογή [συ+ναρμογή], ἐπίζευκιϛ, proprie, in lignis dicitur. AL. Fuge, Verfamlung B. Voege, vergaderinge GAL. Assemblage, attachement, conionction ITAL. Congiontione, rassembramento, trauegione H. Trauazon
Coralium Plin. quamuis geminato 1. scribant alij. Lapis colore rubens, rotundus in morem tuberis, in maris nascens, calami Indici instar vt a Theophrasto proditum est, inter lapides & gemmas medij fortasse generis. χουράλλιον theophrast. gorgonia Plinio. γοργονίαϛ Metrodoro, (perperam enim in Solino Gorgias scriptum inuenias) a fabula Gorgonei capitis, visa omnia in lapides conusertentis, eo quod corallas alioqui mollis, ac vitilum modo lentus in mari duritiem assumat exemptus, δενδρῖτεϛetiam & λιθόδενδρον Dioscorid. quod fruticis modum carnulento tractu implens in mari, extractus lapidescat vel ad solum contactuminam retibus exceptum, aut scalpro præcisum Curalij nomen induere putatur, quod acri ferramtento præcisum sit, vti Plinius omninatur, nimirum χουράλιον, quasi τῆ| χουρα=| α(λωτόν, hoc est, præcifione raptum. Aliam, sed fabulosam nominis rationem adfert Eustathlus, quod e cruore, qui de Gorgonis capite distillarit, ortum duxerit, quasi ἐχ τῆϛ χόρηϛ α(λλόμενον. AL. Coral, Kotell, Kralen B. Coræl, cræl GAL. Coral ITAL. Corallo H. Corallo
Cos aquaria Plin. rotaria & gyratilis. θιγάνη. AL. Schleiffstein B. Slijpsteen GAL. Queue a l'eaue ITAL. Cote d'acqua H. Aguzadera con aqua
Cos cretica Plin olearis Eid. vel olearia, qua scalptores scalpra & cæla exterunt oleo humectari volens: qualis Saliu aria in tonstrinarum officinis. quæ saliua oris humectatur. AL. Olstein B. Olyesten GAL. Queue a l'huile ITAL. Coro a l'oglio H. Agazadera con azeyte
Cos Liuio, Lapis cuius in acuendo ferro vsus est, ἀχόνη, θιγάνη. AL. Wetz oder Schleiffstein B. Westeen GAL. queue ou pierre a aguiser ITAL. Cote H. Aguzadera
Coticula Plin. index Ouid. lib. 2. Metam. Lapis quo auri argentique experimentum fit. Heraclius lapis. Plin. & Lydius lapis. βάσανοϛ, λίθοϛ ἱεράχλεια & ἢ λύδου Theophr. lib. Delapid. xρυσῖτιϛ λίθοϛ, λυδία λίθοϛ. AL. Probierstein, probstein, Goldstein B. Goutsteen, toetsteen GAL. Pierre de touche ITAL. Pedra ditocco H. Eltoque
Crystallus vel Crystallum Plin. Lapis vehementia gelu frigorisque concretus χρύσταλλοϛ, quasi τῶ| χρύει στελλόμενον ὑ/δωρ quod sit aqua gelu contracta, conctaque: vel potins. χρύουϛ σταλαγμόϛ. AL. Crystall B. Cristæl GAL. Cristal ITAL. Cristallo H. Cristal
Ectypum Plin. Senecæ, Opus, ex ipsis typis efformatum. ἔχτυπον, ἐχσφράγισμα, ἔγμαγμα, ἐχμαγεῖον, ἐχτύπωμα, ἀπείχασμα AL. Abcontelfeytung B. Conterfeitsel GAL. Vn contrefait ITAL. Contrafattura H. Debuxo
Ferrumen Plin. quo consolidantur metalla. σιδήρομα, α(ρμογή, συναφή AL. Lotung, Lotmetall B. Soudeersel GAL. Souldure ITAL. Soldadura H. Atincadura, saldadura
Gagates Plin. vel gangitis, Lapis odore grauis: qui vstus sulphureum Plinio, vel bituminosum odorem Orpheo & Dioscoridi vomit. γαγγίτηϛ, ἐγγάγγιϛ πέτρα Nicandro. AL. Gagatstein, Agetstein, Bornstein, Bernstein B. Aghet GAL. Agathe H. Azauaje
Glarea Lucano. Colum. Terra scruposa, qualem litus & ripæ habent: vel certe calculi illi quibus riui abundant. τρόxαλοϛ, χάxληκ Thucydidi λάλλη Hesych. χόχλακ, χλαρόν. Hesychio. AL. Griesz B. Ront steenken, steenachtich sank, drijf sant GAL. Grauois, grauier ITAL. Arena piena di sassolini H. Cascaio arena con pedrezitas, arena con guijas
Cypsus vel gypsum Plinio, γύyοϛ Dioscor. σχιῤῥόϛ Suidæ. AL. Spartack apud Saxones, Gyps B. Plæstergips GAL. Plastre du gips ITAL. Gesso, gipso H. Yesso
Hæmatites Plin. non tam a sistendi sanguinis vi, quam quod aridi concretique faciem præ se ferat, vt Theophrasto placet, hic lapis vstus minij colorem imitatur. αἱματίτηϛ. AL. Blutstein B. Bloetsteen
Lapillus Plinio λιθάριον, λιθίσχοϛ λαῖ/γκ, xερμάδιον. Homer. AL. Steinlin B. Steenken GAL. Petite pierre ITAL. Sassetto, sassolino H. Piedra pequenna Lapis Cic. λίθοϛ λάα. AL. Stein B. Steen GAL. Pierre ITAL. Sasso, pedra H. Piedra
Lapis armenius colore riridis, cum cæruleo communicans, Plinio teste, facile friabilis, indicio Me, uæi, tamet si Stephanus, qui De vrbibus scripsit duritiem illi tantam tribuit, qua sigilla seulpi & coelari queant.
Lapis cyaneus, cæruleus stellatus quem officinæ lapidem Lazuli vocant, calore Veneto & cælesti. χύανον. AL. Berglaw, Lazur B. Lasuer GAL. Lazur ITAL. Lazuero H. Lazul
Lapis manalis Festo, a mamando, vnde fons emanat. AL. Ein Stein da Waffer auszsleut B. Een steen dær een fonteyne wt loopt GAL. Pierre de laquelle sort vne fontaine ITAL. Pedra donde esce qualche fontana H. Piedra que della sale la fuente
Lapis molaris quint. incusus Virg. in quo excusi sunt sulci, qui frumentum atterunt. μυλίτηϛ λίθοϛ Galen. μύλιοϛ λίθοϛ Procopio, ὂνοϛ ἀλέτηϛ Xenoph. μυλαχρἰϛ λάαϛ Alexandro Aetolo, πέτρα νισυρῆτιϛ Epig. ab insula Nisyra molaribus nobili.γυροδρόμοϛ λίθοϛ Epigr. AL. Mullstein B. Meulensteen GAL. Pierre de moulin ITAL. Sasso molare. H. Piedra de mucla para moler
Lapis operarius Plin. qui seruit opificum operis, vt cos AL. Ein Stein zum werck brauchlich B. Wercksteen GAL. Pierre qui duit a l'oeuure ITAL. Pedra necessaria a gl'artefici H. Piedra que tienen menester los labradores
Lapis Parius Virgil. pro candido marmore. λίθοϛ πάριοϛ, a Paro insula, candidi marmoris genitrice AL. Weisser Marmelstein B. Wit marbersteen GAL. Blanc matbre ITAL. Marmo bianco H. Marmol blanco
Lapis quadratus Vitr. λίθοϛ τετράγωνοϛ, τετράπλευροϛ, εν τομῆ| ἐγγώνιοϛ Thucyd. AL. Quaderstein, vierschrettiger oder vierecketer Stein. Viercantighe steen GAL. Pierre quarree ITAL. Pedra quadrata H. Piedra quadrada
Lapis rediuiuus Cic. veteranus, cuius in operiis olim vsus fuit. AL. Ein Stein der zu vorn mehr gebrauchtist worden B. Steen die noch meer is ghebesicht gheweest GAL. Pierre qui a este autrefois mise en oeuure ITAL. Pedra ch'altre volte e stata posta in opra H. Piedra que otra vez a sido in obra
Lencostictos Plin. porphyrites vocatur, candidis interuenientib. punctis distinctus. λευχόστιχτοϛ.
Magnes Cic. a Magneribus populis, apud quos effoditur, dictus vt Lucretio placet. siderites Plinio quod ferrum trahat, heracleos nonnullis. μαγνῆτιϛ ἡραχλεία Galeno, μάγνησσα Callimacho, ἡραχλεῶτιϛ Hesych. μάγνηϛ. Porphyrio. AL. Segelstein B. Zeylsteen GAL. Aimant ITAL. Pedra calamita H. Piedra ayman, el manebo de hierro
Marmor Plin. μάρμαροϛ AL. Marmelstein B. Marmer, marber, marmersteen GAL. Marbre ITAL. Marmo, marmorio H. Marmol, piedra marmobena
Naphtha plin. Bituminis liquidi genus, sine colamentum bituminis. περιήθηχα τῆϛ ἀσφάλτου; vt Dioscorides habet. Hoc nihil esse aliud, quam vocatum petrelæum sine petroleum contendunt, magnamque cum igni cognationem tribuunt auctores, νάφθαDioscorid. νάφθαϛ Plut. μηδείαϛ φάρμαχον Eid. & simpliciter φάρμαχον Suid. item μηδείαϛ ἔλαιον apud eundem, quod Medea pellicem inuncta naphthæ viru corona concremauerit. πετρέλαιον Nicolao Myrepso, μύρον τού άγίου βαρβάρου Eid. AL. Peterol B. Petrolye ITAL. Petroglio H. Petroleo
Ophites Plin. Marmoris genus maculosum, serpentum maculis non absimile. ὀφίτηϛ.
Porphyrites Plinio, Marmor rubens purpuræ in modum. πορφυρίτηϛ. marmor porphyreticum Suet. AL. Rot Marmelstein B. Porphyrsteen, rootmarber GAL. Marbre rougeastre ITAL. Porfido H. Marmol de porfido
Pumex Virg. lapis bibulus Eid. spongia etiam Vitruuio, quod spongiæ modo sistulosus sit. Lapis erosus spongiosus que, læuigandis corporibus ac libris oxpetitus χισσηρίϛ, quod veluti a vermiculis, qui χίεϛ dicuntur, sit exesus. ἀλχυόνιονTheophrasto vocari putant, quod e marina spunta coactus sit. AL. Bymstein, Pims, Krawstein quod plantæ pedum elotæ eo affcitentur B. Puynisteen GAL. Pierre ponce ITAL. Pumice H. Piedra esponja
Pyrites Plin. lapis ærarius, marchasita hodie, Japis luminis nonnullis quod ignem extritu reddat. πυροτόχοϛ λίθοϛ Epig. πυρίτηϛ. AL. Feuwerstein, Kupfferstein, Kupfferertz, Martistein B. Viersteen GAL. Pierte a feu ITAL. Marchasita H. Marquesita
Ramentum Plin. Tenue fragmentum marmoris, alteriusve rei. ramentam foem. gen. dixit Plautus in Rudente ῥίνημα περίyημα. AL. Abschabeten, Schnitzlin B. Afschæffel, afnijtsel, snipperinghe GAL. Raclure raboture ITAL. Tagliaature, pezzetti, stelle H. Pedaco de lo raydo
Sarcophagus Plinio, Asius lapis, e quo capuli & conditoria mortuorum fiebant antiquitus, absumentia impositorum corporum carnes, vnde illi nomen, vt testatur Dioscor. σαρχοφάγοϛ, ἂπιοϛ λίθοϛ. B. Een sarck GAL. Pietre de sepulture ITAL. Pedra che si merte sopra il sepolcro H. Piedra que cubre la sepultura
Saxum Virg. petra Plin. πέτρα. AL. Grosser Stein B. Grootesteen GAL. Caillou, pietre grande ITAL. Sasso H. Piedra
Saxum manuale Tacito, quod manum implet, manuque adiici potest xερμάδιον Homero. AL. Ein stein der die Hand fullt B. Een hantvollige steen GAL. Pierre qu'on peut empoigner ITAL. Pedra che si puo trarre con la mano H. Piedra que se puede tomor y Ileuat con vn punno
Saxum viuum Virg pro naturali. AL. Ein naturlicher Stein B. Een natuerlijcken steen, niet met handen gheleyt GAL. Pierre naturelle ITAL. Pedra viua H. Piedra biua
Scobs Horat. quod scobina dera ditur de metallis aut ligno. χόρημα, ῥίνισμα. AL. Feylstaub, abfeylten Staub B. Vijsel, schauelinge GAL. Limure ITAL. Limatura di metallo H. Limadura del metal
Scrupus Lapillus iter facienti molestus. λίθακ, λάῖκ, yηφίϛ. AL. Ein Steinlin dasz eim in die Scbuhe fellet B. Een scharp steeuken dat eenen in de schoenen comt GAL. Petite pietrette ITAL. Sassolino di montagna H. China, pedrezita
Segmenta Plin. Ramenta marmorum, idem quod assule & secamenta gemmarum ἀποχόμματα. AL. Abgehawen Stucklin B. Assnijtsel GAL. Retailles ITAL. Scagliole H. Tajadas Eiusmodi præsegmina in calanis, σχινδαλμοί dicuntur, in ligno xίδαχεϛ etxίδια Vitru. in coris μοσχύλματα, & σπατίλαι.
Sigilla plutealia Cic. Imagunculæp uteis tabulisve inclusæ AL. Bildle in Tafelin eingefast B. Beeldekens in tafereelen ingeset GAL. Petites images enlenees, faictes de bois, ou enchassces ITAL. Picciole imagini incassate H. Imagenitas encaxadas
Signa Cic. figilla Eid. Sculptilia fusiliaque opera. άγάλματα. AL. Bilden, bildnusseu B. Beelden, item medalien GAL. Images & medailles ITAL. Imagini & medaglie H. Estatuas y medallas
Silex Virg. xάλικ. Lapis durus, silentem intra se ignis laticem fouens. AL. Kijsz, Kijszlingstein, Hornstein, a duritie & colore cornu Beserzstein, quod eo paujantur sola. Fewerstein, quod ferramenti incussu ignis scintilias edat. Gassen stein, quod viæ ea sternuntur B. Kijselsteen, kesel GAL. Caillou ITAL. Silice H. Pedernal
Smiris Plin. Lapis quo vitrum sinditur σμίριϛ Gal. σμύριϛ. AL. Schmergel B. Ameril GAL. Ameril ITAL. Smeriglio H. Esmeril
Specularia Vlpiano & Martiali pro fenestris vitreis. Mart. Hibernis obiecta notis specularia puros. Admittunt soles, & sine fæce dies. σπεχλάρια. AL. Glasinfenster B. Glæsen vensters, proprie van spiegel glas GAL. Voirieres, fenestres de voirre ITAL. Fenestre di vetro, vitreate H. Ventanas de vidrio
Specularis lapis Plinio, qui in quantum libet exiles crustas potest sindi, translucidus, quo antiquitas vitrearum senestrarum loco vsa videtur. Idem & selenites, siue lunaris lapis: fortassis ab hebete in modum lunæ splendore. aphroselenus quoque & Arabicus lapis. nec defunt qui speculum asini nuncupant, & Mariæ glaciem σπεχλάριον, διαφανίϛ Galeno & Aetio, a splendore quem transmittit. σεληνίτηϛ, ἀφροσέληνοϛ, quasi in quem luna despament. Sunt quibus σφεγγίτηϛ a pellucido fulgore putatur esse. AL. Vnser Frawen Eysz Sperglasz. Spiegelsteen
Spongites Plinio, Lapis qui in spongiis inuenitur, tecolithus idem Plinio quoque dictus, quod vesicæ calculos comminuat. σπογγίτηϛ. AL. Schvvammen steinlein B. Steenkens van spontien GAL. Pierre d'esponge ITAL. Sassoletto di spongia H. Pedrezita de esponia
Succinum Plin. Lachryma vel resina arborum odoratarum pini & pinastri præsertim , cui rei indicio est odor similis, cum accenditur atteriturque electrum Ouid. glessum veteres dixere, a transtucida vitri in modum specie. ἢλεχτρον, xρυσοφόρον, πτερυγοφόρον ἃρπακ Plinio quod folia paleas, plumasque ad se rapiat, attritu concepta caloris vi Dicitur & λυγγούριον, hoc est lyncurium, vt vult Strabo lib. 4. velut e lyncis lotio natum, quod agresta terra obruit illud animal, quasi humano id vsui inuideat, in quo Theophrastus dissentire videtur, qui Lyncurium trahere admodum Electri non paleas modo, sed bracteas etiam metalli scribit in libr. De lapid. ita vt inter ea discrimen manifestum ponat: quin & Electrum lapidem esse in Liguria fossilem idem ait, sed quam vere, nescio. Vocatur & δάχρυον ἡλιάδων apud poetas, quasi lachrymæ Solis filiarum, quas exstillarint in morte Phæthontis fratris carabe officinis vocatur. Succini genus primum (quod soeminæ differentia insignit Theophrastus) flauius est & pellucidius, quod glessum & glastum Germani dixerunt: hodie Augstein, illis vocatur, & Bornstein. B. Amer, oft amber GAL. Ambre; ITAL. Ambra gialla, ambra di corona H. Esclarimente, ambar Alterum genus album & obscurum, quod sputium & bastardum vocit ant Germani
Tecolithus Plin. pyrene Eidem eureos eidem, diuersis nominibus a Plinio idem lapis ac diuersis per alphabeti seriem locis designatur, uisi me fallit opinio, quem nucleo oliuæ similem vbique tradit. Iudaicus lapis dioscorid. Phenicites Plin. vel quia in Phænicia frequens, vel potius, quia palmulæ assimilis. φοινιχίτηϛ, λίθοϛ ἰουδαῖχόϛ Dioscorid. τηχόλιθοϛ, a confringedo calculo πυπήνη, quasi oliuæ ossiculum, quod sansam Latini vocant, notus officinis lapidis Iudaici nomine.
Thracius lapis Gagatidis species est apud Nicandrum, quem aqua accendit oleum restinguit, nigricoloris, θρῆσσα λίθοϛ. AL. Schwartz Augstein, oder Birnstein B. Swart aghet
Tophus Plin. porus Eid. Lapis arenarius facile friabilis, alioqui asper et inæqualis: cuius generis est & Ostracires πῶροϛ τρητόϛ λίθοϛ εὐναστήρ Oppiano AL. Tofstein, Topstein, Taugstein B. Tuytssteen, morselsteen, tufsteen. GAL. Tuffeau. ITAL. Tofo H. Piedra arenisca
Toreuma Cic. Sallust. Opus celatum, tornoque factum. τόρευμα AL. Anszgestochene Arbeit, erhebt Bildverck, gereucht Werck B. Ghedræyt oft ghedrauen werck. GAL. Piece d'ouurage taillée. ITAL. Opera sculpita, o lauorata al torno H. Obra torneada o esculpida
Typus Cic. Imago egypso, ad cuius similitudinem & formam statuarius plastesve lapidem cædit, aut æs fundit. forma Plinio. τύποϛ. AL. Modelwerck, patron B. Voorbeelt, moolbeelt, patron, exemplær GAL. Modelle, patron ITAL. Modello, patrone H. Molde o forma
Typus & forma vocatur etiam matrix: qua nummi producuntur. τύποϛ AL. Stampffel, damit man muntzet B. de stempel GAL. La forme de la monnoye, ou la matrice ITAL. Il modello della moneta H. El molde del dinero
Vitrum Horat. ῠαλοϛ. AL. Glasz B. Glas GAL. Voirre ITAL. Vetro H. Vidrio
Vitrum hæmatinon Plin. lib. 36. cap. 26. Vitrum totum rubens, neque translucens. αἱμάτινοϛ ὑ/αλοϛ. AL. Gantz rolit Glasz B. Gantsch root glas GAL. Voirre tout rouge ITAL. Vetro entieramente rosso H. Vidrio mucho roxo
De leguminibus hîc agendum esset, nisi id capite decimo nono factum fuisset. Illud igitur adeundum.
DE LIBRIS ET AD LIBROS
PERTINENTIBVS.
CAP. XXXII.
ACROAMA Ciceroni festiua & lepida narratio. ἀρχρόαμα AL. Kurtzweilige Red B. Een genoechlijcke vertellinge GAL. Vn conte plaisant a ouir, quelque sornette ITAL. Qualche raggionamento dilecteuole H. Palabra bien criada, y donosa, habla para deleytarse
Acrostichis Cic. lib. 2. De diuinat. cum deinceps ex primis versuum li. teris aliquid connectitur: vt in quibusdam Ennianis. QV. ENNIVS. FECIT. sic enim ibi interpolandus est locus, pro, Quæ Enniusfecit. ἀχροστιxίϛ.
Acroteleutium ἀχροτελεύτιον, Synesio & Thucyd. extremus versus finis.
Aduersaria Cic. tabellæ tumultuæria opera perscriptæ, & lituris non carentes, quibus memoriam rerum adnotamus aduersa pagina, vnde nomen illis est: non autem quod ea aduertebant homines ad confirmandam memoriam, vti vir magni nominis existimat. quibus opponuntur. tabulæ a Cicerone, quod illa negligenter scribuntur: hæ cum diligentia & accurate conficiunt ur. AL. Sudelbuch B. Cladboeck, cladde GAL. Bordereaux, brouillarts ITAL. Protocolo
Aenigma obscura inuolueris quæstio. Scrupus Gellio, griphus. αἴνιγμα [αἴνῖγμα], γρίφοϛ. Athen. πρόβλημα παιδιxόν. AL. Ein Ratzel, oder schwere vnd dunckle Frag B. Rætselken, oft gerætsel GAL. Question obscure ou double ITAL. Dimanda obscura & difficile d'intenderla H. Que es cosa y cosa
Album dealbata tabella, in qua Prætores descripta habebant edicta & interdicta γραμματεῖον, λεύχωμα Poll. vulgo Matricula in scholis. ληκαρxιχόν γραμματεῖόν. AL. Register, oder Namenbuch B. T'blanck, een rolle GAL. Registre, marille ITAL. Registro H. Registro
Amphibrachys qui & Ianus, a gemina quasifronte, qua breues syllabæ mediam longam includunt. ἀμφίβραxυϛ. & Scolius, σχολιόϛ, a Scoliis carminibus.
Amphimacrus superiori contrarius, & Mensalis & Fescenninus, rereptus nuptialibus lasciuiis. Creticus, χρητιχόϛ, quo pede ἐπορxήματα constabant, Victori.
Anapæstus ἀνάπαιστοϛ, ab ἀναπαίειν, a repercussione, & Antydactilus, quod contrarius sit dactylo.
Annales Rerum gestarum plurium annorum consequens narratio teste Gellio: cui & chronici sunt libri. Chronica Plin. ὑπόμνημα. AL. Iarliche geschichken Buch B. Cronijcke, oft iærtijtboeck, dær ein van iær tot iær geschreuen wort watter geschiet GAL. Annales, chronicques ITAL. Annali, chronica H. Libros adonde se escriuen las cosas hechas o contegi das de anno en anno
Apocha acceptilatio Vlp. qua creditor testatur sibi satisfactum a debitore, ἀποxή. AL. Ein Quittantz, quitung, oder schtifftliche bekandtnusz desz Creditors B. Een quitantie GAL. Vne quitance ITAL. Quitanza H. Aluala de pago y fin y quito
Apographa index. liber Cic. in Verrem, quod repertorium & inuentarium Vlpianus dicit. ἀπογραφή, γραμματεῖον, γράμμα. AL. Ein Inuentarion, eine beschreibung von Haab vnd Guter
B. Een inuentaris van goeden GAL. Vn inuentaire ITAL. Inuentario H. Inuentario
Apographum Plinio, exemplar, exscriptum Cic. exemplum, tabulæ. ἀπόγραφον, ἀντίγραφον, ἀντίτυπον. AL. Ein Copey, Abschrift, Auszug B. Copie, exemplar, wtschrift GAL. Copie, double, extrait ITAL. Copia, exemplaio, estratto H. El deschada para labrar o pintar
Apologia Oratio purgatoria, & sui patrocinium instituens defensio ἀπολογία. AL. Entschuldigung, oder verantwortung B. Excusatie oft eenighe schrift datinne men hem verantwoordt, ontslæt, onkent, oft excuseert GAL. Excuse ou defense ITAL. Iscusatione, defensa H. Escriptura para se excusar y defender
Apologus Fabula tectorio ridiculæ narrationis tegens aliquid moribas vitæque vtile. αἲνοϛ Hesiod λόγοϛ μυθιχόϛ χαἰ αἰ σωπιχόϛ. Fabio. AL. Een Fabel oder Mahrlin B. Fabel ost cluchte GAL. Fable ITAL. Fauola H. Habla Lusitanis Fabla.
Apostoli Iurisconsultis sunt literæ siuc libelli amissorij, qui ab appellante ad eum qui de appellatione cogniturus est, emittuntur testandæ appellationis causa: quod veluti dimittatur causa ad eum qui appellatus est.
Argumentum periocha Cicer. περιοxή. AL. Ein kurtzer inhalt, oder begrifft desz weitleuffrigen Handels B. Cort begrypt vande gheheele materie GAL. Sommaire ou argument ITAL. Argumento substanza & substancia H. Argumento substanza & substancia
Atramentarium μελανδόxον, ἂγγοϛ μελανδόμον Epigram. AL. Dinntenfasz B. Inckpot GAL. Cornet a encre ITAL. Atramentaio H. El tintere de tinta
Atramentum fuligineum quo typographi in imprimendis libris vtuntur. AL. Buchdrucker Farb B. Boeck druckers swartsel GAL. Le noir ou l'encre des imprimeurs ITAL. Il nero ouer linchiostro de stampatori H. Tinta para imprimir libros o otro
Atramentum scriptorium Celso, librarium Vitruu. Cic. μέλαν χαλλιγραφιχόν Hippiatr. AL. Schreibdinnten B. Inckt GAL. Encre ITAL. Inchiostro H. Tinta para escriuir
Atramentum sutorium Plin. conitium. xάλχανθον. AL. Kupfferwasser, Schuster schwartze B. Coperose, schoenmakers swartsel GAL. Couperose, ou vitriol H. Capparosa
Atramentum tectorium pictoribus in vsu est. AL. Kynrusz, oder Maler swartze B. Schilders swartsel GAL. Le noir des peintres ITAL. Il nero de epittori H. La tinta de los pintores
Autographum Exemplar auctoris manuscriptum. αὐείγραφον. AL. Eigene Handtschrifft B. Eygen hant GAL. Escrit de sa main propre ITAL. Scritto di sua mano propria H. Escrittura de su propria mano
Bacchius βαxεῖοϛ. quod bacchantibus esset familiaris, Tripudians, Oenotrius Diomedi, ebreui & duabus longis.
Breuiarium Suet. Plin. breuis cicer. breue Vopisco. Epitome continens summam acceptam, aut debitorum nomina, aut simile quid ἐπιειμη. AL. Auszug, oder ein kurtzer Inhalt B. Een extract, vercorte copie, cort begryp GAL. Vn extrait, liure abrege ITAL. Maxime Romæ Breue, estratto H. Abbreuiacion
Bustrophe Victorino. βοστροφή. Scripturæ genus antiquis vsitatum, qui cum a læua incoeptum scripturæ versum ad dexteram perduxissent, inde a dextra regredientes ad sinistram sequentem versum exarabant, in modum versuræ sulci in agris.
Calamus calamus scriptorius Celso. χάλαμοϛ γραφίϛ. AL. Schreibfeder B. Schrijfueder, een penne oft schacht GAL. Vne plume ITAL. Penna da scriuere H. Canna o pluma para escriuir
Carmen cantio, cantilena. Cic. canticum Fab. ω)|δή, ἀ=|σμα. AL. Ein Lied oder Gesang B. Ghesang, liedeken, ghedichte, rijm GAL. Chanson, ou rime ITAL. Canto H. Cancion
Carmen pro poematio numeroso versibus constante. ἔποϛ μέτρον, ἔμμετροϛ λόγοϛ. AL. Gedicht oder Poeterey B. Veers, dicht, liedt, poetery GAL. Vers, carme poesit ITAL. Sonetto, canzon H. Obra compuesta en verso
Carmen amoebeum per vices respondens alternis pari numero & smilibus versibus. μέτρον ἀμοιβαῖον. Reciprocum siue alternum dici potest.
Carmen bucolicum pastorale, quod armentarij inter se canunt. ποιμενιχόν, βουχολιχόν, νόμιον Apollon. αἰπολιχόν. AL. Hirten gesang B. Koewachters oft schæpherders liedeken GAL. Chant pastoral ITAL. Sonetto pastorale H. Cancion de los pastores
Carmen Fescennium impudicis versibus personabat, socium Hymenæi vel quod e Fescennina vrbe translatum, vel quod sascinum redoleret. quo vocabulo pudenda corporis pars intelligitur. ἰωνιχόν, ὑγρόν, ἀνασεσυρμένον, αἰxρόν, αἰσxρολόγον. AL. Ein vnflatiges, vnkeusches, bubisch, oder hurisch lied B. Een vuyl ende onnuttig gesanck, oft hoeren Liedeken GAL. Chanson sale, vilaine, & impudique, ou de paillarde ITAL. Canzon sporca, vile, & di chiasse H. Cancion fea, turpe, y de puteria
Carmen Lyricum quod Strophe, Antistrophe, & Epodo constabat, quarum rationem Galenus & Victorinus hanc fere tradunt. Strophe erat cantus quem a dextra aram circumeuntes diis accinebant. Antistrophe, quem peracto priore orbe sinistrorsum reuertentes canebant. Epodos, quum ante aram in deorum conspectu consistentes, reliquum cantici obibant. Carmen nuptiale coniugiale Claudiano. γαμήλιον, & ἐπιθαλάμιον. sed hoc peracto connubio accinitur, vt Thalassio, siue hymenæus, ὑμέναιοϛ sub congressum: hicque vel castiore carmine obibatur, vel Fescennina licentia, insertis obscoenis vocibus. AL. Hochzeit liedt oder gesang B. Bruyloft liedeken GAL. Chanson nuptiale, ou quelque balade qu'on dit es nopces ITAL. Sonetto de le nozze H. Cancion de casados
Cento Ausonio, cum de variis locis diuersisque sensibus carminis structura quædam solidatur & coagmentatur. χέντρων, ῥαyω|δία. AL. Een geflicktes vnnd allenthalben zusammen geklaubtes gedicht B. Lapperye van ghedichten, oft geschuijmde rijm GAL. Rimaille, ou vers a demy desrobes, & ramasses deca & de la ITAL. Tacconi de versi, o poesia composta & rubata di qua & di la H. Pedazerias o pedazos de versos, Romances tomados de aqua & colla
Cerites tabulæ ceritem ceram vocat Horatius, tabulæ censoriæ in quas eorum nomina referebant qui ignominia notati erant, & suffragio indigni iudicati. δέλτοι εν αἱ=ϛ τάϛ ἐγγραφάϛ ἀποτίθενται.
Catalogus Matricula & elenchus propriorum nominum, χατάλογοϛ. AL. Ein namenbuch B. Een rolle, oft namen register GAL. Le role, ou registre des noms ITAL. Catalogo, o registro de nomi proprij H. Matricula de nombres proprios
Charta papyrus. xάρτηϛ. AL. Karten, papeir B. Cærte, papier GAL. Papier, carte ITAL. Carta Flor. paper. Lomb. H. Carta, papel AN. Papyr
Cartha Augusta Plin. nimia tenuitate epistolis dicata, ab Augusta nomen sortita. AL. Fein lind vnnd hubsch schreibpapier B. Fijn oft post papier GAL. Papier fin & delie ITAL. Carta fina, come Fabriana, Venetiana H. Carta muy linda, papel de Sennores
Charta bibula transmitteus literas, Plin. AL. Durchflussig papeir B. Doorslænde papier GAL. Papier qui passe ITAL. Carta schietta, o che passa H. Papel que se passa
Charta Claudiana Plin. regia, imperialis, macrocolum Plinio, a staturæ cubitalis magnitudine. μαχρόχωλον. AL. Gar grosz vnd dick papeir B. Regæl papier GAL. Papier royal, imperial ITAL. Carta reale, imperiale H. Papel grandaso, carta del rey
Charta dentata Cicer. literæ aculeatæ Cicer. quæ pungunt & mordent. χεντρωτόν γράμμα, δηχτιχόν. AL. Spitzige beissende, oder vbel stechende schrifft B. Spytich ende schimpende geschrift GAL. Escriture picquante ITAL. Scriptura pungente H. Letra puncadera
Charta emporetica vel emporeutica scripturæ inepta, quæ segestrium vice mercibus inuolucra præbet. ἐμποριχόϛ xάρτηϛ. AL. Grob vnd Kremer papeir B. Packpapier, Coopmans papier, cladtpapier GAL. Papier brouillard, qui sert pour enuelopper les merceries ou marchandises ITAL. Carta da straccio H. Papel de straca
Chatta pergamena, vel membrana apud Pergamum Asiæ celeberrimam vrbem inuento eius vsu. περγαμηνόϛ xάρτηϛ. Membrana etiam simpliciter, Plinio & Fabio. AL. Perment B. Perkement GAL. Parchemin ITAL. Carta pergamena, o pecorina, carta di pecora H. Pergamino
Charta pura Vlpian. non descripta. λευχόν xαρτίον. AL. Weisz, sauber, vnbesehriebenes papeir B. Wit, blanck, onbeschreven, oft schoon papier GAL. Papier blanc ITAL. Carta bianca H. Papel blanco, en quien no esta escritto nada
Charta virgo Martiali, ex qua nullum transcriptum est exemplar: quasi tunc pepererit charta, vbi ex ea desumptum sit exemplum iam inuulgatum. AL. Ein eintziges buch, desz gleichen man keines findet B. Een originæl, oft schrifte, dærmen geen copie af en heeft GAL. Escriture cachee, dont on ne trouune nul exemplaire ITAL. Scrittura d'archiuio, la quale non e ancora publicata H. Libro nueuo, y singular, sin hallar otro de aquella misma materia
Codex accepti & expensi Cicer. tabulæ accepti & expensi Cicer. codex rationarius, commentarius accepti & expensi. ἀναγραφή. AL. Ein rechenbuch desz so man empfahet vnd auszgibt B. Een rekenboeck, oft boeckhouder GAL. Conte de la recepte & despense ITAL. Libro di conto, giornale H. Libro de cuenta, libro de caxa, libro de rationes & acostamientos AN. A countyng boke
Godicilli Chartæ complicatæ & obsignatæ: vel ceratæ tabellæ, quarum vsus erat vbi festinato opus erat. γραμματεῖα, δέλτοι. AL. Schreibbuchlin oder tafel B. Schrijf-boecxkens oft tafelen. cedulle oft rolle
Codicilli Marcel. libelli quibus aliquis impeditus quo minus testamentum condat necessitate aliqua, elogij tamen vltimi voluntatem complet.
Codicilli Suetonio in claud. pro diplomatis & literis quib. honores mandantur.
Codicilli. tabulæ Quinct. tabulæ matrimoniales, δέλτοϛ ἐπιγάμιοϛ. Codicill, oder beyraths brieff. B. Houwelijcksche voorwærde in geschrifte GAL. Contract de mariage, conuention
matrimoniale ITAL. I patti ouero conuentioni matrimoniali H. Escriptura hecha sobre el casamiento
Codicillus Scriptura vltimæ voluntatis elogium continens. Elogium Cicero pro testamento morientis dixit. χοδίχελλοϛ Theophil. AL. Testament oder letzter wil B. Een testament oft leste wille GAL. Testament, ou codicille ITAL. Testamento H. Testamiento
Collectanea collectiua scripta, analecta Senecæ, scripta hinc inde excerpta & consarcinata in vnum ἀνάλεχτοϛ, συλλογή, ἐχλογαί. AL. Schrifft so ausz mehr buchern zusamen getragen ist B. By een gheræpte schriften GAL. Recueils, escritures amassees de plusieurs auteurs ITAL. Scriture raccolte horquinci horquindi H. Escritturas ayuntades y cogidas de muchos libros
Commentarius commentarium, in quo capita rerum describuntur. liber in quem vindemiolas quisque suas colligit, memoriæ subsidium: eorum quæ agimus promptuarium quoddam memoriæ, hoc est diarium & ephemeris nostrarum actionum.ὑπόμνημα, ὑπομνηματισμόϛ, ἀπομνημόνευμα. AL. Ein geschichtbuch, darinne die acta vnd allerley handlungen verfast, Auszzug, Kronick B. Blaffært, een Cronijcke GAL. La substance de quelque oeuure, memoire historicque ITAL. Commentario, estratto di qualche volume maggiore H. Vna minuta de la obra ITAL. inuentas etiam Chronica H. inuenias etiam Chronica
Comoedia poema stylo humili dramaticum, res in peditas læto exitu finiens. χωμω|δία. AL. Ein comedi oder spiel B. Comedie GAL. Comedie ITAL. Comedia H. Comedia
Coniectanea Libri quibus coniecturas nostras inserimus. στοxαστιχοἰ λόγοι.
Crena calami fissura calami. γλυφἰϛ τού χαλάμου. AL. Die auff oder zerspaltung der federn B. De splete van de penne GAL. Taille, coupure ou fente d'vne plume ITAL. Taglio, incisura o tagliatura de la penna H. Raya, o hendedura o corradura de la pluma
Cuculus Martiali, Inuolucrum charta ceum, quo institores & propolæ pulueres condunt. AL. Ein papeiten puluer hauszlin, oder scharnutzlin B. Coopmans oft pouder briefken, een peperhuysken, papieren horenken GAL. Vn cornet de papier ITAL. Scharnuzzolo H. Alcartaz, emboltorio de especias
Dactylus a dactylis Idæis, vel a positu nodorum digiti. Heroicus pes, & Politicus Diomedi.
Dialogus Sermo inter colloquentes disput antesque personas. διάλογοϛ. AL. Ein selbander gesprach, oder vnterrede vieler personen B. Een t'samencoutinghe, oft gespreeck van twee oft meer persoonen GAL. Dialogue, deuis entre deux ou plusieurs ITAL. Dialogo H. Dialogo
Diarium ephemeris Iuuenali, narratio cuiuslibet diei res gestas continens. ἡμερολογεῖον, ἐφημερίϛ. AL. Tagliches handelbuch B. Register van daghelijcksche gheschiedenissen, dagelijcx handel boeck GAL. Registre iournel, ou liure dont on scait tout ce qui se fait iournellement, iournal ITAL. Giornale H. Historia de dia en dia
Diploma Cicer. Principum literæ. δίπλωμα, δίπλωμα σεσημασμένον Plutarch. AL. Gewaltbrieff, Bull, vorschrifft entweder offner entweder versigleter brieff eines Fursten B. Bulle, gheweltbrief, opene oft besloten brief van eenen Landtsheere GAL. Lettres patentes de quelque Prince ou Seigneur, bulles ITAL. Lettere patente di qualche Prince o Signore H. Bolla
Diræ Carmen quo aliis sinistra imprecamur, dirasque vltrices in hostium caput euocamus. ἀραί. AL. Verfluchung oder bann B. Vervloeckinge, bannen ende schenden GAL. Execration ITAL. Abominatione, verso desperato H. Verso lleno de iniuria
Ecloga Poemation imitatitium, aliunde expressum. ἐχλογή. aut e lecta auctoribus collectaneum quoddam ac breuiarium excerptum.
Elenchus continet nuda rerum vocabula. Syllabus, index libri. ἔλεγxοϛ. AL. Ein tafel oder register B. Een tafel oft register GAL. Vne table ITAL. L'indice, tauola H. El registro
Euchiridium Libellus exiguus, quem manu versamus, quasi Manuale dicas. ἐγxειρίδιον. AL. Handtbuchlin B. Handtboecxken GAL. Manuel, ou liure qui se peut tenir ou porter en la main ITAL. Libro che si puo portar o tener en mano, manuale H. Libro manual, y lo que se puede tener en lo mano
Epigraphe index Cicer. inscriptio, titulus ἐπιγραφή. AL. Titel oder vberschrifft B. Opschrift, oft tvtel GAL. Titre, l'inscription ITAL. Titolo, o inscritione H. Titulo
Epistola aduentoria Martiali, quæ amico peregre aduentanti obuiam mittitur. AL. Willekumbrieff B. Willecoem brief GAL. Lettre gratulatoire ITAL. Lettera per congratularci ad vn amico de la sua arriuata H. Carta para escriuir a vn amigo, y dezirle de ser elben venido
Epistolarum fasciculus cicer. δεσμίδιον γραμμάτων. AL. Ein bundel oder hauff brieffe B. Een pacxken van brieven GAL. Vn pacquet de lettres ITAL. Vn fascio di lettere, o fardello H. Pequenna carta, o emboltorio de letras
Fabula narratio non vera, sed verisimilis, μύθοϛ. AL. Mahtle B. Fabel GAL. Fable. ITAL. Fauola, nouella H. Ficion, o nouella fingida
Fasti ἡμερολογεῖον. Liber in quo festorum ratio & series perscripta est ex annalibus eruta, vna cum rebus gestis in statos mensium dies incurrentibus. ἐφημερίϛ. AL. Kalender B. Kalendier GAL. Calendrier ITAL. Calendario H. Calendario
Graphiaria Suetonio, vel pennaria theca, graphiarium Martiali, & theca calamaria. θήμη χαλάμων. AL. Schreibzeug B. Coker, schriftoris GAL. Vn calamar & estuy ITAL. Calamaio H. Caxa de escriuanias
Graphium Ouid. stylus, Instrumentum æneum, quo antiquitus in ceratis tabulis scribebant. γραφεῖον, στύλοϛ, σμίλη Suidæ. ἐγχεντρίϛ. Poll. AL. Ein griffel, oder pfriem B. Een griffie oft schrijfpriem GAL. La touche ITAL. Punta Florentin. puntaruolo Lomb H. El puncon
Historia Rerum gestarum oculata narratio, Gel. ἱστορία. AL. Ein Hystory oder geschichtbuch B. Historie GAL. Histoire ITAL. Historia H. Historia
Iambus a ἰαμβίζειν, quod maledicentiæ aptus sit. Daunius, a Dauno duce, & Gradarius, Diomedi.
Indigitamenta ita dici volunt pontificios libros in quos Indigetum, hoc est eorum qui cælestium numerum auxere, nomina referuntur.
Instrumentum Sueton. monumentum scripturarum ad res gestas pertinentium. γραμματεῖον. AL. Schrifftliche vnterrichtung B. Een instrument, oft bewysinge der saken in geschrifte GAL. Lettres, ou papiers, & escritures ITAL. Instrumento, scritture H. Instrumento
Inuectiua Oratio infamatrix alterius vitæ aut morum, ἐπιφορά Hermogeni, ϛηλιτευτιχόϛ λόγοϛ Nazianzen. AL. Feindliche schrifft, rauch mit ein reden B. Aenclaginghe, dappere æntastinghe
Inuolucrum operculum libri, sittybus Cicer. membrana aut inuolucrum, quo libri ab iniuria temporis & puluerum integri conseruantur. ἔλυτρον, πτυχτίον ενείλημα, διφθέρα Luciano. AL. Ein vberzug oder deckel B. Een omslach, coperkel, coffertorie GAL. Enueloppoir, conuerture ITAL. Coperchio H. Emboluedor
Libellus AL. Ein buchlin B. Een boexken GAL. Vn liuret, petit liure ITAL. Libreccioletto Boc. libricino, libretto H. Librillo
Libellus Paul. ius. epistola assertoria, quam Certisicationem vocant. βεβαίωσιϛ, βιβλίον. AL. Ein paszbrieff oder port B. Een certificatie oft paspoort GAL. Vne instruction ou certification ITAL. Pollizza Venetis. bolletta Florent, passaporto & patente vulgo H. Carta para certificar
Libellus Plauto, quo quis citatur, aut quo quid denuntiatur. AL. Ladung, beruffung, tagzettel B. Een citatie brief, oft dagement GAL. Vn adiournement, ou vne citation ITAL. Citatione o cartel Lombard H. Carta para llamar en el iuyzio
Libellus Quint. libellus memorialis Sueton. Scriptum quod memoriæ nouandæ gratia subijcitur. AL. Ein gedenckzeichen, oder gedachtnuszbrieff B. Een gedenckteecken oft memoriæl GAL. Vn memorial ITAL. Memoria Boc. vn poco di memorial Florent H. Cartilla para se recordar a algo
Libellus Suet. libellus supplex, Martiali, ἱχετηρία, Aristoph. ἱχέτευμα Thucyd. ἱχεσία Epigr. AL. Supplicatz, supplication, schrifftliche bitt oder bittbrieff B. Een supplicatie oft requeste GAL. Vne requeste ou supplication ITAL. Sopplica, richiesta H. Requesta, petition
Libellus famosus qui maledictis sauciat ac suggillat alicuius famam. φλυαρία. Theophilo. AL. Ein verleumbdes schreiben, libel famosz B. Een schimpbrief oft schrift GAL. Brocard, parole ignominieuse, libel fameux ITAL. Pasquino. Rom. libro nasuto, mordace & pungente H. Escriptura para puncar alguno
Liber dictus a libro, qui cortex est arborum interior tenuiorque, cui olim animi concepta inarare solebant. CODEX ab arboris trunco, vnde efformabantur tabulæ ceratæ. Codicem plurium tabularum coniunctionem Nonius exponit. βίβλοϛ, λόγοϛ, γράμμα. Pluarch. AL. Buch B. Boeck GAL. Liure ITAL. Libro H. Libro AN. A boec
Libri elephantini Fl. Vopisco, ex ebore facti magnisicis impensis, quibus Senatusconsulta inscripta erant. Ridiculum est illorum commentum, qui ita dictos autumant ab operis amplitudine, quasi elephantorum proceritas nominis ansam illis dederit.
Libri rituales Cicer. qui rituum & cæremoniarum rationes præscribunt & continent, cuiusmodi Missale & Pontificale nuncupant.
Litera elementum Cicer. στοιxεῖον γράμμα. AL. Ein buchstab B. Een letter GAL. Vne lettre ITAL. Lettera H. Vna letra AN. A letter
Litera caduca Plinio, quæ maior increscit quam calamo exaratur. Plinius scribit caducas fieri literas, vbi chartæ scabritia dente læuigatur. στοιxεῖον χατεῤῥυηχόϛ. AL. Flissender buchstab, rinnende schrifft B. Vloeyende letter GAL. Lettre qui blanchist, & s'efface ITAL. Lettera che s'allarga, como auienne sopra la carta lissa H. Letra que se haze mas grandosa que no esta escrita
Litera fugiens exolescens, quæ vetustate sedit. ἐκίτηλον, ἀμυδρόν,ά-
τέχμαρτον, ἂγνωστον, ἐκεῤῥυηχόϛ Bud. AL. Verdunckelte, vnd halb auszgeleschte scrifft B. Schrift die niet wel te lesen, ende half uytghegæn is GAL. Lettre qui s'efface ITAL. Lettera obscura, & difficile a legerla, quasi scancellata, o sfasciata H. Letra o escritura quo no se puede leer
Literæ tabellæ Ouid. epistola. ἐπιστολή, γράμμα, πτυχτίον Nazianzen. AL. Ein brief B. Brief, Missiue, sendtbrief GAL. Lettres, missiues, epistre ITAL. Epistola, lettera H. Letra o carta mensagera
Literæ honorariæ sacræ Symmacho, quibus honores alicui deferuntur. AL. Credentzbrieff, schrifftliche verehrung B. Eerlijcke brieven GAL. Lettres d'honneuts ou d'offices par l'Empereur, Roy, ou autre ITAL. Lettera d'honore, o d'officio H. Letras del rey para entrar en officio
Literæ laureatæ Liuio, victrices Cicer. victoriæ indices. quales lauro victoriæ teste inuolutas ad Senatum mittebat exercitus Imperator profligato hoste, aut expugnata vrbe. γράμματα δάφνη ἐστεμμένα. AL. Sieg brieff B. Victorie brieven, blyde tydinghe GAL. Lettres ioyeuses enuoyees du camp, ou qui annoncent la victoire ITAL. Nuoue de la ottennuta vittoria H. Cartas de alegria y sobre la victoria
Margo Paginæ crepido & extremitas, χράσπεδον. AL. Das port, ort, eusserst, oder nebent von eim blat B. De cant van een bladt GAL. La marge ITAL. Lo margine H. La margen
Mimus factorum imitatio cum lasciuia. μίμοϛ. AL. Gaucklerey, gauckelspiel B. Guychelerie, guychelspeel GAL. Farce ITAL. Facetia, o comedia
Molossus tribus longis constat, a Molossis Epirotis, qui eo in prælio vtebantur. ἱππιοϛ, quasi equestris. item Vertumnus, & Extensipes, & Canius.
Nenia threnus, monodia, Carmen lugubre, quod ad rogum canebatur: vt Epitaphium, ad tumulum: Epicedium, in exsequiis dum iusta funeri persoluebantur. Illud θρῆνοϛ, αἰλινον, vηνία & νήνιτον dicitur, & χαριχόν μέλοϛ ἰάλεμοϛ, alterum ἐπιτάφιοϛ ἢ ἐπιτύμβιοϛ ω)|δη. postremum ἐπιχέδιοϛ Cicero lib. De legibus, Neniæ vocabulo vsum fuisse Gracchum (alij Græcos scribant) pro cantis funebri. AL. Ein todten liedt, Klag oder grabschrifft B. Vigilie, lijckgesanck GAL. Vn chant funebre, ou de dueil ITAL. Canzon de morti H. Cancion sobre los muertos
Notæ pro compendiis lectionis & scripturæ, σημεῖα Plutarcho, Galeno. Siglæ. Iustiniano. σημεῖα εν βραxέσι τύποιϛ πολλῶν γραμμάτων δυναμιν ἔxοντα, Plutarcho. AL. Gebrochene, halbe, vnd verkurtzte worter B. Halue woorden, oft die int corte en met veel tittelen gheschreven zijn GAL. Abbreuiatures ITAL. Abbreuiationi H. Abbreuiaturas
Opisthographum Cicer. quidquid vtrinque calamo exaratum est. veteres enim ab aduersa solum chartæ facie scripsisse, quo liceret e regione adijcere quæ placuissent postea, vel certe propter chartæ vitia, legimus. ὀπισθόγραφον. AL. An oder auff beyden seitten beschrieben B. Aen beyde zyden gheschreven GAL. Escriture a deux endroits ITAL. Scrittura dall'vna & dall'altra banda H. Escritto a tras
Opus σύνταγμα, σύγγραμμα. AL. Ein gantz buch B. Een gheheel boeck, oft werck GAL. Oeuure ITAL. Opera H. Obra
Opusculum συγγραμμάτιον. AL. Kleines buchlin B. Een cleyn stucxken van een boeck GAL. Petit oeuure ITAL. Opuscula, operetra H. Pequenna obra
Oraculum Cicer. sortes Valerio, responsum Plinio, effata Ammiano, xρησμόϛ Thucyd. χληδὼν, ὀμφή Homero, quasi τό ὀ\ν φαίνουσα, ἐχλεχτά Porphyrio, ἐχλόγια Eusebio, πρόπιον, θεοπρόπιον. AL. Gottlicher spruch, weisz oder warsagung, prophecey B. Voor een wærsegginghe, prophecie GAL. Oracle ITAL. Oraculo H. Oraculo Volunt Oraculum esse, quod carmine reddatur: vaticinium vero, quod soluta oratione.
Pagina pagella, a pangendis versibus: vel quod in modum pagorum suum quæque in libris regionem obtinet: vtraque folij pars. Cera Cicer. & Ceræ Suetonio. sic Ceram extremam codicis, Cicer. pro folio extremo. & Primas ac secundas ceras testamenti, dixit Suetonius. σελίϛ. AL. Die ein seitte eins blats B. D'een oft d'ander zyde oft pagie van een bladt GAL. La page d'vn liure ITAL. Pagina o foglio, o l'vna & l'altera facciata della carta H. Vna qualquiera hoja de libro, o de papel
Palimbacchius παλιμβαχxεῖοϛ, qui & πομπιχόϛ Victorino. quæ lectio reponenda est in Diomede grammat. apud quem male Proponticon legas. Saturnius idem & Latius, ac Thessalicus. e longa & duabus breuibus.
Palimpsestus tabella deletilis, membrana deletitia, quæ prioribus literis inductis eradi potest, cuiusmodi in vsu est calculatoribus & musicis: illis in adnotandis iugulandisque numeris, his in modulorum compositione: hocque differre mihi videtur a pugillaribus, quod illi biualues sint & complicentur: hic sola lamina, membrana, aut corio asinino cretato gypsatove constat. Huius generis est Pyctacium apud Aeli. Lamprid. tabella gypsata ac dealbata. παλίμyεστοϛ. AL. Schreibtafel, oder haut, wie dann die Kauffleut vnd Schuler bey den Rechenmeistern brauchen B. Een leye, oft schalie daermen op schrijft ende wederom uytwischt, huyt, schrijftafelken, oft bert GAL. Tablette dont on efface l'escriture quand on veut, ardoise ITAL. Cartella da scriuer in conto, & che si depenna con la sponga, o altro H. Tablilla, para matcar, notar, o escriuit algo, y lleuarlo quando quizieredes
Palinodia Carmeno quo probra prius congesta encomiis commutamus, & quasi retractamus. παλινω|δία. AL. Widerruffung oder sag B. Wederroepinghe, ende als yemant zijn woorden eet, oft door den hals hælt GAL. Reuocation, d'Esdit ITAL. Disdetta, richiamo H. Verso para retrattar la iniuria dicha adelante
Pandectæ Plin. Volumina quiduis continentia, & promiscue de omnibus disserentia, copiæ cornu. πανδέχται, *αμαλθείαϛ χέραϛ. AL. Allerley gattung, bucher darinne man von alles find B. Boecken van alderley materie GAL. Liures de diuers arguments, ou sont traitees toutes choses ITAL. Libri vaghi, ou isi con engono se non tuete, almeno varie & sfogiate materie H. Libro de muchas y varias materias o cosas
Philyra Plin. philura Martiano. scheda Cicer. membrana papyri. xέδα. AL. Ein blat papeits oder perments B. Een bladt papiers, ofc perckements GAL. Vne fueille de papier ou de parchemin ITAL. Vn fuoglio di carta H. Vn plico de papel, hoia de carta
Pluteus Iuuenali, Armarium siue repositorium librorum. AL. Buchhalterlin B. Boeck casse, oft layken GAL. Vn armoire a serrer liures ITAL. Armaio da libri H. Armario o caxa de libros
Pluteus Persio, Tabula qua scribentes vtuntur subiectæ. AL. Ein pultbret B. Een schrijfbert, lessener GAL. Vn pulpitre sur quoy on escrit ITAL. Pulpito da scriuere
Poema ποίημα. AL. Ein buch so in reymen gestelt B. Het werck van eenen poete, refereyn, oft wat anders næ der Rethorica in rymen gemæckt, gedicht GAL. Oeuure composee en rimes ITAL. Poesia H. Obra de poeta
Præformare literas infanti Quinct. προτυπούν τά στοιxεῖα. AL. Ein vorschrifft machen, dem schuler etwas vorschreiben B. Een voorschrift oft materie schryven GAL. Donner ou escrire matiere ou exemple a son escolier ITAL. Scriuere ouer dar qualche materia al suo discepulo H. Escriuir algo adelante para su discipulo
Prouerbium paroemia, adagium, Oratio vulgo in vsu habita allegorice aliquid innuens. παροιμία, αῖνοϛ Theocrito. AL. Gemeiner spruch, gassen wortlin B. Ghemeyn spreeckwoort GAL. Prouerbe, dit commun ou vulgaire ITAL. Prouerbio H. Prouerbio
Pugillares Tabellæ plicatilese materia, membranis vellaminis, a pugno deducta voce. Bipatens pugillar Ausonio. δελτίον δίπτυxον Herodoto, πίνακ πτυχτόϛ Homer. γραμματεῖον δίθυρον, σανίδιον φιλύρινον δίθυρον Dionysio. πυκίον Lucian. πιναχίϛ. AL. Schreibtafel B. Schrijf-tafelken GAL. Tablettes a escrire ITAL. Cattella, ouer tollella, nella quale si scriue colstiletta H. Tablillas para escriuir
Pyctacium Budæus etiam interpretatur pro commentariolo rerum summam continente. πυχτίον. AL. Ein schrifftlin, darinne die hauptartickel oder sticken verzeychnet B. Een minute, oft cleyn briefken van bescheede GAL. Bordereau, petit cayer ITAL. Breue H. La minuta de algunas escripturas
Pyctatium vel potius pyctacium, Cassiodoro & Lampridio, exigua tabella. πιττάχιον Moschopulo, a corij præsegminibus exilioribus, quæ Dorice πεττύχια vocabantur, creato forte nomine. AL. Ein kleine zettlin B. Een cleyne cedulle GAL. Tablettes, bref, vne descharge ou cedule
Pyrrhichius πυῤῥίxιοϛ, a celeri motu Pyrrhichæ armatæ saltationi vsitato. Dibrachys. δίβραxυϛ. Pariambus, παρίαμβοϛ, ἡγεμών Victorino, quasi parens & auctor reliquorum. Cinesias, χινησίαϛ, a motu, & Gradiuus, Diomedio.
Satyra Inuectiuum in mores poema. σατύρα, a Satyrorum peculantia dicta. AL. Ein schimpfbuch, wider die vnzuchtichkeit B. Schimpliedt, oft ghedicht, dærinne d'ondeucht en onmanierlijckheyt berispt wordt GAL. Vn esguillon des vices ITAL. Pasquino, o despreggio de e vitij H. Verso que reprehende la mala crianza, o costumbre de algunos
Scalpellum scriptorius cultellus, graphiarius gladiolus, scalprum librarium Sueton. χαλαμἰϛ, σμίλη, ὀκυντήρ χαλάμων μεσοxιδέων Epigr. AL. Ein schreibmesserlin B. Een pennemesken, schrijfmes GAL. Vn cauinet, ou trencheplume ITAL. Taglia penna, o tempera toio H. Trinchete
Scriptura Sueton. scriptum Horatio. γράμμα, γραφή. AL. Schtiffc B. Schrift, gheschrift, schriftuere GAL. Escriture ITAL. Scrittura
Scriptura sacra θεοπαράδοτον λόγιον Areopag, θεολογιμή δέλτοϛ Eidem. AL. Gottliche geschrifft B. Heylighe schrift GAL. Sainte escriture ITAL. Sacra scrittura H. La sagrada escrittura
Segestria Plin. Inuolucra quæuis mercium, quibus inuoluuntur & segeruntur. ενειλήματα. AL. Allerley zeug oder lumpen, darinne man die kauffmannschatz einwickelt, oder schlegt B. Packpapier, omslach, oft maculature GAL. Maculatures, ou autres
choses pour enuelopper ou contregarder la marchandise
Sigillaris cera qua in obsignandis litteris vtimur, ῥύποϛ & ῥύποι, Aristoph, Olim eius loco terræ sigillaris vsus erat, quæ σημαντρἰϛ γῆ dicitur Herodoto, Ciceroni etiam nota pro Flacco. AL. Sigelwachs B. Seghelwas GAL. Sire a seeller
Sigillum Horat. quo litteræ obsignantur. signum Ciceron. σήμαντρον, σφραγίϛ Poll. σφράγισμα Eurip. AL. Sigel B. Seghel GAL. Seau, seel ITAL. Sigillo AN. A seale
Spondæus σπονδαῖον, a tractu cuntus in sacris recepto : vnde & Pontificius & stabilis pes, victor. Diomedes.
Syngrapha Scriptura fidem obfirmans & contestans. Tabulæ, cautiones nominum factorum, συγγραφή. Syngraphum Cicer. chirographum Iuuenali, quo debitor creditori debitum profitetur. symbolum Plaut. ἰδιόxειρον. AL. Handtschrifft, schuldtbrieff B. Handtschrift, handtteecken, cedulle, obligatie GAL. Cedule, obligation ITAL. Scritta di mano, obliga H. Escriptura entre dos, aluala de propria mano
Tabulæ auctionariæ Cicer. in quas bonorum auctione venditorum ratio relata est. AL. Ein kauffbuch, register oder tafel der verganten guter B. Tregister van een boel-huys, een coopdach boeck GAL. Le registre de la vendition, la tablette du vendeur ITAL. Conto de e beni venduti al l'incanto H. Cuento o registro de la ropa vendida en almoneda
Tabulæ nouæ cicer. quibus antiquabantur nomina facta, ne creditam pecuniam debitor cum vsura persolueret. xρεωχοπία, xρεῶν ἀποχοπή Andocydi. σεισάxθεια Lærtio & Plutarcho.
Tabulæ publicæ γράμματα δημόσια, γραμματεῖον AL. Stadtbuch B. Stadtboeck
Theca pulueraria vel arenaria e qua puluisculus scriptis aspergitur. AL. Strewbuchsen B. Een sandtbusse GAL. Boite de poudre ITAL. Polueranojo H. La saluadera
Tibicen Versus in quo aliquid infarcitur quod metri legem hiulcam sustentet, teste Seruio.
Tomus Martiali, chartæ segmentum, aut libri concisi fragmentum. τόμοϛ. AL. Ein stuck oder theil von eim buch B. Tstuck van eenich groot boeck, oft den horn van een boeck GAL. Partie ou piece d'vn grand liure ITAL. Tomo di qualche libro grande ita & H. El tomo
Ante chartarum vsum in palmarum foliis primo scriptitatum fuit : quod etiam de Sibylla testatus est Varro. Deinde in quarundam arborum libris : postea plumbeis votuminibus, & linteis ac ceris. Plin.
Tragoedia poema sublime, a vulgi sermone auium, illustrium hominum fortumas infelici exitu hauriens, τραγω|δία. AL. Ein tragedi oder klagliches schauwspiel, desz endt vnd eusserste nur weinen vnnd elend B. Tragedie GAL. Tragedie ITAL. Tragedia H. Tragedia
Tribrachys τρίβραxυϛ, a tribus breuibus syllabis, quem etiam nonnulli xορείον vocarunt, teste Victorino. βραxυσύλλαβοϛ, & πυγμαίων aliis dicitur.
Trochæus τροxαῖοϛ, xορεῖοϛ. a cursus celeritate dictus, & quod choreis esset accommodus. Rotilus, a rotatione.
Versiculus pro breui ac certis quibusdam verbis concepto eloquio, ac veluti carmine publici vsus. Cicer. pro Milone. Carmen Cicer. pro Rabirio, & Liuio. quod etsi poeticis metris non constabat, certa tamen numerorum lege cadebat. τούϛ, veluti pes, Galeno dicitur carmen siue edictum a præcone recitari solitum vno quasi spiritu. vnde ἀναποδίζειν apud Aeschinem & Herodotum, pro reuocare præconem vt statum edicti carmen repetat. AL. Ein verszlin, oder gedichtlin B. Een veersken, oft liedeken GAL. Vn petit vers ou chant ITAL. Vn sonetto breue H. Verso pequenno y corto
Versus in quo orationis genus versum est, vel a versura scripturæ repetitæ, Victorino teste. στίxοϛ. AL. Ein vers B. Een veers GAL. Vn vers ITAL. Verso H. Verso
Versus æquiuocus echoicus Seruio : apud quem in vulgatis male Heroicum legas. Versus in quo sonus vltimæ syllabæ congruit penultimæ : vt Grata malis lis. vel in quo arte elaboratur extremæ vocis repetitio vel tota vel fracta, ab inexspectato plerumque responsans, aut materiæ nouæ ansam ministras : semper tamen præcedentis vocis imaginem repræsentans, vnde & Echo ipsa a Valerio Flacco & Horatio Imago dicitur, quasi Imitago : vt Porphyrioni placuit. ἠ xιχόϛ.
Versus caput initium, ἂxρον Thucyd. Schol. αῤxή τού στίxου.
Versus confragosus Fabio, fragosus Diom. streperus, qui syllabis aspere coeuntibus catenatus est. xαλεπόϛ Quinct. τραxὐϛ Diom. μηνυροϛ Scali.
Versus delumbis victorino, cuius finem deformat Iambus. μείουροϛ, σχάζων, τελεῖαμβόϛ Victorino.
Versus dolichurus cuius finem productior cauda claudit. δολίxουροϛ ὑπερμήμηϛ Eustath. μαχροσχελήϛ, ἐπίουροϛ Scalig.
Versus intercalaris qui inter versus inseritur atque interponitur vt intercolumnium quoddam. In vulgaribus rhythmis versum identidem repetitum Scipionem aut baculum appellant. ἐμβόλιμον ἔποϛ, ἐ πιμελώδημα, ἐπω|δή & πρόασμα, Theocriti scholiastæ. AL. Zwischen gestrewter vers, oder schluszreimen B. De stock, oft stockreghel GAL. Vers insere, refrein de ballade ITAL. Verso interposto H. Verso enxerido o entrepuesto
Versus fistularis Diom. Rhopalius Seruio, sic enim legendum apud illum est, e manuscripto codice castigatissimo, non Eurypalicus : aut (vt perperam citat Scaliger) Euryalicus : cui paulatim increscunt, & ab vna ad plures augescunt syllabæ. πηδομερήϛ, κλιμαχωτόϛ, ἀναβαίνων, ῥοπαλιόϛ, παρά τό ῥόπαλον, συριγγοειδήϛ, κλημαχίαϛ.
Versus Heroicus hexameter, Pythius Victorino, quod interfecto Pythio dracone compositus esse dicatur. Longus, epicus. ἕποϛ, ἡρωῖχόϛ στίxοϛ, ἐκάμετροϛ, πύθιοϛ.
Versus hiulcus laxus, cuius medium breuis syllaba contra legem obsidet. σφηχώδηϛ, σφηχοειδήϛ, λαγαρόϛ Eustath.
Versus hypermeter in cuius sine redundat syllaba. ὑπέρμετροϛ, ὑπερκατάληχτοϛ.
Versus illaboratus simplex. cuius dictio inelaboratæ similis & solutæ orationi. ἀπλολόγοϛ, άπλοxήμων, λογοειδήϛ.
Versus illibatus integer, qui plenissima dictione formatus, nulloque vitio contaminatus est. άπηλεγήϛ, τέλειοϛ.
Versus iniugis coniunctionibus nusquam nexus. ἂζυκ, ἀσύνδετοϛ.
Versus mutilus truncus, qui ab initio syllaba aut litera defectus est, aut a breui incipit : vel cuius initium pro conditione propriæ legis non procedit integrum, sedlitera syllabave defectum est. κολοβόϛ, ἀκέφαλοϛ, βραxυκέφαλοϛ Eustath.
Versus pentameter elegiacus, quod tristibus rebus seruiret & luctui. Stesichorius.
Versus reciprocus retrogradus, qui a sine orsus retrogrado ordine fertur : qualis est ille, Micant nitore tecta sublimi aurea, qui versus elegiacum facit. ἀντίστροφοϛ.
Versus serpentinus ὀφιώδηϛ, ὀνιαυτόϛ & κύχκιοϛ [κύκλῖοϛ] cum Hermogene vocari potest, quod in se recurrat, initio consentiente sine.
Versus sonorus qui velut exultante dictione crepitat. ἡxητικόϛ.
Versus teres volubili & cohærente dictione continuus. κυκλοτερήϛ, κυκλοτελήϛ.
Vmbilicus Horatio. Lamella quam librorum inuolucris extrinsecus adhibebant veteres siue ad ornatum, siue contra attritum. ἂμφαλοϛ. AL. Ein buchspang, oder zierung B. Doppe, tbeslach æn een boeck GAL. Bossette ITAL. Il quarnimento del libro H. Tachones
Volumen Pars libri, a conuolutione, quod olim libellos e corticibus arborum, qui sua sponte conuoluuntur, factitarint. γραμματεῖον Demosth. πτυχτίον Nazianz. χανόνιον Suidæ. AL. Ein bestimpter theil eines gantzen buchs, ein vnterschiedenes buch B. Een seecker deel van een boeck GAL. Vn volume a part, roule, vne partie d'vn liure ITAL. Volume H. Qualquiera parte de vn libro grande, volumen
Volumen papyraceum πτυχτίον παπύρινον. AL. Ein buch papeirs B. Een boeck oft rolle papiers GAL. Vne main de papier ITAL. Vn libro di carta H. Mano de papel
DE LOCIS.
CAP. XXXIII.
AByssus August. & Ambros. Immensæ altitudinis fundoque carens aqua. ἂβυσσοϛ. AL. Abgrundt B. Afgront, grontloose diepte van water GAL. Abysme ITAL. Abisso H. Abismo, agua sin hondo
Actus Modestino Iurisconsult. qua armenta trahere, & vehiculum ducere licet : isque est proprie dimidius actus. AL. Zugelassener vnnd gemeiner weg B. Nootwech, gemeyne wech GAL. Chemin ordinaire & permis ITAL. Strada ordinario & publica H. Camino para seruidumbre
Actus via duplex est, qua occurrentia sibi inuicem vehicula commeare possunt. AL. Breitter weg B. Breede wech GAL. Chemin large ITAL. Strada larga H. Calle ancha
Aequor Colum. Virg. pro planitie maris strati, ab æquitate, vt Cicer, voluit. AL. Die ebne des Meers B. De slechre Zee GAL. La plaine de la mer ITAL. Il mare piano H. La mar llano
Aestuarium Cæs. Locus vicissim æstis maris vel nudus, vel aquis stagnantibus offertus. πλαταμὼν, ἀνάβρασιϛ Straboni. AL. Ein arm desz meers, exponitur a Ioanne Frisio, quod potius in sinum competit B. De vlacke GAL. Lieu sec, ou la mer flote & reflote ITAL. Pianura done il mare corre & ricorre, piaggia H. El estero de la mar
Aestus pro solo accessu & incremento maris. accessus maris. ἐπίτασιϛ Strab. πλήμη, πλημμύρα, πλημμυρίϛ, χλύδωνοϛ ἐπανάστασιϛ, ἢ ἀνάxυσιϛ άλόϛ. AL. Das angehn, oder anlauffen desz meers B. De vloet GAL. Le flot de la mer qui vient ITAL. Il crescere del mare H. El cresciente de la mar
Aestus Virgil. pro arena illa instabili, quæ absorbet & haurit omnia, vbi ait :
Aestu miscentur arenæ.
B. Welle sincksant GAL. Sable moite & qui s'enfonse
IT. Sablione mollesino, che s'affonda H. Arena peligrosa, y que se enhonda
Aestus Plin. Maris crescentis ac decrescentis commotio. πλημμυρίϛ. AL. Quell oder vngestumme des Meers B. De stroom GAL. Le flot de la mer, l'aller & venir de la mer, la maree ITAL. La marina H. La marea
Ager Cicer. ἀγρόϛ, τέλμα. Isæo, γεωργησιμόν xωρίον. AL. Acker, feld B. Acker GAL. Champ ITAL. Agro H. Campo que se labra
Ager arcifinius Frontino, occupatorius Sic. Flacco, qui nulla mensitra continetur, occupatusque a victore populo, fugatis inde hostibus, tenetur.
Ager assignatus Cicer. qui veteranis militibus præmium assignabatur.
Ager compascuus Cicer. Fabio, communis ad pascenda pecora. AL. Gemeiner weidacker B. Ghemeyne weyde, oft beemt GAL. Iachere, gaquiere Picardis, pasturage commun ITAL. Pascolo commune H. Campo donde las bestias pastan en commune
Ager decumanus Cicer. qui decimas quodannis pendit. AL. Acker oder gut das den zehenden gibt B. Landt dat thienden berælt GAL. Champ subiect a dismes ITAL. Agro che paga decime H. Campo que a dedar las decimas
Ager effoetus Virgil. effoetum solum Eidem. defatigatum solum Colum. Continua fertilitate lassatum & exhaustum. ἂγονοϛ. AL. Auszgenutzet oder ersogen erdrich B. Wtghemergelt, wtgeteert landt, en wtghepuert GAL. Champ qui ne porte plus ITAL. Campagna senza frutificar piu H. Campo que no haze mas fruta alguna
Ager occatur Cicer. quando comminuuntur glebulæ, & quasi occiduntur, secundum Varronem : siue quod occæcatur satum, secundum Ciceronem. βωλεχοπεῖν. AL. Die schollen zerbrechen, egen B. Egghen, de cluyten breecken GAL. Esmotter, rompre les mottes ITAL. Romper le zolle H. Quebrar terrones
Ager noualis Plin. nouale Virg. veruactum Plin. quasi vere nouo subactum, requietus ager Ouid. qui alternis annis seritur. νέωμα Nazianzen. νεατόϛ, vειόϛ ὀργάϛ. AL. Brachacker so man ein iahr vmb das ander sahet B. Dreslandt, landt das dres leyt GAL. Iachere, terre qu'on laisse reposer en friche ITAL. Terra no seminata gia duoi anni H. Baruecho
Ager offringitur Varroni, vbi iterum aratur. AL. Auffgebrachen acker wider brachen B. Een geploecht landt wederom ploegen GAL. Derechef labourer ITAL. Lauorar pur altra volta H. Arar otra vezlo arada
Ager proscinditur Lucretio, cum prima opera aratur. AL. Erstlich brachen B. Voor d'eerste reyse eeren GAL. Labourer pour la premiere fois ITAL. Laborar la prima volta H. Arcar baruecho
Ager restibilis Colum. Plin. qui quotannis obseritur. aruum restibile Plinio. παλιμφυήϛ, παλίμβλαστοϛ. AL. Acker so alle iahr bawfehig, den man alle iahr sahet B. Boulandt dat alle iær ghesæyt wordt GAL. Terre qu'on seme tous les aus ITAL. Terra che si lauora etculciua ogni anno H. Terra que si labra cada vn anno
Ager ruderatus Plinio, qui ruderibus impletur. AL. Vol steingemusels B. Landt vol puyens GAL. Champ rempli de moillon ITAL. Campo remplito di scaglie, & pietre H. Campo lleno de piedras
Ager runcatur Plinio, cum inutilis herbarum luxuries euellitur. βοτανίζειν. quod exherbare Columella etiam dixit : ποανίζεν Theophrastus. AL. Erseubern B. Wyden, het oncruyt wtwieden GAL. Serfouer ITAL. Estirpar l'herba trista H. Rocar
Ager sarritur Plinio cum sarculo finditur, quod Horatius dixit σχάλλειν, σxαλεύειν. AL. Ietten, hacken, vmbhacken B. Omspitten, omgraven, omhacken oft delven GAL. Sarcler ITAL. Zappare, o sarchiare H. Escardar
Ager scripturarius Festo, Agerpublicus, in quo pecora certo ære pascuntur. GAL. Lehenacker den der zoller zu weiden vmb ein summ gelts auszleyhet B. Leenacker die verpacht wordt om een somme gelts GAL. Pasturage ou pastis qu'on prend a louage ITAL. Pascolo che si piglia a fitto H. Campo para pastar bestias alquilado
Ager vectigalis pro tributario, siue stipendiario. ὑποτελήϛ, τελεσφόροϛ. AL. Steurbar oder zinszbar acker B. Landt dat cijns gheeft GAL. Qui doibt cens ITAL. Che paga o rende tributo H. Que deue tributo
Agger Liuio, Cicer. pro munimento castrorum terreo, arcis, aut oppidi. xῶμα. AL. Ein bollwerck, pastey, oder schantz B. Een bolwerck, oft schans GAL. Trenchee, boleuar, rempart ITAL. Riparo, balouardo H. Baluette
Agger pro aggesta terra in quam sagittarij iaculantur sagittas. AL. Ein schieszziel B. Doel GAL. La bute ITAL. Bersaglio H. Terrero
Agger Seruio, Ammiano & Isidoro. pro via militari & lapidibus strata. AL. Auffgeworffene strasz B. Ghehoochde strate GAL. Chaussee, esseuee ou haussee ITAL. Strada alzata H. Camino pesoneado Agger Virg. xῶμα, xούϛ, πρόxωμα Aggesta in altum terra aduersus fluminis impetum. AL. Werr, damm B. Dijck, dam GAL. Leuee ou chauslee d’vne riuiere ITAL. Argine H. Monton de tierra
Alluuio Cicer. alluuies Liuio, Tacirum inerementum, quod paulatim a flumine fundo accessopme, præbet, πρόxυσιϛ Apollonio ἐπίχλυσιϛ, πρόσχλυσιϛ. AL. Zuwellung, ampfurschung B. Aenspoelinghe, ænsettinghe, oft ænwas GAL. Accroissement de riuiere ITAL. Crescimento del fiume H. Cresciente o crescimenro de rio
Alueate aluearium, apiarium Colum. castra cerea, Claudiano. σίμβλον, μελιττῶν χυyέλη, σμηνών Apollon. AL. Byn oder Immen korb, immenhaulzle B. Bye korf GAL. Catorie ITAL. Cupile. Hetruscis H. Colmenar
Alueus Virg. canalis Cæsari. αὐλὼν, διώρυκ. AL. Wasserkanel, was serfurt B. Waterconduyt, canæl, waterlosinghe GAL. Conduit d’eau, esuier, tuyau ITAL. Condotto d’acuqa, canale H. Canal
Alueus fluuij Virgil. Fossaper quam labitur slumen. χύτοϛ. AL. Wasser canal, oder graben, der runsz eines flusses B. Den loop van een riuiere GAL. Le canal ou la fosse d’vne riuiere ITAL. II canale, o corso del fiume, letto, quod lectumsonat H. La madre por donde corre el rio
Anfractus Varr. Viæ flexus, ab ambitu & frangendo.περίδοϛ. AL. Krumme strasz, ranck einer strassen B. Onwech, een keer inder straten GAL. Destour de ruem ITAL. Rottura e giramento di strada H. Rodeo de camino
Angiportus, angiportum Terent. Vicus angustus & flexuosus in modum anguis aut non peruius. στενωπόϛ. AL. Ein klein enges gaszlin B. Een enghe strate, oft ganck GAL. Ruelle, rue estroite ITAL. Stradella, callizella H. Calle angosta, estrecha, y sin salida
Anguli in plæteis. AL. Die eck B. De hoecken GAL. Les coings ITAL. Li catoni, le cantonate H. Los rincones de calles
Arbustum Colum. arbustiuus locus Eid. arboretum Agell. Amoenitatis, vtilitatisve gratia consitus arboribus locus. κύλοxοϛ, ἴδα Poll. δενδρών. AL. Baumgart B. Boomgær GAL. Vergier, parc d’arbres, lieu plante d’arbres ITAL. Arbor, arbuolo H. Arboledo
Arbustum Virg pro siluula resectarum arborum.
Apricus locus Virg. soli expositus, qui φρίμηϛ, hoc est horroris frigorisque caret. προσήλιοϛ. AL. Sonnechtiges ort B. Een plætse die seer æn de sonne ligghet GAL. Vn lieu ou le soleil frappe tousio ur ITAL. Luoco doue batte il suole H. Lugar que esta al abrigo
Aquagium Pomponio Iuriscons. aquæ ductus Cicer. ὑδραγωγία. AL. Wassergang, wasserlauff, wasserleittung, wasserdeychlung, wasserdolen, deychel B. Waterganck, waterloop GAL. Conduit d’eau ITAL. Duccio, aquedotto H. Aquaducho
Aquarium Catoni, quo iumenta aquatum aguntur. alcus Donato. ἱππολούστρα AL. Ein wette, oder trenck B. Een drenck, oft wet GAL. Abbreuoir ITAL. Abbreuatoio H. Abbreuadero
Aquarium, aquariolum, lauatrina, vrnarium Varr. Locus vbi vasa escaria eluunt coqui, coquinæ fusorium Palladio. μαγειρείου ὑδρόῤῥοια. AL. Wasserstein B. Watersteen GAL. Esuier ITAL. Acquaio H. Aguadero
Arundinetum plinio, δοναχὼν, δοναχεῖον. AL. Rorbusch B. Rietbosch GAL. Lieu ou croissent les roseaux ITAL. Luoco doue crescono le canne H. Canaueral
Aruum Varr. cultum Virgil, neutro genere, quod aratum est, necdum satum γυῖαι, ἂρουρα. AL. Geerter acker B. Gheærde acker, boulandt. GAL. Terre laboutee, preste a semer ITAL. Terra lauorata per seminat H. Campo que se labra para sembrar
Arx Virgil. ab arcendo dicta. ἂχρα, ἀχρόπολιϛ. AL. Ein veste oder schlosz B. Een solt, een casteel, een forteresse, een sterck slot GAL. Vne forteresse, vn chasteau de defense, vne haute tour ITAL. Cittadella, fortezza, castello H. Castillo, o fortaleza
Biuium Virgil. Via in duo capita secta. ἂμφοδον, δίστομοϛ ὁδόϛ Sophocli. AL. Wegscheide B. Tweespronghe, tweewech GAL. Fourchee ITAL. Biuio H. Dos caminos
Breuia Virgil. Vadosalocamaris, nauigantibus insidiosa, quod ibi vndæ breus sint, nec in altum assurgant. βραxέα Polyb. τενάγη AL. Die dinne, santhauffe der tieffe B. Ondiepten, platen, barnigen, quod ibi arenarum æstumare ferueat GAL. Lieux secs en mer ITAL. Plaga, plaggia H. Baxas
Callis Virgil. via trita Cicer quasi callo pedum durata, τρίβοϛ. AL. Steig, getrettener weg B. Een pæyken, den voetpat, betreden wech GAL. Chemin fraye, batu ITAL. Calle, calla, pedara, sentieruola, camino batuto H. Camino de calcada arracife, calle
Canalis Colum. a cannæ similitudine, semirotundus est. σωλην.
AL. Deuchel, brunnendeuchel, kenel B. Een goote GAL. Canal, buisine, tuyau ITAL. Canale H. Canal, Canno
Canalis structilis Vitr. qui e latere vel quadrato saxo exstructus est, cutus generis Romæ visuntur passim interrupti qui aquam in balnea deducebant.
Cardo Plinio, Colurmel. Limes quiper agros currit a meridie septentrionem versus. AL. Strich von mittag gegen mitternacht gefuhrt ein acker ab zu theilen B. Een streecke die loopr van zuyden int noorde om een landt afte deylen GAL. Chemin trauersant les champs de midy vers la minuit ITAL. Striccia che trauersala possessione da mezzo giorno verso septentrione H. Calle que corre por el campo de medio dia hasta el norte
Carectum Virgil. locus caticum prouentu hispidus. B. Hellemruychte
Carnarium Plauto, tagerna cararia Varroni, vbi carnes solæ venduntur. χρεωπωλεῖων, ἀρνεῖον Didymo. AL. Metzg, fleiszgaden B. De vleelchmarckt, het vleesch-huys GAL. La boucherie ITAL. La beccaria H. La carniceria
Castellum Cicer Oppiducum muro cinctum. φρούριον, ὀxύρωμα, φυλαχτήριον, ἐπίτείxισμα. AL. Ein veste, ein schlosz, ein vestes hausz, ein vester platz B. Een casteel, slot, oft borcht GAL. Chasteau, bourg ITAL. Borgo, castello H. Castillo AN. Castel
Castellum Iaboleno & Frontino, Aquæ sontis receptaculum, e quo fistulis aqua redditur, teste Festo. χάστελλοϛ voce mere Romana ab Hesychio dicitur. AL. Brunnenschlussel B. Conduyt GAL. Conduit ITAL. Lauello del aquedotto H. Almazen de aguaducho
Castellum vocariforte non male poterit aquæ conceptaculum e stillicidiis aut tubulis manantis, vbi asseruatur. ἐχδοxεῖον, εὐ/ριποϛ. B. Reghenwater-back, reghen-back
Cataracta Liuio, Vectes portarum, cancellatæ portarum fores, aduersus hostilem impetum pendulæ. ῥινοπυλη Polybto, χαταῤῥάχτηϛ, xαλχόδετα ἔμβολα Eur iptdi, θύρα ἐπιῤῥαχτή Plutarcho. AL. Schutzgatter B. Het eck, de balye GAL. La herse ou le gril d’vne porte de la ville ITAL. Il rastello H. Compuerta
Cespes bituminosus vel gleba fossilis, vocari potestmeo iudicio, cespes qui terra alte effosus, soleque excoctus, pro ignis fomite est, cui bituminis sulphurisque ingenium esse, loquitur pallor quem coneiliat assidentibus, & ardor. Saxonue Torf. B. Turf, oft torf
Cespes viuus Virg. gramineus cespes Ouidio, viridis Virg. βῶλοϛ. Terra simuicum herba effosa. AL. Gruner pusch B. Groene soedse, ende groene rusch GAL. Blette de terre verde ITAL. Cespo, o cespite d’herba verde H. Cesped que verdea
Chleæ Excurrentes in fluuium aut mare aggeres, qui vim vorticum fluctuumque frangunt atque inhibent, ad modum chelarum in cancris, extantes exciptentesque aquarum impetum. ληλαἰ Thucyd. AL. Wasserbollwerck, oder wehr B. Hoofden die nytsteecken GAL. Bastardeaux, piles, ou diques faites pour resister l’ean ITAL. Rempari contro le acque
Cisterna Plin. Aquæ pluuiæ receptaculum infra terram. ἐχδοxεῖον, εὐ/ριποϛ Ioseph. λάχχοϛ, ὑδροθήμη. AL. Cistern B. Cisterne, oft reghenback GAL. Cisterne ITAL. Cisterna H. Cisterna algibe de agua.
Ciuitas Cicer. conuenticulum hominum Eid. Collecta ciuium multitudo. πόλιϛ. AL. Ein burgerschafft B. Borgherschap, gemeente GAL. Cite, bourgeoisie ITAL. Citta H. Ciudad, compania de ciudadanos
Cloaca Cicer. cryptam abusiue dixit Iuuenalis. receptaculuni omnium purgamentorum vrbis Liuio, Spiraculum illud. quo omnis sordium colluuies immisso flumine expurgatur. δεκαγενη, ὑπόνομοϛ exponitur ab Halicarnasseo. AL. Graben oder tolen, dadurch der vnflat einer statt hiweg fleuszt B. Ryole, oft goote onder d’ærde GAL. L’esgont d’vne ville ITAL. Chiauega apud Eononienses, scolatoia H. Albanar
Coderum Festo, Ager horrius succretione caudæ equinæ (vt equidem existimo) herbæ agricolis inuisæ neque enim plane accedo Festi expositioni, quæ interpretantur pro agro in quo existunt frutices in modum caudarum equinqrum. B. Landt vol van peerdesteerten
Colluuiarium Vitruu. Purgamentorum & colluuiei receptaculum. δεκαγενη, ληνόϛ. AL. Ein misthauffen, ein dolen dadurch der vnflat hinweg kompt B. Een goote, oft vuylnis back, vuylnis cuyl, mesthoop GAL. Esgout ou tombent les immondices ITAL. Scolatorio, lauello H. Almazen, o albanar de la suziedad
Colonia Cic. Vrbs, quæ ob indigendrum inopiam, nouis cultorbus impletur, aut aliunde deportatis oppidanis noun exstrultur. ἀποιχία.
Compitum Cic. Virg. Locus laxior, in quem commeare per diuersas plateas licet, quod ea plura itinera competunt : vt Cornuto plact, vel a compotando, quod finita agricultura sacra ibi peragerent rustici, compotationesque instituerent. ἂμφοδον. AL. Creutzweg, creutzgassen B. Open strate, cruy-wch GAL. Quarrefour ITAL. Cruceata de strade H. Encruziada
Concædes Tacito, Rami arborum cæsarum. AL. Abgehauwene baum aste B. Tacken van booem afgehouwen GAL. Branches d’arbres coupez ITAL. Rami d’alberi tagaliati H. Ramos de arboles cortados
Confluentes Plinio, Commissio fluminum. συμβολή ποταμῶν Strab. σύῤῥοια, ζυμβολαί Arriano. AL. Zusamenrunsz oder zusamenstosz der flussen B. Vergaderinghe van riuieren, dærse in een loopen GAL. Conflant, ou l’assemblement de deux riuieres ITAL. Congiontione de doe fiumare H. Lugar do se iuntandos rios
Cothon seruio, Artifieialis portus, qui aggestis molibus sit. xυτόϛ λιμήν Apollonio, χώθων. AL. Ein gemachter hafen B. Een gemæckte hauen, niet natuerlijck, hoot, oft kæye ITAL. Molo
Crater Plin, Iun. conceptaculum auqæ salientis in fonte. χρατήρ Hom. AL. Brunnen bach, oder beth, quasi fontis lectulus B. Fonteynen bedde, oft back, waterback
Crepido Colum, Ora terræ, quam aqua alluit, quod ibi vnda crepitat. margo. labrum Plin. Iun. ὀφρὐϛ Apollonio, χρητίϛ Polybio, χυματωγή Herodoto, ὂρμοϛ, χράσπεδον τέναγοϛ Pind. scho ἀποῤῥῶγεϛ ἀχταί. AL. Das bort eines Flusses B. De walle, oft steyghere, de cant des landts GAL. Le bord de la terre ITAL. Il margine della terra di lungo al mare H. La margen de la tierra luengo a la mar
Diuerticulum Plon. diuortium Virgil. vt placet Seruio. Semita trasnsuersa ad latus viæ militaris deflectens. ἀτραπόϛ. AL. Abweglin, nebenweglin, fuszweg B. Bywech, zijdtwech, læn GAL. Destour, destorse ITAL. Diuerticulo, camino dall’vna o l’altra banda, & che torna dacanto H. Apartimento del camino
Diuerticulum fluminis Frontino, diuerticulum fluminis Martiano Iurisc. vbi flumius deuertitur alio. AL. Auszlauff, oder abgang eines flusses B. Verlæt GAL. Destour d’vne riuiere ITAL. Diuolgimento del fiume H. Apartamiento del rio
Diuortium aquarum Cicer. & Mamertino, vbi amnis diuersus insulam facit. diuergium aquarum Frontino, quo din diuersum vergant : quomodo Rhenum diuortio sui Batauiam amplecti Mamertinus dicit. AL. Scheidung eines flusses B. Dær de riuiere scheydet GAL. La ou la riuiere se vient a separer ITAL. Diuision della fiumara H. Assi que el rio corre en dos partes
Dumetum Virgil. senticetum Plin. spinetum Virgil. λασιὼν Nitandro, φραγμὼν, ἀχανθών. AL. Dornbusch, dorngestaud, becken wald B. Dorenhaghe, dorenbosch, distelbosch GAL. Buisonniere, roncier, espinaye ITAL. Spineto, dumo di spine H. Espinal
Elices Colum. colliquiæ Eid. sulci aquarij Eid. Sulcilatiores ad eliciendas & corriuandas e segetibus aquas. ὐδροῤῥόαι, ἀμάραι, ὀxετοἰ, ἕλιχεϛ Pandect. AL. Wasserfurchen, wassertunsen B. Vooren, grauen, groepe, groeuen GAL. Rayons pour escouler l’eau ITAL. Solchi grandi per condurni l’acqua H. Sulcos maiores para desaguar la tierra
Eluuio Cicer cum alueum superante aqua stagnant agri. ἔχρχγμα Theophrasto. ἐπίῤῥοια. AL. Schwaal, oder vberlauff des wassers B. Inloop, oft inbreeck van water GAL. Deluge d’eau ITAL. Dilugio d’acqua H. Auenida de rio
Emissarium Sueton Locus qui aquam emittit, sistitve obicibus vel demissis vel reclusis. διώρυκ, ὑδρὀῤῥοια Aristoph. AL. Wassergatter, laszladen B. Verlæt, sluys, spuye GAL. Conduit par ou l’eau s’escoule ITAL. Sostegno d’acqua H. Sangradera
Emporium Liuio, Cicer. Locus mercatus vel nundinarum. ἐμπόριον. AL. Ein gewerbsatt, da man gemeyne messen vnd iarmatckt helt B. Een coopstadt, oft coophauen, een marckt GAL. Marche, wille marchande, lieu ou on tient foire ITAL. Citta mercantesca, emporio, luoco delle fere H. Lugar de feria trato de mercaderia
Epistomium Varr. Senecæ, quo canalium nares obturantur, & versato recluduntur. ἐπιστόμιον, στρόφιγκ Aristoph. schol. AL. Der han B. De hane GAL. Le robinet, la canelle ITAL. Coccon H. Pico del iarro
Ericetum Erica copiosus locus, vnde scoparum materia colligitur. ἐρειχεών. AL. Ein ort woll heydes B. Heyde oft heye GAL. Lieu ou croist force bruyere
Euripi Cicer. Aquarum ductus exiliores in altum salientium, qui per tubos aut sistulas deducebantur, εὐ/ριποι, quas δοxάϛ, ὑδάτων, hoc est, aquarum cenceptacula, exponit Hesychius. AL. Kanel vnd deychel, dain man wasser herumb fuhret B. Springhendo wateren in huysen gheleyt GAL. Ruisseaux d’eau ITAL. Ramuseuli d’acqua corrente H. Canales de fuente
Fluctus cæcus Liuio, pro fluctu qui vento silente excitatur, vel cuius non apparet manifesta causa conquiescentibus ventis. χύμα χωφόν.
Fluctus cecumanus Festo, decimus fluctus Lucano, pro magno & inusitato, eo quod decimus quisque fluctu maximus sieriputetur. τριχυμία, τρόφι χύμα Homero. ἀχρωτήρια Luciano. AL. Grosser woll B. Deyninghe, groote bare GAL. Vague impetuensc ITAL. Onda grande & violenta H. Ola alta
Flumen Virg. fluuius Cicer. amnis Eid. ποταμόϛ. AL. Ein flusz, ein wasserflusz B. Een volet, een loopende water, een riuiere GAL. Fleuue, tiuiere ITAL. Fiume, fiumara, rio H. Rio
Flumen viuum Virg. perenne, semper fluens. AL. Flusz der nit abgeht B. Ene eeuwich loopende water GAL. L’eau qui court tousiours ITAL. Fiume che mai minuisce H. Rio que siempre corre
Fons Cicer. πηγόῤῥυτοϛ ἰχμάϛ Orp. τηγή, χρηνή, λιβάϛ. AL. Ein brunne B. Een fonteyne GAL. Fontaine ITAL. Fontane H. Fuente.
Forum Cicer, mercatus Terent. Locus quo venales res comprtantur. ἀγορά, πωλητήριον. AL. Ein marckt B. De merckt, oft marckt GAL. Le marche, ou le lieu du marche ITAL. Il Mercaro, la piazza H. El mercado, la plaza
Forum boarium Liuio. AL. Rindermarckt B. De ossemerckt GAL. Le marche aux boeufs ITAL. Il mercato de boui H. Carniceria de vacca
Forum cupedinis Varr. vbi cupediæ lautioresque cibi venduntur. ματτυοπωλεῖον.
Forum nundinarium Plinio, mercatus Liuio. ἐμπόριον, πρατήριον, πωλητήριον. AL. Iarmarckt B. Iærmerckt GAL. Forire ITAL. Fiera H. Feria
Forum olitorium Liuio. λαxανοπωλεῖον. AL. Der krautmarckt B. De creytmerckt, oft de warmoesmerckt GAL. Le marche aux herbes ITAL. Il mercato delle herbe H. El mercado de ortaliza
Forum piscarium, piscaria Vlp. macellum cetariorum Varr. ἰxθυοπωλεῖον. AL. Der fischmarckt B. Vischmerckt GAL. La poissonnetie, le marche aux poissons ITAL. La piscaria H. La piscaderia
Forum pomarium ὀπωροπωλεῖον. AL. Der opsmarckt B. D’appelmerckt, o oftmarckt, oft fruytmarckt GAL. Le marche aux fruits ITAL. La fruttaria H. El mercado de frutas
Forum promercale, scrutarium vbi vestimenta aut ves vsu tritæ venum exponuntur. γρυταπωλεῖον. AL. Der plundermarckt B. De cleedermerckt, oft de luvsemerkt Brab GAL. La fripperie, ou le vieil marche ITAL. Il marcato vecchio H. El viejo
Forum suarium Varr. xοιροπωλεῖον. AL. Der sewmarckt B. De veemerckt, oft de vercensmerckt GAL. Le marche aux porceaux ITAL. Il mercato delli porci H. Carniceria de puercos
Fossa Cicer. τάφροϛ, τάφρευμα. AL. Grub, graben B. Degracht GAL. Fosse ITAL. Fossa ITAL. Hoyo
Fretum Cic. Maris angustiæ, quod ibi ferueat æstu magis mare. πορθμόϛ, εὐ/ριποϛ, & θαλάττηϛ αὐλών Polluci. AL. De enge des Meers B. De engde der Zee, Hoofden GAL. Lestroit de mer ITAL. Il stretto del mare H. El estrecho de la mar
Frutetum, frutectum Columel. Locus fruticibus consitus. θαμνών. AL. Gestaud, een orr da viel stauden gepflantzt sind B. Een plætse met poten ende spruyten gheplant GAL. Lieu ou il croist force arbrisseaux ITAL. Luoco piantado da piu arbuscelli H. Maleza, brenna
Fundus Horat. Pessessio tantum rustica. xωρίον AL. Gut auszerhalb der statt B. Een hoeue oft hofstede GAL. Metairie ITAL. Possessione in villa H. Heredad o possenssion de tierra en el campo
Gleba Cic. Globus terræ durior, βῶλοϛ, βώλακ. AL. Erdtscholl, ein klumpff oder kluntz erden B. Clomp, cluyte, clotte, hardachtighe ærde GAL. Motte, gason ITAL. Zolle, zoppe H. Terron de la tierra
Gurges virgil. Profundus amne locus, quo aqua circumagitur gulæ in modum trahens & absorbens. δίνη, ἂμπωτιϛ, AL. Wassergompe, gompe waag B. Een colck oft wiel GAL. Gouffre ITAL. Gorgo H. Remolino de agua
Hæredium Varr. Prædium a maioribus velutiper manus traditum. AL. Erbgut B. Erfgoet, erf-hofstede, erf dat op den outsten so on sterft GAL. Heritage ITAL. Heredita, hereditagie H. Hredad
Horti plurali num. Cicer. arboribus consiti ad voluptatem amoenitatemque παράδεισοϛ, χῆποι. AL. Lustgarten, baumgart B. Speelhof, lusthof GAL. Iardin a plaisir ITAL. Giardino di piacere H. Iar din para plazer
Horti Adonidis qui temporaria opera per æstatem fiunt, & pausulis diebus en ati, mirisico spectaculo oculos pascunt, suspendunturque de laque aribus, crudo sictili in oblongam formam producto, occultos per meatus radicibus humorem sufsiciente.χῆποι ἀδώνιδοϛ Plat. & Theophrasto.
Horti imagin arij qui in fenestris in imagine hortorum quotidiana plebis vrbanæ oculis rura præbent, vt Plinius lib. 19. cap. 14. loquitur. B. Bloempotten, teelen oft testen met bloemen, ende ander welrieckende cruyden
Horti pensiles Plin. qui supra ædificia aut columnis suspensi eminent : inuentum Semiramidis, Cirive. μῆποϛ μετέωροϛ, χρεμαστόϛ χῆποϛ, Strab. χήπων αὐώρημα Epigram. AL. Garten auff hausern oder gewelben B. Een hofken bouen opt huys GAL. Iardinet sur la maison ITAL. Giardinetto nell’altana H. Iardin sobre la casa Hortus Horat. pro olitorio, & herbis instructo & flosculis. χῆποϛ, μείλακ. AL. Krautgarten B. Cruythof, tuyn Holl GAL. Iardin aux herbes ITAL. Giardinetto d’herbe H. Huerto pata ortaliza
Incile Vlp. Colu. incilis canalis Festo, fossa incilis, Canalis in quem aqua confluit in viis lapide stratis. διώρυκ, διασφαγαἰ, πρασία. AL. Furt, canel B. Een goote, hueel. zijl, tocht, ofrocht GAL. Conduit, canal, fosse ITAL. Canale H. Acequia, acuda
Inundatio maris Plinio. χαταχλυσμόϛ, πλήμη. AL. Das vberlauffen des Meers B. Een hooghe volet, overvloet, opwater GAL. L’inondation ITAL. La inundatione H. La marea anchay gruessa o alta
Lacula Varr. Fossa in quastat aqua. ὑδροδόμοϛ, λάχχοϛ, τέλμα, τελμίϛ Hesychio, xαράδρα, ἔχρηγμα Suidæ, xαραδραίη Epigram. AL. Wassertolen. wassergruben B. Een plas, oft waterpoel GAL. Lacune, fosse ou l’eau s’arreste ITAL. Laguna H. Laguna de agua reposada
Lacus Frontino, Publica lauatrina, vbi lintea abluebant. AL. Ein weschplatz B. Ghemeene waschplætse, dærmen hemden ende lijnwæt wascht GAL. Lieu publicq ou on laue chemises & linges ITAL. Luoco publico doue si lanano le camise & altre cose H. Lugar publico do se lauan des camisasy otras cosas
Lacus Seruio, Perpetuæ aquæ receptaculum, quasi Lacuna, vnde erumpens aqua fontem facit, qui prostuens alueum efsicit.
Lacus Virg. Perpetua aqua profunda, vnde riui & fluenta exeunt. λίμνη. AL. See B. Een meer GAL. Lac ITAL. Lago H. Lago
Lama Festo, Profundior lacuna , & aquæ collectio.
Ligneum κυλίνη, αἱμασιά, δρύφαχτοϛ. quæ palis longuriisve constat sepes. B. Een houten tuyn, een glent van stæccken, latten oft rafters ghemæckt
Limes decumanus plinie, qui agrum secat ab ortu solis ad occasum. Al AL. Ein vntermarch von auffgang biss sum nidergang der sonnen B. Een wech die doort landt loopt van oosten totten westen GAL. Chemin trauersant les terres du leuant vers le soleil von chant ITAL. Camino che trauersa la possessione da leuante insino a ponente H. Calle que andapor los campos derecho de la man derecha hasta la ezquierda
Limes Virg. terminus Cic. ὂροϛ, τέρμα. Finis agroum. AL. Vndermarch. march B. Landtpale GAL. Frontiere, ou lisiere ITAL. Termino, o confine H. La linde, ot termino
Limitanei agri in limitibus prouinciæ proxime hostes siti. AL. Grentzen B. Landen op de frontiere GAL. Terres des frontieres ITAL. Terre delle frontiere H. Campo puesto en la frontera
Lingula Cæs. & Plin. Lingua Plin. Angusta terræ portio, seu puluinus oblongus qui in mare excurrit ad exertæ linguæ modum. AL. Vuhel, oder langleht bergle B. Wtsteck
Littus Virgil. litus per simplext extra carmen actam dixit Cicero pro littore, imitatione Græcorum. ῥυγμίν Homero, αἰγιαλόϛ, ἠῖών, Hom. ἀχτή προxουσα χαἰ προβλήϛ, πλαταμών Apollonio, χρότη, ἀχτή, χροχάλη Epigr yάμαθοϛ Sophoc. AL. Das gestad am Meer B. De strande, den oeuer æn Zee GAL. Le bord de la mer ITAL. Il lito, la riuera del mare H. La ribera de la mar
Locus maritimus Cic. άλιτέρμων Epigr. άλιχρηπἰϛ γαῖα Non. παράλιον xωρίον Philoni, ἐπιθαλαττίδιον ἢ ἐπιθαλάσσιον xωρίον Polluci. AL. Ein ort am Meer gelegen B. Een plætse æn de zee cant. oft by de zee gheleghen GAL. Lieu pres de la mer ITAL. Luoco maritimo H. Lugar cerca de la mar
Locus situ sentus Virg. αὐxμηρόϛ, εὐρώδηϛ, εὐρω(ειϛ. AL. Ein ort voll vnsaubers, vnd dempffig B. Een dempighe, rumatijcke plætse GAL. Licu remeugle ITAL. Luoco rumatico H. Lugar amohado y suzio
Lorca Cas. Sepimentum muri, quod a lapsu tuetur, & protegit in muro stantes. θριγχόϛ Diosc. λωρίχον Sudiæ, θωράχιον Diodoro & losepho, σταφάνη, περίβολοϛ. AL. Ein schantz B. Een schans, oft borstweere GAL. Donjon, la ceinatur ITAL. Riparo, schermo, trinchea H. Trenchea, baluarte
Lucus Cicer Densa intactis arboribus silua, numini consescrata, ac propterea incidua, dicta quod non luceat, non autem quod ibi sint lumina religionis ergo, quæ luceant, vt voluere quidam. τέγενοϛ, ἃλσοϛ, Thucydidi. AL. Bannwald B. Heylich bosch GAL. Petit bois espez consacre ITAL. Bosco sacrato, luco H. Bosque consagrado
Lucus non male diciposse videtur, meo quidem indicio, coenobium siue conuentus, quo nomine hodie vocatur, quod ea arboribus, syluisque vndique ferme vestiri videamus, testimonio ac doeumento esse poterunt Ciceronis verba ex oratione pro domosua, vbi ait, Manlij domum, eius qui regnum appetisse est indieatus, domum euersam duobus lucis conuestitam videtis. AL. Ein Kloster im wald B. Een clo oster int bosch GAL. Vn cloistre au bois ITAL. Vn conuento o badia nel bosco H. Vn monasterio en el bosque
Macellum Cic. Locus quo venum portantur omnia ad victum humanum necessaria, ita vt, Varrone teste, complectarur omnia fora quæ in vnum contracta Macelli nomine veniunt. Macellariam tabernam dixit Val. Max. ὁyοπωλεῖον. AL. Speiszmarckt B. De halle GAL. Le
marche ITAL. Il mercato H. Mercado
Maceria, maceries Cic. Murus inter medius e congestis lapidibus absque calce & cemento. θριγχόϛ, στεφάνη, ἔρχοϛ, φραγμόϛ, ἀμφίβληστρον τοιxῶν Eurip. AL. Turckne maur B. Scheydelmuer, een muet souder calck opghehoopt GAL. Muraille seiche sans mortier ITAL. Muro secco senza calcina H. Albarada de piedras sin barro
Mare Cic. salum Eid. sal Virg. æquor Eid. άλοσυδνη Hom. πόντοϛ, θάλασσα, ζάy, Euphorioni, άλύχη ζάy Simmiæ, χρόνου δάχρυον Pythagoreis. AL. Das Meer B. De Zee GAL. La mer ITAL. Il mare H. La mar
Maris electamentum Tac. quicquid mare in litus expellit. θαλάσσηϛ ἔχβρασμα AL. Auszwerffung, was das Meer ans landt wurft B. Aenstrandinghe, wat de zee vytworpt GAL. Ce que la mer jette a bord ITAL. Quello ch’el mare gietta a terra H. Lo que la mar hecha fuera en tierra
Mephitis Virglio, Putor terræ, quem sulphurcæ aquæ effundunt. Sonat autem mefitis siue mephitis lingua Syriaca, grauem exhalationem & spiritum, θειώδηϛ, ἀποφορά. AL. Schweblender gestanck der erden B. Een solseren ghestanck GAL. Puanteur des eaues ensousrees ITAL. Puzzo di sulfo H. Hedor de la piedra acufre
Metropolis Vrbs matrix, e qua colnia deducta est, prouinciæ caput. μητρόπολιϛ. AL. Ein haubtstatt B. Een hooftstadt GAL. Ville capitale ITAL. Citta Principale H. Lamas honrada tierra o ciudad
Militare sepimentum quod aggere & fossa circundatur ἀσιογεία, στρατιωτιχόν περιτείxισμα ἢ περίφραγμα. AL. Ein schantz B. Een schans, eeo borstweere van ærde
Moenia Virgil. muri Cicer. τεῖxοϛ. AL. Die ringmaur einer statr, die stattmauren B. De mueren, de stadtmueren GAL. Les murs ou la muraille d’vne ville ITAL. Le mura della citta H. Los muros de la ciudad
Municipium Cic. Quæuis ciuitas, muniis, honoribusque populi R omani fruens : sic vocarip potest oppidum quoduis, legibus principalibus vtens. χωμόπολιϛ, quasi vicus maior & oppidi æmulus. AL. Mitburgerschafft B. Vryheyt met stede rechten GAL. Place ioiiissant de priuileges ITAL. Luoco che parimente godisse i priuilegi della citta H. Villa con iurisdicion
Nauale Cicer. vbi constituuntur, ædificantur naues, aut reparantur quassatæ. ναύλοxον, ναύλεxοϛ ἕδρα. Soph. ἐπίνειον, ναύσταθμοϛ, νεώσοιχοϛ. AL. Schiffstelle B. Helling, scheepwerf, de werf GAL. Vn haure ITAL. L’arzenale H. Ataracano
Nemus Cicer. tempe Virgil. Arboribus consit us locus, amoenus, virens, opæitate vmbrosa, frigiditateque gratus. νέμοϛ, τέμπη, ἂλσοϛ, νάποϛ, ὑλοχόμον Eurip. AL. Lustwald B. Een bosch van playsancie een ghenoechlijck wout GAL. Bois de plaisance ITAL. Bosco diletteuole H. Moheda, bosque, silua
Nili Cic. Aquarum ductus maiusculi, siue emissaria. νειλοι, quales in priuata magnatium ædificia deauci solebant, sumptuo si operis.
Nidus Cicer. cunabula auium. Plin. νεοττιά χαλία. AL. Vegelnest B. Voghelnest, nest GAL. Nid ITAL. Nido AN. Neast
Oceanus Virgil Mare toti terrarum orbi circum fusum. ω)χεανόϛ. AL. Das grosz Meer B. De groote oft wilde zee GAL. La grande & haute ou pleine mer Oceano ITAL. Il mare Oceano H. La mar grande, Oceano.
Orbita plinio, Vestigium decurrentis in via rotæ. αῥματροxία Porphyrio, ἀμφακονία. AL. Wagenleisz, karrenleisa. B B. Waghenslach, waghenspoore, waghenleese. GAL. Orniere ITAL. Sulco del carre H. Carril
Ostium fluminis Cicer. fauces. vbi in marese exonerat amnis. ἐχβολή Agathiæ, προxοή, δίοδοϛ Thucyd. AL. Ein lauff oder auszgang der flussen in das Meer B. Tgat van een riuiere in zee GAL. La bonuche d’vne riuiere, ou elle tombe en mer ITAL. Ostia H. Puerta de boca del rio
Ostium portus Cicer. διέχπλουϛ Thucyd. στόμα λιμένοϛ. AL. Ein haffen des meers B. De mont van de hauen GAL. L’entree du port ITAL. L’entrata del porto H. La boca del puerto
Pagus Horat, vicus rusticus Cic. χώμη. AL. Ein dorff B. Een dorp GAL. Vn village, on bourg ITAL. Villa H. Barrio
Palus Cicer. A qua minus profunda, lateque diffusa. ἕλοϛ. AL. Gullen B. Maras, veenen, bodsich landt GAL. Marez, marescage ITAL. Palude H. Lagunajo, lagnuna
Pascuum Horat. vbi pecora pascunt. νομόϛ, βοσχή, μηλοβότοϛ γῆ. AL. Weid, weidgang, allment B. Weyde GAL. Pasturage, pastis ITAL. Pascolo H. Lugar o campo do se pastan las bestias
Patria Cic. mater Virg. dicitur pro solo genitali. ibid. populonia mater. solum genitale vel natale Ouid. πατρίϛ. AL. Das vatterlandt, heimeth B. ’Tvaderlandt GAL. Le pais d’vn chascun ITAL. Patria H. Tierra naturaleza
Piscina Varr. viuarium. Plin. ἰxθυκτροφεῖον. AL. Weyer fischgrnben B. Vyuer, wouwer GAL. Piscine, viuier ITAL. Piscina H. Estanque do se erian peces
Pelagus Cicer. Altum maris, quod sit a terra sine litore procul. πέλαγοϛ. λαῖτμα θαλάσσηϛ. Hom. AL. Die tieffe des Meers B. De diepte der Zee GAL. La haute mer ITAL. L'alto & profondo mare H. El hondo de la mar
Pila Opus in aquis iactum eductumve. ad portuum tutelam, quo tatius stabbulentur naues : de cuius constructione Vitris. lib. 5. sit etiam tabulationibus inssa aquam factis, quam ab arcendis aguis arcam nominat Vitru. AL. Ein bollwerck im wasser wider die vngestumme der wellen B. Een hoost GAL. Bastardeau, ou moile pour resister contre l'eau ITAL. Pila
Pinnæ murorum Liuio, murorum minæ Virg ἐπάλκειϛ. AL. Die zinnen an der maur B. De canteelen oft tinnen van een muer GAL. Les creneaux ou barbicats ITAL. Ischermi, o ripari H. Las almenas de muro, portillos de muro
Platea Terentio, Militais & consularis πλάτεια. AL. Grosse gassen oder straasz B. Een wilde, breede strate GAL. Grande rue ou chemin ITAL. Strada, o camino largo H. Camino ancho
Pomerium Liuio, Locus circa murum ab humane cultu ædificiisque purum solum habens. AL. Zwinghof B. Decinghel, de binnen pleyne tusschen de vesten ende de huysen GAL. L'espace qui se laisse a l'entour d'vne ville, vuyde entre les murs & les maisons ITAL. Pomerio spatio vuoto tra le mura & lefosse della citta H. La ronda entre los murosy las casas
Pomarium Ouid. Locus non amoenitatis modo, sed & fructuum gratia, consitus omni felicium arborum genere. Sosipater Charisius contendit pometum diei, vbi poma gignuntur, vt oliuetum : at pomarium, vbi asserwantru, vt Penuarium. ὂρxατοϛ, ὂρxοϛ, μηλών. AL. Baumgarten B. Bogært, oft gærden GAL. Pommeraye ITAL. Pomaio H. Huerto plantado de mancanos
Pons Virg. γέφυρα, ζεύγμα Diod. AL. Ein bruck B. Een brugge GAL. Vn pont ITAL. Vn ponte H. Vn puente
Pons longus Cornel. Tacito vocatur agger, qui angustiore tramite inter paludes præcipue aggeritur. atque ita accipi patatur etiam a Catullo. B. Kadijck
Pons sublicius Liuio, roboreus Ouid. AL. Ein holtzine bruck B. Een houten brugghe GAL. Pont de bois, pont sonde sur pieux ITAL. Ponte dilegno H. Puente de madera sobre postes
Pons verstailis AL. Falbruck B. Valbrugghe GAL. Pont leuis ITAL. Ponte leuatoit H. Puente lleuadero Item qualis est pone, qui versatur, vt naui portum subeunti aditum præbet. B. Oorgat
Porca Varr. Colum Terra inter sulcos duos elata, quod ea seges frummenta porrigat, eo quod aquas porro arceat. AL. Furchen reinlin, buhelin zwischen zweyin Furchen B. De verheuen ærde tusschen twee vooren GAL. Seillon, terre esleuee entre deux rayona ITAL. La terra che resta tra doi solchi H. Tierra que queda entre dos sulcos
Porta Cæs. πύλη. AL. Das thor B. De poorte GAL. Porte ITAL. Porta H. Peurta
Portus Cicer. Locus maritimus quo naues appellunt, hiemant, merce important, aut exportant etiam. λιμήν, χέραϛ etiam dicitur portus, sed proprie sinuosus & oblongus in modum cornu curuatus, Moschopulo. AL. Meerhafe, poot, schifflende B. Een haven, oft poort GAL. Vn port, ou haure ITAL. Porto H. Puerto
Prædium Cicer. Possessio tam vrana quam rustica. xωρίον. AL. Ligendt gut, erbgut B. Erue, hoeue, ligghende goet, een stuck landts GAL. Heritage, possession ITAL. Heredita, possessione, casa nella terra o in villa H. Heredad, possession de tierra, heredad en poblado, o en el campo
Prædium clientelare, vel beneficiarium Budæo, colonia, Paulo, quod vulgo feudum a barbaris dicitur. AL. Lehen, lehenhof B. Leen, leengoet, leenbhofstede GAL. Fief ITAL. Feudo
Prædium optimo iure Cicero dixit quæ vulgo alodialia bona : quasi alaudialia, nominantur, quod in corum laudem auctor non veniat. AL. Vnzinszbare vnd freye ledige guter B. Vrye goeden, alodiæl goeden GAL. Biens fraucx & alodiaus ITAL. Beni franchi & alodiali
Prætorium Liuio, Domus prætoris veliudicis, πραιτώριον, ἀρxεῖον, στρατηγεῖον. AL. Das richthausch, des schuldheissin, vogts, richrers oder veldherrn hausz B. Des heeren oft schouten buys GAL. Le logis du preteur, du iuge, du baillif ITAL. La easa del potesta H. Casa consular, posada del alcalde maior
Pratum Cicer. in quo ad percipiendum fructum falce duntaxat opus est, quod sine ope paratum sit, vbi quadrupedes degunt. τῖσοϛ, αὐλὼν, βουβόσιον Straboni, xορτομοπεῖον, ποάστριον, βούνομοϛ, μείλακ. AL. Wiesen, matten B. Beemt, wysen, hoylandt GAL. Pre ITAL. Prato H. Prado
Propolis plinio Gluten quo aluei sui oras compingunt apes. πρόπολιϛ. AL. Wachs winden, verstosz B. Tschutasel van den byencorf, tvoorhuysken ITAL. Propoli H. Betun de colmenar
Propugnaculum Virg. πρόβολοϛ, ἔπαλκιϛ, προμαxεὼν, πυργοβάριϛ Suidæ. AL. Ein Weere, ein Bollwerck, Pattey, vorschantz. Scirum B. Een Rondeel, een Bolwerck, een Schans GAL. Bastille, bastillon, forteresse ITAL. bastine, fortezza
riparo H. Fortaleza, baluarte
Pulunius Plin. areola. Colum. puluinitorus Plin. Dorsum Virg. dixit. Donatus paulo aliter exponit quam Seruius, locum editum in quem acta conscendit. Eminentior in hortis terra, in qua semina depanguntur. πρασιά AL. Garten beht B. Een beddeken GAL. Planche de iardin ITAL. Apartamento delle herbe H. Era para sembrar ortaliza
Puluinus Seruio teste, arena maris, reciproco fluctuum meaut densata, & saxi instar durata. τεναγοϛ. AL. Ein sandhauffen der tieffe B. Een banck, hart sanque plate, oft sant GAL. Quelque banc de sable en mer ITAL. Piaggia secca en alto mare H. Banque seco en la mar
Puteal Cicer. Operculum putei. πῶμα τού φρέατοϛ. AL. Der deckel eines sodbrunnes B. Het decksel van de borrenput GAL. Le couuercle du puis ITAL. I. couerchio del pozzo H. Brocal del pozo
Putei crepido virlgo os putei. χρηπἰϛ φρέατοϛ AL. Der bord eines sodbrunnes B. De mont van een pur GAL. Le bord du puis ITAL. La bocca del pozzo H. La boca del pozo
Puteus Cicer φρέαρ, τέλμα Aristoph. AL. Sodbrunn, Galgenbrunn B. Put, pette, borrenput GAL. Puis ITAL. Pozzo H. Pozo
Puteus iugis Cicer. qui perennem habet aquam. διηνεχὶϛ φρεάτιον. AL. Sodbrunn der nit verschwint B. Een borrenput die niet en verdwijnt, een do orslagen put, die nemmermeer sonder water is GAL. Puis fort abondant d'eau ITAL. Pozzo viuo & copioso d'acqua H. Pozo que nunca falta
Quadriuium Iuuenali. μίκοδοϛ. AL. Da sich vier weg von ein ander scheiden B. Een vierspronghe, een crys-wech, oft een cruyf strate GAL. Quarrefour ITAL. Cruciata de camini, quadriuio H. En cruziada de quatro caminos
Rapina Colum. pro agro rapis consito. AL AL. Ruben acker, rubenland, rubland B. Ræp landt GAL. Rauiere ITAL. Campo di rape H. Sumiente de nabos
Recessus maris reciprocatio. maris Plin. refusio maris ex Vergildici potest, qui ait :
Ponto sonat vnda refusa.
et Ouidio :
Aequorque refundit in æquor.
mare refugum vel refluum : ἂνεχιϛ Strab. ἂμπωτιϛ Theophr. παλιῤῥοθίη, παλιῤῥόθιον χύμα Homer. πλημμυρἰϛ παλίνορσοϛ Apollon. AL. Der abzug des Meers B. De ebbe GAL. Le flot de la mer qui va ITAL. Il decrescere del mare H. El descresciente de la mar
Ripa Cic. fontium proprie & sluminum ; quanquam Plinius etiam pro litore vocem extulerit. ὂxθη, xεῖλοϛ ποταμού Polybio, ἂνδηρον Nicandro. ἀνάxωμα Hyperidi. quanquam hoc proprie aggerem fluuoj egestum, qui eluuionem arcet, signrsicat. AL AL. Das bort, oder gestad eines flufses B. Den oeuer, oft de cant van een riuiere GAL. Riuage, riue ITAL. Riua H. Ribera del rio
Riuus Cic. ῥύακ, ῥέοϛ. Tenuis auqæ sluor, naturali impetu, non specu, incilive sactus, teste Festo. AL. Runszle, bach B. Beecke, beecxken GAL. Ruisseau ITAL. Rio H. Rio pequenno, chorro
Roborarium Agellio, viuarium Varr. Septum e robusteis tabulis, intra quod cerui & feræ includuntur. θηριοτροφεῖον Varr. δρύφαχτον. AL. Thiergarten B. Een warande, een parck voor Wilt GAL. Garenne, parc a nourrir bestes sauuages ITAL. Luoco doue si tengono le bestie seluatiche H. Biuar
Rus Terent, Locu sine edisicio extra vrbem, vbi agri coluntur, ἀγρόϛ, ἀγροιχία. AL. Gew, das feld B. Tlandt, tvelt GAL. Lieu aux champs ITAL. Campagna, campo H. Campo
Salictum Cic. Salicibus consitus locus. ἰτεών. AL. Ein ort. voll weidbauwen B. Een wilghen bosch GAL. Saulsaye ITAL. Bosco de salici H. Sauzedal
Salientes Vitr. siphunculus Plin. Iun. papillæ Varr. vbera Cassiodoro, Caput tubuli siue scaturiginis , vbi aqua exprimitur. μαστοἰ, χρούνοι, σύριγγεϛ Sophocli. AL. Sprutzle, rorle, brunnenrorer B. Crane, tap oft tote van de buysen der fonteynen GAL. Le bout des tuyaus ITAL. La bocca delcanale H. El aguatocho, boca del canno
Siphunculus dicietiam poteste sambucino ligno tubulus, quo, pueri glaudes stuppeas cum bombo expellunt. B. Claterbusse
Saltus Virgil Densior silua & opacior, in qua æstiuare, pascique solentferæ. ἂλζυϛ, δρυμόϛ, ὀργάϛ, δρυμών. AL. Forst, dicker, wilder wald B. Dicht wout, foreest, dick bosch GAL. Forest, bois espes ITAL. Salto, gran bosco H. Salto
Scopus qui in aggere tali proponitur, vt eo colliment sagittarij, AL. Das weisz B. Het witte, de stæck oft pinne GAL. Le but, le blanc ITAL. Labrocca, o il bianco H. Elblanco
Seges Virgil. quod aratum satum est. ἂροτοϛ. AL. Saat, gesahter acker B. Sæt, ghesæyet en ghebouwet landt GAL. Terre labouree & semee ITAL. Terra lauorata & seminata H. Tierra barnechada para sembrar
Seges restilis Plin. quæ regerminat, & in sequentem annum foecunda resistit. παλιμφυήϛ [παλῖμφυήϛ] ἂροτοϛ. AL. Frucht der erden so vom saamen desz vergangen Iahrs kompt ohne sahen B. Cooren dat opcomt vant sæt des vergangen jærs GAL. Fruit de terre de la semence passee sans semer ITAL. Frutto che nasce del seme delanno passato H. Grano que nace del sembrado de anno passado
Sementis Plin. satio. σπορά. AL. Saat, sa'hung B. Sæyinghe GAL. Semaille ITAL. Seme H. Semiente
Seminarium Colum. plantarium Plin. Locus nouellis arbusculic consitus. vnde plantaria transferuntur, hoc est nouelle plantæ. φυταλία, φυτευτήριον, φυτώριον Didymo, ὂρxατοϛ. AL. Ein ort darinn man junge Baum pflantzet, ein Ortvoll junges Gewachses B. Een plætse dærmen jonghe boomen set om te verplanten GAL. Pepiniere, pepin eriere, bastardiere ITAL. Luoco dal quale si transferiscono le plante in altro terreno, luoco delle plntesine H. El almaciga para arboles
Semita Cæs. quasi viæ semissis. Via angusta. ἀτραπόϛ, στίβοϛ Sophocli. AL. Fuszweg, Steig, schmaler weg B. Smalle wech, woerwech, voetpat GAL. Sente sentier ITAL. Sentiero, stretta calpestrata H. Senda, sendero, vereda
Sepes Cic. sepimentum Varr. septum Eid. περισταύρωμα, αἱμασιά, ἑρχίον, περίφραγμα, περίδρομοϛ ῥῆxοϛ Nicand. φραγμόϛ, ὁρχάνη Lycurgo, xόρτοϛ Pind. in Olymp. AL. Zaun oder Hag B. Een Tuyn oft Haghe, Glent, Heynighe, Stæckettinghe GAL. Vne haye ITAL. Siepo, cesa spinata H. Seto, soto
Spimentum fabrile siue maceria, e lapide autlateribus, τεχτονιχόϛ φραγμόϛ. B. Een steenen Heynig oft Muer
Sepimentum quadruplex est Varroni :
Virgulteum sine spineum. αἱμασιά φρχγανώδηϛ. B. Een Doorenhaghe, Heyninghe van Dooren
Septum Vlpiano, Obex aquarius, continendæ transmittendæve aquæ inuentus : cataractum nonnulli vocitant. B. Spuye, oft Sluys, vide Emissarium
Silua Virg. quæ hyle, idest, materia lignisque, abundat. ῠλη. AL. Wald B. Wout, bosch GAL. Bois, forest ITAL. Selua, bosco H. Bosque de arboles
Silua cædua Plin. quæ succiditur ad vsum. ὑλοτομία Aristoth. ὑ\λη χούριμοϛ. AL. Hanwald B. Bosch darmen afhout GAL. Bois taillis, bois qu'on coupe ITAL. Bosco da tagliare H. Bosque que se corta
Sinus Horatio, Litus incuruum mare amplectens. χόλποϛ. AL. Krumme der Gestaden B. Een crommen oft binnen dijck, ihham, oft boosem der Zee GAL. Golfe de mer ITAL. Golfo del mare H. El guelfo de la mar entre dos cabos
Sipho etiam pro instrumento æneo, quo aqua ad extinguendam in incendio ignis alimoniam expuitur, accipi ostendit Hesychtus. σίφων, xυτιχόν ὂργανον, σβεστήριον χώλυμα Plutarcho. AL. Wassersprutze B. Waterspuyte ITAL. Schitarolo
Stagnum Cicer. in quo reses aqua perpetuo stat, præsertim ex imbribus, collecta. ῠδωρ στάσιμον Dioseor. τέναγοϛ Apollon. τέλμα. AL. Still Wasser B. Stilstænde Water. een Poel GAL. Estang ITAL. Staguo H. Estanque, aqua represada
Statio nauium Virgil. Vlp. vbi naues ad tempus stare possunt. namest e vocabulis, quæ μέσα vocant Grammatici : est enim & tuta nauibus statio & malesida. ὂμοϛ Arato, ἐπιωγή. AL. Ein Stelle, Schiffstelle B. Een Reede GAL. Rade ITAL. Statione H. Estancia AN. Rode
Suburbium Cicer. προάστειον. AL. Vorsatt B. Voorstadt GAL. Le saux bourg ITAL. Il borgo d'vna cita H. Arrabal de ciudad
Sulcus Cicero Lacuna vomere facta. αὐ/λακ βούτμουμα, τμῆγοϛ ἀρότρου Hsychio. ὂγμοϛ. Theocr. schol. AL. Furch, Ackerfurch B. Een voore oft leese GAL. Rayon ITAL. Sulco H. Sulco
Syrtes Virg. Importuosa & vndarum breuibus infestaloca. σύρτειϛ. AL. Vnkieffe orter im Meer B. Verloopen Sant GAL. Lieux sablonneux & secs en la mer d'Africque ITAL. Le seche d'Africqua H. Baxas de Barbaria
Tænia maris Plinio, Crepido cautium longo tractu excurrens, ad speciem tæniarum, fasciarumve. AL. Lange streimen auff Steinen B. Vlencke, lange Streepe van Clipper voor een Strande liggende GAL. Le bord des rochiers saillant dehors en la mer ITAL. La punta de e scegli che scoire molto indentro o che gira in guisa di ghirlanda H. El cabo de la roca, che rodea la mar, o entra mucho en ella
Telonium Domus telonæ qui vectigalexigit. τελωνεῖον Suidæ, τελώνιον AL. Das Zollhausz B. Het Tolhuys GAL. Le banc ou la maison du fermier ITAL. La casa del gabellaro, dogana, fondaco Boccatio : nam quod Boccatius idem nominat, el banco della raggione, Rationarium est, vbi accepti expensique ratio redditur Angli Telonium vocant a Custonhous, quod ibi consueta de more vectigalia pendantur. H. La posiente del peajere
Terminalis lapis qui in agrorum sinibus ponitur. τέρμα. AL. Marckstein B. Merckstein, pælsteen GAL. Borne ITAL. Termino H. Termino
Thermæ Martiali, Aquæ naturaliter calidæ, e terra viseeribus manantes, item artisicialiter calentes, θερμά λουτρά, θερμόν ῠδωρ αὐτοφυέϛ Artemidoro. AL. Wasserbad, Badstuben
B. Bat, heet Bat GAL. Estuues, baing ITAL. Bagno H. Banno
Torrens Virgil. Fluuius qui non viua aqua, sed pluuiis crescit. xαραδραῖοϛ ποταμόϛ Nonno, xαραδρεών Nazianzeno. xειμάῤῥουϛ, quod hybernis aquis tumescat. AL. Regenbach, Tosender Bach, Gieszbach, Giessen, Waldwasser B. Eeen Beeche GAL. Torrent ITAL. Torrente H. Chorro, corriente, arroio
Traiectus Liuio, traiectio Cic. vbi traijcitur flumen. δίολχοϛ Straboni. AL. Das Faar, die vberfahrt B. T'veer, de Vært, d'ouertocht GAL. Le passage, port ITAL. Il porto, o il passagio H. El passaje
Trames Cicero, Transuersa semitæ . τρίμμοϛ [τρῖ/μμοϛ] . Xenoph. AL. Krummer Fuszweg B. Dweerse pat, dweerse wech GAL. Chemin a trauers des champs ITAL. Camino transuersos H. Camino trauersero
Tribunal Cicer. Editior sedes iudicis. διχαστήριον, βῆμα. AL. Der Richterstul B. Des Richters Stoel GAL. Le siege ou parquet iu dicial, ou le lieu du iuge ITAL. Il tribunale, illuoco del giudice H. Eltribunal, assiento del iuez
Tribunalia Plinio dicuntur editiores tumuli cespitibus aggesti contra maris aut fluuiorum inundationem, in quos pecori & armentis pateat tutus receptus. B. Een hoochte
Triuium Ciceroni τρίοδοϛ μικοδίη Apollonio, μίκοδοϛ. AL. Ein Ort da drey Weg zusammen stossen B. Een driehoock, driespronghe, een driewech GAL. Vn chemin en trepied ITAL. Triui H. Encruziada de tres calles
Tubus Cic. tubulus Varr. Fictilis aut plumbo ductilis fistula, vel lignum canaliculatum teres, per quæ aqua corriuatur. Tubos fictiles commissuris pyxidatis duci vtilissimum esse ait Plinius : hoc est : vt alterius os subintret alterius caput. σωλήν, σύριγκ etσυριγγέμβολοϛ Eustathio. AL. Deuchel, Brunnendeuchel B. Buyse, Looden gote, Pompe, Waterconduyt GAL. Tuyau, buisine ITAL. Canone, doccione H. Atanor
Turris Cicer. πύργοϛ. AL. Ein Thurn B. Een Toren GAL. Vne tour ITAL. Torre H. Torre.
Vadum Cæs. Locus minus profundus per quem pedibus vadere licet. πόροϛ, βράxυ. AL. Ein Wasserfuhrt da man durch mag watten B. Ontloopte dær men can door waden, ende schier mer droogen Voeten ouercomen GAL. Gue ITAL. Guado H. Vado
Vallum Cæs. Munimentum castrorum aut vrbis e palis. xάρακ, περισταύγωμα. AL. Schrancken, oder Bollwerck von Pfalen B. Een bolwerck, van groote Blocken oft Palen GAL. Rempart de bois ITAL. Riparo, steccato H. Baluerte de lenno
Venafontis, scaturigo Columel. scatebra Virg. scatebræ Plin. πίδακ, χρουνόϛ, χρούνισμα χρουναῖοϛ δρόσοϛ Euripidi. AL. Vrsprung, auffweeung, Brunquellen B. Fonteyn ader, oorspronck GAL. Source, surgeon ITAL. La vena & scaturigine della fontana H. La bullidura
Versura Victorino, vbi sulcus desinit, & vnde alter inchoatur χαμπή, βουστροφή. AL. Vmbkehrund der Ochssen am End der Acker Furchen B. Omkeeringhe int bouwen GAL. Reuersure ITAL. La volta H. Buelta, o to rcedura
Via Virg. ὁδόϛ, οἲμοϛ. AL. Weg oder strasz B. Wech, oft strate GAL. Voye, chemin ITAL. Via, camino, strada H. Camino, calle
Via ferens φέρουσα ὁδόϛ. Halicarn quæ recta aliquo ducit. AL. Rechter Weg, rechte Strasz B. De rechte Wech, oft strate GAL. Chemin droit ITAL. Strada dritta H. Camino derecho
Via regia consularis Dig. militaris Cic. Colum. prætoia publica Vlpiano. λεωφόροϛ Philoni, ἱππάσιμοϛ, πεδιάϛ, ἱππόχροτοϛ Pind. ἀμακήλατοϛ. ἱππήλατοϛ, βασιλιχή, ἀμακιτόϛ, δημοσία Eunapio. AL. Die Landtstrasz, freye Srrasz B. S'heeren strate, hooghe strate, s'heeren wech GAL. Le grand chemin ITAL. Varco, passo publico, caminata, strada publica H. Camino real
Via strata Liuio, viarum strata Virg. λιθόστρωτον, σχυρωτή ὁδόϛ Pindaro. AL. Besetzter Weg B. Ghepaueyde stræt GAL. Chemin paue ITAL. Strada lastricata H. Camino pisoneado
Vicinia Terent. γειτνίασιϛ, γειτνία, γειτόνημα, Plat. γειτόνησιϛ. AL. Ein Nachbaurschaft B. Een ghebuerte, Nabuerschap GAL. Voisinge ITAL. Vicina H. Vezindad
Vicinitas Cic Tractus vicinus. AL. Vmb beyligender Platz B. Omligende Plætse, oft Contreye GAL. Lieu voisin, contree voisine ITAL. Contorno H. Lugar que esta cerca
Vicus Cicer Multitudo iunctarum domorum, aut via inter illas. ἀγυιά, λαύρα, ῥύμη. AL. Gassen B. Een Strate, oft Wijcke GAL. Rue ITAL. Vico H. Aldea
Villa Cicer. Virgil. Domus in fundo collocata. ἔπαυλιϛ. AL. Meyerhof, Bauwrenhof B. Lanthuys, pachthof, pachtershuysz, boeren huys GAL. Ferme ITAL. Villa H. Casa en la heredad del campo
Vinea Cic. vinetum Statio, Fabio. ἀμπελὼν, ἀμπελόφυτοϛ xῶρα Lucill. ἀλοή. AL. Weingart, Rebgarten B. Wijngært GAL. Vignoble, vigne ITAL. Vigna H. Vinna, vinedo
Virgetum Cic. Virgis ad alligandas vites aptis consitus locus ῥαβδὼν. AL. Ein Ort mit Binderstecken die Reben auff zu binden B. Teenbosch GAL. Lieu plante de verges a lier les vignes ITAL. Luoco doue crescono e legami delle vigne H. Lugar do se crian vergas
Virgultum Virg. Multitudo fruticum pullulantium. ῥῶπεϛ Dionysio Afro, φυτά xθαμαλά χαἰ θαμνώδη Eustath. ῥωπήῖον Homero. AL. Gestand, nidere Baumlin B. Leeghe boomkens, een hoop ionghe spruyten GAL. Petits arbrisseaux ne produisans que verges & houssines ITAL. Piccioli arbuscelli, che non producano altro que verghe H. Matas de veras o vergas
Viridarium Suet. Locus plantis semper virentibus constis. ἂλσοϛ, παράδεισοϛ, ἀλωά. AL. Lustgarten B. Een Lusthof, grone wout, groeyende hof GAL. Iardin verdoyant, wergier ITAL. Giardino, verdero H. Vergel, iardin
Vligo Virg. Varr. Naturalis terræ humor, ex ea nunquam recedens. ἰχμάϛ. AL. Naturliche Erdfeuchte B. Naturerlijcke vochticheyt der ærden GAL. Moiteur naturelle ITAL. Humidita naturale H. Humidad cruda de la tierra
Vnda Cicer. fluctus Eid. χύμα AL. Well, Wasserflusz B. Een Bare, een Waterbate, Watergolue GAL. Onde, vague, flot ITAL. Onda H. Ola, onda
Vnda sequax Virg. breuis, vbi vnda vndam superuenit, ac veluti persequitur, cuiusmodi maius nauibus periculum creat. B. Cortop een flænde Bare
Vortex siue vertex, Contorta inse aqua, Fabio teste. ἴλιγκ, συστροφή ὑδάτων. AL. Ein Wirbel im Wasser, Strudel B. Een Colck, Dræyinghe oft dwærlinghe int Water GAL. Tournement d'eau ITAL. Giro d'acqua H. Remolino del agua
Vrbs ab orbe, quod antiquitus in orbem fiebant vrbes : vel ab vruo, aratri parte, quo muri designabantur. oppidum Cicer. πόλιϛ, ἂστυ. AL. Ein Statt B. Een Stadt GAL. Ville ITAL. Citta H. Ciudad
Vrbs maritima oppidum maritium Cæs. πόλιϛ ἀγxίαλοϛ Hom. πάραλοϛ ἔφαλοϛ. AL. Ein Statt am Meer gelegen B. Een Zeestadt GAL. Ville pres la mer, ou fituee sur la mer ITAL. Citta maritima, o appresso alla marina H. Ciudad iuntada a la mar.
DE LVSORIIS.
CAP. XXXIV.
Podidrascinda Pueritiæ ludus, quo obstructis ei qui in medio sedet oculis, cæteri in latebras sese abdunt, mox dato signo dum ille latentes vestigat, hi ad sedem eius tanquam ad metam recipientes se, præuertere illum satagunt ἀποδιδρασχίνδα Poll. B. Schuylwinckgen, schuylhoecxken, duyckerken Flandiris, Coppen comt wt den hoecke Brab. item pijpt oft ick en soeck v niet
Alueus lusorius Plin. magis Paulo Iuriscons. abacus Macrobio. φιμόϛ, χήθιον, χήτιον Athen. yηφοβόλον χήθιον, χηθάριον, πλινθίον. AL. Bretspiel, Schachbret oder Tafel B. Verkerrbert, tictackbert, schæckbert, speelbert GAL. Tablier a iouer
Annulus ferreus B. Klosboorte, beugel
Arteres Artemidoro libr. 1. cap. 57. dici videntur massæ aut grauiora pondera, quæ ad eiaculationem in altum elata prius deinde euibrantur. παρά τό αἴρειν. ab attollendo dicta, quod & indicant eius verba quæ subiungit : Est enim hoc exercitij genus non aliud, quam παρασχευή xειρῶν, hoc est manuum ad agilitatem expeditio. Cuiusmodi genus hodie est receptum in aulis principum, quod pali nomine donant. Alij ab hoc sunt Alteres, de quibus ex Budæi sententia & Cornarij nonmhil addidimus pag. 216.
Ascoliasmus empusæ ludus fit vbi altero pede in ære librato, vnico subsiliunt pede. ἀσχολιασμόϛ Poll. AL. Hinckelen B. Opeen been springhen, hinckepincken Flandris
Basilinda Cum sortito ductus rex facienda præcipit, ministrique iussa tenentur facessere, quod feriis regalibus moris est factitari. βασιλίνδα Poll. B. T'conincxken speelen, een coninck maken
Cælestis plia οὐρανία. quando in coelum excepta manu euerberatur.
Calculus Iuuen. Orbiculus aleatorius, quo in alueolo luditur, yῆφοϛ. AL. Brettstein oder Scheibe B. Schijue GAL. Table H. Tauola
Canis Ouid. Sueton. canicula Persio. χύων. monas χενόϛ Hesych. χύβοϛ Zenobio & Eupolidi, ὂνοϛ Pollnci, vel οἴνη suidæ & Hesychio, xῖοϛ Hesichio, χύχλωy ab vno oculo monadi respondente, apud Eubulum. χῖοϛ Epigr. AL. Asz B. Aes, æsken GAL. As ITAL. L'asso Sunt qui Canem exponant Hazardam.
Chartulæ lusoriæ AL. Kartenspiel B. Cærspel, troefspel GAL. Ieu a cartes ITAL. Giuoco alle carte H. Iuogo con cartas
Chytrinda Cum qui medianus sedet, vellicatur, pungitur aut fertur a circumcursantibus , donec ab eo prehensus quispiam eius vices subit.
xυτρίνδα Poll. B. Bierkensoet, vel pruymen eeten
Cindalismus Lusus genus, quo paxillos in terram vliginosam mollemve adigunt pueri, & stantes prosternere student χινδαλισμόϛ. Poll. B. Fijcken Qui hoc lusus genere exercebantur, χινδαλοπάχται dicebantur.
Communis ἐπίσχυροϛ, ἐπίχοινοϛ, ἐφηβιχή. quando partes hinc inde e silice expulsam scite excipiunt, ac expedite vltera metam remittunt.
Datatim ludere Plauto. AL. So einer dem andern den Ballen auffgibt, oder wurfft B. Den bal opgenen GAL. Donner ou iettel l'efteuf
Dator Plauto, qui in lusu piæ dat pilam & adijcit. AL. Geber B. Geuer, opgener GAL. Le donneur
Dielcystinda quo duplices puerorum turmæ, porrectis hinc inde manibus, alteros adfe pertrahere conantur, dum pars altera superior existat. δυελχυστίνδα Poll. B. Porthouden
Epostracisius Lusus quo testulam aut lamellam siue lapillum distringunt super aquæ æquor numerumque saltuum, quod facit priusquam desidat, ineunt, victoria penes illum relicta, qui saltuum multitudine superet. ἐποστραχισμόϛ. B. Borten, zeylen, kuchelen lingua Batauica, a velificandi argumento
Si liber Suetonij tranquilli De lusuum puerilium generibus exstaret, plura certiroaque hoc loco tradi potuissent : nunc ea ope destituti, lectorem curiosum ad Iulium Pollucem, qui hæc ipsa nonnullaque alia enumerat, remittimus.
Expulsim ludere Varr. in Serapide. Ad pueros pila expulsim ludere. AL. Den Ballen auszschlahen B. Den bal wtssæn
Factor Plaut. qui alteri parti siue factioni operam dat, obstruendo, pellendo, & excursus metam signando. AL. Auffzeichner B. De mercker, de teeckenær GAL. Celuy qui marque la chasse
Flagbellum B. Cleppe, sweepe, beytel
Follis Mart. Follis pugillatorius Plaut. Pila ventosa, quam siphonibus vento complent, coriacea, atumore quo follem imitatur, nomen adepta. pugillatorius vero, quod pugno verberetur, non palma. χωρυχόν sunt qui Hippocrati dici putant. AL. Auffgeblasene lederine Ballen B. Groote opgheblasen lederen bal GAL. Grosse pelotte enflee ITAL. Pallone H. Bola de viento
Fritillus Iuuen. pyrgus Horatio, orca, Persio, turricula Martiali, Vasculum aleatorium infundibuli speciem repræsentas ; per quod aleæ iaciuntur ad euitandam impostaram : cuius adhuc inter aleones vsus est apud Italos. H. Salsereta de donde lancan los dados
Halteres Martiali. Massulæ plumbeæ, quibus in saltu librant se, vt certius assiliant : vel quibus gressum suspendunt illi, qui in extrema chorda ambulant. άλτῆρεϛ. AL. Springkugelen B. Springballen om hem int gewichte te houden GAL. Boulets de plomb, pout donnet le contrepoix aux sauteurs & danseurs sur la corde H. Alcaderes para saltar
Harpastum Mart. Pila folle mnor paganica maior, nominata a studio rapiendi, quo eam quisque rapere satagit. ea quoque erat vel scortea, vel Lanea, vel tomento floccisve farcta. ἀρπαστόν AL. Ein grosser Ball B. Een grooten cætsbal GAL. Grosse pelotte a iouer
Impostoria φαινίνδα, ἐφετίνδα & φεννίϛ Eustathio, quando pila vni ostensa alteri adiicitur.
Larua Hoeat. persona Plinio. μαρμολυχεῖον, μορμόν, προσωπἰϛ προσωπεῖον. AL. Butzenantlitzt, Bockenantlitzt, Schonpert B. Mommenænsicht GAL. Masque ITAL. Mascara H. Mascar
Latrones Martiali, latrunculi Senecæ. calculi. AL. Schachstein B. Schæcken GAL. Eschets ITAL. Scacchi H. Sccaccos
Latrunculis siue lateruunculis ludere Senecæ, proelia latronum ludere Ouidio. hoc proprie dici, πεσσοῖϛ παίζειν, & πεσσονομεῖν apud Cratetim, sunt qui autumant : a pessis nimirum, quorum oblonga est species, medica, si diis placet, materia. AL. Im Schach spielen B. Schaceken GAL. Iouer aux eschets ITAL. Giuocar a scacchi H. Iuegar a scaccos
Micare digitis Cicer. Lusus genus Italiæ domesticum ac familiare, quo extentis vtrimque digitis, alter alterius numerum diuinatione assequi contendit. ἐπαλλάττειν τοὐϛ δαχτύλουϛ. AL. Die Finger herfur werffen, vnd schnellen B. pueris nostratibus ludus similis vocatur Peertgen wel bereyt, vel pick olye oft græf, vel cock cock rijwel. quo puer obstructis oculis diuinat quot alter digitos erectos habeat GAL. Iouer a lamour ITAL. Giuocar a l'amore H. Iuegar al amorra
Myinda Vbi obstructis pileo tæniave luminibus, fugientes tantisper exquirit, pulsatus interim, dum præhenderit aliquem. μυῖ/νδα Polluci, μυῖα xαλχῆ Hesychto. B. T'blindeken, t'blindenspiel, suyckernoemken, vel hagercour
Orbis saltatorius Cicier. AL. Ring oder Kreiszcarntz B. Ronden dans GAL. Bransle
Oscillum oscillatio, Pensilis motio, lusus, genus, pueris rusticisque familiare, priscæ ætati in Latinis feriis vsitatum, quo religatis altrinsecus de tigno arboreve restis sinibus in are librati subuectantur : quod oscillo iactari vocat, qui Commentarium doctum quidem, sed mendocissimum in Germanici Aratum dedit. αἰώραϛ Athenienses vocarunt primi, & instituerunt in Erigones grattam, quæ vox, ibi in aras depranata est, proæoras, αἰώραν dixit hoc lusus genus & Plato. αἰώρχσιν, ni fallor, Galenus, venitque mini in dubium, de hoc ne senserit Suetonius, vbi Augustum cum pueris scribit lusisse ocellatis, vel, vt alij scribunt, ossilatis aut ossiculatis, cum vicinius aliquanto sit puerili ludo, si legas ofcillis, aut oscillatis. AL. Ritzen B. Tonteren Fladris & Brab. schongelen, schoppen Holland GAL. Baculer, ballocher
Ostracinda Lusus genus, quo ducta linea dispartitos in partes pueros dispescit, mox protecto pileo (olim id fiebat ostraco) pars quæ supinum pronumve eius casum diuinarit, alteram in fugam dilapsam insequitur. deprehensus (asmum nominabant) considet repetitque cantionem, nostra lingua quæ sonat, Hol oft bol, quod est, Cauum ne an planum : vel luysen oft noppen : velut olim is diuinandum occinebat, Nox an dies, ὀστραχίνδα Polluci.
Phæra golubus Virg. σφαῖρα. AL. Klotz B. Cloot, bol GAL. Globe, boule ITAL. Globo H. Pelota
Pila Cleso, pila lusoria Plin. manuaria aliis. pila recussabilis & Italica Aureliano, a repercutiendi vicibus. σφαῖρα μαλαχή Polluci, πῖλοϛ Suidæ. AL. Ballen B. Bal, cætsbal GAL. Esteuf, pelotte ITAL. Balla, palla H. Pelota AN. Balle
Pila clauaria quæ claua plumbata expellitur, duriore spissioreque tomento infarcta. AL. Ballen die man mit Kolben schlegt B. Slachbal, koluebal. hanc crediderim esse, quæ trigonalis martiali, nisi fallor, dicitur, præduram firmoque stipatam pilo H. Pelota de los ciudadanos
Pila paganica Mart. laxior, & vel lanea, vel pluma mollive pilo farcta, paganis, hoc est, pagorum incolis vsitata. AL. Dorff ballen B. Een lackenen oft sachten bal, pappært Flandris H. Pelota de los aldeanos
Pilæ lusoriæ quadruplex refertur a Polluce & Eustathio ratio : nimirum.
Plistobolinda Ludus, quo qui plura iactu numerat puncta, appositam argenti summam aufert. πλειστοβολίνδα Polluci. AL. Meiste Augen. Vberwurff B. Meeste oogen GAL. Plus de points ITAL. Piu ponti H. Tiro demasiado, mas puntas
Raptim ludere in cælestis pilæ lusu, quando volitantem pilam excipimus rapimusque. AL. Den Ballen empfahen, vnd widerumb schlahen B. Den bal geraken, oft ontfangen, ende wederom slæn Porro tribus hisce modis in pilæ lusu agitur, vt Datatim sit, quando in tectum pergulam ve a datore adiicitzur : ex pulsim autem, quando vel de tecto ex cepta, vel solo illisa in longum expellitur : raptim vero, quando vltro citroque volans pila repercutitur : id quod in sphæristeriis & palma fit & reticulo.
Refractio ἀπόῤῤακιϛ, vbi solo alliditur identidem resultans.
Reticulum Ouid. Instrumentum chordis intentum siue maculis : quibus pila excipitur expelliturque. AL. Kaggeten B. Rackette GAL. Raquette ITAL. Spargula, rachetta H. Raqueta
Schoenophilinda Consessum puerorum circulo sedentium obit vnus, funiculumque aut muccinium, aliudve quid apud vnum aliquem deponit, qui si dolum non præuiderit, antequa circumcursarit ille, vicem illus obire cogitur. σxοινοφιλίνδα. Pol. B. Cock cock heeft geleyt, hoc est, Gallina exclusit ouum
Scruporum duodecim Iusus Fabio. σχιραφία, σχιραφίζειν Polluc. B. Damen GAL. Le ieu aux dames. Ioannes Frisius Germanis dici ait, Der Zwolfftstein
Senio Persio. Mart. Latus tesseræ sex ostendens puncta. ἑ\κ, ἑκίτηϛ, πλήρηϛ Zenobio, χῶοϛ, συνωριχώϛ. AL. Sechs B. Sijs, secken GAL. Six ITAL. Sei ponti H. Seys puntos en el dado
Sphæristerij nomine censeri quoque potest locus, in quo globis certatur, siue ad paxillum humi depactum expulsis, siue per annulum adactis. B. Rolbane, kosbane, bolbæn, klootbæn, beygelbæn
Sphæristerium Plin. Iun. Lampridio, Locus exercitio pilæ potissimum desigantus. σφαιριστήριον. AL. Ballenspiel B. Cætsspel GAL. Tripot, ieu de paulme ITAL. Giuoco di palla H. Iuego de pelota
Staciuli Catoni, Gestus saltatorij, quibus ad statos musicos concentus subsistunt. ὑπορxήματα. vnde Staticulos dare, pro saltare, dixerunt Cato & Plautus. AL. Der Pasz B. Den pas GAL. Le pas ITAL. Il passo
Tali Cicer. ἀστράγαλοι, ἀστραγάλαι apud Iones. ἂστριεϛ Callim. ἂστριxοι Aristoph. AL. Kondon B. Konten in bubus, bickelen oft pickelen oft hilteken in ouibus GAL. Talons ITAL. Taloni H. Cornicoles
Talus Cic. talorum iactus Ouidio astragalismus. Ludus erat puerilis, qui quaternis fiebat talis ἀστραγαλισμόϛ. AL. Wurffelspiel, Wirten B. Hiltekens spel, kotenspel. illud ouillis talis, hoc lusus genus bubulis constat H. Iuego a caruicol
Talus pronus πρηνήϛ Aristoteli, qui iactus prosper erat. B. Kote die stooft kote cuys
Talus supinus qui cauuum ostendit. ῠπτιοϛ, Aristotel. Iactus infelix. B. Kote die schijt
Tessera Liuio χύβοϛ, πεσσόϛ. AL. Wurffel B. Teerlinck GAL. De, det ITAL. Dado H. Dado
Tesserarij ludi iactus notiroes sunt Venus, Senio & Canis.
Tesserarius ludus ab astragalismo diuersus. πεττεία. χυβεία, πετεία σxολῆϛ ἀλυπήϛ διατριβή Gergiæ, τερπνόν ἀργίαϛ ἂχοϛ Sophoc. alea
Cicer. AL. Allerley Bretspiel mit Wurffeln B. Alderhande wæchspel met teerlingen GAL. Tout ieu de hazard, ou a dez ITAL. Ogni giuoco di dadi H. Qualquier iuego con dados
Turbo Tibullo, turben, vt Sosipatro placet. βμβικ, ῥόμβοϛ, στρόμβοϛ, στρόβιλοϛ [στρόβῖλοϛ] Platoni. AL. Topff B. Top, tol, nonne GAL. Toupie, sabot, trompe ITAL. Trottolo, pirlo H. Trompo, peonca
Venus in tesserario ludo (qui ternis obibatur tessris) supremus erat iactus & felicissimus, ter senarium explens. (sic enim apud Parphyrionem decui olim interpolandem esse vocem, tricenarium.) AL. Drey mal sechs, wenn man rumpfft oder mit dreyen Wurffeln wurfft B. Drie sijsen, alsemen rijfelt, oft met drie steenen worpt GAL. Trois six, quand on ioue a trois dez ITAL. Tresei, quando si giuoca con tre dadi H. Tres seys, entonces que se iuega con tres dados Dicebatur & Venus in talario ludo, qui quaternis talis constabat, vbi nullus talus eodem vultu staret, vt Martialis loquitur, sed diuersam singuli faciem ostenderent.
Versus Plauto, Cum qui saltat, in orbem sese versat & circumagit.
DE MAGISTRATE ECCLESIASTICO.
CAP. XXXV.
ABBAS dictione Syrapatrem significante. archimandrita, velut ouium siue mandræ pastor. ἀππαϛ ἀρxιμανδρίτηϛ. AL. Abt B. Abt GAL. Abbe ITAL. Abbate H. Abad, prelado de monges, o frayles
Aeditimus Cicer. Varr ædituus Plin. templi curam gerens & custos. νεωχούροϛ, τεμένωροϛ, τού τεμένουϛ προεστώϛ Straboni, πυλωρόϛ D. Ignatio, τού ναού προστάτηϛ, ἱεροχόμοϛ, ἱερόδουλοϛ. AL. Kirchenhutur, oder Sigrist B. Kerck meester, Kerckbewærder, oft Coster GAL. Secretain, sacristain, marguillier, garde des choses sacrees ITAL. Sacristano H. Sacristan, guardador del templo
Agyrta μητραγύρτηϛ Halicarn. μηναγύρτηϛ Eusebio, ἀγύρτηϛ, θεηπόλοϛ Suidæ, ὀxλαγωγόϛ, circulator dici potest, qui lararia circum pagos circumuehit, præstigiisque verborum vulgi aures onerat. AL. Landtstreicher, der das Himmelreich macht B. Een Casseboeue, Casiager, oft Muylstooter GAL. Reliquarie ITAL. Che porta di gua & di la a monstrar le reliquie H. Que muestra aquay colla las reliquias
Anachorita qui in solitudinem discedit. cremitam vocant. ἀναxωρίτηϛ. AL. Ein Hermiter, Einsidier, Waldbruder B. Een Eremijt, oft Cluysenær GAL. Vn eremite ITAL. Vn ermitannoH. Vn ermitanno
Antistes Liuio, præsul, ἔφοροϛ. AL. Prelat, Prior B. Prelæt, Prioor GAL. Prelat. Prieur ITAL. Prelato, o priore H. Perlado
Antista Cicer. sacerdos primaria. AL. Abdissem B. Abtisse, Priorinne, de Moeder GAL. Abbesse ITAL. Abbatessa H. Abadessa de mongas
Archiepiscopus ἀρxιεπίσχοποϛ ἀρxιθέωροϛ, ἀρxιερεύϛ. AL. Ertzbischoff B. Eertsbisschop GAL. Archeuesque ITAL. Arciuescouo. A. Arcobispo
Causiatus vel purpuratus pater, cardinalis, rex sacrorum diciposse videtur, quod is solus Pontifici maximo subijciebatur. ἱερομνήμων AL. Cardinal B. Cardinæl GAL. Cardinal ITAL. Cardinale H. Cardinal
Censor ecclesiasticus ἀρμοστήρ ὁ εἰϛ τό εὐ= ζῆ|ν διατάττων Areopa. schol. ἱερονόμοϛ. AL. Prouisor, oder Dechant B. Prouisoor, oft Deecken GAL. Prouiseur, ou doyen ITAL. Prouisore, o decano H. Prouisor, o decan
Ceroplastes qui cereas imagunculas fingit. AL. Der Wachssen Liecht vnnd Bilder macht B. Wassen Keersen oft Beeldenmæcker GAL. Faiseur d'images de cire ITAL. Chi fa delle imagini di cera H. Que labra las images de cera
Coenobiarcha Præfectus vel antistes monachorum aut coenobij. μοινοβιάρxηϛ. AL. Der obriste im Koster B. De Pater van den Conuente, de Prioor van de Monicken GAL. Le prieur d'vn conuent ITAL. Ilpriore d'vn conuento H. El prior del monasterio
Concionator Cic. ecclesiastes. δήμοδιδάσχαλοϛ Synesio, πανηγυρίστηϛ Nazianz ἐχχλησιαστήϛ. AL. Prediger, oder Predicant B. Een Predicant, oft predicker GAL. Prescheur ITAL. Predicatore H. Predicador
Cuiro Arnobio, pro sacerdote curiæ præfecto, quem parochum & curatum, vel ædis sacræ moderatorem vocamus. AL. Pfartherr B. Pastoor, Prochiæn, Prochiepape, Curæt GAL. Cure, pasteut ITAL. Plebano, pastore, curato H. Pastor Daduchus tædiger. δαδούxοϛ, qui faces Mysteriis præfert. AL. Fackel oder torschendrager B. De Toorsedrager GAL. Porteur de torches ITAL. Portatorchie H. Que lleua o træ la hacha
Designator Acroni, Tert. arbiter funerum, qui funus conducebat ad locum Libitnæ, vt cum honore efferretur, vel Designator Plauto, qui quamuis aut funebrem pompam vonstituebat, cuilibet ordinem, quem inter incedendum seruaturus esset, præscribens. AL. Der Ceremonien Meister, Anweiser, Radlefuhrer, dor verordnet wie sie gehen sollen B. Ordinancie, oft ceremonien Meester, Aengener GAL. Maistre des ceremonis ITAL. Mæstro delle ceremnone H. Maiestro de las ceremonias
Dioaconus λειτουργόϛ Areop. διάχονοϛ. B. Diaken GAL. Diacre ITAL. Diacono H. Diacono
Episcopus designatus ἀνάδοxοϛ, χαθηγέμων. AL. Coadiutor B. Coadiutoor GAL. Coadiuteur ITAL. Coadiutore H. Coadjodor
Initiator episcopi vicarius. τελεστήϛ, τελετάρxηϛ, ἱεροτελεστήϛ, ἱερομύστηϛ, suffraganeum nominant vbique.
Libitinarius pro eo qui humum sepeliendo cadaueri aperit. νεχροθάπτηϛ Pand. bustuarius Ammiano, ταφεύϛ. AL. Todten graber B. Græfmæcker GAL. Fossoyeur ITAL. Chi fa la fossa H. A quel que haze la caua
Libitinarius Vlpiano, qui cuncta ad funebrem pompam necessaria procurabat. χτεριστήϛ. AL. Der verschafft, kaufft vnd zuruft, was zur Leich zubestatten vondtten ist B. Die alle dinck toerust ende beschickt, wat tot een Wtuært noot sakelijck is GAL. Qui appreste ce qui est necessaire aux funerailles ITAL. Chi metre in ordine ogni cosa necessaria pell' essequie H. Que apareja las cosas necessarias per el mortuorio
Lychnuchus qui lychnum præfert. λυxνούxοϛ. AL. Latern drager, Lichtdrager B. Lanteeren drager GAL. Porteur de lanterne ITAL. Portalanterna H. Que lleua la lumbre
Monachus qui solitariam vitam degit. μόναxοϛ, ἀσχητήϛ, ὂϛ ον τῶ| μοναστηρίω| τά τού σεμνού βίου μυστήρια μονούμενοϛ τελεῖται, vt Philon. inquit. AL. Ein Munch B. Een Monick GAL. Vn moine ITAL. Vn monaco H. Vn mongo
Mystagogus Cice. qui hospites circumducit ad visendas ædium sacrarum reliquias, quas vocant μυσταγωγόϛ. AL. Der die heythum last sehen B. Die de Reliquien verthoont GAL. Qui monstere les reliques ITAL. Chi mostra le reliquie H. Que muestra las reliquias
Nolæ curator ἐπιμελητήϛ τού ἠxείου, qualis ferme olim apud Athenienses ἐφύδωρ dicebatur, a clepsidrarum, quibus horas metiri solebant, cura. AL. Der das Vhrwerck stellet, oder die Klocken zeugt B. Die d'uren stelt, de Clocken luyt, oft dær met bayært, den bayærder GAL. Qui sonne ou gouuerne les cloches ITAL. Chi suona a tocca o mette en ordine le campane H. El que toca las campanas
Pollinctor Plauto Vlp. qui cadauera lauat, atque vnguentis illinit. νεχραλείπτηϛ. AL. Todten salber B. Lijcksaluer, reeuwer GAL. Qui oiongt les corps morts ITAL. Chi ongi li corpi morti H. Que onta los cuerpos muertos
Pontifex Cic. episcopus, antistes, antistes cæremoniarum & sacorum Cic. infulatus mysta, & protomysta Sidon. ἐπίσχοποϛ, πρωτομύστηϛ, ἱεροδιδάσχαλοϛ Halicarn. ἱεροφάντηϛ, ἱερονόμοϛ, θεοφράδμων ἡγεμωνεύϛ Proclo, ἀρμοστήϛ Dionys. Areopag. vt scholiastes annotat. θεωρόϛ Areop. ἱεροφύλακ. AL. Ein Bischoff B. Een Bisschop GAL. L'euesque ITAL. Vescono H. Obispo
Pontifex maximus curio maximus diciposse videtur, (nisi mutata religio prohibeat) quod eius auctoritate curiæ omnes, atque vniuersitas curionum regeretur. Astipluatur & Nebrissensis his verbis : Curio maximus erat, qualis apud nos est Papa. voce ea vsus est præter Ouidium & Liuium Arnobius Lactantij præcetor lib. 2. Papa, quasi pateri, id enim est, παππάϛ : quod nomen identidem vsurpat pro Episcopo Apollinaris. ἀρxιερεὐϛ, ἱεροφάντηϛ, τῶν ἱερῶν βασιλεὐϛ, ἱεράρxηϛ Dionys. τῶν ἱερῶν προστάτηϛ. AL. Der Bapst B. De Paus GAL. Le Pape ITAL. Il Papa H. El Papa.
Popa Sueton. qui victimas feriebat immolabatuque. θύτηϛ Plutarch. AL. Oppffermetzger B. Slagher des Offerbands
Præco feralis qui funus præuia nola edicit. B. De Belleman
Præfectus sacrarum virginum AL. Der pater in Frauwencloster B. De Pater van Baghijnhof GAL. Le prieur des nonnanis ITAL. Il priore del beguinagio H. El padre de las monjas
Sacrifius Ouid. sacerdos Cic. sacriloga Tacito, flamen Cicer. mysta vel mystes Ausonio, sacris operatus. ἱερουργόϛ, θύτηϛ, θυxόοϛ Eustat. ἱερεύτηϛ Plat. θυηπόλοϛ poetice, θυτήρ Sophoc. λινοβάτηϛsuid. vt liniger Iuuen θεουργόϛ Poll. ζάχοροϛPlut. τελεστήϛ, χαθάρτηϛ, χοινοληϛ. AL. Pfaff, Priester, Opfferpfaff B. Priester GAL. Prebstre ITAL. Sacerdote, prete H. Sacerdote
Sandapilarius sandapilarum faber Iuuen. pro eo qui sandapilas & apsulas cadauerum parat. σοροπηγόϛ, σεροποιόϛ. AL. Todten Baarmacher. Die de Bare oft Kisten voor de Dooden mæckt GAL. Qui fait les casses aux mortes ITAL. Chi fa le casse
per li morti H. Que labra las caxas do se ponen los muertos
Vespillo Mart. qui cadauera præcipue sub noctem exportat. sandapilarius qui sandapila mortuos effert. inscriptus Martiali. νεχροφόροϛ, σοροποιόϛ, σοροπηγόϛ. AL. Leichtrager B. Lijchdragher, Celleborer GAL. Qui porte le corps mort en terre ITAL. Chi porta il corpo morto ad enterrare H. Que lleua en espaldas el muerto por enterrarlo
Victimarius Valex. Max. quisacrorum minister instrumenta popæ paratæ subministrat.
virgo vestalis vel sacra ἐστίαϛ halicarn. ἀπήτρια, θεραπευτίϛ. AL. Ein Closterfrauw B. Een Nonne, een Baghijne GAL. Vne beguine, vne nonnain ITAL. Vna monaca H. Vna monia.
DE MAGISTRATV POLITICO.
CAP. XXXVI.
Commentariis qui in acta refert principis res. ὑπομνηματογράφοϛ. AL. Ein Gheschicht schreiber B. Een Historieschrijuer van en prince GAL. L'historien de quelque prince ITAL. Lhistoriographo di qualche principe H. El historico del rey Nebrissensis A commentariis eum esse putat, qui catalogum prehensorum descriptum habet. B. Clerck vanden bloede
A libellis Sueton. libellorum magister, qui cognitiones tractabat, & supplicum libellorum vota. ὁ τῶν ἱχετεσίων προῖστάμενοϛ. AL. Ein Cantzeler B. Een Cancellier, oft een Meerster van de Requesten GAL. Chancelier, uole maistre des requestes ITAL. Il canceliere, o mæstro delle richieste H. Por quien el responde a las peticiones
A memoria magister memoriæ Cod. qui annotationes omnes dictabat, emittebat, precibus respondebat, meoriam agendorum suggerebat. ὀ ἐπἰ τῆϛ μνήμηϛ, τῆϛ μνήμηϛ προεστώϛ Herod. μνήμων Aristoph. schol. H. El que recuerda el rey lo que ha de hazer AN. Recorder
A pedibus Cicer. circumpedes eid. ad pedes Martial. pedissequus Col. AL. lackey B. Lackay, pagie GAL. Lacquay, page ITAL. Lacaio, pagio H. Laquey, page, o el moco d'espuelas
A Poculis a caliculis, procillator nonnullis, sed minus, Latine, ὁ πρόϛ ταῖϛ χύλικι. AL. Schenck B. Schencker GAL. Verseur ITAL. Chi da bere al principe H. El que da de buer al rey
A rationibus Suet. rationarirum præfectus, ratiocinator Cic. rationalis Lampridio, qui accepti expensique rationem habet. AL. Rechenmeister B. Rerckenmesster GAL. Maistre des contes ITAL. Il contadroe H. Que tiene cargo de las cuentas, el cuentador
A secretis ὁ ἐπἰ τῶν ἀποῤῥήτων. AL. Ein Secretari B. Een Secretaris GAL. Le secretarie ITAL. Secretario H. Secretario
Ab aure B. Een Secretarijs oft Consilier
Ab epistolis Suet. ἐπιστολιογράφοϛ. AL. Secretari, Brieffschreiber B. Secretarius om brieuen te schrijuen
Accensus Cic. ostiarius Plin. θυρωρόϛ, ὁ ταῖϛ θύραιϛ ἐφεστηχώϛ. AL. Thurhuter, Portner B. Poortier, oft Deurwærder GAL. Huissier, portierIT. Vsciero H. Portero Accensi munus erat accire ius poscentes ad prætorem, & importunis interpellatoribus silentium imponere, & populum iussu magistratus, cuius ministri erant, accire, hoc est vocare.
Actuarius Suet. Notarius qui verba dictantis excipit citatiore manu. γραφεὐϛ, ταxυγράφοϛ. AL. Screiber B. Notairus, Schrijuer GAL. Escriuain
Ad manum seruus Cicer. pro a manibus : ad pedes Martiali, idem quod a pedibus.
Antigrapheus qui pecuniarum a coactoribus acceptarum in vsum principis rationes obseruat. custos Cicer. aduersus Rullum ἀντιγραφεύϛ. AL. Rodelschreiber B. Controlleur GAL. Contrerolleur ITAL. Contralor H. Contralor
Apparitor Cic. qui magistatus imperio præsto erat. ἐπίxειρ. AL. Ein Stattdiener oder Knecht, Weibel, diener der Obrigkeit B. Een Stadtknecht oft Dienær, een dienær der Ouerheyt, Bedel GAL. Apparituer, bedeau ITAL. Bedello, cursore Romæ H. El que esta en pie para seruir a ostro
Archidux dux, & comes, sub Reguli nomine Latine loquentibus comprehenduntur.
Archigrammateus Scribarum præfectus. ἀρxιγραμματεύϛ. Polyb. AL. Cantzler B. Cancellier GAL. Chancelier ITAL. Cancellario H. Cancellario. Cæsar χαῖσαρ quem regem Romanorum nominant. AL. Romischer Konig B. Roomsch. Conick GAL. Le Roy des Romanis ITAL. Il Re de Romani H. El Rey de los Romanos Hoc discrimen statuunt nonnulli : alij confundunt, vt Cæsar sit idem Imperatore.
Comes Dig. proprie intellgitur qui proconsulem præsidem ve in prouninciam abeuntem comitabatur, inque eius erat offico. AL. Graff B. Graue GAL. Comte ITAL. Conte H. Conde. Sic Comes prouincialis exponitur a nonnullis, pro eo, quem Landgrauium Barbari vocant
Cubicularius Cic. χαταχοιμαστήϛ. Plutar. AL. Kammerdiener B. Cameling GAL. Valet de chambre ITAL. Cubiculario AN. A Chamberlaine
Decurio cubiculariorum Sueton. qui præest cubiculariis principis AL. Obrister Camerherr B. Oppercamerlinck GAL. Grand chambrelan ITAL. Gran ciamberlano H. El sobre camereto AN. High chamberlaine
Dominus olim inuidiosum, vt annotat Seruius, qui imperium habet in populos. χύριοϛ όϛ ἂρxει ἐχόντων τῶν ἀρxόντων χοίρανοϛ. AL. Herr GAL. Seigneur ITAL. Segnore H. Sennor
Dynasta vel dynastes Cicer. Vir aut princeps potes. δυναστήϛ AL. Gewaltiger grosser Herr, Freyherr B. Geweldich en machtich Heere, Bænder Heere GAL. Bron, puissant Seigneur ITAL. Barone, o potente signore H. Sennor muy alto y poderoso
Formularius Fabio, qui formulas omnis generis negotiorum ad vsum seruat AL. Der aller Handlen Formulat hat, oder ein Praicticus B. Copist GAL. Clergeau ITAL. Gopista H. Que tiene copia de cada escritura
Fabricensis Cod. Theod. cui armorum imperialis aulæ incumbebat cura fabricandorum, quem existimo etiam fabrorum præfectum Vegetio dici, qui ferramenta, vehicula, machinas, & arma vel noua fieri, vel quassata reparari curabat. ἔπαρxοϛ τῶν τεxνιτῶν Plut. nisi quis velit Fabricensem curiæ iperatoriæ vacari soli : Præfectum vero fabrorum in quauis expeditione & castris suum tueri munus. AL. Bawmeister B. Fabrijckmeester GAL. Le maistre de la fabrique ITAL. Il mæstor delle fabriche H. El mæstros de las fabricas
Herios Mart. heronia Propert. Illustris foemina. ἡρωἰϛ, ἡρωίνη. AL. Ein herliche vnd adeliche Fraw B. Een edel enn deuch delijcke Vrouwe GAL. Femme noble & vertueuse par excellence ITAL. Heroina, principessa nobile & vertuosa H. Sennora de mucha virtud
Heros Virg. semideus Statio, Vir illustris, & qui rerum gestarum magnitudine aut virtutis claritate homine maior est. ἣρωϛ AL. Ein herrlicher, tummmuttiger Mensch, Edel, Rittermassig, heilig B. Een vorrome, edele, oft deuchtlijcke Persoon GAL. Homme ayant quelque vertu plus que de l'homme, demy Dieu ITAL. Huomo valente, vertuoso, heroe H. Sennor de mucha virtud
Imperator Augustus. αὐτοχράτωρ. H. Keyser, Obrister der Romischen Reichs B. Keyser GAL. L'empereur ITAL. L'imperadore H. El emperador
Inter rex Cic. qui regis defuncti vices implet, dum nouus succresserit μεσοβασιλεύϛ Plut. Istud inter Propregem & interregem discriminis esse censeo : tametsi Nebrissensis confundat. AL. Eins abgestorbene Konings Statthalter B. Een Stadthouder oft Regent, regierende in des gestoruen Conincx plærse GAL. Vice roy ou regent qui gouuerne tant qu'il n'y a Roy ITAL. Vicere, o tegente, che gouuerna in luoco del re morte H. El virey, qui tiene laplaca del rey muerto
Librariolus Ciero. pro villi scriba libellorum. γραμματοχύφον Demost. AL. Ein Schreiberle B. Een Clerck, Registerclerck, Pennelecker GAL. Clerc, clergenau, plumeteur ITAL. Scrittore, scrittorello H. Escriuanillo
Megistanes Suet. purpurati Curt. magnates quorum est magna potetia & auctoritas, μεγιστα=νεϛ, ἔκαρxοι AL. Grosse Heeren B. Groote ennde machtige Heeren GAL. Grands maistres, princes, primats, premiers gouuerneurs d'vn royaume ITAL. Signori grandi, principi, i gouuernatori delle prouince H. muy magnificos sennores, gouernadores de la tierras y prouincias
Monarcha μονάρxοϛ Plaut. μόναρxηϛ. AL. Ein Furst, allein Herr, Landherr fur sich selbst allein B. Ouerheer alleene GAL. Monarque ITAL. Monarcha, solo principe H. Vn monarca o sennor suelo
Nobilis Cic. nobili genere natus Eid. natalibus clarus Plin. Iun. Nobili loco natus Cic. εὐγενήϛ Aristo. εὐγενέτηϛ epigr γεναῖοϛ AL. Edel, vom edlem Geschlecht oder Stammen, Wolgeborne B. Edel, Welghebooren GAL. Noble, de noble race ITAL. Nobile H. Hidalgo AN. Gentilman borne
Nouus homo Cic. qui matioribus suis prælucet, nullis vel obscuris natalibus editus, χαινόϛ Appiano, ὁ ἀφ' ἑαυτού, ἀλλ' οὐ τῶν προγόνων γνώριμοϛ. AL. New auffkomme Leuth, van schlechten Orten erboren, aber jetzt in achtung kommen B. Van nieuwe hercommen GAL. de nouuelle race ITAL. Huo mo nouo AN. A gentilman oft he first head
Palatina officia Capitolino dicuntur, quos aulicos officiales nominant. AL. Eins Keysers oder Konings diener B. S'Keysers oft S'conincx Officiers ende Dienares GAL. Les ofsiciers d'vn empereut ou d'vn roy ITAL. Li officiali dell' imperadore, o del re H. Los officiosos del palacio
Præfectus arcis ἀχροφύλακ Polyb. φρούραρxοϛ Xenop. AL. Obrister in eim Schlosz B. Castelen GAL. Chastelain ITAL. Capitane di qualiche fortezza o castello H. Capitan de fortaleza
Præfectus prætorij Augustalis hodie Marcscalcus, Marcschal.
Prægustator Suet. Cic. qui cibos principi appositos prægustat. προτένθηϛ Athen. προγεύστηϛ AL. Credentzer B. Proeuer GAL. Escuyer trenchant, eschanson ITAL. Chi gusta in anzi ch' el principe mangia le vinande H. Que haze la salua gustando
Præses limitaneus qui limitibus finibusve prouinciæ præerat, quem Marchionem dixit Germania, a finibus idem etymon secuita. AL. Marckgraff B. Marckgraue GAL. Marquis ITAL. Marchese H. Marquez
Prætextatus assecla qui Gall. vocatur Vn page d'honneur.
Prætor comitatus Augustalis qui & Palatinus hodie.
Prætorio præfectus Suet. qui a Cæsare primas partes habebat, disciblinæ curialium emendæ præpositus, vt'e Cassiodoro intelligimus vnde ab Eunapio accommode vocatur ea dignitas βασιλεία ἀπόφυροϛ, velut imperatoria dignitas, sed extra purpuram vel trabeam, τήϛ αὐλῆϛ ἔφοροϛ Plutarch. in Galba ἔπαρxοϛ τῶν βασιλείων, ἔπαρxοϛ τῆϛ αὐ/ληϛ Eunopia.
Primates optimates Cicer. proceres Virgil. xummatess qui primi sunt & eminentiores in ciuitate aliqua. ἀριστῆεϛ πρωτεύοντεϛ AL. Die furnembeste Herren, Obristen vnd regenten einer Stadt B. De Opperste ende Principælste oft beste in een Stadt, de Hooftacken, de Regenten GAL. les gouuerneurs ou principaux d'vn populaire ITAL. Li capi della cirta H. Los principales del pueblo
Princeps Cic. ἂρxων, δημούxοϛ Sophoc. χυροτήρ Hesych. χοίρανοϛ. AL. Furst oder Furstin, furnemmer Herr B. Een Prince oft Vorst, oft Princesse ITAL. Principe, o principessa, prencipe o prencipeza H. Principe, o princeza
Prorex qui regis absentis vices & locum gerit. ἀντιβασιλεύϛ AL. Eins Konigs Statthalter B. Een Conincx Stadthouder, Viceroy GAL. Viceroy ITAL. Vicere H. Virey, vlcerey
Regina Cic. βασιλίϛ βασίλισσα. AL. Konigin B. Coninginne GAL. Royne ITAL. Regina, reina H. Reyna
Regulus Plinio, proprie filius aut nepos regis. inde ad principatum aliquem obtinentes latius extenditur vocabulum. βασιλισχόϛ. AL. Ein Furst, hertzog, oder Graff B. Een Vorst, landtsheere, Hertoch, oft Graue GAL. Prince, Duc, ou Comte ITAL. Principe, Duca. o conte H. Principe, duque, o conde
Rex Cic. βασιλεὐϛ βαλήν Aeschylo, σχηπτούxοϛ, χρείων AL. Konig B. Coninck GAL. Roy ITAL. Re H. Rey
Satrapa velsatrapes Terent. est autem vox Persica præsidem signans. toparcha. σατράπηϛ, τοπάρxηϛ. AL. Vogt, landtvogt, Landsherr B. Drossært, Marschalck, Landtvoocgt, Landtsherre, stadthouder GAL. Gouuerneur ITAL. Gouuernatore H. Gouernador
Scriba Festo, librarius Cic. Catul. qui libros describit, γραμματεὐϛ γραφεὐϛ, γραμματοχύφον Demost. quod vilem operam locet scribendis libellis, prono capite & cernuus. AL. Buscschreiber, Schreiber B. bockschryuer GAL. Vide infra in Librarius
Scribæ Festo, libtarij Eid. qui in tabulis publicas res ac rationes referunt, γραμματεῖϛ. AL. Stattschreiber B. Greffiers, quasi graphiarij. Schrijueynen, Stadtschryuers GAL. Greffiers, escriuanis ITAL. Greffieri, scrittori dell' archiuio H. Escriuanos de la ciudad
Scribæ in sacris literiss diuersi sunt ab his, quippe legis interpretes, qui legem descriptam habebant. γραμματεῖϛ B. Schriftgeleerden
Scriptuarius Lucil. qui in prouinciis acceptorum rationes publicanis scribebat, διαγραφεὐϛ, ἐπιγραφεύϛ Poll. AL. Zollschreiber B. Tolschryuer
Silentiarij Cod. a silentio, quos aliqui secretarios a secretis intelligunt : alij latius eo vocabulo comprehendi principis consiliarios omnes existimant. Alciatus. administros quictis in palatio exponit.
Tubularius Tacit. amanuensis Suet. qui rationes publicas aut priuatas annotat. προxειροφόροϛ, γραμματεύϛ. AL. Schreiber, oder Notari B. Schrijueyn, oft Notaris GAL. Esciriuain ou notarie ITAL. Scriuano, o notario, o notaio H. Escriuano o notario
Testamentarius Callistrato, Scriba qui vltimi elogij voluntatem adnotat. διαθηχογράφοϛ AL. Ein Notari, oder Testamentschreiber B. Testamentschrijuer GAL. Notarie d'vn testament ITAL. Il notaio per scriuere il testamento H. El notario que escrine el testamentoDE MARI.
CAP. XXXVII.
BOSPHORVS Cimmerius βόσποροϛ χιμμέριοϛ. ITAL. Streto di Caffa
Euxinus pontus εὐ/κεινοϛ πόντοϛ Mare nigrum Turcis vocatur. ITAL. Marmaggior
Bosphorus Thracius βόσποροϛ θράχιοϛ H. Estrecho de Constantinopoli
Fretum Gaditanum vel Herculeum. H. Estrecho de Gibraltar, vel de Maruecho B. De strate
Fretum Siculum Mamertinum Cic. ITAL. El faro de Messina H. El faro de Messina
Hellespontus ἑλληϛπόντοϛ. Angustiæ maris inter Seston & Abydon. H. Estrecho de Gallipoli
Hippadis pelagus Ptol. Maris rubri pars. Arcipelago de Maldiuar.
Mare Adriaticum Superum Plaut. sinus Adrianus vel Adriaticus. θάλασσα ἡ\ ἂνω, ἢ ἀδριανή. AL. Das Venediger meer ITAL. Golfo di Venetia
Mare Aegæum quo Asia ab Europd diuiditur, αἰγαῖον πέλαγοϛ, ἑλληνιχή θάλαττα Thucyd. ITAL. Arcipelago. Thurcis Mare album vocatur
Mare asperum Ptolem. Sinus Barbaricus ad mare rubrum. Golfo de Melinde.
Mare Balticum Xenoph. βαλτιχόν πέλαγοϛ. Morimoruza Philemoni, Mare Suedicum. B. Osterzee
Mare Caspium Hircanum, χάσπιον πέλαγοϛ. hodie Corusum Georgiam, Terbestan, & Curzar. Mauris hobar corsun vocabulo communi cum sinu Arabico. Rutenis Chualenska more.
Mare Erythræum vel rubrum Pilnio a fundi colore. qui aquis ruborem communicat, alij volunt ab Erythra rege in eo submerso, ἐρυθραῖον πέλαγοϛ. AL. Das rott Meer B. Roode Zee GAL. Mer roge ITAL. mar rosso H. Mar d’India. Suph. Hebræis vocatur, velut rubrum seu caricosum
Mare inferum Cic. Thuscum Plin. Tyrrhenum, Notium Plin. Liburnum Cicer. AL. Das Tuscanisch Meer ITAL. Mar di Toscana, mar Tosco
Mare Ligusticum ITAL. Mar Lione
Oceanus Virgil. Mare vniuersum ambiens, ω)χεανόϛ. AL. Das grosse Meer. B. De groote oft wilde Zee GAL. La mer Oceane ITAL. Il mar Oceano H. Oceano, mar grande
Oceanus Atlanticus quem Hispania ob submersa crebris naufragiis iumenta nominat sua lingua, Golfo de las yeguas, velut equarum sinum.
Oceanus glacialis Scythicus, Septentrionalis, mare Amalthe um B. Yszee GAL. La mer gelle ITAL. Mare geleto H. Mareldo
Propontis πρόποντιϛ ITAL. Mar de S. Georgio.
DE MEDICAMENTIS.
CAP. XXXVIII.
COPVM Plinio, Medicamentum quod lassitudinum e vehementiore motu corporis contractam illitu sopit, dolores leuat : e calefacientibus molli entibusque conflatum. ἂχοπον. AL. Salb fur die Mude B. Salue voor de vermoetheyt GAL. Medicament qui deslasse ITAL. Rimedio contro la stracchezza H. Remedio pro quitar el cansancio
Acræpalum medic ἀχραἰπαλον, ἀμέθυστον, Medicamentum, quo vel prohibetur vel discutitur ebrietas & crapula. AL. Artzney wider das vollsauffen B. Dranckærts drancxken GAL. Remede contre l’yurongnerie ITAL. Rimedio contra la vbbriacchezza H. Remedio contra la boracheria
Alipasma Puluisculus, qui oleo commistus inungitur ad cohibendos sudores
Amuletum Plin. quod collo appensum aut alia quauis ratione admotum, amolitur facinum & sortilegia. περίαμμα, περίαπτον, ἀποτρόπαιον, παράρτημα Luciano, χαταστήρ. AL. Dasz man an halsz hencket fur Kranckheiten, oder sonst bose Zufell B. Datmen æn den hals hangt oft dracht voor eenich eeuel, als sint Ians Euangelie GAL. Fermaillet pendant au col
Anabrochismus cum immissis vinculis aliquid superuacanei tabefactum tollitur. ἀναβροxισμόϛ.
antidotus Plin. Alexipharmacum, quod vsu potuque lethalibus venenis ressistit. ἀλεκιτήριον, ἀλεκιφάρμαχον ἀντίδοτοϛ, AL. Artzney wider das Gifft B. Preseruatijf oft medecije tegens t’venijn, oft vergheuen GAL. Preseruatif contre poison ITAL. Antidoto
H. Medicina contra concona Hoc etiam porphylacticum dici potest. προφυλαχτιχόν φάρμαχον, quod ante venenum assumtiur, vt theriacum. θηριαχόη, quod ferarum morsibus medetur.
Cataplasma Plin. medicametum molle ad varios olim vsus expetitum, nunc pro medicamentoie viridibus simplicibus decoctis, contusisque. B. Cataplasme GAL. Cataplansme
Ctapotium Plinio, Medicamentum, quod non diluitur, sed ita vt est, deouratur : vt a Scribonio descibitur. vulgo pilula a rotunda specie, pilæ instar, sic γογγύλιον Hipp. & γογγυλίδιον, a rapi forma. χαταπότιον. AL. Pillulen B. Pilleken GAL. Pillule ITAL. Pilula H. Pildora
Ceratum vel cerotum Plin. Medicamentum ex oleis gummis & liquoribus ceravnitis constans. χηρωτόν, χηρωτή Galleno AL. Zupflaster mit Wachs vnd Oel gemacht B. Ceroen GAL. Cerot ITAL. Ciroto H. Ceroto
Commansum apophlegmatismus , quod ore commansum pituitam capitisque humores deducit. medicorum barbaries masticatorium vocitat. διαμάσσημα, ὑποφλεγματισμόϛ.
Cremor Vegetio etiam chylus, nisi fallor : quæ vox non abludit a vernacula, Ghijl, quæ cremorem ceruisiæ notat.
Cylindrus Emplastrum oblonga forma, medicis magdaleo. μαγδαλία, B. Rolle
Decoctum Plin. ἀφέyημα, decoctus Plin. pharmacopoei decoctionem nominant. AL. Einsiedung B. Decoctie, opsiedinghe, gecoockten dranck GAL. Decoction ITAL. Decoctione H. HLa decocion
Diapasam Plinio, Medicamentum ardium e siccis pulueribus conflatum, inspersile, quod aut vestibus ad gratiam odoris, aut vleci, vulnerique varia ratione, aut potui etiam ad luxum inspergitur. διάπασμα, χατάπασμα, χαταπαστόν φάρμαχον. Oribasius non male discrimen inter has voces ex Antyllo ponene mill videtur : vt ἐμπάσματα sint, quæ sudoribus cohibendis, & commouendo pruritui adhibentur : quæ sympasmata & aspergines Aurelianus nominat : χαταπάσματα, quæ vlceribus superponutur : κήριαetiam dicta : ἢ διαπάσματα, conciliandæ inuentæ fragrantia.
Dropax Mart. Medicamentum deglabratorium siue depilatorium, quod pilosa loca ad tempus leuia ac glabra redduntur δρω(πακ, yίλωθρον, vt psilotrum Mart. δρωπαχιστόν φάρμαχον, & πιττωτόν, πίττωσιϛ, quod pice calente id ministerij obrretur. AL. Salb da von das Haar auszfelt B. Salue om t’hayr wt te plucken GAL. Oingnement pour arrachet les cheueux ITAL. Onguento per estirpar li capelli H. Atanquia para arancar pelos
Ectyloticum quo calli exteruntur. ἐχτυλωτιχόν. AL. Salbe die Schwilen damit lu vertreiben. Een salfken om de erterooghen oft weeren te verdrijen GAL. Oingement pour defaire le cal, ou durillon ITAL. Onguento per diffare e calli H. Onto por desechar los callos
Emmoton Medicamentum liquidum, quod peniculis vulnerariis exceptum vlcerum sinibus innicitur. ἔμμοτον.
Emplastum Plin. Medimicamentum in massam coactum, quod præmollitum igni vulneribus imponitur. ἔμπλαστρον. AL. Ein Pflaster, Ziglin B. Plaster, pleyster GAL. Emplactre ITAL. Empiastor H. Emplastro
Errhinum quod metæ forma naribus inditus, nascale Barbaris dicitur. ἔῤῥινον.
Escharoticum medic crustificum, quod crustam inducit : quod & ignito ferro sit, & medicamento extremi ordinis ἐxαρωτιχόν. AL. Ein Pflaster die Wund zu glesten B. Een plaster dær met men de rooue doet wassen op een wonde GAL. Emplastre pour faire venir la crouste sur vne playe ITAL. Empiastro per far venir la corsta sopra la piaga H. Emplastro par hazer la llaga dura y cortezada
Fomentum Celso, fomentatio Vlp. forus Plin. quod corprin admotum ipsum fouet & calefacit. θερμασμα, estque dulex, & aridum & humidum illud πυρία, πυρίασιϛ Dioscor. & πυρίαμα : hoc χατάντλημα Dioscorid. & χατάντλχσιϛ dicitur, quod affuso humore adhibetur. AL. Erwarmung, Erhaltung B. Stouinghe, verwerminghe GAL. Estuument, rechauffement ITAL. Fomento fomentatione H. Calentadura, emplastradura
Gargarismus gargarisatus Pl. quod collucendis faucibus adhibetrus. γαργάρισμα AL. Das Gorgelen B. Gorgelinghe GAL. Gargarismo ITAL. Gargarismo H. Gargarismo
Glans balanus. Barbari suppositorium vooant, quod sedi immittiur ad deducendam allum, a sigura oblonga glandis, βάλανοϛ. AL. Zapflin den Stulgang zu bringen B. Pille suppositore, pille van onderen GAL. Suppositorie ITAL. Suppositorio H. Cala, calilla, mecha para prouocar camara
Illinctus ecligma quod lembendo illingitur. ἔχλειγμα, ἐχλειχτόν. AL. Ein Latwergen B. Slickmarckt, slickeringe GAL. Suchement ITAL. Succhio H. Lamedura
Infusio Corn. Dilutum in quo immaduit quid & maceratum est. ἀπόβρεxμα. AL. Weichung, Nesse, Feuchte B. Dicke vochte, oft sap van geweyckt græn GAL. Ius espais
Malagma Colum. Emplastri genus duritiei emolliende comparatum μάλαγμα AL. Weich pflaster B. Een plæster die vermorwet, treckplaster GAL. Emplastre remollitif ITAL. Empiastra da mollificare le durezze H. Emplastro para amollentar llagas duras
Medicamentum Cic. remedium Eidem medicamen Plinio. Quicquid medendi gratia propinatur, sumitur, aut admouetur, ἴηαμα, ἰητήριον, λυτήριον, φάρμαχον, ἀλέκιον Nicandro. AL. Artzney B. Medicijne GAL. Medicine ITAL. Medicina, remedio H. Melezina
Med. abortiuum Marcello quod foetum interimit & eiicit, abortu procurato, quod nesarium est & illicitum. φθόριον qunquam ista Budæus confundat.
Med. anasto moticum, osculans Aureliano vocatur, acre & mordax, quod venarum ateriarumque ora reserat. ἀναστομωτιχόν. AL. Ero'ffenende Artzney B. Bijtende enn ontsluytende medicijne GAL. Remede picquant & ouurant ITAL. Rimedio mordace per aprir le vene H. Remedio que morde y abre las venas
Med. anodynum Celso, quod dolorem sopit, ac lenit. ἀνώδυνον, παρηγοριχόν, λυσίπονον, πραυ+ντιχόν, πόνου παυστήριον, παυσίπονον. AL. Artzney die den Schmertzen milteret B. De pijn versachrende medicijne GAL. Medicament appaisant les douleurs ITAL. Medicina ch' addolcisse e dolori H. Medicina que halaga y amansa los dolores
Med. attocium Plin. ἀτόμιον Dioscorid. quod facit ne mulier concipiat, siue sterilitatem concilians.
Med. attrahens quod materiam ex alto foras trahendo euocat, habetque remissam discutiendi vim. ἑλχτιχόν, ἐπισπαστιχόν, ἐκιπωτιχόν Galeno. AL. Artzney die hinausz zeugt B. Medicijne die wtwærder treckt GAL. Medecine pour faire sortir la matiere ITAL. Medicina che tira & caua la materia H. Medicina que saca fuera la materia
Med. cicatricem ducens quod cute tenuive callo operit. ἐπουλωτιχόν AL. Artzney die ein Wunden schleust B. Medicijne die een wonde sluyt GAL. Emplastre pour fermer la playe ITAL. Empiastro per choider & serrar la piaga H. Emplastro para cierrar llagas
Medicamentum catharticum Celso, medicamen ventrifluum Aureliano, quod aluum deiecit χάθαρσιϛ, χαθαρτήριον ἢ χαθαρτιχόν φάρμαχον, ὑ πήλα τον Hipp. ἐλατήριον Eustat. & Polluci χενώσιμον φάρμαχον Moschopulo. AL. Artzney die purgier oder den Stulgang treibt B. Purgatie GAL. Euacuatif, purgatif ITAL. Purga, purgatione, euacuatiuo H. Purgacion
Medic. depascens quod callosam & superfluam carnem exedit & absumit, & ad naturalem modum reducit. χαθαιρετιχόν Galen. χατασταλτιχόν τῶν ὑπεραυκηθέντων Galen, νεμόμενον Hippocrat. σηπτιχόν AL. Durchfressende Artzney B. Medicijne die t'ouerwas door eet GAL. Corrosif ITAL. Medicina o onguento corrosiuo H. Emplastro para gestat la carne sobre cresciente de llaga
Med. discussorium quod exinanit, digerit, difflat per cuticulares meatus, perque halitum. διαφορητιχόν AL. Ausztreibende, oder auszleeænde Artzney B. Wtdrijuende oft verdwynende medicijne GAL. Medicine pour chasser ou resoudre le mal ITAL. Remedio per scacciare la malattia H. Remedio para sa cudir el mal
Med. diureticum quod vrinam concitat, impellit, mouet. διουρητιχόν. Gal. vrinale medicamentum Aureliano, AL. Artzney die den Harn treibt B. Remedie om te doen pissen, oft zijn water te mæcken. Remede pour faire pisser ou vriner ITAL. Rimedio chefa orinare H. Medicina que haze vrinar
Med. ecbolion est quo foetus in vtero enectus expellitur, ne puerperæ periculum cret. ἐχβόλιον Diosc. quod iuste licet.
Med. ecphracticum quod meatus corporis omnes reserat & expurgat. ἐχφραχτιχόν, ἐχχαθαρτιχόν. AL. Artzney die offnet B. Medicijne die opent ende ontsluyt alle de gætkens oft gancxkens des lijfs GAL. Medicine qui ouure tous les passages du corps ITAL. Medicina che apre tutti i meati del corpo H. Medicina que purga y abre todos los passages del cuerpo
Med. emolliens quod indurata corpora emollit, μαλαχτιχόν. AL. Linderende Artzney B. Een medicijne die sacht mæckt t'ghene dat hart was GAL. Medicine pour attendrir & mollifier ITAL. Rimedio per ammollificare H. Remedio para amollentar
Med. emplasticum quod præclusis spiraculis, natiuum calorem inhibendo netranspiret, concoquit illitum ἐμπλαστιχόν, ἐμφραχτιχόν. AL. Ein Salb so die Schweiszlocher stopffet B. Medicijne die de sweetgærkens stopt GAL. Quelque oingt pour retenir la chaleur naturelle ITAL. Onguento per ongere li pori & serrar gliene, afin ch'elcaldo naturale li rimanga H. Vnto para ontar el cuerpo y retenir assi la calor natural
Med. erugatorium quo rugæ exteruntur, & facies complanatur tentipellium Titinnio vocatur. τετάνωθρον, τετάνωμα. AL. Dasz die Runtzeln vertreibt B. Remedie om de fronsen te verdrijuen, ende dat het vel spant GAL. Medicament ostaut les rides ITAL. Onguento per lleuat via le respagriccie H. Onto para quitar las rugas
Med. exulceratorium Plin. ἑλχωτιχόν. Dioscorid. quod cutem
exulcerat. AL. Das die Haudt aufffrist oder auffzeucht B. Medicijne die t'vel op eet GAL. Medicine qui a vertu d'entamer ou vessier la peau ITAL. Medicina chefa delle vesighette sopra nella pella H. Medicina que haze las ampollas o postillas sopre el cuerpo
Med. glutinans siccans, quod cruentis admouetur. χολλητιχόν, συμφυτιχόν, τραυματιχόν, & ἔναιμον Galeno, ἀλίπαινον Celso. AL. Trucken vnnd zichendes Pflaster B. Een drooch treckende bintplæster GAL. Emplastre pour conioindre & seicher ITAL. Empiastro par redunare & seccar la piaga H. Emplastro engrudadero o pegadero
Med. hydragogum aquiducum Aureliano, quod hydropicorum aquam inanit AL. Artzney wider die Wassersucht B. Medicijne om t'water te lossen GAL. Medine bonne contre l'hydropisie ITAL. contra la hydropesia H. Remedio contra la hidropisia
Med. incarnans σαρμωτιχόν. cuius tria faciunt genera : cephalicum quod peculiariter caluariam incarnat. χεφαλιχόν catag maticum, quod reliquis fractis ossibus adhibetur, coalescant. χαταγματιχόν & emmoton, quod penicillo exceptum vulneri immittitur.ἔμμοτον, quasi penicularium dicas. AL. Artzney oder Pflaster so das Fleisch wachssen macht B. Incarnatijf GAL. Medicine incarnatiue ITAL. Incarnatiuo H. Remedio para ayuntar los huessos, o encarnar llagas
Med. obstipans obstruens, quod oscula vasorum occludit, nec per sensibilem vacuationem quidquam emittit, στεγνωτιχόν, σφιγγόν, ἀποχλειόν. AL. Stropffende Artzney B. Stoppende medicijne GAL. Medicine pour restraindre ITAL. Medicinache stoppa H. Remedio que encierra
Medicamentum præsens præsentaneum Plin. quod confestim iuuat. remedium efficax Celso, remedium singulare Plin. παιώνιον φάρμαχον Poll. πάναχεϛ. Poll. AL. Bewehrte Artzney B. Oprecht ende goede, terstont helpende medicijne GAL. Souueraio remede ITAL. Medicina presentanea, ouer' efficace & insperimentata H. Melezina que obra luego sin dilation
Med. relaxans rarefaciens, quod spiramenta corporis rarefacit, cutim relaxat, tensionem remittit. ἀραιωτιχόν, xαλαστιχόν. AL. Auszbreittende Artzney B. Wtspreedende medicijne GAL. Remede relaschant. Rimedio per allar gare H. Remedio por desatar y afloxar la materia.
Medic. repellens quod initiis fluxionum adhibetur ad repellendum. ἀποχρουστιχόν. AL. Artzney wider dem Flusz B. Wechdrijvende medicijne oft repercussijf GAL. Medicine contre le flux, ou coulement ITAL. Remedio contra al flusso H. Remedio contra el fluxo
Med. repurgans extersorium, quod sordes eluit ac tollit. ῥνπτιόνι AL. Seuberende Artzney B. Suyuerende ende spoelende medicijne GAL. Medicine qui purge ITAL. Repurgatiuo H. Remedio para se alimpiar
Medicamentum sanguinem sistens ἴxαιμον Polluci. AL. Artzney vbm. das Blut zu stellen B. T'bloetstoppende oft stelpende Medicijne GAL. Remede pour faire arrester le sang ITAL. Remedio da reprimer il sangue H. Remedio para entancar la sangre
Med. sternutatorium quod sternutamentum prolicit. πταρμιχόν. sternutamentum Plinto dicitur. AL. Artzney die das niessen bringet, nieszkraut B. Niespouder GAL. Poudre pour esternuer ITAL. Poluere o rimedio per sternutire H. Poluo o remedio por esternudar
Med. stupefaciens soporiferum, quod sensum fallit obliterando dolorem, corporemque sua fragilitate inducit. ναρχωτιχόν, χαρωτιχόν, ἱπνωτιχόν, ληθεδανόν Luciano, ληθηχήϛ Hesych. AL. Entshlaffende Artzney B. Een medicijne die de menschen tot slæp beweecht GAL. Medicine qui endort les malades ITAL. Medicina de la quale li ammalati s'addormentano H. Medicina que haze dormir
Medicata potio ποτόν, πότιμον, τιστόν Aeschylo. AL. Artzneytranck B. Medicijnen dranck, een dranck GAL. Bruuage de medecine ITAL. Potione medicinale H. Beuida o xaraue para putgar
Nodulus, nodus Caput, quod seminibus lini, altheæ, similibusque fartum & insuccatum, veruloque suffixum adhibetur ad molliendam linguæ aspredinem. χροχυφάντιον. B. Knotgen
Paracentesis Aureoliano, quasi compunctio, incisio scalpello aculeove facta, qua hydropicis paulatim aqua detrahitur. παραχέντησιϛ.
Pessus Celso quod digiti forma foeminis ab vtero affectis subiicitur. πέσσοϛ. AL. Mutter Zapflin B. Pessarie H. Cala
Philtrum Ouidio amatorium virus Plinio, amatorium poculum Cic. quale delenimentum vocat Afranius φίλτρον, ἴυγκ AL. Gehe mir nach B. Volght my næ GAL. Remede ou poison pour faire aimer ITAL. Rimedio per farse amar H. Hechizos
Phoenigmus Aureliano, Medicamentum, quo rubor excitatur, quod corpus valet papulare, (vt Aurelianus loquitur) hoc est, in vesiculas attollere, ac proinde exulcerare, idem nominat sympasma. quod ruborem facere valeat : alibi etiam vocat ruborem e sinapismo. Pyroticum medic quod ignis vsum præstat, adhibeturque, vt vitam partibus restituat, vel vt inexpugnabile alias vitium superet. In quo genere sunt Dropax, Sinapsimus, Phoenigmus, Septica, Escharoticum, etc. quæ in genere Metasyncritica veteres dixerunt, quod exucca membra ac tantum non extincta recorporent pristinæ naturæ reddita πυρωτιχόν, μετασυγχριτιχόν Aureliano.
Scarificatio Colum. quæ cutim scarificat & radit. ἐγxάρακιϛ, χαταxασμόϛ, ἀπόσχηyιϛ Hippoer. ἀποxασμόϛ. AL. Das Schrepffen B. Vliemen, coppen metten vlieme, schrappen GAL. Scarifier ITAL. Scarificare H. Iasser para saccar sangre
Sinapismus Exulceratio cutis, quæ cataplasmate e sinapi fit. σιναπισμόϛ Archigeni.
Spissamentum Colum. Odoramentum quod conditis ne fluitent postremum imponitur. στύμμα. AL. Buschelin zusamen gedruckt
Splenium Plin. Emplastrum in fasciolæ modum oblongum : cuiusmodi lieni admouetur indurato. σπλήνιον. AL. Bausch B. Lanck plæster GAL. Longue emplastre ITAL. Empiastro lungo H. Emplastro luengo
Suffitus Plin. suffimentum Eid. suffitio Eid. suffimen Ouid. Odoramentum quodignitis prunis iniectum adoletur, vt nidorem gratum exhalet. θυμίαμα, θυμίασιϛ. AL. Vnterrauchung B. Beroockinge, onderoockinghe GAL. Parfum ITAL. Parfumo H. Sahumerio
Suppuratorium med Plin. quod puris materiam commouet. διαπυητιχόν, ἐχπυχτιχόν, πεπτιχόν. AL. Das ein Geschwer lind macht B. Medicijne die rot dracht oft etter brenghet GAL. Medicament faisant apostumer & meurit, faisant purger ITAL. Medicina che fa apostemare & venir la materia H. Medicina para hazer materia
Synchrisma Vnguentum liquidiove substantia quam acopum. σύγxρισμα. AL. Ein dunnes Salblin B. Dunne salue oft smeeringe GAL. Oingnement menu & subtil ITAL. Onto sottile H. Vnto liquido
Syrupus serapium, δρόσατον Nicolao, σεράπιον Actuario, aliis συρουπόϛ, quasi χύριοϛ ὀπόϛ, vt cuidam placuit. Serapium fortassis a Sirapa, quam vocem adulta Latinæ linguæ ætas, quæ Columellam tulit, agnouisse videtur, pro vsitato quodam condituræ oliuarum genere vnde ad similes condituras translata sit vox. AL. Ein Syrupel. B. Syroop. GAL. Du sirop ITAL. Syropo
Trochiscus pastillus Plin. Celso, Medicamentum quoduis rotulæ ad formam coactum τροxίσχοϛ, δαχτίλιοϛ Hippocrat. ab annuli specie. ἀρτίσχοϛ quod panem referat χυχλίσχοϛ, a circuli figura. Pharmacopolæ trochiscum nominant.
Venenum Lucret. virus Cicer. ἴοϛ, φάρμαχον. AL. Gifft B. Venijn, vergift GAL. Poison, venin ITAL. Veleno H. Poncona
Venenum lethale mortiferum Cicer. acre Lucret. præsentaneum Agellio ἀνδροφόνον Hom. δηλητήριον Gal. φθοροποιόν, φονιχόν, ὀλέθριον, θανάσιμον, φθαρτιχόν. AL. Todtlich Gifft B. Dootlijck venijn GAL. Poison mortel ITAL. Veleno mortale H. Poncona mortal, o para morir della
Vnguentum Cic. vnguen. Plin. constat ex adipibus & liquoribus oleo permistis, ad exactam vsque spissaturam olei. ἂλειμμα, ἂλειφαρ. AL. Salb. B. Salue GAL. Onguent ITAL. Vngento, onguento, onto H. Vnto, vnguento.
DE MENSIS SECVNDIS.
CAP. XXXIX.
ACINI semina Celso πυρῆνεϛ. Dioscor. AL. Granat kornlin B. Granæt Keernen oft besyen GAL. Le grain de la pomme. grenade ITAL. L'acino. o le grano del pomo granato H. Granillos de granada
Acini tunica vel folliculus Varroni AL. Das Hautlin B. T'velleken. GAL. La cote du grain ITAL. La gulcia del grano H. La mochilla de grane
Acinorum nuclei semina vinacea Cic. AL. Die Kernlin B. De Kernen. Les pepins ITAL. Li garigli H. El meollo
Acinus densius stipatur, vt in botris. ῥάκ, χόχχοϛ. AL. Beere B. Besye beye
Armeniacum Armenium, præcox. ἀρμενιαχόν, ἀρμένιον Aeginetæ, βεριχοχχιόν AL. Molleken, Sant Iohans Pfersig B. Roode Peerse, vroeghe Persig, auant Peerse GAL. Auant pesche, abricot, pesche de Troyes, carmaignole ITAL. Moniache, baccocche Hetruscis, armeniache grisomele H. Albericoques, albarchigas, aluaricoques
Bacca rarius crescit, vtin lauro. AL. Beere B. Beye, besye
Balaustium Siluestris Punicæ flos. βαλαύστιον. AL. Wild Cranat Apffelbluhe B. De bloem oft bloeysel van eenen wilden Granæt Appelboom
Bulbocastanum βολβοχάστανον Tralliano ἀγριοχάστανον. AL. Erdnusz B. Aer denoren, Aerdæckers
Capparis inturis. χάππαριϛ Theoph. AL. Kappren B. Cappers GAL. Cappres ITAL. Cappari H. Alcapparas
Castanea Virgil Sardiana glans. λόπιμον, χάστανον, διόϛ βάλανοϛ Diosc. σαρδίανη βάλανοϛ, λευχαίνα Galen. AL. Kesten B. Castanie GAL. Chastagne ITAL. Castagna, maroni H. Castagna, marones
Chrysomelum cotoneum, inclinato ad aurum colore. xρυσόμηλον AL. Goldfarbige Kutten B. Goutgeele queen
Cicus vel cicum Varr. Membrand tenuis acinos in malo Punico discriminans. H. La tela de los granos de granada
Cerasum χεράσιον AL. Kirschen B. Kersen GAL. Cerise ITAL. Ceregie H. Cirezas
Cerasum actium ἂχτιον χεράσιον. AL. Schwartze Kirschen B. Kriecken, swarte Kriechen GAL. Grinche ITAL. Corbine
Cerasum Apronianum Plin. quod maxime rubet. AL. Amarellen B. Roode Kersen H. Cerasa ambrunesa Nebrissensi
Cerasum duracinum AL. Spanische Kirschen B. Spænsche Kriecken ITAL. Marchiane, duracine Hetruscis H. Cereza dura o tiesta
Chelidonia ficus purpurea Colum xελιδώνιον σύχον Athen. ἐρυθρομέλαινα ἰxάϛ Athenæo. B. Blauwe Vyghe
Cornum χράνειον AL. Corniol, oder Welsuhkirsch B. Corneille GAL. Cornille ITAL. Cornole, corniolo H. Cornizolos
Culleola Cortex viridis putamen ambiens. AL. Bratschgen oder Danggen B. Bolster, de groenen Notenschelle
Cytinus Plin Flos mali satiuæ Punicæ. ampullagium Aureliano, ab ampullæ similitudine quadam : quæ mihi lectio magis probutur, quam quæ alio loco extat Ambulacium. χύτινοϛ τῆϛ ῥοιάϛ. AL. Granat Apstelbluhe B. Granaten blomme GAL. La fleur d'vn grenadier ITAL. Primo fioro di pomo granato H. Flor de la granada
Dactylus palmula, caryotis. δάχτυλοϛ φοῖνικ, βάλανοϛ φοίνιμοϛ. Alciphroni AL. Dattelen B. Daden, daten GAL. Dates, figues royales ITAL. Dattoli H. Datiles, tamaras
Drupa Oliua immatura. δρυπεπήϛ δρυπετήϛ.
Echinatus calyx castaneæ operculum Pl. dicitur. πώγων λοπίμου Gal. ab hispiditate barbæ simili.
Ficulum folium θρίον, χράδιον. AL. Feigenlaub oder Blat B. Vyghebladt GAL. Fueille de figuier ITAL. Foglio di fieo H. Hoja del higo
Ficulnus ramus χράδη, χράδοϛ.
Ficus σύχον. AL. Feige B. Vyghe GAL. Figue ITAL. Fico H. Higo
Ficus Callistruthia Plinio, sapore confertim præstantissima, χαλλιστρούθιον σύχον, ἱπερέxον τῶν πάντων Athenæo.
Ficus cerina a cereo colore. σύχον χήρινον. B. Gheele Vyghe
Ficus Liuiana Liuia, Pompeia, Plinio. siccata sole in annuum vsum λιβιάνον σύχον Athenæo.
Ficus matura σύχον πέπον χόλυτρον Athenæo. AL. Zeitige Feigen B. Rijpe Vyghe GAL. Figue meure ITAL. Fico maturo H. Higo maduro
Ficus passæ caricæ. ἰxάδεϛ, ι0xάδεϛ αὐ=αι Epigr. ἰxάδεϛ πιφογμέναι Eustat. AL. Durre Feigen B. Dodesche Vyghen GAL. Figues seiches, figues de caresme ITAL. Fico di quadragesima
Ficus præcox σύχον πρόδρομον Athenæo. AL. Fruzeittighe Feighe B. Vroeghe Vyge GAL. Figue hastiue H. Breua, higo temprano
Ficus serotina duricoria Macrobio GAL. Figue tardiue
Folliculi vel retrimenta vuarum quæ expressis vuis supersunt reliqua. στέμφυλα Galen. περιπίσματα Aristoph. σταφυλῶν ἀποπιέσματα, βρύτεα Eustathio. GAL. Le marc
Fragum Virg. AL. Erdbeeren B. Eerdbesyen GAL. Frese ITAL. Fraga H. Miezgado. mayuera
Fructus ὀπώρα, ἀχρόδρυα AL. Obs, Frucht B. Fruyt. Oeft GAL. Fruit ITAL. Frutto H. Fruta
Fungus μύχυϛ AL. Psifferling, oder Schwam B. Campernoelle GAL. Champignons, potirons ITAL. Fungo H. Hongo
Granum ficarium frumentum Plin. χεγγραμίϛ Theoph. AL. Luysen, a sonitu pediculos, dum necantur imitante
Grossus Immaturus fructus ficus. φήληκ, ὂλυνθοϛ, ἐριναχίϛ Ameriæ. AL. Grune Feigen, vnzeittige Feigen B. Groene Vygen die noch niet rijpe zijn GAL. Figue sauuage, figue qui n'est pas encore meure ITAL. Florono, bole Venetis H. Higo aunno maduro
Hypotrimmata Bellaria arida : cuiusmodi hodie saccharata sunt in vsu, olim superfundi nuptis nouis & seruis manumissis cum sospitatis folicitatisque augurio solita. χαταxύσματα, ἱποτριμματα. AL. Gebachen Zucker B. Confiiten, Viersaten GAL. Confits, confiture ITAL. Confiti in scatole H. Azucar de conserua
Mala Claudiana Pli. pleno saturoque rubore tincta χλαυδιανά. B. Ioopkens, Knoopsteertkens
Mala orthomastica Plin. mammarum effigie. ὀρθομαστιχά. Rabauwen, vel Rapauwen, quod raporum specie sint.
Mala petifia Plin. non magna, gratissimique saporis, πετίσια Athen. B. Puppinghen GAL. Pommes de carpendu, capendu
Mala pulmonea Plinio, stolide tumentia πλευμώνια. B. Potappels, quasi ollaria dicas, Boggers
Mala sanguinea Plin. rubelliana Ruellio rubella Budæo, purpurea αἱματηρά AL. Kottlingen B. Somerguldelinghen GAL. Pommes de rouueau. Mala scandiana Plin. Pendent ad matrem in hiemem vsque σχαντιανά B. Winter guldelinghen
Malicorium Plinio Corium, cortexve Punici mali. σίδιον, σιδοέντοϛ χάλυμμα χαρπείου Nicandro. AL. Die Rind am granat Apffel B. Granæt Appelschelle GAL. L'escorce d'vn granad ITAL. ss scorzo della melagrena H. Corteza de granada
Malum μῆλον. AL. Apffel B. Appel GAL. Pomme ITAL. Pomo, mele H. Manzana
Malum aureum Aurantium. xρύσεον Athen. μηδιχόν Schol. AL. Pomerantz B. Aranie, Appel, Appel van Aranien GAL. Pomme d'orange, orenge ITAL. Arancio H. Melaranzo, naranzas
Malum cydonium lanatum Plin. a lanugine qua vestitur Canum Virg. χυδωνίον, λασιόμαλεν Hesych. xνοάον Nicand. AL. Kutteo, Kuttenapffel, kuttinen B. Queappel GAL. Pomme de coing ITAL. Pomo cotogno H. Membrillo, marmello
Malum Hesperium Medicum, Assyrium, Cytreum, ἑσπεριχόν μῆ λον subæ, ἑσπερίδων μῆλον Athen. μεδρόμηλον Dioscorid. περσιχον ἢ μηδιχόν Theoph. χίτριον χοχχώμυλον περσιχόν Diphilo. AL. Citron Apffel vnnd Limon B. Citroen ende Limoen GAL. Citron & limon ITAL. Citrone, cedro & limone H. Cidraz y limonzas
Malum musteum melimelum Horatio, quod minimum durat, celeriterque mitescit. μελίμηλον. AL. Paradiszle, Paradisz apffel B. S. Ians Appel cruyelinck GAL. Pomme de paradis
Malum insanum Hermolas. GAL. Pomme d'amour ITAL. Melensane, merezane Liguribus, melongene
Malum orbicularum Plin. a figura orbis in rotunditatem circumacti. epiroticum. μῆλον ἠπειρωτιχόν, ὀρβιχάτον Athen. AL. Grunacher B. Ront Appel, Schijuert, Schrjueling, ab orbis rotunditate GAL. Pomme de franceteur
Malum Pannucium Plin. quod celeriter nugis crispatur. μῆλον ῥυτιδῶδεϛ. AL. Gheruntzelter Apffel B. Gheschrumpelde Appel GAL. Pomme ridee
Malum punicum granatum, a granis acinisve. σίδη ῥοιά. AL. Granat Apffel, Apffel von Granaten B. Granæt Appel GAL. Pomme de grenade ITAL. Pomo granato, melagrana H. Granada, Romana
Mali punici propria sunt Malicorium, Cytinus, Balaustium, Aicini, & Cicus.
Malum Sceptianum Plin. insigni rotunditate B. Keriappel
Malum strutheum maius & odoratius cydonium Aetio, Dioscor, στρούθειον, στρουθιόμηλον. B. Quepeeere
Marisca Ficus insipida GAL. Vne figue folle
Massa caricana παλάθη AL. Korb mit Feigen B. Corf met Vyghen
Melapia Plin. quæ sonant mixto nomine mala & pira, quare miror Budoeum nouum quæsiuisse nomen pyramala, vt Plinij nucipruna μηλάπια. AL. Apffelbieren B. Appelpeeren GAL. Pomme poires ITAL. Melapie Romæ
Mespilum μέσπιλον, ἀρωνίον μέσπιλον χαἰ τρίμοχμον AL. Naspelen B. Mispel GAL. Neffle ITAL. Nespola, azarolo Neapolit H. Mespero fruta
Morum μόρον Aeschylo συχάμινον AL. Maulbeere B. Moerbesie GAL. Meure ITAL. Moro H. La fruta de moral
Morum rubi morum sentis, vaccinium βάτινον μόρον. AL. Brambeere, Krazbeere B. Brambesye GAL. Le fruit d'vne ronce ITAL. Il moro di rubo H. Frutas de roue, o de carca
Morum rubi Idæi B. Hinnebesyen GAL. Framboises
Myxa myxaria μύκα μυκάρια Aetio, Actuario, vulgo Sebesten.
Nauci dissepimentum Festo, Membranula nucis intergerina. περίyημα. AL. Sattel, vnderschlacht zwischen dem Nuszkernen B. Het dinck van een Walnote GAL. La coquille, ou petite raye d'vne noix ITAL. La scorza della noce H. Cascara de las nuezes
Nuclei tunica Plin. AL. Schelffen am Nuszkern B. De pele van de Keeren van een Note
Noculeus πυρήν AL. Nuszkern, Kern B. Keeren, Pitte, Karle GAL. Noyau ITAL. Nucleo H. El meollo de la nuez
Nucleus pineus χόχχαλοϛ Hippocr. στρόβιλοϛ AL. Zirlinnuszkern B. Pijnkeerne GAL. Le noyau de la pomme de pin. Nucleus pineus lacunato toro includitur. Plin
Nux Fructus omnis duro operculo tectus ἀχρόδρυον AL. Nusz B. Note, oft Nuete GAL. Noix ITAL. Noce H. Nuez
Nux auellana Pontica, Prænestina, nucula. Sex Pompeio nux minima Iuuenali, Heracleotica, quamuis castaneam interpretetur, licet falso, Macrobius. χάρυ ν ποντιχόν Dioscor. λεπ τοχάρυον αὐαρόν. Hesychio. AL. Haselnusz B. Haselnotte GAL. Auelline, noysette ITAL. Nocella, nocciuole, auellane H. Auellanas
Nux basilica regia iuglans. χάρυον βασιλιχόν ἢ περσιχόν Poll. AL. Nussen. Welschnusz, Baum nusz B. Okernotte, Walnote GAL. Noix ITAL. NoceH. Nuezes
Nux Græca nux Thasia amygdala. ἀμυγδάλη AL. Mandel B. Amandel GAL. Amande ITAL. Mandole H. Almendras
Nux pinea Cybeles pomum Mart. χῶνοϛ AL. Zirbelnusz, Zirlinnusz B. Pijnappel GAL. Pomme de pin. I. La noce di pin H. Pinnon
Nux rancida χάρυου ταγγόν ἢ ἐλαινγον Cassiano.
Nux vitiosa Plaut. AL. Wurmassige oder prasthafftige Nusz B. Doue oft lose Note
Oliua ἐλάα AL. Olbeer B. Oliue GAL. Oliue ITAL. Oliua H. Azeytuna
Oliua conditanea colymbas μολυμβάϛ, άλμάϛ, άλίπιχστοϛ pigram. άλινήχτειρα hid. φθινοπποριϛ ibid. νηχτριϛ Pol. AL. Ingemachte Oliue B. Olyue wt de Peeckel, Oliue ghesulten GAL. Oliue confite
Orchas orchites, testicularis & rotunda, ὀρxάϛ. AL. Oliue B. Olyue om te eten
Ossiculum Os penetrale fructuum, in quo nucleus est, vt in cerassis pruntsque, πυρήν Polybio & Herodoto. B. De Steen GAL. Noyau H. Cuexo de fruta
Pausia Oliua nigricans præ maturitate. στεμφυλίϛ. Athenæo.
Persicum duracinum, nux Molusca, succio apud Macrobium. περσιχόν, περσιχόν μῆλον δοράχιον Paulo AL. Pfersig B. Peersick Peerse GAL. Pesche ITAL. Persico H. Pexego, durasuo
Phaulia Oliua grandissima & maxime pulposam habens haccam. Regia & Maiorana φαυλια Theophr. φαύλη ἐλαῖα Eustath πιτυρἱϛ Athenæo.
Pyrum vel vt alij, pyrum ἂπιον, ὂxνη, ἀγράϛ AL. Byrn B. Peere GAL. Poire ITAL. Pero H. Pera
Pirum acidulum Plin. postautumnale Eidem, acidulo sapere incundum. B. Ysboute
Pirum Amerinum Plin. serissimum omnium, maximeque durans B. Sint Thomas peere
Pirum ampullaceum Plin. collo ampullæ instar tumido. B. Engelsche Tafelpeere
Pirum Crustuminum Plin. gratissimum, & ex parte rubet, Seruio teste B. Sint Iacobs peere
Pirum cucurbitinum Plin. ab oblonga cucurbitæ figura B. Lanckhalsachtige peere, Lanckhalsen GAL. Poire de sarteau, ou de campane
Pirum Dolobellianum Plin. Longissimi pediculi. B. Engelsche brætpeere
Pirum Falernum Pl. largo succo abundat. B. Fransche Kangeweelen
Pirum hordearium Plin. ab odoris fragrantia : quod perperam superbum vocat Grapaldus μυράπιον AL. Moscatel Birn B. Moscatel Peere GAL. Poire musquette
Pirum librale Plin. a ponderis amplitudine. ταλαντιαῖον ἂπιον B. Anguisse Peere GAL. Poire de bon Chrestien, poire de liure Budæo
Pirum Pomponianum cognomine mammosum, a rotunditate, Plin. B. Tafel Peere
Pirum regium Plin. minimo pediculo, quasi sessile. ITAL. Ostpeercken, mispelpeere
Pirum Signinum Plin. testaceum, a colore testæ. B. Rierpeere
Pirum superbum Plin. paruum, sed ocyssimum. B. Waterpeere, Tijtpeercken, Dircken
Pirum Venereum coloratum dicunt vt Plinius inquit B. Venus peere
Pirum volemum Virg. quod volam manus impleat. sementinum Catoni, musteum. xειροπληθέϛ B. Vlæmsche Smoutpeere
Pistacium χαρπόϛ τῆϛ πιστάμηϛ Alciphroni, πιστάχιον Dios. yιττάχιον Nicand λιστάχιον Posidonio AL. Welsch Pimpernuszlin B. Fistici GAL. Pistaches ITAL. Pistacchi H. Alhocigo
Pomum Quicquid berhaceo fructu virens lignoso operculo caret ὁπώρα Democr. AL. Ops, allerley ops, oder assige Frucht, auszwendig ling. B. Alerley Fruyt met weecke Schellen, Oeft GAL. Toute sorte de fruit bon a manger, & aplani par dehors ITAL. Pomi H. Frutas de arboles
Pomum calculosum, lapidosum λιθῶδεϛ AL. Steinachtiges opsz B. Steenachtich Fruyt, steeniey oeft GAL. Pomme pierreuse ITAL. Pomo pieno di petruccie H. Fruta pedregosa
Pomum decumanum Colum. prægrande τέλειον AL. Grosz ops B. Groot Fruyt groot Oeft GAL. Fruit gros, pomme grande ITAL. Fruto smisuratamente grande H. Frutas grandes
Pomum cadiuum Plin. caducum Cic. εὐχατάπτωτον AL. Abge fallen opsz B. Afval GAL. Pomme qui cheoit aiseement & d elle mesme ITAL. Pomo caduco na per se H. Fruta que por si se cæ
Pomum fugax Plin AL. Opsz das sich nit lang gehalten kan B. Niet duerende Fruyt oft Oeft GAL. Fruit qui ne se garde guere, pomme tost se corrompant & sentichant, pomme qui n'est point de garde ITAL. Pomo o fruto che presto seguasta H. Fruta que no puede durar
Pomum immite Plin. crudum immaturum. AL. Vnzeittig opsz, grunopsz B. Een groenen Appel, Fruyt dat noch nier rijpe en is, onrijp oeft, een rouwen Appel GAL. Pomme asgre, verde, crue point meure ITAL. Pomo crudo, duro, che non e maturo H. Fruta cruda, y que no esta madura
Pomum maturum mite Virg. ω)/ριμον, πέπον, ω(ραῖον AL. Reipf. Zeittig opsz B. Rijpe Fruyt, rijpe Oeft GAL. Fruit meur ITAL. Pomo o fruto maturo H. Manzana o fruta madura
Pomum nanum νάνον. AL. Klein ops B. Cleyne Fruyt, cleyn Oeft. G. Fruit menu, ou petit ITAL. Fruto picciolo & en menuto H. Fruta pequenna
Pomum præcox præcoquum Martiali. πρώῖμον, πρόωρον, πρόδρομον, πρωίβλαστον. AL. Fruzeittig ops, Somer opsz B. Somer Fruyt. Somer Oeft GAL. Pomme de hastiueau, fruit d'este, ou hastif ITAL. Pomo d'estate H. Fruta temprana
Pomum putre putrila inosum. σηπεδονῶδεϛ, σαπρόν AL. Faul ops, fauler Apffel B. Vertotren Appel, rot oef GAL. Pomme pourrie, ou gastee ITAL. Pomo corrotto, o putrefatto H. Fruta podrida
Pomum serotinum Colu. ὂyιμον, ὀyίβλασον, ἀπόθετον AL. Spat zeittig opsz, Winteropsz B. Winter Fruyt, spæd Fruyt, winter oft spæd Oeft GAL. Pomme tardiue, fruit d'hyuer ITAL. Fruto d'inuerno H. Fruta tardia
Pomum vermiculosum vermiculans Plin. AL. Wurmstichiger Apffel B. Wormachtich Fruyt, oft appel, oft oeft GAL. Fruit vermineux ITAL. Pomo pieno de vermi H. Fruta que tiene gusanillos
Pomum vietum Agellio, molle, & quasi visua & soliditate defectum. σαπρόν. AL. Murb. oder Poselachtig apffel B. Een murwen Appel, gheburst oft mueck Oeft GAL. Fruit flestri ITAL. Pomo molle H. Fruta muelle
Pruneolum prunulum, prunum siluestre. χοχχύμελον, ἂγριον AL. Schlehen B. Sleen, slewen Flandris. GAL. Prunelles, pelouses B. Pruno
Prunum χοχχύμηλον ὀκύμαλον περσιχόν Laconib. AL. Pflaum, Praume B. Pruyme GAL. Prune ITAL. Pruno, susino H. Prunas, andrinas amexcas, ciruelas
Prunum asinarium asininum, vile & maius B. Pispruyme
Prunum cerinum cereum AL. Roszpflaum B. Witte Rospruyme
Prunum Damascenum βράβηλον Theocr. ἢγουν δαμασχηννόν AL. Quetschen, blaw Spilling B. Blæuwe Pruymen, oft pruymen van Damast GAL. Prune de Damas
Prunum decumanum B. Cierpruyme
Prunum hordearium Plin. Candens est. B. Witte pruyme
Prunum nanum AL. Kleine Herbstpflauum B. Croosken, Palloken GAL. Creiches
Prunum passum rugosum. μοχχύμηλον ἀπόθετον. B. Pruyme van Damast GAL. Prunes de Damas ITAL. Pruno secco H. Pruna seca
Putamen Compactile operimentum, bifidas putaminis carinas Plin. dixit χέλυφοϛ, χελύφανον Hesychio. λεπύριον AL. Nuszschalft, Nuszschal, Nuszdangen B. Notenschæl, Nuetendoppe H. La cascara
Radius Oblonga oliua, Plinio.
Sansa vel samsa Colum. os oleæ Suetonio, Ossiculum oliuæ πυρίνη, στέμφυλον Cassiano, πυγήνν ἐλάαϛ, στυπεῖον Suid. B. Olijuen steen H. Buruio de las azeytunas
Siliquæ ceratia χεράτια, κυλοχέρατα, χαῤῥούβια Actuario. AL. Sant Iohans Brodt GAL. Carrubes ITAL. Carobe, carabole H. Alfarobas
Sorbum ὂα, οῠα AL. Speyerling, Speyerbeeren, Sporapffel GAL. Cormiere, corme ITAL. Sorbo H. Sorbas
Tragemata Macrob. mensæ secundæ, bellatia Agellio, quæ in fine mensæ, vela coena assumuntur gulæ irritamenta, τραγήματα, θευτέραι τράπεζαι ἐπιδορπίσματα τρωγάλια, ἐπιφορήματα : quasi secunda fercula, ἐπιτραπεζώματα πέμματα, παρά τό πέμπεσθαι, ἔπαιχλα Dorice Athen. ἐπίδειπνα Athenæo. AL. Nachricht, oder Tisch B. Tweede oft andere gherechten, tergie GAL. Dessert de table ITAL. Messi secondi H. Frutas de sarten
Tuberes Plin. ῠδνα AL. Hischbrunst B. Trufle, swammen ITAL. Tarfuffi H. Turmas de tierra
Tunica acini vel folliculus Varr. xιτὼν τῆϛ ῥαγόϛ. AL. Das Heutle GAL. La cote du grain
Vaccinium Quid obstet quo minus hoc nomen mereantur (vt a baccis deduci volunt eius originem) fructus non ignobiles, quos Germania Heydelbeeren. Druympelbeeren, & Bruchbeeren. Belgica Cræckebesyen, Postelbesyen, & Hauerbesyen nuncupat : quemadmodum & illud genus, quod in Hollandiæ palludibus nascitur, & lingua vernaculat Veenbesyen, quasi palustres baccas, indigitat, vaccinia non male dici queant.
Vinaceus Cic. semen granum acini. γίγαρτον B. De Steen van de Besye in de Druyue GAL. Le pepin H. El granillo de la vua
Vmbilicus quod in pomis vel prominet vel conditur, ab aduersa pediculo parte ὂμφαλοϛ, πυθμήν Poll. B. T'cruynken
Volua Scribonio Pomi medium, in quo ceu loculo latent semina. ὑστέρα, μήτρα, χαρδία, σπλαγxνόν. B. Blochuys, quasi campanile, intra quod sonant semina & nuclei
Vua racemus botrys. βόπρυϛ AL. Ein Weintraub B. Druyue, rasijn GAL. Raisin. grappe de raisin ITAL. Grappa d'vua, vua. H. Vua
Vua escaria Plin. cibaria Eidem. τρώκιμοϛ quæ edendo est.
Vua immatura acerba. ὂμφακ vnica voce Græcis dicitur : tum demum enim vua audit, cumiam maturescit. ἂωροϛ σταφύλου. AL. Vnzeittige
Weintraub B. Ampere oft ontijdighe Druyue GAL. Raisin qui nest point assez meurIT. Vua encora verde H. Vua aun no madura
Vua matura edulis. ω(/ριμοϛ πυρναῖοϛ Theocrito περχάζουσα Diosc. AL. Zeittige Weintraub B. Rijpe Druyue, goet om eten GAL. Grappe de raisin meure ITAL. Vua matura H. Vua madura
miscella Catoni, & Colum. quæ mistum habet saporem inter dulcem & austerum. GAL. Messier
Vua præcia Virg. quæ ante alias maturescit. præcoqua Colum. πράῖμοϛ. AL. Fruhzeittige Weintraub B. Vroechtijdige druyue GAL. Hastiueaux
Vuæ apianæ apiariæ, quas muscatellas Vulgus Italicum nominat. στίχαι AL. Moscatel trauben B. Muscatel druyuen GAL. Du raisin muscatel ITAL. Vua moscatella H. Vua moscatela
Vuæ Corinthiacæ apyreni. ἀπύρηνοι. AL. Kleine Weinbeerlin B. Karenten
Vuæ crispæ AL. Creutzbeer B. Steeckebesyen, Steckelbesyen, Knoesselen Brabantis, Cruysbesyen GAL. Grosselets, grouselles ITAL. Vua spina o crespina
Vuæ dactylides digiti instar oblongæ. δαχτυλίδεϛ. AL. Weintreubel die ein Finger lang sind B. Vingher lanckachtighe Druyuen GAL. De la longueur d'vn doigt ITAL. Passule de sol, longhe vn deto H. Vuas luengas vn dedo
Vuæ duracinæ quæ acinos duriore crassioreque corio ferunt
Vuæ collares quæ in fictilibus ollis condiuntur. βότρυεϛ ἀπόθετοι, τρώκιμοι. GAL. Raisins qui se gardent en pots
Vuæ passæ a patientia vt inquit Plinius. σταφίδεϛ, ἀσταφίδεϛ, σταπίδεϛ. AL. Roseinen, Weinbeerlin, Meertrenble B. Rosijnen GAL. Raisins en cabas, raisins confits ITAL. Vua passa H. Vuas passas o passadas
Vuæ pensiles quæ suspenduntur de trabibus ad diuturnitatem, χρεμαστοἰ βότρυεϛ. ἡ\ τρώκιμοι.
Vuæ vrsinæ ἂρχτου σταφύλαι Gal. AL. S. Iohans traublin B. Aelbesyen GAL. Grosselets, gransmarins, ribetres ITAL. Ribes
Zizyphum, sericum offic. iuiubæ, σηριχόν Gal. ζίζυφον Simeoni Zetho. AL. Roth Brustbeerle B. Iuiuben GAL. Iuiubes ITAL. Giuggiole H. Azofeifa.
DE MENSVRIS.
CAP. XL.
ACETABVLVM Celso, oxybaphum capit cyathum vnum & dimidium. ὀκύβαφον, χοτύληϛ τέταρτον. AL. Ein halb Maszle, ein Bacherlin B. Een passelijck romerken
Actus Plinio in quo boues agebantur cum aratur vno impetu iusto. hic erat centum viginti pedum.
Actus quadratus Var. longus latusque centum viginti pedes : qui & mina Latine dicitur.
Aequilibrium Vitr. æquamentum Festo Pomp. libramentum Plin. ἰσοστάσιον Poll. cum neutro inclinat examen, sed æquo momento partitur discrimen. AL. Das instehend Gewicht B. T ghewichte GAL. Poids pareil ITAL. Peso eguale H. Peso ygualado
Aequipondium Vitru. sacoma Eid. Appendiculum quod per scapum trutinæ campanæ punctis obseruatur. σφαίρωμα Aristotel. forte quid in modum globi pilæve rotundum sit. B. De pounder, ghelijcke ghewichte GAL. Contrepoids ITAL. Contrapeso
Amphora siue quadrantal, a quadrati pedis figura. vas est vinarium, quod vrnas capit duas, quadraginta & octo sextarios. ἀμφορεύϛ pedem autem quaqua versum quadratum habebat.
Aereolus Sexta obolt pars. nam obolus sex æreola continet, xαλχούϛ.
Arura ἀρούρα dimidium plethri, pedes habet quinquqinta, Suidæ testimonio.
Aurum ad sacoma appendere Vitr. AL. Volkommen gewicht Golds geben GAL. Sijn oprechte ghewichte gouts gheuen GAL. Bailler le poids de l'or ITAL. Dar il suo giusto pese del oro H. Dar el peso del oro segun la racion quod σήχωμα ποιεῖν dixit in Mechanicis Aristoteles, quasi æquilibrium facere. vnde apud Pollucem ἀνασηχωθῆναι dicitur, cum quid adiicitur lanci trutinæ leuiori, quo æqualitatem trahat
Bes Cicer AL. Zwen Drittheil, acht Vdrzen, ein Marck apud monetarios B. Acht oncen, een marck GAL. Huit onces ITAL. Otto oncie H. Ocho oncias
Cadus, metreta Attica amphora Attica. χάδοϛ, μετρήτην, χεράμιον, δεῖνοϛ, σταμνίον, στάμνοϛ. capit duodecim congios, seu septuaginta duos sextarios, siue libras mensurales centum & octo.
Choenix dimensum Terent xοῖνικ, ἡμεροτροφίϛ Alexarcho, μίτρον. continet tres cotylas Pollucis testimonio. Cotylæ autem dantur vnciæ tredecim & dimidia. capit ergo libras tres, vncias quatuor cum dimidia.
Clima Colum Mensura pedum sexagenum quaquauersum. χλίμα.
Concha semicyathus, capit sex drachmas. χόγxη. Congius Plin. capit sextarios sex. xούϛ, xοεύϛ. AL. Drey Kannen B. Ruym twe stoop
Cubitum Cicer vlna Virg. sesquipes Colum. Vlna ab ω)λένη, id est brachio. nomen trahens, interuallum a flexu brachij, ad digiti medij supremani vsque partem πῆxυϛ, χύβιτον Hipp. ω)λένη, ἀγχὼν, ω(λέχρανον GAL. Anderthalb Schuch, Eie AL. Anderthalb Schuch, Eie B. Een elle, een cubite GAL. Couldee de pied & demy, aulne ITAL. Cubito, alna, brazzo H. Codo de medir, vara
Cubitum regium superat commune cubitum tribus digitis, test Herodot. & humidorum fuisse, ac tertiam choenicis partem.
Culeus capit amphoras vicenas, sextarios nongentos sexaginta, libras mensurales siue medicas mille sexcentas.
Cyathus Plin. capit ligulas quatuor, siue sescunciam. B. Cleyn bekerken, oft kroesken
Decempeda De ea annotauimus inter Architectonica instrumenta.
Decoquere ad palmum Columella dixit, pro, ad quartas coquere, vt medici loquuntur. AL. Bisz auffs vierdttheil ein lassen sieden B. Tot opt vie rendeel laten insieden GAL. Bouillir tant que la quarte partie soit consommee ITAL. Cochere insino alla quarte H. Bullir hasta que falta la quarta parte
Denarius δηνάριοϛ drachmam ponderat & septimam eius partem.
Deunx Iuuenali. AL. Eylff Vntz B. Elf oncen GAL. Onze onces ITAL. Vndecie oncie H. Vnze vncias
Dextans Colum. AL. Zehen Vntz B. Thien oncen GAL. Dix onces ITAL. Dieci oncie H. Diez oncias
Dextans Vitruuio, pro decem vnciis.
Diaulos Vitru, in duo extenditur stadia δίαυλοϛ,ἱππιχόν, quasi equestre, indito ab equorum cursu nomine, quatuor comploctitur stadia, Plutarcho teste.
Digitus δάχτυλοϛ quæ minima est mensura, index & longitudinis, & crassitiei, & latitudinis. actunc quidem transuersus latusve digitus intelligi debet. AL. Ein zwerch Finger B. Een vingerbreet, een vinger, een vingerstede GAL. Vn doigt ITAL. Vn dedo H. Sextadecima parte del pie
Dodrans Columellæ, pro nouem vnciis pedis.
Dodrans Plin. palmus maior, Interuallum inter pollicem & minimum digitum diductos, estque duodenum digitorum, siue palmorum trum. σπιθαμή. AL. Ein spann B. Een spanne
Dodrans Varr. AL. Neun Vntz, drey viertheil B. Neghen oncen, drie vierdeel GAL. Neuf onces, les trois parts ou quart de quelque chose ITAL. Noue oncie H. Nueue oncias
Dolichus spatium est duodecim stadiorum. δολιxόϛ.
Drachma δραxμή, ὀλχὐ, ἀργυρίϛ Athenæo. AL. Der achteste theil einer Vntz, ein Quintlin B. Een vierendeel van een loot
Duella Tertia pars vnciæ, continet octo scriptula, siue drachmas binas, totidemque scriptula.
Elephas ἐλέφαϛ. tres implebat congios.
Examen Virg. Lingua suse lingula, quæ in ansa huc atque illuc nutat, dum lancibus æquatis respondeat summo puncto. χανών AL. Das Zunglin in der Wag B. De tonge oft het tonsken GAL. La languette du trebuchet ou de la balance ITAL. Lengua della bilancia GAL. Fiele o lengua de la balanza
Fasciculus Scribonio manipulus Celso xειροπληθὶϛ δεσμίδιον. AL. Handtvol, Handbuschlio B. Hantvol GAL. Vne poignee ITAL. Vna branchata H. El punno lleno
Gradus etsi auctores non vtantur pro mensura, Boetio tamen teste continet duos pedes & semissem, βῆμα. AL. Tritt B. Trede
Gradus formicinus Plauto, pro parua & contracto. AL. Kleiner Stapff oder Tritt B. Cleyne stap, oft tree GAL. Petit pas ITAL. Passo picciolo H. Passado pequenno y breue
Gradus grallatorius Plaut. AL. Ein grosser mechkiger Tritt B. Een gro ote oft wijde schrede, tree oft stap GAL. Grand ou long pas ITAL. Passo grande H. Passado luengo
Gradus testudineus Plaut. lentus. AL. Langsamer Gang oder Tritt B. Sleypende ganck, oft lancksame, een trage tree GAL. Pas tardif ITAL. Passo lento, o tardo H. Passado tardo
Granum σιτάριον AL. Gren B. Een greyn GAL. Grain & H. Grano
Hemina Fannio, capit vncias nouem, quartarios duos. μοτήλη, τρυβλίον, ἡμίκεστον. AL. Halb Nossel B. Ontrent een pinte Pollux. cotylen dicit & aridorum.
Hostorium Plauto, radius Eidem Lignum teres, quo mensuræ aquantur. ὁμαλίσρα, χερχίϛ. AL. Streichholtz, Streiche B. Strijckstock, streeckel GAL. Rouleau, racloir ITAL. Randa H. Rasero de la medida
Iugerum Varr. ruris modus, quem vno die iuncti boues exarare vno iugo possunt, habetque duos quadratos actus, (vt Columella attestatur Varroni) pedes ducentos quoquouersum. Fabius tamen libr. 1. cap. penult. iugeri meusuram ait esse ducenum quadragenum pedum in longitudine sdimidioque in latitudinem patere, Varro a γύη deducit vocem. AL. Was ein par Ochssen auff ein Tag eren mag, ein Iuchert B. Een bund lants GAL. Iournee, iourneau, ioug de terre ITAL. Giornata H. Vna obrada de vnpar debueyes
Iugum ζυγόϛ Aristot. Scapus bilancis, de quo lances vtrinque pendent. B. Euenær, ab æquationis argumento, obuersante in ansæ meditullio lingula
Ansa λάβη in qua examen versatur. B. Lade
Lanx Cic. πλάστιγκ, ζυγόϛ etiam Eustathio teste, vocabulo latius sumpto. AL. Wagschussel B. Wæchschale GAL. Bassin d'vn trebuchet ITAL. Scudella della bilancia H. Escudilla de la balanza
Libra as, duodecim vncias concinet. λίτρα μετριχή, & σταθμιχή AL. Pfundmasz in der Apoteck B. Aptekers pont, van xij. oncen GAL. Liure de douze onces ITAL. Libra commune di dodici onze H. Libras de doze onzas
Libra Cicer. Instrumentum quo res ponderantur. σταxάνη Suide τάλαντον Homero, σταθμόϛ Phocylidi, τρυτάνη, στατήρ Poll. AL. Wag B. Wage GAL. Balance ITAL. Bilancia H. Balanza
Libra Attica quam Romana maior fuit quatuor drachmis.
Libram statuunt triplicem : mercalem siue zygostaticam, ζυγοσατιχήν & στατιχήν Pollux nominat) qua negotiatores institoresque quicunque merces appensas venundant, vtuntur, sedecim vncinarum : regiam Franci vocant : alteram indigitant Romanam, duodenum vicinarum, quæ Romanis olim vsitata & scriptoribus omnibus est decantatissima, & tertiam nummulariam dicta & octonariam vulgo marcam.
Lichas Interuallum inter pollicem & indicem extensos. λιxάϛ. complectitur audem palmos duos & semissem. πλίκιϛ Suidæ. AL. Ein Eurspan B. Een spanne vanden duym enn der eerste vingher, een voorspanne
Ligula cochlear. μύστρον AL. Ein leflin B. Een lepelken
Mantissa Lucillo, ad ditamentum Cic. auctarium Plaut. corollarium Cic. accessio Eid. ἐπίσαγμα Sophoc. προσθήχη, παράδομα, παρενθήμη, παράπηγμα, πόρισμα. AL. Zugab, Zumasz, Vbermasz B. Toemate, toeworp, toeghifte, toe ware GAL. Surcroist ITAL. Qualcosa di piu, giunta H. Anadidura, sobornal
Medimnus Cic. μέδιμνοϛ cotinet, teste Polluce, octo & quadraginta choenicas. siue centum & octo libras.
Mensuta μέτρον, νόμισμα apud Aristoph in Thesmophor. metrum Victorino. AL. Masz B. Mesure ITAL. Mensura H. Medida
Mensuras & pondera inuenit Palamedes in obsidione Troiana, testibus Philostrato & Agellio : reuera autem Caino Adami filio ea gloria debetur, Iosepho teste.
Metreta ATtica capiebat duodecim congios, siue septuaginta duos sextarios B. Ontrent een half ame
Metreta Syriaca capiebat centum viginti sextarios μετρήτιϛ συριαχόϛ.
Metrum bioticum Victorinus vocat, quod in vitæ vsis taxatur, μέτρον βιωτιχόν. quatuor autem modis accipitur, per spacium longitudinis, vt cubitale : Secundo per examen ponderum, vt librale : Tertio per qualitatem acerualem, vt in modio : Quarto per lumidam & fluxam qualitatem, vt in cyatho, congio.
Milliare & milliarium Cic. & Suet. spatium mille passuum. octo continet stadia lapis etiam ita accipitur, & cippus Valerio Probo, quia milliaria olim lapidibus & cippis signabantur, cuius rei documentum adhuc exstat in Veneta ditione. μίλιον Moschop. AL. Ein Meil, tausent Schrit lang B. Een mijle, duysent schreen GAL. L'espace de mille pas ITAL. Miglio H. Milla
Modius Cic. μόδιοϛ Suidæ. capit libras viginti sex cum octonis vncis. AL. Ein viertheil, sester
Momentum in rationibus monetariorum vocatur etiam Ein Esz, quasi monadem dicas. B. Een æs GAL. Vn grain ITAL. Vn grano, o asso H. Vn granillo
Momentum AL. Auffzug im Gewicht B. Wtslach
Orthodoron Interuallum a carpo ad digiti medij extremitatem. ὀρθόδωρον. lichadem excedit digito vno. AL. Einer ausz gestreckten Hand lang B. Een oprechte hant lanck
Palmipes Mensura ex palmo & pede, viginti digitorum, definiturque spaito a cubito ad digitos extremos inflexos. πυγών.
Palmus Plin. Quatuor digitorum spatium δοxμή, δαχτυδόxμη, παλαιστή, δῶρον, παλαιστῆϛ Polluci, nisi sit erratum. quadrans pedis. Agellio AL. Handbreit, vier zwerg Finger B. Hantbreet, vier vinger H. Vne paulme, quatre doigts ITAL. Palma, quatro dedi H. Palma, quatro dedos Eadem ratione vocatur Quadrans operæ a Colum. operarum diurna diuisio in quartas facta. AL. Das viertheil am Tagwerck B. T'vierendeel van een dachwerck, een schoft
Parasanga Plinio, Persicum miliarum, triginta stadia complectens, teste Herodoto. παρασαγγηϛ.
Passus Plin. Spatium quod vtriusque manus extensione completur, continetque ; pedes quinos. AL. Ein Schritt, ein Masz von fuiff Schuchen B. Vijf voeten, vadem, væm, schreede GAL. Vn pas ITAL. Passo H. Passado Ab hoc dissidet Græcorum ὀργυιάtametsi voce passus ab interpretibus reddita : vt pote maior, quippe quæ pedes sex cum quadrante contineat.
Pes de quo superius, sicut As in duodecim vncias distribuitur : ita sextans Plinio, pro duabus vnciis pedis ponitur. quadrans Agell. pro tribus vnciis pedis, qui & palmus pedis. triens Plin. pro quaternis pedis vnciis. quincunx apud eundem, pro quinque vnciis.
Pes quatuor est palmorum, siue digitorum sedecim, diuiditurque in duodecim vncias, ita vt duodecima pars pedis vocetur vncia. pollicem diei auctor est Frontinus. Poroo pes Græcus vt & passus Romanis, sunt longiores siquidem Græcus pes semuncia longiore est quam Romanus, & græcus passus Romanuni pede vno, quartaque eius parte superat. τούϛ AL. Fusz. B. Voet GAL. Pied ITAL. Pede H. Pie
Pes contractus longus & latus semipede. AL. Eingezogener Fusz. B. Ghecrompen oft inghetrocken voet.
Pes porrectus est iusta pedis mensura. AL. Stehender Fusz. B. Stænde voet
Pes quadratus longus & lauts pede. AL. Fusz im Quadrant, B. Voet int viercante GAL. Vn pied en quarre ITAL. Vn pede nel quadro H. Vn pie en el quadro
Plethrum πλέθρον & πέλεθρον poetice (tametsi iugerum male vertant interprætes) stadij sexta pars, hoc est, cubitorum sex & sexaginta.
Pondus centenarium Plin. ἑχατονταλαντία. AL. Ein Centener. B. Een centenær, hondert pont GAL. Poids de cent liures AN. An hundre, poundes
Pondus σταθμόϛ, τάλαντον Hom. AL. Gewicht, scwere. B. Gewichte, swærte GAL. Poids ITAL. Peso H. Peso
Pugillus δράκ B. Vnuijck, een vuystken vol GAL. Petite poignee ITAL. Vna branchatella H. Vn punno chico
Quadrans Plin. τέταρτον AL. Sechs Lot. B. Die oncen, ses loot GAL. Trois onces ITAL. Tre oncie H. Tres vncias
Quartarius liuio, Quarta sextarij pars, capitque duo acetabulo. τέταρτον, ἡμιχοτύλιον AL. Ein Meszlin.
QuincunxHorat AL. Funff Vntz. B. Vijf oncen GAL. Cinq onces. ITAL. Cinque oncie H. Cinco oncias
Rhytum Mart. ῥυτόν Athen. duos capiebat congios.
Sacoma Vitris quod lanci trutinæ appensum aut adiunctum, æqualitatem ponderis conciliat. σήχωμα Pool. B. De remedie, oft het regengewichte om de swærte te gelijcken GAL. Le remede, ou le contrepiods
Schoenus Aegyptia mensura sexagenum stadiorum, vt hermogenes scribit. xοῖνοϛ Funciculum vertit Hieronymus, quod distinctis spatiis in Nili ripa helcyaria iumenta funibus naues trahant.
Scriptulum Varroni, scripulum Charisio γραμμή. AL. Schrupel gewicht, drittheil eins Quintlins. B. Schrupel
Selibra Pli. ἡμίλιτρον. AL. Halb Pfund B. Half pont GAL. Demy liure ITAL. Meza libra H. Media libra
Simimedimnus, quadi antal Volusi ἡμιμέδιμνοϛ, capit quinquaginta quatuor libras.
Semipes Catoni, qui semissis Vitr. pes Sexto Pompeio, pro octonis vnciis.
Semodius Iuuenali. continet libras tredecim, vncias quaternas.
τριτεύϛ Polluti capit sedecim choenices.
ἱχτεύϛ apud eundem octo choenices.
δάδικ vero sex choenicum mensura est.
Semuncia dipondius τεπράδραxμον, στατήρ Cleopatræ. AL. Ein Lot. B. En loot GAL. Demie once ITAL. Meza oncia H. Media onza o media duodecima.
Septunx Columel. AL. Sieben Vntz B. Seuen oncen GAL. Sept onces ITAL. Sette oncie H. Siette oncias
Sescuncia & sescunx Colum. AL. Anderhalb Vntz, drey Lot B. Drie loot, anderhalf once GAL. Vne once & demie ITAL. Vna oncia & mezza H. Onza y media
Sextans vel sestans Plin. ἔχτον. AL. Vier Lot. B. Vier loot, twe oncen GAL. Deux onces ITAL. Due oncie H. Dos oncias
Sextarius ita dictus, quod sit sexta portio congij, testante Fannio. κέστηϛ. capit libram cum dimidia, nempe vncias octodecim. AL. Ein Nossel B. Ontrent een quærte oft vierendeel
Sextula cic. sexta vnciæ pars. ἑκάγιον Actuario. στάγιον Nicand. interpreti. Pharmacopolæ quatuor scrupulos nominant. AL. Das sechste theil einer Vntz. B. T'seste deel van een once GAL. La sixieme partie d'vne once ITAL. La sesta parte dell' oncia. H. La sesta parte de la vncia
Sicilicus plinio. ἀσσάριον. dictus est teste Festo, quod semunciam secet, nam pendit drachmas disis. AL. Hal lot. B. Half loot GAL. Deux dragmes ITAL. Due drachine H. Peso de dos ochauas o dramas
Siliqua, ceratium χεράτιον AL. Vier Gren B. Vier greynen GAL. Quatre grains ITAL. Quatro grani H. Peso de quatro granos de trigo
Stadium Plin. spatium est in sexcentos pedes porrectum, siue centum viginti quinque passuum. στάδιον, στάδιοϛ, αὐλόϛ. AL. Renn weg hundert vnd funff vnd zwentzig Schritt weit. estque octaua miliarij pars, teste Columella.B. Hondert ende vijfent wintich schreden GAL. Cent & vingtcinq pas ITAL. Cento & vinticinque passi H. Ciento y ventecinco passados
Superpondium προσχατάβλημα, ἐπιφορἀ, ἐπίῤῥυσιϛ, ἐπίβλημα, ἐπίμετρον. quoddam quasi iuctarium, quod super pondus apponitur. AL. Vbergewicht.B. Ouerghewichte, ouerwaghe
Triens Cicer. τριτον. AL. Vier VntzenB. Vier oncen. Quatre onces ITAL. Quatro oncie H. Quatro oncias
Trientalis materia Vitru. erassitudinem quatuor pollicum habens. AL. Holtz vier Dumen dick.B. Een hout vier duymen dick GAL. Bois espais de quatre poulces ITAL. Legno spisso o grosso qua tro police H. Madera gruessa o larga quatro de dos gruessos
Trutina Vitru. statera Cic. qua centenaria appenduntur. τρυτάνη, παρά τό τρύεσθαι τῶ| βαρήματι, quod pondere atteratur, στατήρ Polluc. AL. Schusselwag.B. Goote wage GAL. Grande balanceIT. Bilancia grande H. Balanza grande
Trutina campana Isidoro, quæ constat scapo punctis librarum discrimina notantibus distincto. statera Vitru. φάλαγκ Aristot. ἡμιζύγιον. AL. Schnellwag. B. Knipwage ITAL. Bilancia Romana
Trutina momentana apud Isidorum,a memento quod istic spectatur, nisi potius legendum videatur, trutina monetaria, qua videlicet pecuniæ appenduntur. AL. Goldwag B. Goutwage, goutgewichte GAL. Trebuchet, balance d'orfeure ITAL. Balancia d'orefice H. Balanza de platero
Trytodoche Thecabilancis. τρυτοδόxη AL. Goldwag Taflin. B. Goutgewicht layken
Versus Varro. Quadratum agri spatium centum pedes longum, totidemque latum, is & omdius agri Varro dicitur. AL. Hundert Schuche lang vnd breit. B. Hondert voeten lanck en breet GAL. Arpent
Vncia Cicer. οὐγγία, δωδέχατον, τετράσσαρον ἰταλιχόν Cleopatræ. AL. Ein vntz. B. Een once GAL. Once ITAL. Oncia, onza H. Onza, oncia
Vrna capit congios quatuor, siue vicenos quaternos sextarios.
DE METALLIS.
CAP. XLI.
ERIS flos ærugo æris xαλχού ἂνθοϛ Diosc. qui sponte ex ære exidit AL. Kupffer grun, Grunspan. B. Copergruen, Spænsch gruen GAL. La rouillure d'erain ITAL. Flore de rame H. Cardenillo
Aeris squamma λεπἰϛ, χαλχοῠ λεπίϛ, quæ crassior marculorum ictibus excutitur. AL. Rupfferschlag. B. Coper slach GAL. L'escume d'erain ITAL. Squama di rame H. Esquama del cobre
Aerguo Plin. Rubego quædam in ære cum virescit : vel succus concretus e liquore cum ære misto æruca Vitru. quam & natiuam & factitiam tradunt, ἰόϛ sine ἰοϛ xαλχού. AL. Kupffrrost, Spangrur, Kupffergrun B. Spænsch groen GAL. Verdegris, verdet ITAL. Verde rame H. El moho de cobre
Aes Plin. xαλχόϛ AL. Ertz Kopffer B. Cooper GAL. Cuyure ITAL. Bronzo, rame H. Cobre
Aes caldarium Plin. fusile, quod funditur, tantum malleis fragile. xαλχόϛ xυτόϛ τροxίαϛ. Pol AL. Kupffer, Klockenspeisz B. Clockspise GAL. Erain ITAL. Bronzo, o rame che si pio giettare H. Euslera
Aes Campanum Cui palmam tribuit Plinius : e quo ollæ & lebetes ænei conflantur.
Aen CorinthiumCic. pretiosissimæ notæ æs, fuit, quod casus miscuit, vt Plinius ait, cum incendio eius vrbis, æris auri, argentique venæ in commune fluxissent, teste L. Floro. χορίνθιοϛ xαλχόϛ, ὁ συντυxία λαβὼν τό ἀκίωμα, συγxθέντων χαἰ συν ταχέντων xρυσού τε χαἰ ἀργύρου χαἰ πλείστου xαλχού, vt Plutarchus refert.
Aes Coronarium, orichalcum, aurichalcum ω(ρόxαλχον Arriano. ὀρείxαλχον AL. Letton, Messing B. Metæl, Latoen GAL. Leton ITAL. Latone H. Laton morisco
Aes cyprium quod proprie cuprum nominatur. xαλχόϛ χύτριοϛ AL. Kupffer B. Cooper GAL. Cuyure ITAL. Rame, o bronzo H. Cobre
Aes ductile vel regulare Plinio, quod malleo in laminas attenuatur. ἐλατόϛ straboni, τυπίαϛ Poll. AL. Das fisch schlagen lest B. T'weleckmen slæt metten Hamer GAL. Erain qui se frappe auec le marteau ITAL. Bronzo che si lauora col martello H. Cobre que se dexa labra con el martillo.
Alumen Plin. salsugo, quasi terræ Plin. στυπτηρία. AL. Alaun B. Aluyn GAL. Alun ITAL. Alume H. Alumbre
Aluminis species sunt, Rotundum, quod a similitudine metæ sacchari, zuccarinum vocant : factitium nonnulli. Liquidum sine rupeum. φόριμον. quod Alumen de rocca, & Liparinum, a lipara insula, forte Itali nominant : Scissile, & scissum. xιστόν etτριxῖτιϛ στυπτηρία, quod Plinius exponit, in capillamenta quædam canescentia dehiscens, quod falso Alumen plumeum nominant, vero Amiantilapidis nomine dicendum potius : adulteri enim scissilapidis corrumpitur, plumosique nomen acquirit. Italice, Alume di piuma, & de scagliola, quod officinæ vitiata voce, de scaiola indigitant, eadem etiam alumen Iamenum, e Babylone inuectitium. B. Creuel Gruyt, a pruritu quem inspersum excitat AN. Itching pouder, ab eodem effectu
Argenti spuma Plin. lythargyrium Eid. & lithargos. λιθάργυροϛ. AL. Silberschaum, Glett B. Lithargyrum GAL. Escume d'argent ITAL. Spuma d'argento, lithargirio H. Almartaga, litargirio Eius tria sunt genera : chrysitis Pl. quæ optima aureique colorisxρυσῆτιϛ quam lithargyron auri vocant officinæ AL. Soldgelette, argyritis Polin. quæ argenteum colorem mentitur ἀργυρῖτιϛ AL. Silberglette quæ species hodie sunt notæ. Tertiam addit Plin. molybditin quæ plumbi ipsius fusura sit.
Argentum Virg. ἂργυροϛ ἀργύριον AL. Silber B. Siluer GAL. Argent ITAL. Argento H. Plata. Argenti nomine continetur & factum & infectum.
Argentum escarium Digest. Argentearum lancium supellex, quæ epulis seruit. AL. Silberen credentz, tischsilber B. Een siluer contoor, siluer om æn te rechten, tafelsiluer GAL. Credence d'argent ITAL. Credenza d'argento H. Repostero de plata
Argentum excoctum Hiberum argentum, pro puro dixit Varranam prissimi drgenti metallis abundauit semper Hispania. χαθαρόν, ἂπεφθον. AL. Fein silber B. Fijn filuer GAL. Argent pur ITAL. Argento puro & schietto H. Plata pura, y sin mezela
Argentum factum Virg. Cicer. quod vasis & signis est, vt Isidoro videtur. εν σχεύεσι πεποιημένοϛ Appiano. AL. Wetcksilber B. Ghewrocht siluer GAL. Argent batu, ou laboure ITAL. Argento battuto, o trauagliato H. Plata obrada
Argentum graue Liuio, pro massis argenteis dictum, annotat Seruius.
Argentum infectum Vlp. rude, quod abhuc in massa constitutum est. ἂσημον, άσήμαντον App. αῤγόϛ ἂργυροϛ Straboni. AL. Das noch in blantschen ist B. Onghewrocht ende ongheslegen siluer GAL. Argent qui n'est point ouure ITAL. Argento che non e ancora posta in opra H. Plata sin obra alguna
Argentum pastillatum (si ea placebit lectio, quæ Budæo non improbatur) fuerit argentum quod in pastillos & massas coactum sit, quas Germanica natio centenarias, (Budæus ignarus linguæ, Cendreas vitiose nuncupat) hoc est, Centner, nominare solet, & Silberscheiben, & Blantschen. B. Siluer in coecken ghegoten GAL. Argent coule en petites masses rondes ITAL. Argento giettato in piastrello picciole H. Panecillos de plata
Argentum pustulatum suet. Martiali, in aspredines excelsum ac cælatum pusulatum rectius, vt in Florentinis Pandectis legitur, a pusulis, quales in panibus coctis exurgunt. χερxνειτόν Polluci, φλυχταινῶδεϛ. AL. Aufzgeschlagen oder geleutert silber B. Ghedopt oft uytgheclopt siluer, ghedreuen oft ghesuyuert siluer GAL. Argent trespur & bien affine ITAL. Argento broffolato, ben mondato H. Plata pura y bien purgada
Argentum signatum aliqua forma expressum. ἐπίσημον Thucyd. Appian. ἔντυπον, παράσημον, παραχεxαραγμένον, παρατετυπωμένον. AL. Gemuntzt silber B. Ghemunt siluer GAL. Argent monnoye ITAL. Moneta d'argento H. Moneda de plata
Argentum viuum plin. vomica liquoris æterni, & rerum omnium venenum Plinio vocatur, hydrargyrum. ὑδράργυροϛ Dioscoridi, ἂργυροϛ xυτόϛ Theophrasto lib. De lapid. quod liquoris ritu diffluat. ἀποσπερματισμόϛ δράχοντοϛ Chymistis, illud quod e minio secundario sit. ac Hydrargyrum e stanno. xολή siue Fel draconis, quod ex auro, Discus solis. AL. Quecksilber B. Quicksiluer GAL. Du vif argent ITAL. Argento viuo H. Argento biuo, azogue
Atramentum sutorium Celso, Plinio, quo coria sua tingebant veteres coriavij. (tametsi aliud in vsu sit hodie istis hominibus) vitriolum est, vulgo ita dictum a perspicuitate vitrea : & ab Arabicæ scholæ studiosis, zeg viride. χάλχανθον. chalcanthum Plin. diuersum ab æris flore, quod xαλχού ἂνθοϛ distinctis vocibus dicitur. AL. Kupfferwasser B. Coperwater GAL. Couperose, ou vitriol ITAL. Vitriolo H. Capatrosa
Hoc autem est vel stillatitium. σταλαχτιχόν Galeno, & πινάριον dictum apud Dioscorid. limi forte permistione, & λογxωτόν, ab oblonga hastilis in modum specie. Germanis Gockelgut. vel concretitium, in fodinis coactum. πηχτόν Dioscor. ratione formæ dissides ab illo. sunt qui Kupfferrach, velut æris fumum, vocitant.
Auri scoria χιβδηλίϛ AL. Schlacken oder schaum des golds B. 'Tschuijm van gout GAL. Escume d'or ITAL. La spuma d'oro H. Hez del oro
Auripigmentium, arsenicum Plin. ἀῤῥενιχόν. AL. Arsenic, meuszgift, opermnt B. Rattecruyt, operment GAL. Orpin, arsenic ITAL. Orpimento H. Oropimiente. Estque duplex : atsenicum luteum, alij citrinum nominant AL. Goldgelb operment, huttenrauch alterum rubrum, Sandaraca Græcorum σανδαράxη AL. Fewrschwebel, roht operment, rother schwebel, reuszgeel, roszgeel
Aurum ab aura, id est, splendore, qui illi metallo præcipuus est. xρυσόϛ, xρυσίον. AL. Gold B. Gout GAL. Or ITAL. Oro H. Oro
Aurum canalitium Plin. in puteis effossum, quod venarum canalibus per saxa vagatur
Aurum netum AL. Gezogen gold B. Ghetoghen oft ghesponnen gout GAL. Or file ITAL. Oro filato H. Oro hilado
Aurum obryzum Pilinio, purum putumque B. Plauto, excoctum, recoctum Virgilio, quod experimento ignis, simili colore rubet. xρυσόϛ εἰλιχρινήϛ, χαθαρόϛ, ἂxραντοϛ, ἂπεφθοϛ Luciano & Thueyd. γνήσιοϛ, ἀχίβδηλοϛ, ἀμιγήϛ, ἀχέραιοϛ, ἀχραιφνήϛ, ἀηριβήϛ, δόμιμοϛ, ὂβρυζον dictum, quasi Ophirisum, si Hieronymo credimus, quod ex insula Ophir primæ notæ aurum efferretur. AL. Fein rein gold B. Fijn louter gout GAL. Or pur ITAL. Oro fino & puro H. Oro recozido y puro, sin mezcla
Aurum purum, infectum Virgilio, quod nondum cælatum est aut percussum xρυσίον ἂσημον Thucyd. AL. Gold das noch in einer
blantschen ist, nicht feingold B. Ongheslaghen gout GAL. L'ot qui n'est pas mis en oeuure ITAL. Oro puro ex scietto H. Oro que aun no esta labrado
Bractea Virgil. Metalli tenuis & præ exilitate crepitans lamella. πέταλον, πτύxα Homerus dixit,f ab complicando argumento. ἂργυροϛ εἰϛ ὑμένοϛ ἰδέαν εκελασθείϛ Athenæo. AL. Blat oder schinen ausz metæl B. Folye, blat GAL. Fueille ITAL. Foglio H. Chapo o hoia de metal
Cadmia Plin. Lapis e quo æs sit, medicinæ vtilis. (male enim in Plin. lib. 34. inutilis, leges scriptum) lapis ærosus Plinio, non ita multum a Pyrite lapide diuersus. Cobaltum vocant Germani. ossicinæ climiam & cathimiam & lapidem calaminarem. H. Hollin de la hornaza de cobre
Cadmia fornacaria quæ fornacum altioribus locis appingitur atque assidet, racemi instar concreta. vnde χαευμία βοτρνίτιϛ Dioscoridi vocatur, in officinis dicitur turia
Cerussa Plin. yιμμύθιον AL. Bleyweisz B. Ceruse, lootwit GAL. Ceruse, fard ITAL. Cerusa H. Aluayalde, blanquete
Chalcitis Plin. lapis e quo & æs coquitur, mollis natura, vt videatur lanugo conereta. Coloctar barbare vocatur, crediturque esse vitriolum rubrum, siue atramentum citrinum. xαλχῖτιϛ. AL. Roth vitriol B. Coper-root
Chalybs Sillio, stomoma, nucleus ferri Plin. acies ferri Eid. Genus durissimi purgatissimique ferri, quo induratur ferrum, xάλυβϛ, xαλιβιχόν στόμωμα Eustath. στόμωμα Poll. Hesiodo in clypeo Herculis, ἂδαμαϛ vocatur, ab inuicta duritia. AL. Stahel B. Stæl GAL. Acier ITAL. Acciaio H. Acciel, azerro
Chrysocolla Plin. Auri gluten. xρυσοχόλλα. terra viridis nonnullis dicitur. AL. Berggrun, steingrun, scheifergrun B. Berchgroen GAL. Cole a or, sondure d'or ITAL. Saldadura dell'oro H. La atincadura del oro
Est autem & natiua & factitia. natiua vtuntur aurifices, & boracem nominant : auri saniem Plin. AL. Burtis, damit die goldschmid loten B. Boras GAL. Soudure d'or ITAL. Chrysocolla, borazo H. Borrax, para attincar.
Cinnabaris Lachryma arboris Indicæ concreta, vt ex Arriano in Lustrntione maris rubri liquet. sanguinem draconis a eolore vocatum puto, non autem quod tabum sit elisi ab elephanto draconis, id quod somniat Solinus cum Plinio. χιννάβαρι, τό λεγόμένον ἰνδιχόν, ἀπό τῶν δένδρων ω(ϛ δάχρυ συναγόμενον, Arrianus. Theophrastus Cinnabari saturo esse colore, ac propterea δράχοντοϛ ω(=μα creditum scribit.
Estque genuinum & naturale Plinij minium, quod & μίλτοϛ & ἂμμιον Dioscorid. cuius gleba anthrax Vitruuio dicitur. AL. Verzinober B. Vermilioen GAL. Vermillon ITAL. Vermiglio H. Bermelon AN. Vermelon
Cinnabaris Indica Plinio, cinnabari Dioscorid. αἱ=μα δράχοντοϛ recentiorum Græcorum, & sanguis draconis ofsicinis dictus est, seplasiæ adulterium.
Crustæ & emblemata argenti cælati Cicer. χερxνώματα. B. Geschmeltz, erhaben vund gedriben werck, geraucht werck B. Ghedreuen siluerwerck, ghedopt werck GAL. Oeuure d'argent haut efleue ITAL. Opra d'argento di gran rilieuo H. Plata muy ricam ente labrada
Porro Chyinicorum ars planetis metalla attribuit : Soli aurum : Lunæ argentum : Mercurio electrum : Martiferrum : Saturno plumbum : Veneriæs : Iouiplumbum candidum, paulo diuersius Pindari schol. Ioui electrum : Mercurio assignat plumbum candidum.
Electrum Auri argentique mixtura quædam, vt Plinio videtur, quinta argenti portione commista, cui subscribit & Pausanias. ἣλεχτρον, ἀναμεμιγμένοϛ αῥγήρω| xρυσόϛ.
Ferri scoria, stercus σχωρία σιδήρου. AL. Eysenschlack B. Hamerslach GAL. Escume de fer ITAL. Spuma di ferro H. Mozo de herrera o de fragua
Ferrugo Plin. ferri rubigo. ἰόϛ σιδήρου. AL. Eysenrost B. Roest, Yserroest GAL. Rouillure de fer ITAL. Rugio di ferro H. El orin
Ferrum Cicer. σίδηροϛ, ἂρηϛ. AL. Eysen B. Yser GAL. Fer ITAL. Ferro H. Hierro
Ferrum viuum Plin. quod in magnete extritum, ferrum attrahit, retinetque ac catenat quodammodo, immigrante in proxima quæque eadem vi. AL. Eysen das auff dem segelstein geschliffen ist B. Yser dat op den zeylsteen gheslepen is GAL. Fer ou cousteau aguise sur l'aimant ITAL. Coltello o ferro aguzzato sopra la calamita H. Cuchillo aguzado solbre la piedra de hierro
Halonitrum quod Salpeter nostris vocatur. aphronitrum. ἀφρόνιτρον, veluti spuma nitri. AL. Salpeter der anden mauren wachst B. Den salpeter die æn de mueren wast H. Alatron. Nitratus puluis, θειῶδεϛ yῆγμα, vocari potest, tormentarius puluis, quo tormenta exploduntur. AL. Kraut B. Buscruyt, oft busponder GAL. Poudre d'arquebuse ITAL. Poluo d'arcabuso H. Poluo de arcabuzeros
Holos achoe spuma arida maris Plin. lanugo maris, salisuma Plin. salsa aspergo Virg. ἀλόϛ ἂxνη, ἀλόϛ xνούϛ. AL. Meerschaum B. Zeeschuijm GAL. Escume de mer ITAL. Spuma del mare H. Escuma de la mar. Helcysam Plin. Scoria in argento. fæx argenti. ἕλχυσμα Galen. ἔγχαυμα Diosc. αῤγυρίου σχωρία. AL. Silberschaum B. Siluerschuijm GAL. Escume d'argent ITAL. Spuma d'argento H. Escoria de plata
Maris flos ἀλὀϛ ἂνθοϛ. sperma ceti vel balænarum officinis vocatur, & ambar subalbidum. AL. Walrach, baldrath, quasi præsentaneam opem adferens B. Walschot, quod sonat balænarum eiectamentum genitale, siue semen
Metallum Plin. dictum, quod vna inuenta vena, non procul inueniatur alia, quasi μετά τά ἂλλα : vel certe a μεταλλάν, id est, a scrutando. μέταλλον. AL. Allerley ertz, bergwerck, metall B. Metæl, oft berchwerck GAL. Metal, tout ce qu'on tire des mines ITAL. Metall H. Metal
Minium adulterinum, quod ex plumbo sit, a Cinnabari & Minio factitio (quod vulgaris Cinnabaris nomen seruat) diuersum. AL. Meng, minienn B. Menye GAL. Vermillon ITAL. Minio, cinapro o cinaprio H. Bermellon
Nitrum Plin. quod Baurach Arabibus. νίτρον. niter, sal niter, sal petrosus nonnullis vocatur. salem lucidum sunt qui nuncupant, & salem Alexandrinum. Vnicum nitri genus hodie notum est, borax non excocta quam pro fossili nitro sunt qui habent. AL. Bergsaltz, quasi sal petræ, cognata sali res H. Salitre
Pala Plinio, Minor massula excoctioris auri, & quidem selibralis. πάλη Straboni, ἡμιλιτραῖα βῶλοϛ. AL. Ein stuchle fein golds B. Een clompken fijn gouts GAL. Paillette ou papillote d'or, petite masse de pur or ITAL. Mazzetta d'oro fino H. Barra pequenna d'oro puro
Plumbago Plin. galena Eid. molybdæna. μολύβδαινα. AL. Glantz, asplendore, Bleyertz, quod materiam plumbi contineat, Bleyschweisz, quod sudorem plumbi sonat B. Lootærde dær loot en siluer onder is H. Miniere de plomb & d'argent ITAL. Marchesita di piombo H. Marquesita de plomo
Plumbi scoria recrementum. σχωρία μολύβδου. galli cacaturam vocant. AL. Bleyschlacken B. Lootschuijm. H. Escume de plomb
Plumbi lamina charta plumbea Sueton. ἐλασμόϛ μολύβδου, πέταλον, χασσίτεροϛ ἑληλασμένοϛ ἐϛ τό λεπτότατον Pausan. πλάτυσμα Aetio. AL. Blech B. Bleeck GAL. Lame de plomb ITAL. Piastrella di piombo H. Lama de plomo
Plumbum candidum Plin. plumbum argentarium. χασσίτεροϛ Homero. AL. Zin B. Tin GAL. Estein ITAL. Stanno H. Estanno
Plumbum cinereum AL. Weiszmuth, Mythan, conterfeyt
Plumbum nigrum Plin. μόλυβδοϛ. AL. Bley B. Loot GAL. Plomb ITAL. Piombo H. Plomo
Pompholyx Plin. Aeris & cadmiæ fauilla. πομφόλυκ a bullæ simili leuitate, qua per ærem euolat, vt Dioscorides testatur. vnde & nil album. & nihili ofsicinis ab extremæ leuitatis nota dictum fuisse auguror, vt & a Germanis Nichts, vnde natam suspicor paroemiam ex voce ancipiti. Nichts ist in die augen gut, quasi dicas, Nil oculis conducit. tuciam Arabes vocant, cuius species est spodos Plinij, siue spodium vulgare : nisi quod hæc nigra pompholyx, seu nil griseum censetur, candore & nigrore inn pompholyge superantibus. fuliginem nominat spodon Plinius, lib. 34. cap. 13.
Rubrica fabrilis rubrica Colum. μίλτοϛ τεχτονιχή, γῆ σημαντρίϛ. AL. Rotelstein, rot erdrich, bergrotel B. Roode ærde GAL. Croye ou terre rouge ITAL. Terra rossa, tubrica fabrile H. Almagra AN. Ruddell, read chalke
Rubrica Lemnia terra Lemnia, minij gleba Celso lib. 4. minium Lemnium, sigillum Lemnium, terra & lutum sigillatum Auicennæ. σφραγίϛ Gal. quod Dianæ sacerdotis sigillo obsignaretur ad euitandum fucum. μίλτοϛ λημνία, μίλτοϛ λημνίϛ Nican. in Theriacis. λημνία γῆ. offic. terra sigillata. H. Tierra sellada. quæ nunc Turcici sigilli fide munita ostenditur : pallidiorem dilutioremque existimo esse, non ob altiores quam olim fodinas, aut terræ dilutiorem colorem : vt autumat quidem : sed quod is ritus desierit obseruari, quem Galenus indicat, quo mactata Dianæ capra votiua, sanguis eius terræ obsignandæ permisceri solebat. cuius miscellæ modum vt oeulata fide obseruaret Galenus, non dubitauit Lemnam per mare petere
Rubrica Sinopica minium Sinopicum, & Sinopis Plinio, μίλτοϛ σινωπιχή, σινωπίϛ. officinæ bolum Armenum vocant.
Sal natiuus vel fossilis, saxeus, qui sal gemmæ hodie dicitur a pellucido nitore, specularis lapidis modo, qualis olim sal Cappadoceus fuit, Plin. teste. χαθαλμήϛ γαίηϛ βώλακ Nicand.
Sandyx Virgilio, a sandaraca factitia Vitr. nihil differe putat GAL. Agricola vir longe doctissimus, colore est ardenter rubente σάνδυκ, σνριχόν. AL. Bergrot, Parijs rot B. Berchroot
Scoria Plin. Fæces metalli, siue spurcities, retrimentum, vel recrementum stercus Scribonio Largo. σχωρία, χιβδηλἰϛ, χιβδηλία. AL. Schlacken, chaum, oder absameten des metals B. 'Tschuijm van metæl GAL. L'escume & l'ordure du metal ITAL. Spuma di metalli H. Escuma hez de metal
Sil Plinio. Ochra Eidem. Terra lutea, coloris pallidi, e qua combusta fit risbrica. teste Theophrast. ω)/xρα. AL. Augergel, berggel, ochragel, ockergelb B. Ocker, berchgeel GAL. Ocre ITAL. Ocra
H. Color de almagra quemada
Sulphur Plinio, metallum viuax Apuleio, θεῖον, θέαγον, θέειον, sulphur viuum & fossile Latinis. ἂπυρον. quod Celsus ignem non ex pertum vocat : quod glebosum est & solidum. AL. Lebendiger schwebel B. Leuendighe solfer, oft swauele GAL. Soulfre vif & naturel ITAL. Solfo viuo H. Azufre
est & factitium siue mortuum, quod ignis persicitur coctura. AL. Geleschter oder getodter schwebel B. Gheleschte solfer GAL. Soulfre contrefait ITAL. Solfo morto H. Azufre muerto
Stannum Plinio, Primus qui in fornacibus fluit liquor. Encelius putat parum distare ab eo genere plumbi candidi, quod vt imperfectius Germani sua lingud Halbwerck, nuncupant, quasi dimidiatum opus dicas, e quo cantharos & sextarios conflare solent : vt eadem frme sit stanni proportio ad candidum plumbum, quæ plumbi cinerei ad nigrum.
Stibium Plin. stimmi, alabastrum Plin. στίμμι Gal. γυναιχεῖον nonnullis dictum, quod tingendis nigrore ciliis mulierum expetatur. πλατυόφθαλμον Plin. quod picturæ mangomo dilatare oculos quodammodo videatur. antimonium officinis nominatur. AL. Spielzglasz B. Antimonye GAL. De l'antimoine ITAL. Antimonio H. Alcohol
Stricturæ Virg. scintillæ e candente ferro emicantes, teste Nonio, cum massa malleis cuditur : ita dictæ, quod strictius emittantur, vel quod oculos fulgore præstringant, quamuis Seruius ferri massam intelligat ea voce. σπινθῆρεϛ. AL. Feulen, gneist vom gloenden eysen springend B. De voncken ost geysteren, oft strælkens die vant gloeyende yser springhen GAL. Les estincelles du fer chaud ITAL. Le scintelle del ferro ardente H. Centellas de hierro caliente, o ardiente
DE MILITARIBVS OFFICIARIIS.
CAP. XLII.
AEneator Marcillino, pro eo qui classicum canit, qui æneo instrumento, tympani, in morem tenso complosoque sonitum dat. xαλχοτύποϛ. AL. Herpaucker B. Keteltrommelslager GAL. Tambourin a cheual ITAL. Tanburino a cauallo
Porro Tubicen, tubæ cantu in bellum ciet, rursusque receptui canendo reuocat : Cornicinis ac Buccinatoris cantui signa obtemperant, quando mouentur, aut mota fingenda veniunt, teste Vegetio.
Annonæ structor Cicer. a commeatu, annonæ præfectus ἐπιμελητήο ἐμπορίου Dinarc. βίαρxοϛ, σιτοχόμοϛ. AL. Prouiandmeister B. Prouandtmeester GAL. Commissaire des victuailles ITAL. Commissario delle vettouaglie H. Prouedidor de la vitualla
Antesignanus Cic. qui ante signa stat in acie. πρόμαxοϛ. AL. Der vor dem fanhle steht in der schlachtordnung B. Die voor in de slach stæt GAL. Qui marche en bataille deuant le port' enseigne ITAL. Chi marcia nelle bataglia inanzi le ensegna H. Que esta en la battalla adelante de las benderas
Armaturæ duplices Veg. qui dupla stipendia merent. duplicarij Varroni dici videntur, quod illis ob virtutem duplicia cibaria darentur. διμοιρίται Arriano, διδραxμοπλίται Polluci, quod duos mererent denarios, cum vnus stipendium esset militi diurnum. AL. Doppelsoldner B. Dubbel soudener GAL. Doubel paye ITAL. Lanzia spezzada H. Piquero a dos pagas
Balistarij qui balistis vtuntur, quibus & saxa & iacula euerberabant, & muros quassabant : quorum vicem implent nunc tormentarij, qui muros deijciunt sternuntque validis machinis. ἀχοντισταἰ, ἀχοντοβόλοι. AL. Bachsenmeister B. Busmeester GAL. Canoniers ITAL. Bombardieri H. Lombarderos
Caduceator Liuio, Legatus aut internuncius pacem petens. χῆρυκ, ἑρμῆϛ. AL. Fridbott B. Vreed-Bode, pays bode GAL. Embassadeur de paix ITAL. Ambasciatore della pace H. Embaxador de la paz
Castrorum præfectus Tac. Veg. AL. Der obriste im leger, Feldher B. Veltheere, Prouoost GAL. Le prouost ITAL. Il mæstro del campo H. El mæstro del campo
Calones Liuio, Militares serui. Caculæ Plaut. σχευοφόροι, ὑλοφόροι Epigram. varones etiam, Cornuto teste, militum serui dicuntur. AL. Troszbuben B. Trosboeuen, trossen, ruyters iongen GAL. Goujarts, valets des gendarmes ITAL. Li ragazzi de soldati H. Los moços de los soldados, los rapazes de los eseu deros
Cataphracti equites Liu. Saalust. vel cataphratti, vt alij scribunt. cataphractarij Lampridio. χατάφραχτοι. de quibus ita Nazarius : Cataphractos equites, in quibus maximum steterat pugnæ robur : his disciplina pugnandi est, cum aciem arctauerint, seruent impressionis tenorem : & immunes vulnerum, quicquid oppositum est, sine hesitatione perrumpunt, Cataphracti rego sunt, qui grauioribus armis instructi stabili agmine congredinntur. AL. Kurisser B. Curissers, ruyters int volle harnas GAL. Gens d'armes armez de pied en cap ITAL. Gente d'arme, armati da capo in piedi H. Gente de armas, armados de la cabeça hasta a los pies
Centurio Cæs. qui centum numero præerat militibus. ἐχατοντάρxηϛ AL. Ein Haubtmann vber hundert B. Een hondertste-man, een Hopman ouer hondert GAL. Centenier ITAL. Centurione H. Capitan de ciento armados
Chiliarcha tribunus. xιλίαρxοϛ, δρουγγάριοϛ Leoni. AL. Ein Haubtinann vber ein tausent B. Duysentste man, een capiteyn ouer duysent GAL. Coronel, capitaine de mille soudarts ITAL. Colonello H. Coronello
Circitores Veget. vel circuitores, Vigiliarum recognitores, περιπόλοι ἐφοδεύοντεϛ Polyb. AL. Die schaarwacht B. De Heere die omgæt, de schærwacht GAL. La ronde ITAL. La ronda H. La ronda
Commilitones Cicer. commilites Cæs. commanipulones Spartian. contubernales Cic. συστρατιῶται, ὁμόστεγοι. AL. Spiesz oder rottgesellen, burszgesellen B. Rotgesellen, stalbroeders GAL. Compaignons de guerre ITAL. Compagnoni H. Companneros
Conquisitor Liuto & Cicer. qui militum delectum agit. κενολόγοϛ Polybio. στρατολόγοϛ. AL. Ein kriegs Commissari, oder Musterherr B. Een Commissaris oft Beuelsman, die de knechten ænneemt, een Munsterheere GAL. Commissaire, ou qui a charge de faire l'eslite des gents, quelque Seigneur de la monstre ITAL. Commissario di guerra, o Signore della monstra H. Commissario de guerra, o Sennor de muestra
Coricæus cum Exploratore idem fere est, qui occulte subausculat quid dicatur, χωρυχαῖοϛ. AL. Ein auszspeher B. Een luysterær GAL. Escouteur, quasi auscultator ITAL. Spia H. Aslechador
Cornicen Iuuen. classicus Varr. corniculatius Val. Max. & Cicer. buccinator Cæsari, classicen Varr. χεραύληϛ, ὀτρυντήρ. AL. Zinckenblaser, hornblaser B. Zinckeblasr, horenblaser GAL. Corneur ITAL. Cornetta, suonatore di cornetto H. Cuernero
Cunicularij vel cuniculares Veg. qui cuniculis suffessis improuisi emergunt, & hostilia munimenta inuadunt AL. Schantzgraber, vndergraber B. Schansgrauers, pioniers GAL. Pioniers ITAL. Pioneri, guastadori H. Peoneros, gastadores
Decanus Veget. decurio, Manipuli præses. AL. Rottmeister B. Rotmeester, thiendeman GAL. Disenier en guerre, corporal ITAL. Caporale H. Caporal
Desertor qui stationem in militia suam deserit. λειποτάχτηϛ. & apud Cæsar. qui perdiu a castris abest. AL. Der seyn platz oder glid verlast im krieg B. Die zijn ghesellen verlæt in de crijch, oft in den brant GAL. Delaisseur de ses compagnons ITAL. Abbandonatore de suoi compagni H. Desamparador, o dexador de sus companneros
Desultor Liuio, Eques qui alterum equum attrahit, in quem celeriter transilire, vbi res postulat, potest μεταβάτηϛ, ζεύκιπποϛ, χέληϛ. AL. Reisiger, springreuter B. Reysigher
Procubitores Festo. Velites qui noctu ante castra excubant, cum castra hostium in propinquo sunt. B. Wtwacht
Emansor Modestino, qui vlira tempus commeatus ab imperatore impetrati, a castris abest, leuiusque crimen sustinet quam desertor, πλανήτηϛ Polybio. AL. Ein waghalsz, ein abentheurer, ein kistenfeger B. Een krijsman die langher uytblijft dan zijn paspoort inhoudt GAL. Vn soudard qui hazarde de s'absenter sans conge ITAL. Venturiero, soldato che s'absenta piu che non gli ha permesso il suo capitano H. Soldado que tarda mas que no tiene licentia
Emissarius qui præcedit aciem ad lacessendum hostem. πρωταγωγεύϛ. AL. Der verlorne hauff, die voranlauffer, die zum auszschosz verornet seynd B. D'auantguardie GAL. L'auantgarde ITAL. La scorta, l'auanguardia H. La auanguardia, la scuerta
Equites Liuio, equitatus Plinio, celeres olim dicti, teste Plinio, ἱππεῖϛ, ἔφιπποι, ἱππόται, ἐπιβάται, ἀναβάται, ἱπποβάται, ἱπποχορυστή Hom. ἔφιπποι ὁπλῖται Porphyrio. AL. Die reissigen, der reissige zeug, die reutterey B. Reysigers, ruyters te peerde, de ruyterie GAL. Les hommes d'armes, es cheuaux, gents de cheual, la cheuallerie ITAL. Caualleria, gente a cauallo H. La caualleria, los cauallos
Excubitor Colum. νυχτοφύλακ Dioni. AL. Wachter B. Wachter GAL. Guetteur, qui fait ou tient le guet de nuict ITAL. Guardiano, guardia H. Guardian, que haze la guardia de noche, escuchador vellador
Excubitor specularius qui in speculis orarum excubat. φρυχτωρόϛ Thucyd. φρυχτωριῶν ἐποπτήρ Aristoteli. AL. Ein wachter auff dem wartthurn B. De wæcker op den wæcktoren GAL. Le guetteur de l'eschauguette ITAL. Lo guardiano della lanterna, scutinella della torre H. El atalayero
Fecialis Varr. Cicer. Internuncius, vel belli vel pacis feriendæ. πρεσβὐϛ, εἰρηνοδίμηϛ Halicarn. φετιάλιϛ Plut. AL. Ein bott der absagbrieff dem feinden zutragt, ein Herold B. Een Heraut om d'oorloge æn te bieden, oft pays te maken GAL. Herant des armes ITAL. Heraldo, Re delle armi H. Heroldo Rey de las armas
Funditores Cæs. qui fundis missilia & lapides iaciebant. libratores
Tacito, quo missilia eminus librando contorqueant. σφενδονῆται. AL. Schingenwerffer B. Slinghetworpers GAL. Qui vsent de fondes a combatre ITAL. Frombolaz, funditori, o chi combattono con le fionde, o frombe H. Honderos
Horum in locum successere, qui plumbeas glandes iaculantur vi tormentarij pulueris elisas. AL. Hackenschutzen B. Hæckeschutten, busschieters, Coleueriers GAL. Arquebusiers, hacquebutiers ITAL. Arcabusieri H. Arcabuseros
Hastati Varr. qui in prima acie versabantur xροσφομάxοι Polyb. φερεμμελίαι Mimnermo, xροσφοφόροι Polyb. σαρισσοφόροι. AL. Langespiessen B. De langhe spiessen GAL. Les picquiers ITAL. Li picchieri H. Los piqueros
Imperator Cic. imperator exercitus, archistrategus. ὁ προεστὼϛ τῶν ὂλων πραγμάτων Polybio, αῤxιστρατηγόϛ, αυτοχράτωρ, στρατηγόϛ. AL. Obrister seldherr B. Opperste veltheere, Capiteyn generæl van een armeye GAL. Ches de guerre ITAL. Il generale della armata, o del campo H. Capitan general
Lancearij Suet. λογxῆται, λογxοφόροι, δορνφόροι. AL. Lantzen B. Lancie-voerders GAL. Les lances ITAL. Le lancie H. Lanceros
Legatus Cæs. qui cum potestate mittitur. legatus fiduciariam operam obtinens Cæs. πρεσβευτήϛ αὐτοχράτωρ en. ὑποστρατηγόϛ. AL. Ein Statthalter, oder Lutenambt B. Een Stadthouder, oft Lieutenant GAL. Lieutenant ITAL. Il luoco tenente del capitano generale H. El luego tenente del capitan general
Lignatores Liuio, Milites qui lignatum eunt. κυλοφόροι, κυληγοἰ, φρυγανοφόροι, φρυγανισταἰ, ὑλοφόροι. AL. Holtzhawer B. Die hout gæn rapen ende soecken GAL. Qui vont querir du bois ITAL. Chi vanno per legna H. Los que træn lenno
Lixæ Liuio, qui exercitum sequuntur lauandi & coquendi gratia. AL. Die sudler, koch vnd wascherinne im krieg B. De schommelcocx, een cræuwels, ende wasscherssen GAL. Cuisiniers & lauandieres ITAL. I cuoghi & la lauandaie H. Los aguaderos, los cozineros y las lauanderas
Magister equitum Liuio. ἱ/ππαρxοϛ, ἱπποστρατηγόϛ Suidæ. AL. Obrister Rittmeister B. Ouerste Ridtmecster GAL. Le general de la cheuallerie ITAL. Il generale della caualleria H. El general de los cauallos
Mensor Veget. designator diuersoriorum. ἐπίσταθμοϛ, σταθμοδότηϛ Plutar. AL. Fuhrierer, herberigbesteller, quartiermeister B. Forier, oft quartiermeester GAL. Fourrier, ou qui ordonne les quartiers ITAL. Foriere, o il mæstro de e quartieri, i loggiamenti H. El forerio maior, o el aposentador
Mensoris enim erat diuersoria in oppidis designare, militi tentoriorum positum præscribere.
Metator Veg. Cicer. qui castris locum eligit. AL. Ein Legerschlager B. Die 'tlegher ordineert om te slæn GAL. Qui choisit le lieu pour asseoit le camp ITAL. Il mæstro del campo H. El mæstro del campo
Eiles Liuio, qui sacramento rogatus & adactus est. στρατιώτηϛ ærarius Varr. ab ære, quod stipersdium faciat. τενxοφόροϛ Eurip. μισθοφόροϛ. AL. Ein kriegszmann, ein soldner B. Een krijsknecht, soudæt, oft soudenær GAL. Vn soldat, souldard, homme de guerre, gendarme ITAL. Soldato H. Soldado
Miles ære dirutus Cicer. exautoratus Liuio, expunctus stipendiis Paulo. ἀπεζωσμένοϛ Herodiano, ἀδόχιμοϛ. AL. Auszgemunsterte knecht B. Weghemonsterde krijsknecht GAL. Soudard casse, mis hors de l'estat ITAL. Soldato cassato, scancellato H. Soldato a quien quitaron el sueldo
Miles auctoratus Hor. delectus. δόχιμοϛ, ἔχλεχτοϛ ἐπιλελεγμένοϛ ἐχχριτοϛ πρόχριτοϛ, ἀπόδεχτοϛ, λογάϛ, ἐπίδεχτοϛ Herod. Polybius, ἐχτραορδιναρίουϛ, id est, extraordinarios, interpretatur ἐπιλέχτουϛ : cuiusmodi e sociis deligebantur. AL. Geschworne kriegsleut B. Gemonsterde krijsknechten GAL. Soudard iure & paye ITAL. Soldato pagato & giurato H. Soldado pagado y obligado a serbir
Miles causarius Liuio, valetudinarius, qui insta de causa militiæ laboribus supersedere potest. ἀπόμαxοϛ. AL. Vmm redlicher vrschen willen erlauber B. Een landtsknecht die zijn paspoort heeft, om zijnder sieckten oft andere eerlijcke oorsaken wille GAL. Qui est delaisse par sa maladie, ou par quelqu' autre inste empeschement ITAL. Cassato a cagion honesta H. Licentiado con buena razon
Miles classiarius classicus Curt. epibates Hiclio, inscensor Lampridio. ἐπιβάτηϛ, ἐπιβήτωρ. AL. Ein kriegszman auff dem wasser B. Een krijsman ter Zee GAL. Sondard en mar ITAL. Soldato in mare, di galea H. Soldado por mar, o en galera
Miles emeritus Lucan rudiarius Sueton. quasi rude donatus. ἀφηλιχέστεροϛ Dioni. ἑκκστρατευμένσϛ χαἰ γηρῶν Appiano. AL. Ein alter auszgedienter kriegszmann B. Een oude krijsman, die van ouderdom niet meer gedienen en can GAL. Soudard casse par sa vieillesse ITAL. Soldato casso per la sua vecchezza H. Soldado iubilado
Miles euocatus Cæsari, qui post emerita stipendia reuocatur militatum. (euocatorum autem ordo honestus erat) ἀνάχλητοϛ Dioni. ὁ\ϛ πεπανμένοϛ τῆϛ στρατια=ϛ, ἐπ' αὐτήν αὐ=θιϛ ἀνεχλήθη Dion. Miles grauis armaturæ Liuio, ὁπλίτηϛ. ὁπλοφόροϛ βαρὐϛ, στάσιμοϛ, ενάριεϛ Ionic, tales dicuntur, & βαρέα τῶν ὂπλων Polybio. AL. Ein knecht mit schwarem zeug, harnisch oder rustung B. Een krijsman int volle harnas, oft swær ghewapent H. Homme d’arme ITAL. Huomo d’arma H. Hombre de armas
Miles gregarius Sallustio. ἐγχύχλιοϛ, ἐχτεταγμένοϛ. AL. Ein spanniger B. Inspannigher GAL. Soudard peu renomme ITAL. Fantacino H. Besonno
Miles leuis armaturæ Cicer. expeditus Sallust. ferentarius Eid. & Veg. veles Liuio, rorarius Eid. qui expedita ratione pugnam capessit, & obuiis telis. yιλόϛ Aristoteli. χούφοϛ, ἐλαφρόϛ, εὐxερήϛ, εὐ/χολοϛ, εὐ/xειρ Polybio, πελτοφόροϛ γυμνήτηϛ, εὐ/ζωνοϛ Appiano, ἀχροβολιστήϛ. AL. Scharmutzler, ein ring geruster kriegszmann, ein fertiger Landsknecht B. Een wæchhals, een auenturier, een lichtueerdighen krijsman GAL. Homme de guerre arme a la legiere ITAL. Soldato armato alla leggiere H. Soldado que esta poco armado
Miles limitaneus Theodos. præsidiarius Liuio, idem ferme sunt, nisi quod in regni limitibus ille præsidio sit, hic etiam mediterraneis locis. φρουρόϛ, ὂριοϛ, ὁ εν τοῖϛ μεθορίοιϛ. AL. Der in der besatzung, oder auff der grentz ligt B. Die op de frontieren in garnisoen ligghet GAL. Qui est en garnison sur les frontieres ITAL. Ch’e nella guarnigione insu le frontiere. H. Hombre de la guarnicion
Miles stationariusVlp. φύλακ. AL. Der die schiltwacht halt B. Die op de wacht is GAL. De guet ITAL. Di guardia H. De guardia
Miles veteranusCicer. qui diu militiam secutus est γεγυμνασμένοϛ Appiano. AL. Ein alter Landsknecht B. Een vervaren en oudt krijsiman GAL. Vn vieil soldat ITAL. Il soldato vecchio H. El soldado viejo, y anciano en la guerra
Miles tumultuarius Liuio. subitarius miles Liuio, subitario collectus, αὐτοxέδιοϛ. AL. In eyl zu samen gebracht B. Metter hæsten vergabert GAL. Fait a la haste ITAL. Racolto prestamente H. Cogido en priessa
Miles triarius Liu. Strenuus & exploratæ virtutis miles. ἀριστεὐϛ, πεζαίτεροϛ Vlp. Demosth. interpr. λογάϛ, ἀριστίνδην ἐζειλεγμένοϛ Athenæo. AL. Ein frischer vnnd freymutiger kriegszmann B. Een vryen en dapperen krijsman GAL. Vn bon soudard ITAL. Vn buon soldato H. Vn buen soldado
Miles voluntarius Liuio, voo Eid. qui vltro nomina dat. ἐθελοντήϛ, αὐτοχέλευστοϛ. αὐθαίρετοϛ, αὐτήχοοϛ, αὐτεπίταχτοϛ, ἀντεπάγγελτοϛ, ἀπαράχλητοϛ, ἀπροφάσιστοϛ, ἀνεπίταχτοϛ. AL. Ein freywilliger knecht B. Een willighe soudæt GAL. Soudard voluntarire, qui vient sans contrainte ITAL. Soldato di sua buona voglia H. Soldato de su buena y propria volundad
Milites aduentitij cic. externi Eid. extraordinarij. ἐπίλεχτοι Dion. ἐπίσαχτοι Plutarcho. AL. Auszlandische kriegszleuth B. Wtlandtsche krijchslieden GAL. Soudars estrangiers ITAL. Soldati forestieri H. Soldados de tierras agenas
Militum supplementum Liuio, Militares copiæ, quæ in cæsorum numerum supplentur. πλήρωμα. AL. Das auszfullen, erstetten B. Knechten, dærmen de Rotten oft Vendelen weder met vult GAL. Supplement ITAL. Supplemento H. Accomplemiento
Obses Cic. qui twendæ fidei causa alterius potestati traditur. ὂμηρον Polyb. ὂμηροϛ, ὁμήρευμα Plutar. ἀσφάλισμα, ενέxυρον. AL. Gijsel, Pfandsmann B. Ostasel, Pantman GAL. Ostage ITAL. Statico, hostaggio H. El rehen de las treguas
Optio Suet. qui excubiarum negotium obit per oculatos inspectores, ipse excubiis præfectus. Optionis nomen in veteribus marmoribus non raro occurrit, e quibus vnum multorum vice erit. quod Pisis erutum ita habet. IN EIS TESSERAR. OPTIO VEXILLARIVS. ὀπτίων Plutarcho exponitur. ὁ δἰ ὀπτήρων ὑπηρεσίαϛ τελῶν. Turnebus aliter exponit, vt optio sit, qui, tribunis vel centurionibus morbo aut negotio impeditis, tanquam vicarius adopatus, omnia curat eorum munera.
Ordines Cicer. numeri Suet. quos status militiæ nominant, & aliquo in numero sunt & præsunt, vt centuriæ, cohortes. τάκειϛ στρατηγιχαἰ, ἀριθμοί Synesio.
Ordinum ductor dux militum. ἡγεμὼν, δίοποϛ Aeschylo. ἐπιτάχτωρ, αῤ xηγέτηϛ Sophocli, ταγόϛ, λοxαγόϛ Suidæ, σημάντωρ Aristot. τακίαρxοϛ, στρατηγόϛ, χράντωρ, ἡγύτωρ, τάκυρxοϛ Aeschylo. AL. Haubtmann, Rottmeister, Feldweibel B. Hopman, Rotmeester, Veldtweuel oft Sergent GAL. Capitaine, corporal, Sergeant ITAL. Capitano, caporale, sergente, condottiero de genti H. Capitan, caporal, sergente
Pedites Hirt. peditatus Cicer. ποζοἰ, φάλαγκ Orbicio. AL. Die knecht, fuszknecht B. Voetknechten GAL. Gens a pied, pietons ITAL. Fanti, fantaccini, gente a piede, pedoni H. Peones, soldados a pie
Perfuga Cicer. transfuga Liuio, defector Sueton. πρόσφυκ, αὐτόμολοϛ, ἀποστάτηϛ. AL. Ein verlauffner, abfalliger, abtrinniger, oder feldfluchtiger kriegszmann B. Een ouerlooper, die totten
vyant ouerloopt GAL. Qui s’enfuit aux ennemis ITAL. Chi s’accosta al nemico & lascia e suoi H. Tornadizo
Præfectus rerum capitalium quæsitor Virg. Asconio, prætor rerum capitalium, latrunculator Vlp. χοιαισίτωρ Moschopulo, ὁ ἐπ’ ἐγχλήμασι τιμωρόϛ. AL. Schultheisz, oder Profosz B. De Prouoost GAL. Le preuost des mareschaux ITAL. Il preuosto H. Pesquisidor, preuoste
Præfectus vigilum Paulo νυχτοφυλάχων ἂρxων Dioni. AL. Der Wachtmeister B. De Wachtmeester, oft de Wachtbesetter GAL. Le capitaine de la garde du Roy ITAL. Il capitano della guardia H. El capitan de la guardia del Rey
Primipilus Veget. vnde Primipulum dueere Cæsar dixit. Primi ordinis ductor, primus centurio, πρωτοστάτηϛ. AL. Haubtmann der ersten rott, oder geschwaders B. Hopman vant eerste rot oft gheswader GAL. Capitaine de la premiere bande ITAL. Capitaneo della primera banda H. Capitan de la primera banda
Sagittarij Cicer. quisagittis iaculantur. τοκόται. AL. Schutzen B. Schutters metter handt fot voetboghe GAL. Archiets ITAL. Arcieri, balestrieri, sagittarij, sættieri H. Frecheros, ballestreros
Scutati Cicer. ἀσπιδούxοι Eurip. άσπισταἰ Homero, ἀσπιστήρεϛ, ἀσπιδοφέροι. AL. Schiltfurer B. Schiltvoerders GAL. Armez de boucliers ITAL. Iscutari, le targhe H. Los que træn escudo o targa
Signifer cicer. vexillarius Liuio. σημειοφόροϛ, σημαιοφόροϛ. AL. Fenddrich B. Vændragher GAL. Port’ enseigne ITAL. Alfiere H. Alferez
Speculator Curt. Cæs. explorator Cæs. a speculis, ex ordine tesserariorum. χατάσχοποϛ, σμοπόϛ, σχοπιήτηϛ Epigram. ὀπτηρ Hom. σχοπίωροϛ Aristop. ἐπόπτηϛ, πρόσχοποϛ Xenoph. χατόπτηϛ. AL. Auszspeher B. Verspieder, bespieder GAL. Espie, eschauguetteur, espieur, espion, guetteur ITAL. Spia H. Espia
Erat in Speculatorum numero, quem Liuius hemerodromum Græcis vocari testatur, qui ingens spantium die vno cursu metiebatur, qui diluculo emissus ad speculandum sub noctem recuertebatur. ἡμεροδρόμοϛ, ἡμεροσχόποϛ Aeneæ.
Ersserarius Suet. qui nocturnarum excubiarum tesseras tractat, & per militum contubernia denunciat. τεσσεράριοϛ a Plutar. in Galba voce Latina dicitur, exponiturque, ὁ δἰ ἀγγέλων ὑπηρεσίαϛ τελῶν, qui per internuntios tesseram dictat, ὁ σύνθημα σημαίνων. AL. Wachtmeister, oder weibel, der das losz oder die kreid gibt B. Wachtmeester, wachtsteller, die de loose gheeft GAL. Le sergeant qui baille le mot du guet ITAL. Il sergente che da la parola H. El serjente que dize la palabra
Tribunus armamentarij AL. Zeugmeister, arckeleymeister, zeugschreiber B. Artileryemeester GAL. Maistre de l’artillerie ITAL. Il mæstro della artigleria H. El artillero, el mæstro de la artilleria
Tribunus militum vel militaris Pomponio, cuius munus erat milites in castris continere, & ad exercitationem educere Marischalcum passim nominant. B. Mærschalck
Tubican Veget. qui tubæ cantu Martem accendit, vt inquit Virg σαλπίτχτηϛ, ὀτρυντήρ. AL. Trommeter B. Trompetslagher GAL. Trompetteur, trompette ITAL. Trombetta H. Trompeta
Tympanistes vel tympanista, tympanotriba Piaut. τυμπανίστηϛ, τυμπανοτρίβηϛ. qui tympanum pulsat. AL. Trommelschlager B. Trommelslagher GAL. Tambourin, tabourineur ITAL. Tamborino H. Atabalero, adufero, panderetero, tamborin
Tyro Cic. Nouus miles. νέοϛ, νεοσύλλογοϛ Appiano, νεόλεχτοϛ, νεσύλλεχτοϛ Iosepho. AL. Ein lehrjung im krieg, ein junger kriegszmann B. Een ionck krijsman, een nieuwe krijchs appel GAL. Bachelier aux armes, nouueau on ieune soudard ITAL. Soldato nouicio, o giouane H. Soldado mancebo, moço, o nouicio en la guerra, besonno
Vragus Postremi agminis ductor. οὐραγόϛ. AL. Haubtmann des hinderhalts B. Capiteyn van d’arriere garde GAL. Capitaine de l’arriere garde ITAL. Capitano della retoguardia H. Capitan de la retoguardia.
DE MILITARIBVS REBVS.
CAP. XLIII.
Cies cic. παράτακιϛ, σύντακιϛ Aeliano, τάγμα. Instructio exercitus in procinctu pugnæ stantis, & ad confligendum parati. AL. Ordnung, schlachtordnung, geruster zeug B. Slachoorden GAL. Armee en ordre ITAL. Essercito in ordinanza H. Haz, batalla ordenada
Ad manus venire Ciceron collato pede proeliari Liuio, conferre manum Ciceron. conferre signa vel pedem Liuio, confligere acie Eidem. gradum conferre cum hoste Eidem. decernere armis Cic. decerne re acie vel ferro Liuio. εἰϛ xεῖραϛ ἰέναι Thucyd. Halicarn. συνάπτειν εἰϛ τάϛ xεῖραϛ Polyb. συῤῥήγνυσθαι Chrysost. συυάπτειν Plutarch. σνῤῥάσσειν Xenoph. συυάπτειν τήν μάxην Plutarch. εἰϛ πεῖραν μάxηϛ ἔρxεσθαι Halicarn.ὁμόσε φέρεσθαι Xenoph. χρίνεσθαι ἂρηῖ Hom. μάxηϛ ἀντιβολῆσαι. Eidem. πάρ ἀσσπίδα στῆναι Eurip. χατάρxεσθαι τῆϛ μάxηϛ Polyb. ὁμόσε xωρεῖν τοῖϛ πολεμίοιϛ Eid. συμβάλλειν, συμπίπτειν, συμπλέχεσθαι Plut. προσμίγνυσθαι, κυνάρασθαι τόν xίνδυνον τῆϛ μάxηϛ Thucyd. συμμίκαι εἰϛ xεῖραϛ πολεμίοιϛ Xenoph. εἰϛ xειρῶν νόμον ἀπιχέσθαι Herodoto. ποιήσασθαι μάxην Xenoph. ἐχxειρόϛ μάxεσθαι Eid. AL. Streiten, Schlahen, Kempffen, von freyer Handt Streitren, Schlacht lieffern B. Hant gemeen worden, ter slach, oft man æn man comen, voet by voet oft by stock setten, slach leueren GAL. Batailler, combatre, venir a la main, liurer la bataille ITAL. Combatere, dar la bataglia, venire alle mani, entrar en zuffa H. Pelear
Aestiua Liuio, Alsiosa loca in quibus æstiuis caloribus vitandis stant milites θερινά. AL. Summerleger B. Somerlegher in Coele plætsen GAL. Lieux champestres, ou il fait fraiz ITAL. Luoco doue sta il campo d'estate H. Real de gente en el estio
Agmen Virg. proprie exercitus ambulans iterque faciens, τάγμα Dioni, τέλοϛ AL. Ein ziehender Kriegszeug B. Een treckende Heyr, een voortmarcerende Camp GAL. Armee qui marche ITAL. Esercito che marcia H. Campo que camina
Alæ Liuio, Equitum ordines, quod alarum vice pedestres copias obtegunt vtrimque ἂγημα. AL. Flugel der Reisigen B. De Vleughels vant Peerdevolck GAL. Les ailes de la cheuallerie ITAL. A la de la caualleria H. Ala de la gente de cauallo tendida Sunt autem Alæ in equitum gente, quod Cornua in peditibus. id quod Grammaticorum vulgus confundit.
Apparatus bellicus Cicer. παρασχευή πολεμιχή Aeliano. AL. Rustung zum Krieg B. Ghereetschap totter Oorloghe GAL. Apprest de guerre ITAL. Apparato di guerra H. Apparejo de guerra
Arma Cicer. quibus corpus munimus. armatura Cic. ὁπλίσματα, ὂπλα, ἔντεα, τεύxια γέῤῥα, arma e quauis materia facta, quibus nos in hostem armamus, Xenoph. ἀγxέμαxα σταδιαῖα ὂπλα, hæc Artemidorus ὂπλα σχεπαστά vocat, quod ad corporis tutelam iis vtamur : vt ὂπλα τά ἑχηβόλα, missilia omnis generis iacula. AL. Waaffen, Kriegswaaffen, Harnisch B. Wapen, harnas GAL. Armes, armures. Harnois ITAL. Arme H. Armas AN. Vveapons
Arma inuenisse memoratur Phoroneus Inachi filius, Hygino teste : Galeam Curetes, vt Diodorus, aut, vt Plinius vult, Lacedæmonij : Loricam Mydias Messeneus, Plinio teste : Clypeum, Proetus & Lacritius inter se digladiates, vel, si Plin. Stabitur, Chalcus Athamantis Thebani filius Gladium Belus Neptuni filius, cum antea fustibus sudibunsque res gereretur, vt scribit Hyginus, quod inuentum Curetibus alij tribuunt, vt Spartanus Plin. Iaculum & Amentum Aetolus Martis filius inuenit, Plin. Hastam Lacedæmonij : vt Hastam velitarem Pylumnus Tyrrhenus : (sic enim in manuscripto Pliniano codice lego) Lanceam Aetoli : Frameam Mars : Vmbonem clypeo addidisse, & galeis cristas, Cares populi leguntur apud Thucyd. schol. Fundæ inuentio Aetolis datur a Strabone, Balearibus a Vegetio : Phoenicibus a Plinio, Arcum Scythes Iouis flius, vt Sagittam Perses, Persei filius inuenit Plinij testimonio, vtrumque Apollini dat Diodorus : Peltam Illyrij populi, Clemente teste : Harpen Thraces : vt idem ait : Tympani inuenti gloriam sibi vsurparunt Corybantes, vt apud Euripidem Bacchus testatur : Balistam excogitarunt Phoenices : Onagrum Cretenses, Plinio teste : Helepolin Demetrius cognomento Poliorcetes : Arietem Epeus ad Troiam, Ammiano auctore : Ocreas Cares ostenderunt, teste Plinio, Amazones bipennem : at inducias Lycaon primus instituit : Theseus Foedera.
Armilustrium Armorum lustratio. ὁπλοχαθάρσιον, ὁπλοχάθαρμοϛ. B. Wapenschouwinghe
Auxilia Tac. Suet. cohortes auxiliariæ Cicer. Cohortes e sociis confoederatisque conscriptæ. cohortes auxiliares Cæs. συμμαxιχόν Demostheni. AL. Hulff von Bundsgenossen, Zusatz B. Bystant van de Verbonts genooten GAL. Secours, aides des alliez ITAL. Socorso H. Ayuda
Canere bellicum Cicer. canere classicum, signum dare buccina Curtio, ad arma conclamare Liuio, quod postremum videtur nonnihil a reliquis discrepare, vt sit, quando nuntiato hostis aduentu totis castris tumultus exoritur, & arma inclamantur, nimirum ad castrorum defensionem, non autem pugnam. videtur tamen eodem cum prioribus sensu extulisse Arrianus, vbi ait : ὑπό σαλπίγγων τῶ| ενναλίω| ἀλαλάζειν. rursus, κνυάλιον ἀλαλάζειν. ἀλαλάζειν simpliciter Halicar. σημαίνεσθαι τό πολεμιχόνDiodoro, σημαίνειν τήν ἔφοδον Plutarch. σημαίνειν τῆ| σάλπιγγι Andocidæ, ὑποσημαίνεσθαι τό εἰϛ ἔφοδον Pol. AL. Ein Lermen blasen oder schlahen B. Alarm slæn GAL. Sonner a l'arme ITAL. Sonat la battaglia, dare all'arma. H. Tanner para acometet la batalla
Casæ Hirtio, Militum tentoriola e cespitibus, & stramentis. χαλύβαι, σχηναί e frondibus. AL. Strohauszle, oder Huttle B. Hutteken GAL. Logettes, maisonnettes ITAL. Casette, o capane di terra & paglia H. Cabannas de tierra y paja
Castra Cic. στρατόπεδον, παρεμβολή. AL. Leger, Heerleger
B. Leeger GAL. Camp ITAL. Campo, allogiamento di soldati H. Campo, real de gentes armadas
Castra metari Liuio, ponere Cæs. Cic. στρατοπεδεύεσθαι. τίθεσθαι τόν xάραχα Halicarn. χατασχευάζεσθαι. AL. Das leger schlahn B. T'leger slæn GAL. Camper, asseoir le camp ITAL. Accampare H. Metter y poner su campo, accampar
Caterua Hor. Indistincto similiter capitum numero censetur apud auctores. οὐλαμόϛ, στῖφοϛ. AL. Kriegszschaar B. Een Bende, een hoop Volcks GAL. Bande de gens d'armes ITAL. Banda o moltitudine di gente armata H. Muchos hombres d'armes
Centuria Cic ἑχατοστυία, τάκιϛ Orbicio. AL. Ein Rott von hundert Kriegszleuten B. Een Rot oft Bende van hondert Krijchsluyden GAL. Centaine ITAL. Squadra de cento fanti H. Esquadra de ciento soldados
Classis pro multitudine hominum adunata, vetus est, vnde classis procincta pro exercitu ad proelium instructo, μοῖρα, τάκιϛ. Classes etiam pro equitum ordinibus extulit Virg. Cuneus eadem ratione apud eundem accipitur, pro conferta hominum turba, forte quod cunei in modum perrumpere quasique diffindere hostilia agmina possit. ἔμβολοϛ Aeliano Cuneus esse videtur acies cuneum repræsentans.
Cohors Cæs. Legionis pars decima, vt volunt, Callisthenes septingentis armatis, ducentis Ephorus, centum Plutarchus constare cohortem annotarunt : nos reiecto opinionum pugnantium certamine, pro armatorum incerto numero vocem accipimus.σπεῖρα, τάτμα, λόxοϛ. AL. Hauffen Kriegfzvolcks B. Een hoop Krijchsvolck GAL. Flotte de gents d'armes ITAL. Squadra de gente d'arma H. Esquadra
Cohors millenaria Constabat mille centum & quinque peditibus, centum triginta duobus loricatis equitibus. eaque in singulis legionibus vna tantum erat, sub aquilæ signo contenta. Cohors milliaria Vegetio.
Cohors prætoria Cic. quæ consuli aut prætori inprouincia præsto semper & deuota erat, ab eo nusquam decedens. Ita vocari potest, quæ regis aut principis turelæ satagens, quasi in famulitio eius & ad nutum parata est. τάγμα στρατηγιχόν. AL. Des Obristen oder Feldherrn Gwardi B. Eenes Conincks oft Veltheerens Garde GAL. La garde du roy ITAL. La guardia del principe H. Capitania de la guardia del rey
Coniuratio quæ fiebat motu tumultuario, quando propter imminens vrbi periculum singulos in verba iurare negabat necessitas.
Conscribere exercitum Cæsari colligere exercitum Cicer. centuriare Eid. cogere militem vel copias Cæs. ποεῖν στρατεῖν Xenoph. κενολογεῖν, χαταλέκοσθαι τήν στρατιάν Xenoph. συλλέκαι Diodoro, ἀνδρολογεῖν Alciphroni, στρατολογεῖν. AL. Kriegszleuth auffnemen, vnd einschreiben, ein Zug zurusten vnd samlen B. Knechten ænnemen GAL. Enrouler, enregistrer & amasser gents de guerre ITAL. Raccogliere soldati H. Hazer y coger armada
Auctorare militem Liuio, sacramento obligare Cicer. stipendio obligare. οἰχειούσθαι AL. Verpflichten, Lauffgelt geben B. Verbinden, Loofgelt gheuen, Gelt op die Hant gheuen GAL. Obliger par gages ITAL. Dar danari de caparra H. Dar algunos dineros a los soldados por obligarlos
Copiæ Cic. manus Virg. Tacito δύναμιϛ, νεχάδεϛ Callimacho, sed abusiue. ποιμανόριον Aeschylo, λογάδεϛ. AL. Ein hauffen Kriegszleuth B. Een Armeye, een hoop Crijchsvolck GAL. Armee ITAL. Armata H. Armada, huesta de gentes armadas
Copiæ nauales Tacito. ναυτιχόϛ λαόϛ, ναύφραχτοϛ ὂμιλοϛ Aeschylo, ναυβάτηϛ λεώϛ Eidem. AL. Kriegszvolck zu Wasser B. Armeye te Water GAL. Armee par mer ITAL. Armata per mare H. Armada por mar
Copiæ terrestres agmen terrestre Lucano. πεζιχόν, πεδοστιβήϛ λεώϛ Aeschylo. AL. Kriegszleuth zu Land B. Armeye te Lande GAL. Armee par terre ITAL. Esercito per terra H. Armada por tierra
Corona castrensis siue vallaris Liuio, hæc ex auro in valli speciem efformato donabatur illi qui primus hostilia castra pugnando inuaserat.
Corona ciuica Cicer. qua ciuem ciuis donat, ob salutem vitamque ab eo perceptam : eratque iligna vel querna : postea placuit ex æsculo, testante Plinio.
Corona muralis Sillio, qua donabatur ab imperatore, quiprimus murum subierat. inde velut pinnis muralibus intercisa, eratque frondea, vt Plinius, vel, vti Agellio crediderim hic potius, aurea.
Corona naualis Virg. rostrata Plinio, qua nauium rostris insignita, quam accipiebat qui proelio maritimo primus hostilem nauem armatus insiluerat.
Corona obsidionalis Liuio, quam obsessi liberatori suo dant, eratque graminea, e gramine loci obsessi plexa.
Corona oualis Agellio, siue myrtea, qua vtebatur imperator, qui incruenta victoria hostem profligarat.
Corona triumphalis Ouid. aurea erat, quæ imperatori ad honorem triumphi mittebatur, antiquitus laurea.
Cuniculos agere Cæs. τοῖϛ ὀρύγμασιν ἐγxειρεῖν Polybio, ὑπορύττειν AL. Vntergraben B. Ondergrauen, onder mijnen GAL. Faire des mines, miner ITAL. Far delle mine H. minar. Bellum Cicer. μόθοϛ Colutho, μῶλοϛ Hesiodo, πόλεμοϛ AL. Krieg B. Oorloghe, Crijch GAL. Guerre ITAL. Guerra H. Guerra
Bellum domesticum Cicer. Iustino, quod intra ditionis fines geritur. ἔνδημοϛ AL. Ein heimischer Krieg B. Oorloghe binnens Lants GAL. Guerre domesticque, au pais ITAL. Guerre domestica, nel pæse, & casa sua H. Guerra en su tierra
Bellum externum Cic. ἔχδημοϛ, ἀπόδημοϛ, ὑπερόπιοϛ. διαπόντιοϛ AL. Auszlandischer Krieg B. Wtlansche Crijch GAL. Guerre estrangiere ITAL. Guerra fuora del pæse H. Guerra estrannera, y fuera de sus tierras
Bellum internecinum Liuio, exitiale, exitiosum, quo alterius partis exitio iniuriæ aut odia expiantur. πόλεμοϛ πανολέθριοϛ, πανώληϛ, χυθνώδηϛ συμφορά Zenobio. AL. Todlicher, oder verderblicher Krieg B. Dootlijcke oft verderflijcke Crijch GAL. Guerre mortelle, bataille fort cruelle ITAL. guerra molto crudele & atroce H. Muy damnosa guerra
Bellum intestinum Cic. quo ciuitas velut in sua viscera desæuit, ac grassatur. ἐμφύλιοϛ πόλεμοϛ, εντόσθιοϛ AL. Auffruhr, emporung, ein heimischer Krieg, menterey B. Oproer, oploop, burgerlijcke twist, muyterye GAL. Sedition, guerre entre bourgeois ITAL. Seditione o guerra ciuile, fra citradini H. Guerra de vezinos
Canere receptui Liuio. ἀναχαλεῖν τῆ| σάλπιτγι Diodoro, ἀναχλητιχόν σημαίνειν Eid. ἀνάχλησιν ποιεῖν Plut. receptui signum date Liuio. AL. Vom Streitt abmahnen, den Abzug blasen oder schlahen B. Den aftocht, t'vertreckt, oft retret slæn, oft blasen GAL. Sonner la retraite ITAL. Sonar la raccolta, far signo di ritirarse, voltar faccia H. Tanner para se retrær
Corona vrbem inuadere Cæs. Circumfuso vndique, ne qua pateat effugium, exercitu inferre signa. AL. Ein Stadt im Kreisz an lauffen, vnnd sturmen B. De stadt rontsom bestormen GAL. Enuironner vne ville ITAL. Circondare, o assaltare la terra d'oni banda H. Assaltar la villa de todas bandas y partes
Dare nomen militiæ Cic. vel ad militiam Liuio. ἀπογράφεσθαι Arriano, παραγγέλλειν εἰϛ τόν χατάλογον Appian. AL. Sich zum Krieg lassen einschreiben B. Hem laten inschrijuen GAL. Se faire escrire ou enregistrer pour estre soudard ITAL. Se far scriuere per soldato H. Dexar se escriuir por soldado
De summa rerum proelio decertare de summa imperij dimicare, extremam belli aleam experiti, lummam salutem periclitari Cic. in dubiam seruitij imperiique aleam ire Liuio, aleam omnem iacere Suet. vltima experiri Liuio. χρίνεσθαι περἰ τῶν ὂλωνPolyb. χρίνειν τά ὂλα Eid. ἐχχυβεύειν τοῖϛ ὂλοιϛ, χαἰ ὑπὶρ τῶν ὂλων Eid. ὁλοσxερῆ μάxην ποιεῖσθαι Halicarn. εἰϛ τόν περἰ τῶν ὂλων συγχαταμαίνειν χίνδυνον Polyb. AL. Das letzte vnd eusserste versuchen, alles wagen vnnd in die Schantz schlahen B. Al op al wagen, en de in een kantse setten GAL. Se mettre en hazard, ou de vaincre ou d'estre vaincu par bataille ITAL. Venire alla bataglia reale H. Pelear por auentura de vincer, o de ser vincido
Decursio decursus Agellio, decursio ludicra, Troiæ lusus ἐπίδεικιϛ, δοχιμασία, διελασία, ἀνθιππασία. GAL. Das Stechen vnd Turniren B. Steeckspel, tournoyinghe GAL. Ioustes, tournois, courrement de lances ITAL. Giostra H. Torneo
Direptio Cicer. proprie in expugnatione locorum , quando libidini victoris patent omnia. αῥπαγμόϛ Aeschini. AL. Plunderen, plunderung B. Plonderinghe GAL. Pillerie ITAL. Sacco H. Sacco
Euocatio qua subitum ad bellum euocabantur viritim.
Ex iure manu consertum vocare militaris res posse videtur, si de peculio ipsius ac regne in alienam possessionem immigrarem. Proinde militiæ vt instrumentis (quæ propria habet, colit, agnoscit) coniungatur, ratio poscere videtur : quin & ipsum litis periculum deterret, quo defungi, liberari, atque eximi adeo malim, quam illam æstimari.
Exauctorare militem Liuio, sacramento absoluere. AL. Vrlauben, erlauben, des Eyds erlassen, ausz mustern, den Sack geben, abdancken B. De Knechten afdancken, verlof gheuen, laten loopen, wt monsteren, des Esds ontslæn GAL. Casser les souldarts ITAL. Cassar o licentia e soldati H. Dar licentia a los soldados
Excubiæ Cicer. vtriusque sunt temporis, tam nocturnæ quam diurnæ. φρουρά φυλαχαἰ προχοιτίαι apud Principes. AL. Wacht B. Wachte, Scharwachte GAL. Leguet ITAL. La sentinella, guardia H. Escuchas del campo
Excursio Cic. ἐχδρομή, ἔκοδοϛ Halicarn. ἔλασιϛ. AL. Auszlauff, auszschweiffung B. Wtvalen, oft loopen ende springhen GAL. Course ITAL. Correria H. Corrida
Exercitus Cic. στράτευμα, στατόϛ, στρατιά. AL. Kriegsheer, grosser hauff Kriegszleuth. B. Een Heyr, Crijchsheyr GAL. Ost de gens de guerte ITAL. Esercito H. Huesto
Exercitus cornua Terent. χέρατα, πλευραί AL. Die Flugel einer Schlachtordnung B. De Vleugelen van een Slachoorden GAL. Les aisles d'vne armee ITAL. Le corna H. Los cuernos
Exercitus frons Tacito, Quint. πρόσωπον Orbicio, ζυγόν Poll. AL. Der spitz einer Schlachtordnung B. T'vorste des Heyrs,d'auantgarde. GAL. L'auantgarde ITAL. Auantgardia H. La parte delantera en la batalla
Exercitus tergum οὐρά, σύζυγον. AL. Das hinderst B. Het wterste des Heyrs, oft d'arrieregarde GAL. L'arrieregarde ITAL. La retroguardia H. La parte postrera en la batalla
Exercitus versus Ordo militum a fronte ad tergum sigillatim porrectus. στοῖxοϛ, λόxοϛ. AL. Das mitlest im Heer B. Dmiddelste van t'Heyr GAL. Le milieu de la bataille ITAL. Il mezzo della bataglia H. El medio de la batalla
Expeditio Cæs. Cic. στρατεία, ἔφοδοϛ, ἐλασία στρατια=ϛ Halicarn. ἐπιβολή, ἐφόρμυσιϛ. AL. Reisz, Zug B. Tocht, Heyrtocht, Krijchtocht GAL. Voyage de guerre, cours de guerre ITAL. Impresa H. Desembaraco
Frumentatio Cæs. vbi frumentum conquirit miles. σισολογία Plut. ἐπισιτισμόϛ AL. Kornsuchung B. Wtgæn om Koren GAL. Prouision de ble ITAL. Andar per fromento H. Buscar grano
Gerræ Sosipatro, Crates implexæ castris pro munimento, præsertim terra aggesta impletæ. γέῤῥαι, πλέγματα προσφερόμενα τείxεσιν Sosipatro. AL. Hurden, geflochten Korbe B. Schantskoruen GAL. Gabions
Habere delectum Cæs. δοχιμάσαι, ἐχλογήν ποιεῖν Diodoro. AL. Knech auszschiessen, oder klauben B. De beste Knechten wtlesen GAL. Faire eslite ITAL. Far la scielta H. Tomar los mejores de los soldados
Hiberna Cic. Cæs. hibernacula Liuio, castra siue loca in quibus hieme stant milites. xειμάδια AL. Winterleger B. Winterleeger GAL. Lieu ou le soudard yuerne ITAL. Luogo doue el soldatoinuerna H. Real de gente do inuiernan
Impedimenta Cic. Curtio, sarcinæ, clitellaria iumenta, cum asseclis exercitus. ἀποσχευό Luciano Polybio, σχευοφόρα. AL. Der Trosz B. Den Tros, Bagagie die t'Leger volget GAL. Bagage de l'armee, le cariage ITAL. Bagaglie H. Bagajes
Impressio Liuio εἰοβολή, ἑπέλασιϛ, ἐπάῤῥακιϛ, ἐπίθεσιϛ, προσβολή. AL. Gewaltiges hin eintrucken, Einfall oder Getreng der Kriegszleuten, Sturm B. Aenruckinge, Aenval, Indruckinge, Aenspronck, Storm GAL. Impression, effort ou choc de gents de guerre, empreinte, assaut ITAL. Impressione, assalto H. Assalto
Impressionem facere Liuio. ἐγχείσθαι. βρίθειν Plutarch. ἐπιτίθεσθαι, προσπίπτειν Polybio, προσφέρεσθαι Plutarch. AL. Hinein rucken, den Feind angreiffen B. Aenuallen, zijnen vyant antasten, ængrijpen, in oft do ordringen, intocht doen, ænsetten GAL. Faire emprainte, assaillir ITAL. Dar vna stretta al nemico, far impresa, assaltare, dar glieme dentro, o adosso H. Llegar contra el aduersario, y enemigo, y pelear con el
In fidem accipere Curtio, in deditionem accipere Liuio. ὑποσπόνδουϛ, ποιεῖν, ὑποποιεῖσθαι Gregorio, οἰχειούσθαι Herodiano. AL. In Gnaden auffnemen B. In gracie nemen, In handen nemen GAL. Prendre a mercy ITAL. Pigliare alla discretione, o in gratia H. Tomar en merced
Induciæ Cic. pax sequestra Virg. Cessatio a bellicis operis in statum tempus vtrimque pacta. ἀναχωxή, ἀνοxή Polybio, ἐχεxειρία. AL. Anstand eines Kriegs B. Bestant GAL. Treues ITAL. Tregua H. Treguas
Insidiæ Cæs. λόxοϛ, ἐνέδρα AL. Auffsatz, heintlicher Halt B. Versteecken Volck, Laghe GAL. Embuches ITAL. Aguato, insidie, imboscata H. Assechancas, emboscada
Legio plena & perfecta Veget teste, habet pedites sexies mille & centum, equites septingentos triginta. λεγεών
Lignatio Cæs. vbi ligna in culinæ vsum quærunt. κυλισμόϛ, φρυγανισμόϛ Arriano, κυλεία. AL. Holtz klauben, vnd suchen B. Houten, Hout rapen GAL. Apportement de bois ITAL. Andar per legna H. Buscar lenno
Lorica castrorum θριγχόϛ τού στρατοπέδου. AL. Brustwerc B. Borstweeringhe GAL. Fortificarion contre l'assaut de l'ennemy ITAL. Fortification del campo H. Texbique para defenderse
Manipulus Vegetio, Contubernium decem modo militum sub vno manipulo & papilione degentium, nomine sumpto inde, quod manibus coniunctis pariter dimicent. λόxοϛ. AL. Ein Rott Knechten vnder einen Fanle B. Een Rot Knechten onder een Vendel GAL. Esquadre de soudarts dela mesme enseigne ITAL. Squadra di soldati d'vna ensegna H. Esquadra de baxo vna senna
Manubiæ Cic. Præda Imperatoris pro portione de hostibus capta, Asconio teste. λάφυρα, σχυλεύματα. AL. Des Hauptmanns Theil am eroberten Raub, vnd Beut B. Des Heeren Buyt GAL. Le butin du chef de guerre ITAL. Il bottino del colonnello H. Rodo del capitan
Manubiæ pro quibusuis spoliis, aut pecunia e prædæ venditione conflata, Agellij testimonio. AL. Gelt ausz der verkauften Beut ghemacht B. T'gelt van den vercohten Buyt GAL. Monnoye du butin gaigne sur l'ennemy & vendu ITAL. Dinaro del bottino obbottinato H. Dinero cogido del butin
Materiatio & materiari Cæs. vbi materia cæditur in bellicos vsus, velut ad apparatum machinarum, ὑλοχοπή, δενδροχοπή. AL. Sich mit Bawholtz versehen B. Prouisie van Timmerhout GAL. Prouision de marrein ITAL. Prouedersi di legname per la guerra. H. Proueder la madera por la guerra
Merere Cicer. æra merere Horap. stipendium merere Cic. stipendia facere Liuio. μισθοφορεῖν μισθοφορεῖσαι μισθοδοτεῖσθαι, μισθόν φέρειν. Thuc. AL. Vmb Gold dienen, dem Herrn dienen vmb Gelt B. Solt verdienen, den Heeren dienen om Gelt oft Loon GAL. Deseruit soulde, ou paye ITAL. Seruir per soldo H. Tomar paga
Meritorium Locus in tabernaculo stpris & adulteriis destinatus.
Militia Cicer. στρατιά AL. Kriegszug, Krieg B. Crijch GAL. Guerre ITAL. Guerra H. Guerra
Militiæ triplex genus apud Romanos fuit : Sacramentum, Coniuratio, & Euocatio.
Militiam Iurisconsulti faciunt & armatam, nempe bello operatorum militum, & palatinam, eorum videlicet, qui munus in republ. principis nomine gerunt.
Missio Suet. Liuio. Dimissio militis. ἀπουσία, quasi absentia. AL. Vrlaub, Erlaubnusz B. Verlof, Oorlof GAL. Gonge ITAL. Licentia H. Licentia
Missio causaria Vlpiano, quæ militiæ laboribus exoluit propter valetudinem, siue ea vera sit : siue simulata. ἀπουσία προφατιχή. AL. Ehrliche Paszport vnd abschiedbrieff B. Eeerlijcke Paspoort, oft Vertreckbrief GAL. Conge honeste, comme par maladie ITAL. Licentia honesta che si da a caso di malattia H. Licentia que tiene el soldado entonces que sta malo
Missio honesta quæ expleta militia tribuitur, vel ante, sed imperatoris consensu. δίχχαια χαἰ ἐπίτιμοϛ, ἀπουσία. AL. Ordentliche vnd fugliche Pasporr B. Rechte Paspoort GAL. Conge legitimement & iustement impetre ITAL. Licentia giusta & legitima H. Buena y honrada licentia
Missio ignominiosa quæ ob delicta sacramento exoluit. ἂτιμοϛ AL. Vnehrlicher Abschied B. Oneerlijck Paspoort, scheldinghe GAL. Conge infame ITAL. Licentia dishonesta H. Licentia feay verguen cosa
Missionum autem in re militari tria sunt genera :
Monomachia duellum Cicer. Singulare certamen. μονομαxία AL. Krieg oder Streit, vnd Kampff von zweyen B. Een Camp GAL. Combat d'homme a homme ITAL. Campo H. Desafio de vno por vno
Naumachia Mart. Suet. proelium nauale Fabio. Pugna naualis. ναυμαxία. AL. Schlacht auff dem Wasser B. Slach te Water oft ter Zee GAL. Guerre sur la mer ITAL. Pugna nauale H. Pelea en la mar
Obsidio Cic. obsessio Eid. πολιορχία. AL. Belegerung B. Belegeringhe, Belech GAL. assiegement, le siege ITAL. Assedio H. Sitio, o cerco
Ocreæ Liuio & Virgil. ocreæ ferreæ Vegetio, tibialia Paulo Iur. & Seruio, Crurum munimenta ferrea. χνημῖδεϛ, προχνημῖδεϛ. Aeliano. AL. Beinschinen B. Scheenplaten, Scheenijsers GAL. Greues, armures de iambes ITAL. Gambiere H. Calcados y antiparas de la pierna
Opima spolia Liuio, quæ dux hostium duci detrahit, vt Verrius voluit : vel, vti Varroni placet, ea etiam quæ manipularis miles hostium duci detraxerit. ἀχροθίνια Philostrato. AL. Ein herrliche vnd kostliche Beut B. Een heerlijcke een costelijcke Buyt GAL. Riche butin ITAL. Bottino copioso & rico H. Mucho robo
Pabulatio Cæs. vbi pabulum iumentis exquiritur. συναγωγή xιλού Halicarn. προνομή Eidem. AL. Futerung B. Voederinghe, Foragie GAL. Fourragement ITAL. Andar per fouragia & pasto H. Buscar pasta
Pelles Cic. (vnde Sub pellibus hibernari.) Scortea tentoria. βαίται Soph. δέρματα. AL. Lederine Zelten B. Lederen Tenten
Phalanx Liuio, Quadrata acies octonis peditum millibus constans, in qua pes pedi, clypeus clypeo, vir viro consertus erat, inuictum agmen & stabile, Macedonum instituto, vt Q. Curtius memorat. φάλαγκ. AL. Zug von acht tausendt Fuszknechten B. Een Heyr van acht duysent voetknechten GAL. Armee de huit mille hommes a pied ITAL. Armata d'otto milla homini a piedi H. Armada de ocho mil hombres a pie
Præda Var. Corpora rerum captarum. λεῖα, ω)φέλεια Polybio, άρπαγή, ἃρπαγμα Iosepho. AL. Raub, Beut B. Buyt, Proye, Roof GAL. Floye, butin ITAL. Butino, roba H. Robo
Præludium pugnæ Cicer. prælusio Plin. Iun. principium pugnæ Virg. lib. 9. προιμιοντῆϛ συμπλοχήϛ. AL. Das Vorfechten, dasz anbegin des Kriegs B. De Proefslach oft Voorslach GAL. L'essay du combat ITAL. Il principio de la batagglia H. Lleuada
Præpilatis hastis obijcere spiculis ludibrium obijcere, auctores ad piaculum noxæ obijcere Liuio. AL. Durch die Spiesz treiben oder jagen B. Door de spiessen jagen GAL. Faire passer les picques ITAL. Far passer le picque H. Mandar a passar las picas
Præsidia Cæs. Milites qui tutelæ ac defensioni locorum imponuntur. φρουροἰ, φρουραί Demosth. φρούριον Thucyd. AL. Besatzung, furnemmer Schirm B. Besettinge, Garnisoen GAL. Garnison
IT. Guarniggione H. Guarnicion
Prætenturæ Marcellino, Stationes militares ante tendentes, quæ hostium insidiis obtenduntur. B. Schantsen
Principia Liuio, Primores, qui in acie primi & principes stant. πρίγχιπεϛ Polybio. AL. Die dapfferesten Manner der Schlachtordnung, die Doppelsoldner B. De Dobbelsoudenærs, die int voorste ghelit ghestelt worden GAL. Les picquiers & les corselets ITAL. Lanze spezzade, i picchiori H. Soldados viejos.
Proelium Cic. conflictus & conflictio Cic. σύναyιϛ, ἡ ἐχ xειρόϛ μάxη Polyb. xειρῶν νόμοϛ Etd. συμβολή Xenoph. συμπλοχή Luciano, σὑῤῥακιϛ. AL. Feldtschlacht oder Streit B. Ein Slach te veldt GAL. Combat, ou bataille au champ ITAL. Combatto, bataglia H. Batalia, pelea
Pugna Virgil. a pugno dicta, quod ante armorum fortique vsum, calcibus, pugnis, & lucta certatum fuerit. μάxη, δηἰϛ, δηῖότηϛ Hom. μόθοϛ. AL. Schlacht, Streit B. Slach, Strijt, Camp, Geuechte GAL. Combat, bataille ITAL. Battaglia H. Batalla, pelaa
Pugna imaginaria Suet. Simulacrum pugnæ ad spectatorum oblectationem præbitum. μάxη ἐσχιαγραφημένη. AL. Anbildung eines Kriegs, een gemachrer Krieg B. Een geheconterfeyte ende ghebootste Crijch oft vechtinge GAL. Bataille conttefaite, faulse, & de ieu ITAL. Battaglia contrafatta per piacere H. Iuego de cannas
Pugna stataria σταδιαῖα, ἡ ἐχ συστάσεωϛ μάxη Herodiano, ἡ συσταδόν μάxη. AL. Bestehende Schlacht B. Stænde Slach, gerechtlijcke Slach GAL. Bataille ferme ITAL. Battaglia constante H. Batalla ferma
Punctim quam cæsim ferire magis Liuius de Hispanis dixit, quod Polybius Romanis attribuit. οὐχ ἐχ χαταφερα=ϛ, id est cæsim, ἀλλ' ἐχ διαλήyεωϛ, id est punctim, μαxαίραιϛ xρῆσθαι. AL. Mit stechen vnd nicht mit hauwen B. Steeckende sonder houwen GAL. D'estoc, non de taille. ITAL. A bella punta non a cotellade H. Herir a est ocadas, sin cruchilladas
Rapina Cicer άρπαγή. AL. Raub B. Roof GAL. Rapine ITAL. Rapina H. Robo
Raptus Cicer. ad stuprum refertur vi attentatum. άρπαγμόϛ, χατά βίαϛ ἀφαίρεσιϛ. AL. Entfuhrung B. Ontvoeringhe, entschæckinghe GAL. Rauissement ITAL. Rapimento H. Arrebaramiento
Recensere exercitum Liuio, lustrare exercitum Cæs. inire numerum armatorum Liuio, ἀπαριθμούν Isocrati, ἐπιλέγεσθαι τοὐϛ στρατιωτάϛ. AL. Musteren, Musterung thun oder halten B. De Knechten monsteren GAL. Faire monstre generalle ITAL. Far la mostra H. Hazer la muestra
Receptus cic. Virg. Locus, quo in tutum se recipit exercitus. Seruio teste. ἀναxώρησιϛ. AL. Zuflucht, Abzug B. Aftoch, Toevlucht, Vertreck GAL. Retraitte ITAL. Refugio H. Retraimiento, lugar de amigos, do el campollega
Sacramentum Seruio, sacram entum militare Plin. Iun. solenne sacramentum Tacito, in quo quilibet miles iurat se non discessurum militia, nisi post completa iusta stipendia : quæ viginti quinque annorum erant. AL. Der Eid B. Den Eedt GAL. Le serment ITAL. Il giuramento, la fede H. El iuramento, la fe
Sacramentum dicere Cæs. Tac. sacramento dicere Liuio, sacramento teneri Suet. iurare in verba Cæs. dare iusiurandum Cicer. ἐπωμόσασθαι ὀμνύειν εἴϛ τινά Plut. in Othone. ὀρχωμοτεῖν. AL. Einem Herrn schweren, oder einem den Eyd thun B. Den Heere sweren, oft een Eet doen GAL. Faire serment ITAL. Far giuramento H. Iurar, o dar el iuramento
Serra proeliari catoni, Velitari velut in crenarum serræ modum, accurrentibus & recipientibus se velitibus. ἀχροβυλίζεσθαι. AL. Scharmutzeln B. Schermutsen GAL. Escarmouche ITAL. Scaramucciare H. Escaramucher
Signa Cic. signa militaria. Hor. vexilla. Cæs. σημαίαι. AL. Panet Fanle B. Banieren, Vanen, Vendelen GAL. Enseignes, banieres, estandarts ITAL. Ensegne, bande, bandere, stendardi H. Benderas AN. Enseigne, gytarne, banner
Signa erecta Spartiano. AL. Fliegende Fandel, auffgesteckte Fandel B. Opgerechte, vliegende Vendelen quæ rei bene gestæ significationem obtinent. GAL. Enseigne depliee ITAL. Ensegne alzate, o spiegate H. Las banderas que buelan
Ligna supina Spartiano, quæ milites imposita humeris gestant, rei iacentis & supinæ indicia. AL. Nidergelassene Fandel B. T'vænken oft t'vendel op de schouderen GAL. Enseigne pliee ITAL. Ensegne piegate & abbassate H. Banderas que se træn sobre las espaldas, y que no buelan
Spolium virg. exuuiæ Eid. Quidquid hosti detrahitur vestium siue armorum. ἀχροθίνιον D. Paulo, λάφυρον Soph. proprie quod viuis dedisctum est, vt σχύλον Hom. quod mortuis. AL. Auszgezogene Kleider vnd Harnisch der Feinden, Raub, Beut B. Buyt, Roof GAL. Destrousse, despouille des ennemis, butin, pillage ITAL. Spoglio, butino H. Despoio
Statio Virg. Locus custodiæ militum deputatus σταθμόϛ. AL. Schaarwacht, Wachtstatt der Kriegszleuth B. Hoefslach, Schærwacht GAL. Le guet, le corps de garde ITAL. Il cuerpo, de guardia H. El cuerpo de guardia
Statiua Liuio castra statiua Cic. castra temporaria, quæ in obsidionem muniuntur, quod ibi stet manearque exercitus. σταθμοί. AL. Geschlagen Leger B. Vastliggende geslegen, een beschanste Legher. GAL. Camp arreste ITAL. Campo fortificato, o d'assedio, alloggia mento statario H. Campo fortificado
Tabernacula Cæs. tentoria sunt e tabulis consertis mutabilia, σχηνώματα. AL. Holtzene Zelten, oder Hutten B. Hutten van Berderen gemæckt GAL. Cabinets ITAL. Casette di tauole H. Casillas de tablas
Tentoria Lucano, papiliones Plin. Veget. proprie sunt e velius tensis. χλησίαι. Hom. AL. Zelt B. Tenten. Pauilloenen GAL. Tentes, pauillons ITAL. Padiglioni, tende trabache H. Pauellones
Tessera duplex est : vocalis & muta Veget. vocalis est vocale signum, quod humana voce pronuntiatur, vt Venus victrix Cæsari : Hercules inuictus Pompeio : Lar Mario : Syllæ Apollo Delphicus. Muta vero, vt aquila, penna. Hocque symbolum necesse erat circumgestari a milite, sicut hac tempestate tæniæ albi purpureive coloris, aut Veneti. AL. Feldzeichen B. Velt-teecken
Tessera Liuio, symoblum Plin. Beelicum symbolum, quod militibus datur σύμβολον, σύνθημα Appiano : quo iudicio exploratores & hostes a sociis dignoscuntur. AL. Das Los, Loszeichen, heimlich Wort B. Die Lose D'woort GAL. Le mot du guet ITAL. La parola H. La palabra, appellido de guerra
Trophæum siue tropæum Virg. Fugato hoste veteres erigebant in editioribus locis stipitem humana specie, aut arborem ramu amputatis truncam, cui spolia hostium circumponebant. idque trophæum dicebatur : cuius formam graphice lib. 11. de scribit Virg. Is mos in vrbes posteris temporibus commigrauit, a stipitibus monumento translato ad arcus exædificatos. τρόπαιον, ἀπό τῆϛ τροπῆϛ, quod fugæhostilis esset illud monumentum. AL. Sigzeichen B. Seegteecken, quasi victoriæ signum. Standært GAL. Trophee, enseigne de victoire ITAL. Trofeo, segno della vittoria H. Senno della victoria AN. a Braue
Trulla ferrea Liuio lib. 7. dec. 4. in qua noctu funalia cadent, obsidionis aut incendij tempore. φανόϛ, λαμπτήρ. AL. Feurpfann B. Vierpanne
Turma Cicer. inter equites est, quod inter pedites centuria, habetque triginta duos equites. ἴλη, μέροϛ Leoni. AL. Geschwader Reisiger oder Reutter B. Een bende Ruyteren GAL. Bande de gents a cheual ITAL. Banda di caualli H. Banda de cauallos
Vasa colligere Cicer. conuasare Terent. ἀνασχευάζεσθαι, χαταλύειν σχηνάϛ Polybio, σχευαγωγείν, ἀναζευγνύειν. AL. Einpacken, den Plunder zusamen binden, hinweg ziehen, sich darvon machen, von dannen trollen B. Opbreecken, pack en sack maken, den aftocht doen GAL. Trousser ses hardes & les emporter a l'emblee ITAL. Far fascio, dislogiare, leuar il campo, sgombrare H. tomar sus baracos y irse con dios
Vasa conclamare Cæs. Exercitui moturo denuntiare vt vasa colligat. AL. Vmbschlagen oder blasen daszu man auffziehe, vnd breche B. Omslæn oft blasem om te vertrecken, oft om op te breken GAL. Sonner pour leuer son camp ITAL. Sonar la tromba per ritirarsi, o volta faccia H. Dat senno para se lleuar d'alli
Velitatio Plaut. velitaris pugna Sallustio. συμβολή. Halicarnass. ἀyιμαxία Appiano, ἀχροβολισμόϛ, συμβολή. AL. Schermutzel, Schermutzung B. Scharmutsel, scharmutsinghe GAL. Escarmouche ITAL. Scaramuccia H. Escaramuca
Vigiliæ Cæs. nocturnæ sunt tantum. προφυλαχή, πανυxίϛ. AL. Nachtwacht, Nachthut, Schiltwacht B. Nachtwæcke, Schiltwachte GAL. Sentinelle ITAL. Sentinella H. Sentinella.
DE MONETA.
CAP. XLIV.
Dærare Dig. ære æstimare, Ad pecuniæ taxationem vedigere. ἐκαργυρῶσαι. AL. Zu Gelt schatzen, oder schlagen B. Opt Gelt brenghen, rot Gelt slæn, oft taxeren GAL. Adenerer, apprecier a argent, mettre a quelque pris ITAL. Appretiare, mettere a qualche pretio H. Estimar o appreciar con dineros
Aerarium Cic. Repositorium publicæ pecuniæ ταμιεῖον. AL. Schatzkamer, stattseckel B. Stadt Geltcamer GAL. Chambre de monnoyes ITAL. Erario H. La caxa, o camara de los dineros de la villa
Aere mutare Plin. Colum. pretio aliquid emere aut venundare. ἀλλάττεσθαι. AL. Kauffen vnd ver kauffen B. Coopen ende vercoopen, verhanteren GAL. Acheter & vendere pour argent ITAL. Comperare & vendere H. Vender y comprar con dinero
Aeruscare Agellio, pro æra, seu pecunias vndique colligere præstigiis & fallaciis AL. Allenthalben Gelt samlen vnd zusamen kratzen B. Practiseren om Gelt te vinden, Gelt met archen list soecken GAL. Cercher & amasser argent auec finesse & ruze
IT. Raccore danari con inganno & pratica mirabile H. Buscar dinero por todas partes
Aes pro omni genere aureorum argenteorumve nummorum xρήματα. AL. Allerley Muntz B. Alderhande Gelt GAL. Toute sotte de monnoye ITAL. Ogni sorte di moneta H. Toda suerte de moneda
Aes alienum cicer. quod aliis dibetur. debitum. xρέοϛ ω)/φλημα. Plut. AL. Geltschulde B. Schult van geleeden Gelde GAL. Debte d'argent preste ITAL. Debito di danari imprestati H. Deuda de dineros prestados
Aes circumforaneum cic. quod e tabernis argentariorum, quæ circum forum sub porticibus erant, foenori petebatur AL. Geldt auff Wucher entlichen B. Gelt op Interest, oft woecker genomen GAL. Argent prins a inter est ou vsure ITAL. Dinaro tolto ad interesse H. Dinero romado a vsura
Aes graue dicebatur, quo non numerato, sed appenso debita exolui solebant.
Apophoreta Mart. munera quæ conuiuis asportanda donabantur. ἀποφόρητα.
Argentariam dissoluere Cicer vel cedere foro, dicitur, quando nummularius tabernæ suæ exercitium deserit. AL. Vom Handel abstehen, Banckertottirn B. Banckeroeten, Banckeroet mæcken oft speelen GAL. Faillir, faire banqueroutte ITAL. Farbancorotto, fallire H. Hazer bancarota, quebrar el banco, ser fallido
Argentariam facere cic. in Verrem pro exercere vsuram, aut argentarij nummularijve munus obire ἀργυροπραχτιχήν ἐργάζεσθαι. AL. Wucheren, oder den Wechsel treiben B. Met wisselen omgæn, woeckeren GAL. Bailler a vsure ITAL. Vsurar H. Ser vsurero
Arra Plin. arrabo Plauto, quod emptionis nomine datur, vt constet fides de pretio, quod conuenerit. ῤῥαβών AL. gottspfenning, Pfantschilling, haftpfenning B. godspenninck, Arpennink GAL. Arres ITAL. La caparra H. Sennal de la compta
Arra sponsalitia quæ datur vtrimque a sponso, & a sponsa in matrimonij contractus testimonium
As vbi de numerata in ære pecunia agitur, minimus est æris nummus : verum cum de pondere est sermo, As solidum, id est libram siue pondo, signar : quoties vero de diuisione solidi, hoc est, hæreditatis aut fundi. At pro solido accipitur, vnde fluxerunt illæ formulæ, Ad assem reddere, Ad assem omnia perdere. Ex asse hæres : quod postremum etiam ex libella dixit cic. ad Att. lib. 7. Fecit palam te ex libella, me ex teruncio scilicet, hæredem.
Asinius Celer mullum piscem mercatus est H-S. octo millibus, hoc est, quadringentis plus minus Caroleis, vti Plinius testatur.
Auctoramentum Cic. Suet. quo accepto miles obligatur, cum dat nomen. AL. Verpflichtung, vergeltung, laufgelt B. Gelt op de Hant, loofgelt, Kenpenninck GAL. Guerdon ITAL. Caparra
Aureus qui & solidus, & aureus stater, viginti quinque denarios valebat, siue sestertios centum : nam Dio historicus, vbi ait, xρυσούν τό νόμισμα τό τάϛ πέντε χαἰ εἴχοσι δραxμάϛ δυνάμενον χατά τό ἐπιχώριον ὀνομάζω. & iterum, xρυσούν πέντε χαἰ εἴχοσι δραxμάϛ δμυά μενον, pro drachma denarium accipit, vt & Plinius alias. xρυσούϛ, xρυσούϛ στατήρ Aristoph. taxatur Rosato, quem Anglia dat, siue centum stuferis, vel quinis Caroleis B. Vijf Karolus gulden. H. 1000. marauediz
Bos seu βῶϛ Atheniensium prouerbio notissimus, bouis imaginem monetæ insculptum habuit, ob animantis ad varios mortalium vsus necessitatem (vt annotauit Homeri scholiastes) vel quia contractus antiquitus fieri consueuerant quadrupedum permutatione ante excogitatum pecuniæ vsum, atque inde vetusti moris argumento. bouis typum monetæ placuit insculpi.
Brauium quod victoris confertur in ludis. βραβεῖον. AL. die Gaab, so man dem Helden im Kampff gibt B. Den Prijs diemen geefi in Spelen oft tornoyen GAL. Pris de la iouste ITAL. Il premio della giostra H. Aquel don que se da en el torneo
Cæsar Dictator ære alieno oppressus dixit, bis millies & quingenties centena millia sibi esse oportere, vt nihil haberet, teste Appiano. quæ summa efficit aureorum Vngaricorum sex milliones, sexaginta millia, sexcentos & sex, cum sestertiis duobus & dimidio.
Caligula intra vertentis anni curriculum absumpsit vicies & septies millies H-S. quod Tiberius Imp. reliquerat, hoc est, aureorum Vngaricorum sexcenties quinquagies & quater centena, quinquaginta quatuor millia, quingenta quadringenta quinque, & non totum dimidiatum.
Canon Legitima & ordinarta pensitatio dici potest, cuiusmodi sunt vectigalia & portoria. χανών AL. Iarliche Gult B. Ordinaris, Domeynen GAL. L'ordinaire, domaine ITAL. Enttata H. Renta
Caput Cic. sors Terrent. summa Plin. Principalis summa, quæ foenori datur. χεφάλαιον Platoni, quod caput sit foenoris. ἀρxαῖον Isocrati, quod ex eo tanquam principio oriantur vsuræ. ἀρxαῖον δάνεισμα Demosth, δάνειον, δάνεισμα AL. Haubtfum, Haubtgut, die gantze Sum B. Hooftsumme, Hooftgelt, t'caue dæl GAL. La somme principale & entiere, la cauedal ITAL. Somma principale, il cauedale H. La summa, y el canidal. Census Cic. τίμημα, χῆνσοϛ. Aestimatio fortunarum, pro cuius ratione tributum penditur. AL. Schatzung eines jeglichen Haab, item Vngelt, Stewr, Zinsz B. Wærderinghe oft schattinghe van een yeghelijcks goet, Schilttæl, item Cijns oft Schot GAL. Gens ITAL. Censo H. Pecho
Centussis Persio. Moneta decem denarios seu 40. sestertios valens. B. Veertich stuyuers Penninck
Chalcus æreolus. xαλχούϛ. etsi ponderale sit vocabulum, Pollux tamen pro nummi genere agnoscit, ac septem minutias pendebat, Suida teste. Proinde ad nummulum nostratem sextam decimam sestertij partem, cum bona lectorum venia transferre vt liceat mihi oro, cum quo eiusdem valoris fuit nummulus Byzantinus e ferro, vt nomen ostendit, procusus, quem σιδηρούν vocitabant. B. Een Hollantsche Penninck, vier Mijten Brabant. non eo tamen inficias, pluris æstimari debere : siquidem sexta oboli pars est chalcus, sed clarioris doctrinæ gratia id mihi sumere liceat, ne vsitatissimus ille nummulus asymbolus veniat, ac nominis exors
Charisterium quod beneficio datur xαριστήριον. B. Loon voor Weldæt quanquam charisterij vocabulo etiam sacrum pro parta victoria intelligatur
Cimelium quod reponitur extra quotidianum vsum. χειμήλιον Homero. AL. Geschmuck vnd Kleinoter B. Iuweelen en Clenodie GAL. Bagues ITAL. Gioie H. cosas pretiosas
Cleopatra Aegypti regina absumpsit vna coena centies sestertium, nimirum quinquies centena Caroleorum millia.
Clodius senties quadragies septies empt am domum habitauit, teste Plinio, hoc est, Caroleorum septies centenis triginta quinque millibus.
Castophorus Cicer. Asiatica pecunia cuius pretium fuit pauxillo maius, quam denarij dimidium ita dictus, quod ea moneta expressos haberet cistigeros, qui sacrorum arcana cistis inclusa gestarent. Quatuor autem denarij (vt ex Festo colligerelicet) efficiunt septem cistophoros cum semisse, ex qua summa ad calcidos reuocata, colligitur eius pretium ad tres obolos cum semisse. nostra moneta Twee, Stuyuers ende een Duyt, oft Negenmanneken oft Sesken. H. 21. marauediz. Itaque fallitur Malespina Italus in obseruationibus suis ad epist. Cicer. ad Atticum, qui Cistophorum octonis assibus, apuloque etiam pluris æstimat, quum quinos asses & vix tertiam assis partem superet.
Collecta pro pecunia quæ a conuiuis exigitur. ἔρανοϛ. AL. Gelach, Malgelt B. T'gelach, Mæltijt gelt GAL. L'escot ITAL. Il scoto
Collybo pecuniam curare vel mittere Budæo. AL. Gelt durch ein Wech selbrieff schicken B. Gelt op de Wissel oft met eenen Wisselbrief ouersenden GAL. Enuoyer par lettre de change ITAL. Iscambiar, o man dar per lettere di cambio H. Embier por cartas de cambia
Comistrum quod baiulo datur χόμιστρον, φόρετρον, φορεῖον. AL. Arbeyter oder Tragerlon B. Dræch oft Sleeploon GAL. Payement de crocheteur, ou gaignedenier ITAL. Pagamento di facchino H. Sueldo de bastaje o ganapan
Collybus Cicer. Pecuniæ permutatio. χόλλυβοϛ, Poll. AL. Wechssel B. Wissel GAL. Change ITAL. Cambio, gana de cambio
Congiarium cic. Munus quod populo datur a principe, ἐπίδοσιϛ Herodiano, ἀριστεῖον, quanquam hoc proprie strenuis viris virtutis ergô præberi solitum munus accipio. AL. Fursten Gab B. Princen oft Heeren gift GAL. Le don que fait vn seigneur a ses subjets ITAL. Congiario H. Lo que el rey da a sus vezinos
Conturbare Cic. posterioribus creditoribus satisfacere, præteritis veteribus. AL. Die letzte Schulden abtragen, vnd die alten bleiben lahn B. De leste borgen oft schulden lossen, ende de oude Resten laten stæn GAL. Payer la debre derniere, & laisser la premiere ou la vieille ITAL. Pagar il debito nuono & dismenticar il vecchio H. Pagar la deuda postrera sin la primera
Coronarium Cic. quod principi ad inaugurationem aut nouum honorem donatur AL. Gaab die wan einem Fursten auffseiner cronung schencket B. Een present d'welck men eenen Heere gheeft als hy ghehult wordt, oft als hy zijn intree oft incomste doet GAL. Ce qu'on donne au prince a sa ioyeuse entree ITAL. Presente che si fa al principe alla sua incoronatione H. Don que se da al rey enronces que el toma la corona
Coronatus στεφανίτηϛ. AL. Ein Gold cron B. Een Gouden croo GAL. Vn escu ITAL. Scudo doro H. Escudo de oro
Crassus in agris possedit H-S. bis millies hoc est, Caroleorum centies centena millia.
Ctuciatus cruciger, a crucis figura ibi expressa notissimus vbique nummulus. quem στυνροφόρον propterea non male dixerit quispiam, respondet fere illi, quem τριτημόριον Philemon comicus nominauit, sex chalcos pendentem AL. Creutzer B. Halue Stuyuer, Kruysser
Cyzicenus stater χυζιχηνόϛ στατήρ Demost. viginti octo drachmas Atticas valebat. taxatur duobus aureis Vngaricis, duodecim duodenariis & duplis vndecim, nostrate moneta quatuor Caroleos, & octodecim stuferos. B. Vier Karolus gulden achtien Stuyuers. H. 900. marauediz
Daricus δάρειχοϛ non a Dario Xerxis patre, sed antiquiore Persarum regepercussus, valebatque quantum aureus Atheniensis, vt
Harpocration annotat, drachmas duas Atticas pendens. auri autem drachma dens argenteas drachmas præstabat, vt ab Hesychio proditum est. Falsus itaque est Glareanus, qui Daricum nummum fuisse tetradrachmalem scribit : grauiorique errori implicitus tenetur Budæus, qui octo drachmarum esse voluit, secutus eos, qui ab Harpocratione erroris insimulantur. B. Drie gulden ende een half, vierde halue gulden H. 700. marauediz
Decies sestertium (siue hac nota II S. aut vt alij pingunt H-S.) signat decies centena millia sestertium. δεχίεϛ Plutarchus exponit, μυριάδεϛ πέντε χαἰ εἴχοσι. quod Sueton. in Cæsare H-S. mille dixit. Sunt denariorum ducenta quinquaginta millia, hoc est, Caroleorum quinquaginta millia.
Decoquere decoquere creditoribus Cic. Plin. Creditum non reddere, credito fvaudare xρεοχοπεῖν. AL. Auffstehn, ein frischen Tisch machen B. Voor zijn ghebueren opstæn, voor Daghe ruymen GAL. S'en aller sans payer ITAL. Arderne senza pagare H. Quebra el credito, ir se con dios sin pagar
Demensum Terent. Mensura stata quatuor frumenti modiorum in singulos menses seruis appensa vel admensa. σιτομέτριον. AL. die Vacht B. Mæntkost voor een Slaue GAL. L'entretien nement d'vn esclaue pour vn mois ITAL. La spesa d'vn sciauo per vn mese H. La costa de vn esclauo para vn mez
Denarius ita dictus, quod denos æris valebat, teste Varrone, hoc est, decem asses. quapropter & decusse X. signabatur, vt So sipater annotauit. Denarius autem legitimus pendebat drachmam Atticam & septimam eius partem. itaque etiam pretium eius superabat : id ex Libra facile cognoscitur. B. Viet stuyuers, Crabbelær Holland. conuenit fere cum Angelico, quem ab angeli typo Germania ita nominat, siue scrickenbergio B. Schrickenburger H. 40. marauediz
Diatium Horat. Diurnæ operæ pretium. xοινῖκ. AL. Taglohn B. Dachloon, Dachhuere GAL. Iournee ITAL. giornata H. Iornal de cadann dia
didrachmum δίδραxμον, βούϛ Philochoro, quod haberet expressum bonis effigiem ab vna parte, & ab altera Thesei. AL. Vier Batzen B. Seuen Stuyuers, twee Realen oft Iulien GAL. Sept patars ITAL. Sette piacche, duoe giulij H. Dos reales, adaremes dos
Diobolus diobolum διώβολον Aristoph. Nummus Atticus,-insculptam habens hinc Iouis speciem, illinc noctuam, vnde a nonnullis etiam γλαύκ fuit dictus. B. Een Stuyuer en neghenmanneken, half Vierijser, Negenduyt, een Stuyuer ende een Duyt, neghenseskens Flandris H. 11. Marauediz
Dipondius Plinio, vel, vt alij malunt, dupondius, duos asses appendebat, vt ex Plinio adduximus, eratque ex ære δινούμμιον. B. Een Blancke, bynæst derthien Penninghen
Donarium Marcrob. proprie, quod in sacrum vsum confertur. ἀνάθημα. AL. Kirchen Gezierd oder Geschenck B. Kercken Cieræt en Ornamentem
Donatiuum Suet. quod ab exercitus imperatore militi confertur. λάμπρά ἐπίδοσιϛ Herodiano AL. Eins Herrn geschenck B. Heeren Schenck oft Present GAL. Largesse faite par le prince ITAL. Donatiuo, liberalita del principe H. Lo que da el rey
Dos φέρνη, ἕδνον, dos a marito profecta : at προίκ, quæ ab vxore. AL. Heimstewr, Morgengaab B. Bruyloft, oft houwelijck goet, Morghengifte, boelgoet GAL. Dost, douaire ITAL. Dota H. dote del casamiento
Dos aduentitia ad extraneo donata, vel ex ipsius mulieris bonis.
Dos profectitia Vlpiano, a parente virilis sexus profecta. fortassis non male ita vocetur, quod vulgaris lingua appellat Een Leen.
Drachma Aeginæa δραxμή ἀργιναῖα apud Attic. ταxεῖα δραxμή, quasi crassa, respectu alterius, quæ λεπτή, hoc est tenuis, dicebatur. valebat decem obolos, ita vt obolum plus pependerit, quam tres semisses drachmæ Atticæ. nostratis monetæ sex stuferos valet. B. Een Schellinck, ses stuyuers H. 60. matauediz
Drachma Atrica pendit sex obolos. draconem etiam nominat Nebrissensis, incerto mihi auctore : δραxμή, δραxμή λεπτή ἡ ἐκώβολοϛ Hesyc. ἀργυρίϛ Athen. AL. Zwen Batzen, sieben Creutzer B. Seuen groote, eenen Reæl GAL. Quatre sous ITAL. Vn giulio, o vn reale H. Real de plata, adareme
Emere ab hasta Cicer. in auctione emere. nam vbi auctio siebat, hasta olim de more erigebatur, tanquam præcipuum signum, vt Festus annotat. vnde & hasta apud Ciceronem pro ipsa bonorum venditione siue auctione ponitur, quod hastarium dixit Tertullianus. AL. Offentlich kauffen B. In den wtroep coopen, in een Coopdach coopen GAL. Acheter a l'encant ou en vne vendue ITAL. Comparar all incanto H. Comprar en la almoneda
Euangelium Cic. Vlp. quod læta nuntianti datur. εὐαγγέλιον. AL. Das Bottenbrodt B. Bodenbroot, Bodenloon, Miente, goeden Drinckenninck GAL. Salaire pour bonne nouuelle ITAL. Pagamento di qualche buona noua H. Albricia de la buena nueua
Extat apud Sosipatrum, Aes theatricum, quod spectaculorum gratia dabatur. ἀργύριον θεατριχόν. AL. Gelt so man gibt ettwo ein Spill zu sehen B. Gelt om spelen te sien Fiscus Cic. Sexto Vict. Principis ærarium a fiscis, siue fiscellis, hoc est sportis, quib. includi & asportari pecunia publice principi debita solebat. AL. Ein Furstenschats B. S'heeren Geltkiste GAL. Le fisc, ou le reuenu d'vn prince ITAL. La entrata en del principe H. La renta del rey
Foenus vsura, Fructus e pecunia fenoridata collectus, quod ad sortem vsu accedat. foenus vero, quod sit accepti veluti foetus. τόμοϛ. AL. Wucher B. Woecker GAL. Vsure ITAL. Vsura H. Renueuo, vsura, logto
Hastæ subiicere Cicer. sub corona vendere Iustino, sub corona venire Cæs. in propatulo vendere, hastam in foro ponere, & bona voci subiicere præconis Cicer. auctionari Eidem. ἀπάρτιον προγράφειν Plut. ἀποχηρύττειν Demosth. ἀποχεφασμένωϛ πωλεῖν Eidem. AL. Offentlich verganten vnd verkauffen B. Wtroep houden, Coopdach houden, metten Heere vercoopen, by s'heeren executie vercoopen GAL. Vendre publiquement, & a l'encant ITAL. Vendere all' incanto H. Almonedear
Honorarium Cicer. quod honoris ergô magistratui aut principi reipublicæ nomine offertur, non tanquam debitum. πρεσβεῖον, γέραϛ. AL. Verehrung, Etrenschenck zu einem Fursten oder Oberkeit B. Gheschenck, Vereeringhe, Present t'welck men eenen Prince schenckt GAL. Present fait au prince ITAL. Present che si fa a principi H. Lo que se da al rey
Honorarium etiam merces, quæ medicis, iureconsultis, aliisque oper am beneficy loco præstantibus dabatur. γέραϛ. AL. Ehrenschench, chrlicher lohn B. Vereeringe, eerlijcke loon GAL. Salaire honeste ITAL. Stipendio honesto H. Paga honrada
In assem satisfacere Digest. in solidum. AL. Gar abzalen B. Te vollen betalen, voldoen, op een driemijte toe betalen GAL. Payer iusqu'a vne maille ITAL. Pagar infin ad vn bagatino H. Pagar hasta vn marauediz
Indictio collatio, collecta Cic. ἔρανοϛ, συμβολή. AL. Stewr, so man dem Volch aufflegt B. Impost GAL. Taille ITAL. Taglia H. Cosecha
Intertrimentum Liuio, intertritura Scæuolæ, quod pecuniæ deteritur. παράτριμμα. AL. Abgang oder verlust am Gold vnd Silber B. Verlies, afgang van Gout oft Siluer GAL. Dechet
Isagogicum quod pro rudimento donat discipulus, εἰσαγωγιχόν. vnde Isagogicum dependere dixit Bud. quod fere consonat cum illo Ciceronis, rudimentum ponere, & rudimentum tyrocinij deponere, quod Iustinus dixit. AL. Das willicum Gelt geben vnd bezalen B. Het incom Gelt betalen oft geuen GAL. Payer son beiaune, payer sa bien venue ITAL. Pagar l'entrata nella scuola. H. Pagar algo al mæstro per ser el ben venido en la escuela
Iulius Cæsar Seruiliæ Bruti matri margaritam mercatus est sexagies H-s. nimirum ter centenis Caroleorum millibus.
Lautia Liuio Munera quælegatis exterarum nationum dabantur. λαύτεια mere Romana voce Plutarchus dixit. AL. Frembder bottschaften Geschenck B. T'present datmen eenen Ambassadeur gheeft GAL. Presents & dons donnez aux ambassades estrangiers ITAL. Li doni che si danno a gli ambasciatori forestieri H. El presente y don que se da al ambassador estranero
Legatiuum Vlpiano quod dabaturlegato viatici & impensæ nomine. AL. Zeergelt einer Bettschafft B. Teergelt van eenen wtghesonden persoone, oft Ambassadeur GAL. La paye d'vn ambassadeur ITAL. La spesa d'vn ambasciadore ITAL. La costa del ambassador
Lentulus Augur testante Seneca, quater millies H-s.possedit id est, ducenties centena millia Caroleorum.
Libella Nummulus erat argenteus, denarij pars decima, valebatque assem, qui eratlibralis, ex ære ; ita vt as & libella tantundem pendant : Itaque locum Plinij, qui 33. lib. c. 3. exstat, qui multos male torsit hactenus, nulloque ferme sensu ita legitur. (Libralis, vnde etiam nunclibella dicitur, & dipondius appendebatur assis) in meliorem concinnioremque & veritatis patrocinio securam lectionem immutandum censeo. Libra as, vnde etiam nunc Libella dicitur, & dipondius appendebat II. assis. Facilis lubricusque lapsus in Libra as, vbi a post Libra in duos literarum pedes distractum, præsertim hiante vertice, in lis ab obscitante vel sciolo librario fuit deformatum : eadem ratione in alterum errorem præceps corruit, dum notæ dipondio quæ binos esse produnt, coniunctæ, u literæ formam fere repræsentantes, necessitatem quandam scribendi appendebantur, pro appendebant II. asses, persuasit. Proinde As, Libra & Libella argenti Plauto. & Libella Cic. & Assis pro eodem accipiuntur.ἀσσάριον. valet nostrate moneta Ses penninck, oft half Blancke ende bynæst half penninck. H. 3. marauediz
Libra Romana pondo, est octoginta quatuor denariorum, siue senum & nonagenum drachmarum, siquidem Donarius pendit Atticam drach mam & septimam eius partem : siquidem Celsus lib. 5. cap. 17. vnciam ait esse pondus denariorum septem. Libra Romana argenti puri valet aureos Vngaricos octo, duodenarios octo, cum quatuor duplis, vt annotat exactissimi iudicij vir Georgius Agricola, qui istam rem, vt & metallicam, diligentissime persecutus est. nostratevero moneta sex & decem Caroleos, cum sedecim stuferis. Caroleum autem nomine viginti
sestertios (vt denary trientes) siue stuferos. B. Sesthien Karolus gulden xvj. Stuyuers H. 3360. marauediz
Loliæ Paulinæ mundus & ornat us æstimat us fuit qua dringentis H-S. hoc est, Caroleorum vicies centenis millibus, vt meminit Plinius.
Lucar Tacito, Pecunia quæ ludis & histriombus impendebatur. θεωριχόν xρῆμα.
Lucullus in coenam Ciceroni & Pompeio præbitam impendit quinquagena denariorum millia, hoc est, decem Caroleorum millia.
Lytrum Ennio, quod pro captiui corporis redemptura dependitur. λύτρον, ἂποινον Hom. AL. Rantzon B. Ranssoen GAL. Ranson ITAL. Ransone H. Ranzon
Mæotrum quod obstetrici datur. μαίωτρον. AL. Der Hedbaumen lohn B. Vroevrouwen loon GAL. Salaire de la sagefemme ITAL. Salario della allenatrice H. Sueldo de la partera
Materia nummorum, præter aurum, argentum, & æs, quæ recensuimus, fuit etiam ferrum, plumbum, & corium. Ferreo numismate vsos fuisse Byzantios, fidem faciunt Plato Comicus in Pisandro, & Aristophanes in Nebulis. Quin & Lacedæmonij ingentis molis ferreis nummis vsi leguntur, quorum tamen vile admodum erat pretium. Plumbeos vero nummos (e plumbo ne candido an nigro, non satis liquet) Syracusis percussos iussus tyranni Dionysij, Pollux auctor est locuples. Caracallam quoque tmperatorem e plumbo deargentato monetam inuulgasse, Dion memorat. At e corio nummos, quos scorteos nominat Hieronymus, in vulgus sparsisse Numalegitur. certe pecuniam de corio bubulo extitisse olim, quo tempore Carthaginis fundamenta Dido locauerat, sunt qui autumant ad illum Virgil. versum, Taurino quantum possent circundare tergo : atque inde pecuniam dictam, quod ex eo pecore originem sumpsisset. vti a Donato annotatum est. Ceterum qui primus mcnetam excuderit, ingens controuersia atque æmulatio inter scriptores extitit, quando Hermodicen Midæ Phrygum regis vxorem prudentem foeminam, cudisse primam Cumanis numisma scriptum reliquit Heradides Ponticus, Phedonem Argiuum prmum cudendæ monetæ auctorem nominat Pollux : cam gloriam Erichthonio apud Athenienses alij asserunt : Lydis attribuit Xenophanes : Naxiis scriptor Aglaosthenes : nec desunt qui in Aegina primum argentum excusum volut : callia prætore Athenis æreum nummum fuisse percussum, Suidas annotat : apud Italos primus id factitauit Ianus : qua de caussa apud eam gentem datum illius honori fuit, vt gemini eius caput monetareferret : eam tamen laudem Saturno propriam esse nonnulli voluerunt.
Neque vero silentio obliteranda suntilla, quod Aetolorum nummus Herculem præferebat claua confringentem Acheloo cornua : Corcyræus, triremem remigio subactam habebat pro nota : Tenedius securim cum binis capitibus viri foeminæque auersis : Tarentini in sua moneta Tarantem conditorem delphino insidentem habuere : Dymæi capram, quæ ranam proterebat : Crotoniatæ tripodem Delphicum : Leueady nauem : Corinthij Pegasum cum Neptuno tridentigero sedente : Lycij leonem cum capra insidente : Naxij barbatum Bacchum & cum poculo Satyrum : Chy Harpyiam : Eretrienses Dianæ speciem : Histiæi Neptunum ceto insidientem : Metapontini Cererem cum arista : Boeoty niuscam alatam, cum ceruo, cantharum bacchi cum racemo : Herculisque bipennem Thebani : Phocenses aquilam & tripodem : Trachiny sedentem Herculem : equum Thessali : Locrorum aly stellam, alij cicadam, aly pugilem : Macedones Herculis clauam, & hircina cornua : Chalcis postomidem : Byzantim delpbinum tridenti circumfusum : Thasij Bacchum coronatum & Herculem seruatorem : Rhegini leporem cum curru : binos gallos pugnantes Dardani : Mitylenæi Sapphus ciuis suæ effigiem : Chij Homerum : noctuam Athenienjes : Argiui lupum teste Sophoclis interprete, vel murem, vt Pollux refert : A spendij palestritas : Troezeny tridentem cum Mineruæ facie : Troiani Troiam, id est seropham : Cyziceni leonem : Alexander macedo bucephalum equum & victoriam alatam : Pyrrhus Palladem hastatam sedentem in solio : Philippus Macedo bigas : Demetrius Neptunum reducem, Augustus Cæsar Capricorni sideris notam, sub quo in lucem editus fuerat : Cererem legiferam Liuia : Brutus hinc suam effigiem, illinc pileum & pugiones duos : Hadrianus Imp. sedentem iustitiam. Atque hæc quidem hactenus : nunc reliqua exequamur.
Medici ducena quinquagena annua ab imperatoribus accipiebant, Plinio teste, nstrate moneta Carolcorum duodena millia & quinquaginta.
Menstruum Cicer. & Liuio, cibarium in mensem.AL. Fursehung der Prouiand fur ein Monat B. Spijse voor een Mænt, Mæntkost GAL. Viande ou prouision pour vn mois ITAL. Prouanda per vn mense H. Prouisio y comida para vn mes
Menstruum Vlpiano, pro stipendio militis in mensem ἐπιμήνιον. Epimenij voce etiam Iuuenalis vtitur : de quo mox.AL. Ein Monatsold B. Een Mænt solt, gagie voor een Mænt GAL. Gage d'vn mois ITAL. Soldo per vn mese H. Sueldo y salario de vn mes
Porro Iuuenalis Epimenia vocat exilia & sordida munuscula, quæ in singulos menses pro nauata opera conferebant : vt in illum eius poetæ versiculum annotaui. Et veteres epimenia bulbi.
nam quæ de Epimenidio tertio scillæ genere annotant illic Grammatici, merasunt & anilia Cascorum deliramenta.
Menytrum quod indici & exploratori datur. μήνυτρον. AL. Geleits lon B. Wechwijsers loon, Miente GAL. Payement d'vne guide ITAL. Pagamento della guida H. Salario de la guia
Merces Cic. Conductionis locationisque premium, aut pro opera. ἐνοίχιον Clementi, μισθόϛ. AL. Lohn, Lidlohn, Taglohn B. Huerloon, Dachloon, Arbeytsloon GAL. Salaire, gage pour la besongne ITAL. Mercede H. Iornal
Milo septingenties sestertium æris alieni debuit, teste Plinio, id est, trigesies quinquies centena Caroleorum millia.
Mina Attica (quæ diuersa est a libra, vt perperam statuit Budæus Galliarum lumen) centum drachmis. μνα= valet nostrate moneta decem & septem Careolos cum dimidio. AL. Seuenthien Karolus gulden ende een haluen. H. 3500. marauedis
Minerual Hier. Merces Iuuenali, quod præceptoripro institutione numeratur : a Minerua artium præside. δίδαχτρον, μισθόϛ D. Clemente, δίδασχάλειον. AL. Lehrgelt, Schultgelt B. Leergelt, Schoolgelt GAL. Le salaire d'vn maistre ITAL. Salario della schola, o del mæstro H. Sueldo y salario del mæstro
Minutia Senecæ, minutum. λέπτόν Polluci. Septima pars æreoli. licebit ita nominare, quam Brabanti mitam, quasi minutam vocitant.
Missilia Dig. Donaria quæ in vulgus promiscue spargit princeps aut magistratus. μειλίγματα, δηναδίπτρα Suidæ. nisi potius legendum videatur δηναρίπττρα, (id quod æquo lectori expendendum iudico) quasi denariorum sparsiones ac nimbi. AL. Herren Gaben vnd Gelt, so man vnder das Volck wurpft B. Gelt datmen in den griel worpt, Gelt datmen stroyt GAL. Largent qu'vn prince seme ITAL. Dinaro, ch'il principe gietta & sparge H. El dinero que el principe hecha en el pueblo
Moneta a monendo dicta Martiali, nummus, numus, numisma Horat. pecunia, a pecore quæsito nomine. νόμισμα, quod νόμω|, hoc est lege sit factum. vt Aristoteli placuit. χέρμα νούμμοϛ Epicharino, χρῆμα. AL. Muntz, Gelt B. Munte, Gelt GAL. Monnoye ITAL. Moneta, denario H. Moneda
Moneta accisa arrosa. ἀργύριον περιχοπὶν, περιχεχομένον περιχεχαρμένον. AL. Beschnijtner Pfenning B. Geschreyt Gelt GAL. Monnoye rongnee ITAL. Moneta tagliata H. Dinero cortado
Moneta adulterina Cic. improba. χίβδχλον, quasi ὑπό τῶν xίων δεδηλωμένον, id est a Chus, quorum odio flagrabant Athenienses, vitiatum. ἀδόχιμον Aristotel. παράτυπον A ristoph. schol. ὑπόxαλχον, παραxάραγμα. AL. Falsche vnd bose Muntaz B. Valsch Gelt, valsche Munte, Bulion, Munte van quadam Alloye GAL. Monnoye contrefaitte, de mauuais alloy, faulse piece d'or ou d'argent ITAL. Moneta falsa & ria H. Moneda falsificada
Moneta proba νόμισμα δόχιμον, ἀχίβδηλον. AL. Gutte Muntz, gut Geld B. Goet Gelt, Gelt van goeden Alloe GAL. Monnoye ou argent & or de bon alloy ITAL. Buona mneta H. Buena moneda
Monetaria officina ἀργυροχοπεῖον, ἠμαντήριον Suidæ. AL. Die Muntz B. De Munte, Munterye GAL. Monnoye ITAL. Secca H. Moneda
Mulcta vel multa Cicer. Pecuniaria poena. τιμή, ζημία, ἐπιπίμιον. AL. Vusz B. Breuck, Boete GAL. Amende
Munus, munusculum donum δωρεά, δῶρον, quod δώρω|, id est palmo geratur. ἐπίxειρον, μείλιγμα. AL. Gaab, Schenck B. Gaue, gifte, present, Schenck GAL. Don ITAL. Dono H. Don
Naulum Iuuenal. quod pro vectura & traiectu soluitur. ναύλον Luciano, ναύλοϛ Aristoph. πορθμεῖον διαβατήριον, quanquam hoc postremum proprie efferatur de stipe, quam viat ores pendunt in pontibus pro traiectu. AL. Fuhrlon, Schifflon B. Veergelt, Schipgelt oft loon, Vrachgelt GAL. Peage ITAL. Nolo H. Nolito, flete de passaje
Nero Claudius Cæs Tyridati Armeniæ regi abeunti contulit sestertium millies, nimirum quinquagies centena millia Caroleorum. Tanti solum emit exstruendo foro Cæsar dictator, teste Plinio. Tantundem in culinam congessit Apicius, teste Seneca.
Niceterium Iuuenali Præmium quod victori datur. palmarium Vlpiano. νιχητήριον, ἀ=θλον [ἀ=θλον], ἔπατλον. AL. Gaab oder Belonung die man einem sighafften gibt, opffer von Sigs wegen B. Loon oft Prijs voor Victorie, Miente GAL. Guerdon de la victoire ITAL. Guidardon por la victoria
Nomen Cicer. quod nos debemus, aut quod nobis debetur. xρέοϛ. AL. Schuld B. Schult, Losrente GAL. Debte ITAL. Il fio apud Boccat. debito H. Deuda
Nomen dissoluere Cic. pro Plancio. AL. Schult abzalen B. Schult afbetalem oft lossen GAL. Payer ses debtes ITAL. Pagare suoi debiti H. Pagar sus deudas
Nomina exigere Cic. AL. Schulden ersordern, oder enziehen B. Schult in manen GAL. Demander ses debtes ITAL. Dimandare i debiti H. querir ser pagado
Nomina facere Cicer. Obligare se debitorem cautionibus. ita enim Nomen accipitur pro debitoris obligatione Digest. de verbor. signif. AL. Sich in Schulden stecken B. Hem verobligeren ost
verbinden GAL. S'obliger ITAL. Obligarse, dar obligo di sua mano H. Hazer carta del obligation
Nomina impedita Liuio. AL. Verwirte schulden, alte vnd verlegne schulden B. Oude ende verlegen schulden GAL. Vieilles debtes ITAL. Debiti vecchi H. Deudas viejas
Nota ratis in triente & quadrante signata fuit, vt legitur apud Plinium.
Nummaria difficultas Cicer. Argentaria inopia. AL. Mangel am Gelt B. Gelts ghebreck GAL. Faute d'argent ITAL. Mancamento o stretezza di danari H. Dinero que falta
Nummaria tessera Suet. Scheda, qua exhibitæ pecuniæ repræsentantur. AL. Wechselbrieff B. Wisselbrief GAL. Lettre de change ITAL. Lettera di cambio H. Letra o carta de cambio
Nummariam rem constituere Cic. AL. Ordnung vom Gelt auff bringen B. Ordonancie opt Gelt setten GAL. Introduire ordonnance de la monnoye ITAL. Far nuoue legi della moneta H. Poner alguna ley y orden sobre la moneda
Nummum commouere Cicer. Pecuniam a mensariis accipere foenori. AL. Gelt auff der Banck holen oder nemen B. Gelt op de banck lichtenoft ontleenen
Nummum commutare ἂρνυσθαι, ἀντιχαταλλάσσειν, ἀμείβεσθαι τό νὀμισμα. AL. Gelt wechselin B. Gelt wisselen GAL. Changer ITAL. Cambiare H. Cambiar
Nummum percutere signare, monetam cudere vel argentum Terent. ferire pecuniam Plin. ἀργυροχοπεῖν, νόμισμα χόπτειν, ενσημήνασθαι νόμισμαποεῖν Aristot. εντυπῶσαι AL. Muntzen, Muntz oder Gelt schlagen B. Munten, oft Gelt slæn GAL. Battre ou frapper monnoye ITAL. Stampare o battere e danari, far moneta H. Cunnar moneda
Nummus asper Suet. recenter & notis suis affabre expressus atque percussus ἔντυπον, παράσημον. AL. Erst oder new geschlagner Pfenning B. Nienghemunt Gelt GAL. Argent monnoe nouuellement ITAL. Moneta nuoua, & frescamente battuta H. Moneda nueua
Nutritia pluraliter Vlpian. Merces nutrici impensa. προφεῖον, θρεπτόν Hom. θρεπτήριον. AL. Einer Seugammen lohn B. Voesters loon, den loon die men een Amme oft Minne geeft GAL. Salaire de la nourrisse ITAL. Salario della nutrice H. Salario del ama
Nummus Corinthiacus πῶλεϛ, id est, pullus, Pegasum insculptum repræsentauit, teste Polluce.
Oblatio Latina voce subsidia vocamus. AL. Gult so man der Oberket gibt B. Subsidie oft hulpe GAL. Les aides ITAL. Agiuto H. Ayuda
Oboli octo peculiari voce ἡμίεχτον Crateti Comico dicuntur.
obolus Sexta drachmæ pars. ὂβολοϛ φόλλειϛ Suidas interpretatur ὀβόλουϛ. Aristoteles Obolos ὀφέλλουϛ vocari testimonio Pollucis ait. B. Negenpenninck en half
Licebit isto donare nomine nostrum semibrasdenarium , qui decem nummulos valet seu chalcos Hollandicos. B. Een halfbraspenninck H. 12. marauediz
Octussis Horat. pro octo assibus. B. Drie Stuyuers penninck
Pallis libertus Claudij Cæs. ter millies possessor fuit, teste Cornel. Tacito, id est, centies quinquagies centena millia Caroleorum in bonis habuit.
Peculium Cicer. Quicquid labore nostro partum & repositum nobis est. οὐσία, χέρμα, τά ὂντα. AL. Werbgut, erworben Gut, Werbgelt, gewunnen Gut B. Gewonnen Goet, eygen Goet, Eygendom GAL. Bien propre ITAL. Proprieta di beni H. Peguial
Peculium Iurisconsulti esse volunt eorum, qui in aliena sunt potestate. χτῆσιν, τού εν ἀλλοτρία| ἐκουσία ὂντοϛ ὑ=ιϛ ἢ δούλου. Huc spectant illi loquendi formulæ : In orci peculio numerari, hoc est, pro mortuo haberi : et, Cupidinis peculio annumerari, pro amoris vinculis captum teneri.
Peculium aduentitium Dig. quod alius alij concedit exercendum. AL. Gelt dasz man einem thut darmit ettwas zu handelen B. Goet oft Gelt om Neeringhe dærmede te doen GAL. Argent baiile pour traffiquer ITAL. Dinaro lasciato per traficar H. Dinero para lograr y hazer mercaderia con el
Peculium castrense quod in militia acquisitum est. aut degenti militiæ donatur. AL. Krieges Gut B. Krijch Goet, en den Crijch ouercomen GAL. Bien acquis en guerre ITAL. Beni acquistati nella guerra H. Dinero y ropa que gano el soldado
Peculium profectitium Digest. quod viuens pater filio permittit. AL. Gelt so der Vatter in seinem leben den Sohn vberlast B. T'gelt dat een Vader zijnen Soone gheeft in zijn leuen
pecunia ærosa Cod. cui plurima æris portio est. xαλχίον. AL. Kupfferig, oder kupfferin Gelt B. Coperen Gelt GAL. Monnoye de cuiure ITAL. Moneta di rame H. Moneda de cobre
Pecunia attributa Asconio, quæ adnumerari questori solebat a tribunis ærariis in stipendium militum. assignationes sunt qui vulgo vocars putant. AL. Zugestelt Geldt B. Assignatie, Assignatie Gelt GAL. Argent d'assignation ITAL. Dinaro d'assinatione H. Dinero que tomamos por assignation
Pecunia calendario destinata Dig. in calendarium conuersa Dig. quæ faciendis nominibus occupata est : inde origine petita, quod calendis mensium ferme pecunia foenori (vt ex Horatio & Aristophanis Pluto disc. is) daretur. Pecunias ad calendas largiri, dixit auctor Panegyrici Constantino dicti, pro pecunias menstru. is donare. AL. Gelt so man ausf gewin auszgibt B. Gelt op renten oft losrenten gegeuen een wtgestelt GAL. Denier bonne a gaing ITAL. Dinaro dato fuori a quadagno H. Dinero que quadanna
Pecunia numerata Cicer. argentum præsentarium Plauto. AL. Bargelt B. Bærgelt, gereet Gelt, gereede Penningen GAL. Argent contant ITAL. Di contanti, pecunia numerata H. Dinero cuentado
Pecunia otiosa Plin. Iun. nummi vacui Scæuolæ, δάνειον ἡ\ xρῆμα ἀργόν Demostheni, quæ non occupatur aut exercetur : nec in nomina aut prædiorum emptionem collocatur. AL. Gelt das entweder in Kauffmanschafft, entweder auff gewin auszgeben oder angelegt wurdt B. Leedich Gelt, dat noch verhanteert noch wtgegeuen wordt GAL. Denier oisif, auec lequel on ne prattique point ITAL. Dinaro di cassa, con il quale non si fa traffico veruno H. Dinero que esta alli sin hazer nada con el
Pecunia quæstuosa vel foenore occupata. ενεργόν xρῆμα Demostheni.
Pecunæ nomine, quidquid in patrimonio est, continetur, teste Paulo Iurisc. vulgo res stabiles, siue soli, & mobiles, vocitant. AL. Farend vnd ligend, Haab vnd Gout B. Roerende en liggende, Hæf en Gott GAL. Biens meubles & immeubles ITAL. Y beni mobili & immobili H. Todo que vale dinero
Pecuniam occupare Cicer. Exercere & nominibus collocare pecuniam. ἐνεργόν xρῆμα ποιεῖν Demosth. AL. Sein Gelt lassen gewinnen B. Gelt verhanteren, ende laten winnen
Portorium Cicer. quod portiori in portu soluitur, pro importatis aut exportatis mercibus, ἐλλιμένιον Aristot. AL. Zol, Hauengelt, Boomgelt, Impost GAL. Peage ou impost du port ITAL. Gabella del porto AL. Gabella del porto H. Flete que se paga al barquero
Præmium Certaminis merces. ἀ=θλον, μισθόϛ. AL. Im Stroit verdienter lohn B. Loon voor zijn moeyte GAL. Guerdon ITAL. Guidardone H. Galardon
Profiteri Sallustio, pro Intralegitimos dies, siue constitutum iudicio tempus pecunias persoluere, vel saltem bonorum summam in acta referre, vt inde creditoribus satisfiat. B. Binnen een tijt de Schult op brenhen
Proxeneticum Merces quæ pro opera impensa proxenetæ persoluitur. προκινητιχόν.
Putare rationes Cicer. Plaut. pro puram putamque & absolutam rationem conficere, neque enim satisfacit mihi Nonius, qui putare hic exponit colligere & conferre. Sic putare lanam dixit Titinnius, pro puram & repurgatam studiosa diligentia carminare. vulgaris lingua, claram facere rationem, vocat. AL. Die Rechnung leutteren vnd klar maken B. Clare en effen rekeninghe maken oft doen GAL. Faire la balance es contes ITAL. Fat la bilancia del vno & l’atro conto H. Hazer cuentade manera que no falta nada
Quadrans antea triuncis, teste Plinio, quarta pars assis. teruncius Cic. denarij pars quadragesima. B. Anderhalf Penninck Hollantsch, ses Mijten
Quincunx vsura Scæuolæ, vbi pro sorte centum nummorum, quinque eiusdem generis penduntur. AL. Funff vom Hundert B. Vyue ten Hondert GAL. Cinq pour cent ITAL. Cinque per cento H. Cinco por ciento
Reparare Horat. Nummis e mercium venditione conflatis aliquid emere. AL. Ettwas anderst an statt kauffen B. Yet anders in de plætse coopen GAL. Acheter quelque chose au lieu de l’autre ITAL. Comperar altra cosa in luoco dell’altro H. Comprar algo por aquel otro
Repræsentare Cicer. Ante diem soluere quomodo repræsentare poenam de Charonda dixit Val. Max. pro confestim sine mora exequi, poenamque persoluere : vel certe præsentem pecuniam soluere nulla interposita mora : quod magis placet. qua ratione Cæsar ait : Se quod in longiorem diem collaturus fuisset. repræsentaturum . AL. Baar Gelt dargeben oder legen B. Voor zijn dach betalen, oft metter dæt betalen, bær oft gereet Gelt geuen en neder leggen GAL. Representer. & payer soudainement ou subit ITAL. Pagar di contanti, & subitamente H. Pagar luego y con dinero cuentado
Sagittarius τοκότηϛ, regis Persarum numisma, notam sagittary equo insidentis præferens, apud antiquos legitur in vsu fuisse.
Seneca ter millies sestertium quadriennio quæsiuit, testante Tacito, quam summam in Pallante explicui antea.
Sembella Denarij pars vicesima. tres circiter nostrates æreolos valet. B. Ontrent drie penninghen Hollantsch
Semiaureus ἡμιxρύσουϛ Anaxandridæ. ἡμιστατήριον Aristot. δραxμή xρυσίου Hesych. Belgæ Nobilem vocant, quinquaginta stuferorum pretio æstimatum. B. Een Nobel H. 500. marauedix
Semiobolus Quatuor chalci. ἡμιώβολον Polluci. B. Een Philippus oort, oft vijfpenninck H. 6. marauediz
Semissis semis ἣμισυ ἡμιασσάριον, του τέστι τέταρτον μέροϛ ὀβόλου Polybio. B. Drie penningen Hollantsch ruym
Serra seu nummus serratus a serra nummorum nota vsitatus fuit, vt discimus e Tacito.
Ianus Geminus nota fuit æris ex vna, & rostrum nauis ex altera parte apud Romanos, vt prodidit Plinius.
Sestertius & sestertium poetis, quasi semitertius, vt Sosipatro videtur, quarta denarij pars est, nimirum dipondius cum semisse : dictus ita, quod de tribus assibus semissis deficiat. cuius nota nihil aliud, quam dipondium & semis ostendit, hoc pacto H-S. vocatur & nummus & sesquiobolus. νούμμοϛ Aristoteli, valebatque τρία ἡμιωβόλια. siue æris libras duas & dimidiam, aut quod idem est, duos asses & semissem. B. Een Stuyuer GAL. Vn patar ITAL. Vna piaccha H. Vna placca
Sextans, Duo chalci, teste Polluci. δίxαλχον. τεταρτημόριον, quod sit quarta oboli pars, & τεταρτήμορον. eundem ἑκτάντα Sicula lingua dictum fuisse ex Aristotelis fide prodnlit Pollus, apud quem libro nono perperam scriptum inuenias ἑκτάλαντα, proἐκτάντα, vt, & τρία τάλαντα, cum τρίεντα reponendum non temere asseuerem, pro Sextante & Triente, nec melius scriptum reperias lib. 4. cap.24. ἐκάλιτρα pro ἑκτάντα, & τριάχοντα loco τρίεντα.
Siglus (alius a Siclo) Numisma Persicum, septem valebat obolos Atticos cum dimidio, vt ex Xenophonte liquet. Hesychius octonos valere obolos ait : cuiusmodi prety erat & Sardianus nummus : nostrate moneta æquat fere stuferos quatuor cum drmidio.
Sors nautica Modestino, vel traiectitia, quod trans mare vehatur. portorium etiam Cicer. δάνειον ναυτιχόν, πορθμίον, ἀμφοτερὀπλουν Demostheni, quod pro itu redituque in profectione persoluitur, sicut harpocration Lexici decem Rhetorum auctor exponit. at ἑτερόπλουν, quod pro alterutro vel abitu vel recursu numeratur. AL. Fuhrlon, Schifflon BELG. Veergelt, Schiploon. GAL. L’argent qu’on paye au batelier ITAL. Nolo de la naue H. Nolito
Sostrum quod medico datur pro curatione & restituta valetudine. σῶστρον, σωτήριον ἰατρεῖον. AL. Artzes lohn, Meister gelt B. Meestergelt, medecijns loon GAL. Salaire du medecin ITAL. Pagamento del medico H. Sueldo del medico
Sportula apud Iurecons. Pecunia ab actore & reo communiter deposita constituendi iudicij gratia. τρυτανεῖον Isocrati.
Sportula Sueton. Mart. pro cibo aut denario quod in clientes & salutatores erogabatur.
Stips collatitia Marcellino, quæ in pauperum vsus erogatur. ἐλεημοσύνη Chrisost ῥύσια yυxῆϛ δῶρα Epigr. AL. Allmosen B. Aelmossen GAL. Aumosne ITAL. Elemosina H. Limosna
Stips Plinio, stipendium Vlpiano, æs militare Asconio, æs, peculium castrense Pomponio, quod militi pro opera mercenaria soluitur. militare stipendium, teste Plinio, erat denarius in dies singulos. μίσθωμα, ἀποφορά Plutarch στρατευτιχόν. AL. God, Kriegssold, Besoldung BELG. Besoldinghe, Betalinghe, Solt. GAL. Sonde, gage, paye. ITAL. Soldo, paga H. Sueldo, paga
Strena Symmacho, Munusculum quod in anni auspicio donatur. Strenæ autem primum fuerunt instituæ a Tatirege, aceptis e luco Streniæ deæ verbeuis, noui anni auspicibus, teste Symmacho. ἐπινομίϛ Athen AL. Das gut Iar, ein newes Iar B. Een nieuwe Iær GAL. Estreine ITAL. Strena H. Estrenas
Summam cauere alicui Scæuolæ. AL. Einen versicheren, oder einem versicherung geben vmb die gantze sum B. De gheheele somme versekeren, asseuerancie geuen voor de gantsche somme GAL. Asseurer la somme entiere ITAL. Assicurar la somma entiera H. Assigurar toda la soma
Talenta viginti Demosthenes acceperat ab Harpalo, vt taceret : hoc est decm millia Vngaricorum aureorum : centum octoginta & vnum, & circiter triginta quatuor stuferos.
Talentum Aegineticum decem millia drachmarum pendebat.
Talentum Atticum valehat sex drachmarum millja, siue sexagenas minas. vnde τρισxίλιοι δάρειχοι apud Xenophontem tantundem valent, quantum decem talenta.
Talentis centum donatum fuit Erasistratus medicus sanato Antiocho vt scribit Plinius, quæ summa excrescit ad centena quina Caroleorum millia, Caroleo (vt antea admonui) ad viginti sestertio contracto.
Talentis quinquaginta mulctatus fuit Demosthenes Orator, conuictus silenty Harpalo venundati : quæ summa efficit vicina quina millia auveorum Vngaricorum, quadringentos, quinquaginta quatuor, & dimidiato paulo plus.
Talentum decem millibus apparatus funeris Ephistioni ab Alexandro Macedone factus constitit, Plutarcho & Arriano testibus, hoc est aureorum Vngaricorum MMMMM VCD CCCIX.
Talentum multiplex fuit : Auri talentum, xρυσίου τάλαντον, tres aureos Atticos valuisse refert Pollux : argenti vero talentum, ἀργυρίου τάλαντον, minas Atticas sexagenas.
Talentum viginti millia & quingenta annuos reditus pependisse Aegyptis Ptolemæo Auletæ regi, Ciceronis testimonio refert Strabo, hoc est, aureorum Vngaricorum centies vicies septies centena, viginti septem millia, ducentos septu aginta duos, octo drachmas cum semisse.
Tressis Persio, Nummus tribus assibus æstimatus. accedit ad nostrum brasdenarium. B. Braspenninck
Tetradrachmum de quo paulo ante egimus. Eubulus Comicus lepide παλλάδοϛ πῶλον, velut Palladis pullum, dixit, ob expressam in eo illius deæ effigiem. Quin & Hyperides Orator idem numisma xόρην, id est virginem, in gratiam deæ, vt πάρθενονEuripides nuncupauit
Tetradrachmum, stater siclus Hebraicus vel argenteus. τετράδραxμον, στατήρ Cleopat σίχλοϛ Iosepho, valet quatuor drachmas Atticas, τέτραxμον Atticis, teste Ammon. γλαύκ Philochoro, eo quod Palladis efsigiem ab vna parta, ab altera noctuam expressam haberet. AL. Acht Batzen, ein halber Thaler, halber gulden Groschen B. Vier REalen, veerthien Stuyuers Penninck, haluen Daler H. 4. reales
Tetrobulum τετρῶβολον cuius nota apud Athenienses erat Iouis simulacrum cum duabus ab aduersa parte noctuis, ita nummus vocari potest, nostra lingua qui nominatur, Vieryser, oft Vierslach. ab expressa igniary ferri forma, quæ moneta dobus stuferis & quadrante stuferi æstum itur : tametsi pluris aliquanto taxari debeat, nimirum duohus sestertiis & asse Twee Stuyuers ende een half blancke. H. 23. marauediz
Tributum Cic. Vlp. Pecunia populo imperata, quæ a singulis tributim pro census portione colligebatur. τέλοϛ, εἰσφορά, δασμόϛ. AL. Stewr, stewrgeld B. Tribuyt, Impost, Schilttæl, Bede, Gchattinghe GAL. Tribut ITAL. Tributo H. Pecho
Pensitationum tria genera tradit Asconius : Canonem, oblationem, & indictionem.
Triens Tertia pars assis. B. Een Negenmanneken Brab. een Sesken Fland. een Duyt Holland
Vectigal Cic. prouentus annuus, reditus. Portorium pro eodem Plinius extulit. πρόσοδοϛ πορισμόϛ, πόροϛ. AL. Rent jarliches einkommen B. Rente, iærlijck Incomen GAL. Rente, reuenu, peage ITAL. Entrada H. Renra, peaje
Vectigal Dig. proprie portorium quod in itinere præstari solet. τέλοϛ, τέλοϛ, διαγωγιχόν strab. AL. Zol B. Tol, Tribuyt, item Excijse GAL. Tribut, gabelle ITAL. Gabella
Versuram facere Cic. versura soluere Terent. Aes alienum ex ære alieno soluere, Donatus exponit. τό δάνειον μεταγράφειν. AL. An eim orht leschen, vnd am andern anzunden B. Hier een gat stoppen ende ginder een opdoen oft maken, Schult met Schult betalen, een Schult betalen, ende een nieuwe Schult mæcken, Schult omsetten, nieuwe Schult mæcken om oude te lossen, Gelt op Renten nemen om Schult af telossen GAL. Payer debtes auec debtes, rattouper ses debtes ITAL. Pagar quiui vno, & far cesta altri debiti H. Pagar aqui el vno y ser deudor a colla al otro
Versuram facere etiam est, cum quis pecunia minore accepta foenore, maiore occupat. AL. Mit Gelt auff Interest oder verlust auflgenom men Wucheren, item mit Gelt auff Wucher entlihen, ein mindere Schult abzalen B. Groote Schult maken om een cleyne te betalen, oft af te doen GAL. Emprunter argent a gros interest pour payer vne debte ITAL. Torre e danari ad interesse per pagar il suo debito H. Molatrar exponit Nebrissensis
Vespafianus Imp. Græcis Latinisque rhetoribus annua centena constituit hoc est, Caroleorum quina millia.
Vicies sestertium Cicero domum emit in palatio, teste Agellio, nimirum centenis Caroleorum millibus,
Victoriatus Plin. nummus signatus victoria, quinarius triobolus τριώβολον, ἡμίδραxμον Poll, quasi Semidrachma. si habeatur ratio drachmæ, valebit. AL. Ein Batz B. Seuen oort, eenen haluen Reæl. sin ad æstimationem denary, qui Romanis erat proprius reuocetur, duos stuferos valebit GAL. Deux grands blancs, ou sols, ou patars H. Medio real
Viginti millia talentum mulctæ nomine Sylla Asiæ imperauit. quæ summa æstimatur aureorum Vngaricorum decies centenis centum, vno & octoginta millibus, octingentis octodecim, & septenis sestertiis.
Vsura semissis Scæuolæ cum pro centum cuiusuis pretij nummis quolibet mense dimidius penditur : nempe sex in anno AL. Sechs von Hundert B. Sesse ten Hondert GAL. Six pour cent ITAL. Sei per ento H. Seis por ciento
Vsura vnciaria, centesima Cic. foenus vnciarium Cor. Tac. quæ centesimam sort is partem singulis mensibus capit : quando nimirum quotannis duodecim penduntur vsuræ nomine. ibi enim assis nomine censetur annus, vt vnciarum vicem gerunt menses. AL. Zwelff vom Hundert B. Twælften Hondert GAL. Douze pour cent ITAL. Dodeci per cento H. Doze por ciento
Xenium Mart. quod hospitibus donatur. κένιον. AL. Freunden oder Gastgeschenck B. Vrienden oft Gasten present GAL. Present fait a quelque amy ou estrangier ITAL. Presente che si sa a gl’amici in segno d’allegrezza H. Don o presente de huesped o amigo
DE MONTIBVS ET VALLIBVS.
CAP. XLV.
ABNOBA Germaniæ mons circa Wirtebergensem Ducatum, vnde Danubius oritur. Die Baar, is mons late exteditur per Germaniam, variis appellatus nominibus, alibi Ottenwald, aliis Steygherwald dictus, rursus alibi Speszhart.
Adula Mons inter Alpes, qui Tschudo Der Vogel, Etzel, ab incolis Mont S. Gotardt aliis.
Aetna Sicil. mons perpetuum ignem ê cratibus euomens αἴτνα. Mongibello.
Agragas vel Acragas, Siciliæ mons. Gergento.
Almus Pannon mons quem conquisitissimis vitibus ex Italia translatis conseuit probus Imperator. At patarto Hungarice.
Alpes, Montes perpetui & editi, qui perpetua crate Italiam a Gallis & Germanis diuidunt. ἂλπειϛ.
Alpes Adulæ montem Gothardi Poldus vocat, Tschudus Fauetsch.
Alpes Cortiæ Alpes Salassorum. Monte Senis Leandro. monus Geneure aliis.
Alpes Graiæ in Salassis. sunt qui Bernardo inscribunt. Monte minore de S. Bernard, o colomna de Ioue.
Alpes Iuliæ in Foro Iulij. Zelie.
Alpes Lepontiæ Die grauwen Pundtner.
Alpes Poeninæ, Poenina iuga Ticito Alpes summas quas Cæsar nominat, sunt qui has esse putant, montis Cenisii nomine, nunc notiores. Mont Seniis.
Alpes summæ in Lepontiis Cæs. videntur mihi esse, quæ in Helueti is ducunt Gothardi diui cuispiam nomen præferentes. Der Gothardt. Monte di S. Gothardo.
Apenninus, Mons qui Italiam mediam diuidit. L’Appennino, monte Fiscello.
Apuanorum montes Ligurum, Segaunorum, Teguliorum Violatum, in Hetruria. Montagna di Carrara, & di Lunigrana.
Arbone montes ad Danubij fontes. Auff der Bar.
Argentarius mons in Hetruria maritima. Monte argentaro.
Argentum Argenteus mons Beticæ, vnde Bethys fluit : Segura sierta, sierra Alcaraz.
Arminius Mons Hispan. Armino monte.
Asis Mons Vmbriæ. A sis.
Aspis Pars montis Atlantis in Africa. Meies
Athos Mons inter Thraciam & Macedoniam. ἂθωϛ. Monte sancto hodie, propterea quod monachis desertum colentibus frequentetur. Monte claro. ἂγιον ὂροϛ Græcis hodie.
Atlas Mauritaniæ mons, quem incolæ Clarium montem vocant, tesnte Iouio. ἂτλαϛ quem Adirim incolas olim ncminasse, refert Martianus Capella. Hanchisa, aliis Deris & Adderis.
Aureus mons Ptolem. in Corsica ins. Monte Gradacchio.
Aureus mons in Hungaria. Machecgt Hungarice.
Balista Cispadanæ regionis mons. Monte Balesta, vel Valestra.
Cabubarra Arabiæ felicis mons. Darzira.
Cæcius Mons Hungar. Den Scheckel.
Calpe Mons Hispan. ad Gaditanum fretum, Gibraltar.
Campi lapidei in Gall. Narb. Lacrau.
Campi maci strabon. in Lombardia Cispadana. Valle de Montirono.
Carpathus Hung. mons Tartzal Hungarice, den Munch, Wurtgarten, schnepergh, Vatter Germ. Huius aitissima iuga (quæ Solino Sarmatiæ montes suat) hodie Sclauorum lingua vocantur Tatri.
Carucus qui & Pyrenæus, German. mons. Prenner.
Catadupa Montes Nili, de quibus præcipitat cum ingenti frgore, vnde nomen.
Caudina vallis in Hirpinis Samnij. Valle di Gardano.
Caunus Hispaniæ mons in Pelendonibus, Moncaio.
Cecius Mons Austriæ, comprehendit omnem eum tractum, qui hodie vocatur Kalenberg, Schneeberg, Hertzberg, Deubsberg, Hengstberg, vnnd Plaisz.
Cemenelion Licur. mons. Cameliono.
Cemenus Ptol. aliis Gebenna, & Cebenna, Gal. mons. Les montaignes d’Auuergne, montaignes de Ceuennes.
Ceraunia, & Acroceraunia Epirimontes. Montes de Chimera, ve Cimariotti.
Chrysites Mons Macedoniæ fodinis inclytus, Siderocapsa hodie.
Cigunus Flamin. mons, Strab. Cerognone monte.
Circæus Mons Latij maritimus, in quo Circæum promont. Ptol. Monte Circello.
Claudius Mons Hungar. cuius iuga occidua Cilienses vocant Den Vogel, Rochitzorberg, Werentze.
Comagenus Mons Austriæ. Hannpurger Verg.
Corytus Vmbriæ mons, Monte coruo.
Cyminus mons iuxtalacum Cyninium. Monte de Viterbo. Cyclopum scopuli iuxta Siciliam, Gli Faraglioni.
Cytharjus Mædon. mon. Xerolibado.
Dicta Mons Cret. Labyrintho, aliis Sethie & Lasthi.
Didyma Montes in Thessalia.
Didymi Montes in Arabia felici, Ptol.
Didymus Mons in Galatia, Ptol.
Didymus Mons in A sia minori, Ptol.
Dimastus Mons in Nicone ins. Plin.
Didymus & a iuga sunt montis Idæ in Phrygia.
Eryx Sicil. mons ἔρυκ. Monte di S. Iuliano.
Gallicanus mons qui & Massicus, in Campania felici, generoso vino olim nobilitatus Monte Gerro, monte Ragono.
Garganus Mons Apulorum Dauniorum. M. de S. Angelo.
Gabenna vide Cemenus.
Gessacus Mons Hungar. Der Scheckel.
Hæmus Thrac. mons argenti fodinis celebris. Monte argentaro Italis, Balbau Turcis, Cumouiza Sclauis.
Herminius mons Cæsari, in Lusitania. Monte Arminno.
Hyperboreus mons Riphæus Plin. Sarmatiæ ad Oceanum septentrionalem. Camenoipoyas, id est, Cingulum terræ.
Ida Cretæ ins. mons. Psiloriti.
Imaus Maximus mons Asiæ, in quo Tartariæ reges omnes sepeliuntur. Alkai.
Iouis mons Melæ Hispan. Tarraconensis prope Barchinonem. Monte Iudaico.
Isidis mons in vrbe Augustana Isenberg.
Itabyrius Ptol. Mons Palæstinæ, qui Thabor in sacris libris.
Iura Mons Gall. Narbon. Galliarum terminus. Monte de Faucilles mont S. Claude aliis.
Iura mons qui Iurassus Strabon. & Ptolem. varia habet apud Heluetios nomina, alibi Bortzberg, alibi Houwenstein, alibi dictus Nouum castrum.
Lepas vertex Thucyd. Siciliæ mons. Monte Crimiti.
Letus Liuio mons, Lombard. Transpadanæ. Alpi di S. Pellegrino.
Leuci Cretæ mons Madara, & Spacia.
Leucogæi Campan. colles Plin. inter Neaptolim & Puteolos. Lunera.
Ligurum montes in Thuscia. Montagna di carrara, & di Lunigiana.
Lucullianus collis prope Neapolim. Pizzo Falcone.
Lunæ montes in Africa, e quibus nilus oritur. Bed.
Mariani montes in Hispan. Bætica. Sierra morena.
Massicus vide Gallicanus.
Melanes Palæstini montes Ptol. qui & Sinai & Oreb in sacris literis celebrati promulgatione legis a Deo Mosi traditæ. Sinai Christianis, Turla Mauris.
Melibocus Cattorum mons. Catzenelleboge.
Minarij Montes altissimi Somariæ regionis Angliæ. Minedepehille.
Mons argentum & saltus Tygensis, Hispan tractus, qui hodie vocatur, Sierra d'Alcaraz.
Nebrodes Mons Sicil. Maduma.
Oeta Thessal. mons in consinibus Achaiæ & Macedon, in quo Hercules viuus in pyram insiliit. Bunina.
Olympus Macedon. editissimus mons. Olympo.
Orbelus Thrac. mons. Karopnize.
Oropus Boeotiæ mons. Sucamino.
Orospeda H. mons. Sierra Morena Clusio, aliis Sierra Molina, aliis Sierra de Granada
Pangeus Mons Thraciæ argenti fodinis nebilis. Mala & Castagna.
Parnassus Nobilis Achaiæ mons, Musis olim sacer. παρνάσσοϛ. Liacura, aliis Parnasso.
Periardes Asiæ mons, Leporus hodie Iouio. quasi frugifer, ob summam rerum omnium foecundicatem.
Phiternus Tifernus Plinio, Iapigyæ mons in Apulia Daunia. Monte Bisamo.
Pindus Mons inter Acarnaniam & Thessaliam. Mezzouo.
Pinifer mons in Nartgoia, inter Bambergam & Norembergam, quatuor insignium amnium pater, & metallorum ferax. Fichtelberg.
Poenina vallis Germ, regio, hodie Vallesia, Heluetiis foedere iuncta. Wallisserland.
Pyrene Pyrenæus mons. πυρηναῖον ὂροϛ. Mons Comitatus. Tyrolis. Prenner.
Pyrenæi montes qui Galliam & Hispaniam diuidunt.
Rhetica iuga Plin. Lombard. Transpadanæ montes. Monte Braulio.
Rhodope Thrac. mons, Valiza, montagna d'argento.
Rigodulus vallis Der Eyssel.
Riphæus vide Hyperboreus.
Quirinalis mons Romæ Monte Cauallo.
Saltus Tygensis vide Mons Argentum.
Segaunorum vel Teguliorum montes, in Thuscia. Montagna di Carrara & Lunigiana.
Semanthini Montes in A sia auriferi. Idifa.
Setius Mons in Gallia Narbon. Capodi Sete.
Seuerus mons siue tetricus, in Sabinis Monte seuero y negro.
Sinai vide Melane.
Solis mons in Mauritania Tingitana. Ca. Cantin.
Soracte Horat. Mons in Faliscis. Monte di S. Siluestro.
Sudeti montes German. montas. Fichtelberg.
Taburnus Mons campan. felicis. Monte taburo.
Tagrus Lusitan. mons, Varroni Sintra.
Tarpeius mons Saturnius, Capitolium. Campidoglio.
Taurus Mons A siæ, qui in sacris literis Ararat dicitur.
Teguliorum Montes Thusc. Montagna di Carrara.
Thermopyle Mons Phocidis, qui fauces habet angustissimas. Terremoto.
Tifata Mons Calabr. felicis. Monte di Capua.
Tifernus vide Phiternus.
Tinni montes Strabon. aliis Tuniatum in Hetruria Montuniata.
Tritolinus Mons inter Baias & Puteolos. Saluiati.
Vesulus Mons Liguriæ, vnde Padus oritur Monte veso.
Vesuuius Vesbius vel Veseuius, Mæulus Vibio Sequestro, Campaniæ felicis mons. Monte de Somma.
Vinius Mons Cantabr. Floro. Monte de Oca.
Voceius mons in Heluetiis vel Vocetius. Boetzberg.
Vohesus in finibus Lingonum, vnde Mosa oritur. Monte de Voga en Lorena. Monte de Fauciles, Pineto.
DE MORBIS.
CAP. XLVI.
BORTVS Cic abortio Eid. abortiuum Plinio. Foetus intempestiue ortus, aut violenta extra tempus eius excretio ἂμβλωμα, ἂμβωσιϛ, ἀμβλυωσμόϛ Hip. ἀποφθορά Eid. & ἀμβλωθρίδιον, ἔχτρωσιϛ, ἔχτρωμα, ἐχτροσμόϛ Aristoteli, ἐκάμβλωμα, AL. Miszgeburt, Vnzeitling, Eezeittige geburt B. Misval, Misbaringe GAL. Auortment ITAL. Abortiuo H. Criatura mal parida, o el mal parir de la muger y sin tiempo
Abscessus Celso, apostema Plinio, Materiæ collectæ in pus conuersio. ἀπόστασιϛ Hippoc. ἀπόστημα ἀπό τού ἀφίστασθαι, quod partium in quibus collectio facta est, discessio contiguique separatio fiat. AL. Zeittig gheschwer B. Aposteunye GAL. Apostume ITAL. Apostema H. El botor
Achores Celso, Vleuscula capitis manantia, & foraminulenta. ἀxῶρεϛ. saphari ab Arabibus.
Alopecia Plin. Capillorum defluuium. ἀλωπεχία, a vulpe, cuius lotium effoeta dicitur reddere loca in annum, vt Callimachi scholiastes annotat : vel a malo vulpi peculiari. AL. Scheussung des haars B. Wtvallinge des hayrs GAL. La pelade ITAL. Pelarella H. Cayda de pelos
Huic malo assimilis est pilorum in palpebris casus, qui μαδάρωσιϛ, μίλφωσιϛ & μύδωσιϛ. nominatur.
Amentia Cicer. dementia Eid Affectio animi lumine mentis carens. ἂνοια, ἔχστασιϛ λογισμού Plut. ἔχστασιϛ φρενῶν Chrysost. AL. Sinnlose, Vnsinnigkeit, Tolle B. Bysinnicheyt, onsinnichhet GAL. Forcenement ITAL. Schiochezza, pazzia H. Locura perdida del seso
Anasarca Qui toto corpore diffusus est bydrops. ἀνασάρχα, ἱποσαρχίδιοϛ, χατά σάρχα Heraclidæ σαρχίτηϛ, & λευχοφλεγματίηϛ Aretæo & Celso.
Angina Plinio, Inflammatio faucium χηνάγxη & λυχάγxη Aureliano, quod canes ac lupos frequenter afficiat, σηνάγxη, vel a suspendy similitudine, quod non secus, quam laqueus præfocans enecet. ἀγxόνη enim laqueus est : vel a συνέxειν, quod spiritum continendo respirationem inbibeat, vt Aurelianus inquit. AL. Das Zapflin, das worcken im Halsz B. Squinancie GAL. Squinancie ITAL. Squinancia H. Esquinancia
Ani procidentia procidentia sedis Plin. procidua sedes Eid. προπίττον ἀρxόϛ quando sedes prolabitur. πρόπτωσιϛ ἀρxού, ἡ\ ἕδραϛ. AL. Wen der Arszdarm auszgehet B. Als het eynde oft t'Lijf wtgæt GAL. Tombement ou sortement du long herry ITAL. Caduto o escimento de la sedia, andada, del corpo H. Cayda de la tripa luenga, cagando
Aphthæ Celso, oscedo Sereno & Isidoro, Vlcuscula quibus infantium ora vlcerantur. ἂφθαι. alcola Arabib. B. Spruwe.
Apoplexia Celso, attonitus stupor, sideratio Scribonio, hoc morbo repente concidit homo, motu sensuque priuatus respiratione etiam læsa : resolutio totius corporis. ἀποπληκία, ἀποπληχτιχόν νόσημα. AL. Der Schlach oder Tropff B. De popelsye, de hant Gode GAL. L'apoplexie ITAL. Apoplexia H. Apoplexia
Appetitus caninus Famesingens & præter naturalis. xηνώδηϛ ὂρεκιϛ canina appetentia, fit autem vel ex refrigeratione, & siccitate oris ventriculi, vel ex acido hmore illud pungente AL. Ein grausamer grosser hunger B. Onnatuerlijcken grooten hongher GAL. Faim sans cesse, rage de manger ITAL. Appetito cagnesco, grandissima fame H. Hambre muy grande y estra ordnaria
Articularis morbus vel articularius morbus Plinio, ἀρθρίτηϛ Tumor articuli dolorisicus, in quem defluxio decumbit. AL. Das Zipperle B. T'fleercijn, oft fledercijn, Gichte GAL. La goutte ITAL. L'arthetica, la gotta H. Enfermedad de los artejos, gota Hic morbus ab articulo aut membro quo decumbit, nomen acipit : vt a pede, podagra Ouid. ποδάγρα : si in genua defluat malum, γονάγρα : si in manus, xειράγρα chiragra Horatio.
Ascites Hydrops solo ventre distento, ἀσχίτηϛ quod in morem vtris venter percussus resonat.
Asthma cum difsicultas spiritus veb ementior est, vt sine sono & anhelatione spirare nequeat æger ἂσθμα suspirium Latinis dici annotanit præceptor olim meus Hollerius. AL. Kelchen B. Kich GAL. Difficulte d'haleine vehemente ITAL. L'asmo H. Acezo
Atheroma Celso, Tmooris est doloris expers, in quo continetur humor tenui pulticulæ, quæ ἀθέρα dicitur, similis. ἀθέραμα. AL. Ein schwenten
Atrophia Celso, cum quis timore minus vel nimia auiditate plus quam debet assumit, vnde macies summa oritur : aut cum ægrotus vires colligere nequit. ἀτροφία nutrimenti cessatio Aureliano vocatur. AL. Das Abnemen B. Que enende siecke, Afneminghe, dær door de Mensche niet groeyen en dan GAL. Quand on est en chartre ITAL. Mentre che l'huomo e attormentato della tisica H. Entonces que el humbre esta malo de tisica
Auditus grauitas Plinio, tarditas aurium Eid. βαρυηχοῖ/α, δυσημοῖ/α. AL. Schwer Gehor, vbel Gehor B. Quæt gehoor GAL. Difficulte de l'ouye ITAL. L'vdire malamente, a pena vdire H. No oyr mucho
Auris verminosa Plino, vermiculans, quæ vermibus scatet σχωληχοῶν οὑ=ϛ. AL. Ein Ohren vol Wtitmen B. Een oore vol wormen GAL. Oreilles pleines de vers ITAL. Orechia piena de vermi H. Oreja llena de gusanos
Aurium sibilius tinnitus Catull. παραχοῖ/α συρισμόϛ ὐ=xοϛ, yόφοϛ, τρισμοϛ, βόμβοϛ. AL. Singend oder sansend, oder pfeiffend Ohr B. Tuytinghe, suysinge, oft ruyschinge, oft singinghevan ooren GAL. Letintement ou cornement des oreilles ITAL. Il risuonamenro & ribombo delle orecchie H. El retenimiento de las orejas
Bronchocele hernia gutturis, botium Barbari nominant. βρογxοχήλη. B. Ce speyne, oft speene
Bubo panus inguinis βουβών AL. Ein Schlier, Trtisen neben den Gemachten B. Een Clappoire, si ex Veneris contagione natus sit, Vult GAL. Bosse, clapoir ITAL. Anguinaia, gauocciolo, panocchia H. Encordio
Bulimus Insatiabilis edendi auiditas, nata e nimio æris frigore exciccante os ventriculi. phagedæna Aureliano, ed acitas præter consuetudinem Horatiano βούλιμοϛ Plut. in Sympos. Gal. βουλιμία & βουλιμίασιϛ. βούβροστιϛ Plut. Hom. φαγέδαινα AL. Vnersattiger hunger B. Een smertigen hijsteren grooten hongher GAL. Vne faim qui ne se peut saouler ITAL. Vna fame & appetito da manicare che non si puo satiare H. Hambre de lobo
Chchexia Celso. Malus corporis habitus, vnde omnia alimenta corrumpi contingat. fitque cum aut longo morbo corpus non resicitur, aut malis medicamentis affectum est, aut maligno victu diutius vsum est. χαxεκία. AL. Ein bose gestalt des Leibs B. Een groene siecke, als een in een quæt Vel steeckt GAL. Mauuaise disposition du corps ITAL. Cattiua dispositione del corpo H. Assi que todo el cuerpo esta mal dispuesto, Hinc Cachectus Plin. & Cachectitus, cuius corpus macie conficitur. χαxεχτιχόϛ.
Callus Cic. Cutis obduratio e labere nimio. τύλοϛ. AL. Schwill an handen vnd fuszsolen B. Een Weerel Eelt GAL. Cal, ou durillon ITAL. Callo H. Callo del pie o de la mano
Cancer Celso, Tumor durus inæqualis, aspectu teter, venis in ambitu turgentibus, colore liuescens : χαρχῖνοϛ Gal. χαρχίνωμα Pol. carcinoma Suetonio. AL. Der Krebs B. De Cancker GAL. Le cancre ITAL. Il cancro, il cancaro H. El caratan
Caput Plin. in abscessu vocatur, vbieruptionem minatur. AL. Ein Eugle, ein Kolbe B. T'hooft, d'Ooghe
Carbunculus Celso, Vleus e crasso atroque sanguine, celeriter escharam faciens. ἂφρακ, qui vel simplex est e putredine natus. Bloetvinne, oft Bloetsweere : vel malignus, qualis pestilenti in lue grassatur. AL. Pestilentziges Geschwer B. Buyde, Carbonckel, t'vier GAL. Antracs ITAL. Brusco, carboncello, carbunchio H. Lobanillo
Cardiaglia rosio stomachi Plin. Morsus oris ventriculi, vel (vt Erotiano plæet) mole stus vetriculi dolor cum nausea. χαρδιαλγία, χαρδιαχή διάθεσιϛ, χαρδιωγμόϛ Hip. & Gal. lib. Aph. 4. pugna tamen est quædam inter medicos de postrema voce, vel ipso Galeno seque stro nondum liquido composita, sit ne cordis ipsius, an ventriculi (cui cordis nomen altenum non est) affectio : sed a Cardiaglia Erotianus claris verbis discriminat χαρδιωγμόν, vt sit cordis ipsius palpitatio. τῆϛ χαρδίαϛ παλμόϛ ἀθρόωϛ χαἰ σφοδρῶϛ γενόμενοϛ quic quid sit, nolim Palæmonis hic vti supercilio, & rem ab ipso Galeno dissimulatam componere. Rosio interim illa stomachi (ne altercatio nomenclaturæ præuaricetur) Aureliano etiam στομαxιχή συνάγxη, & stomachica passio dicitur. AL. Hertzenwee B. Hertpyne, pyne ænt herte GAL. Douleur de coeur ITAL. Cordoglio H. Dolor de coracon
Cataplesis in hac ægris hiant oculorum sinus, corpus riget, malum nascens e vehemente cerebri refrigeratione cum siccitate, leste Galeno. χατάληyιϛ, ἀφωνία Diocli, ἀναυδία Antigeni, χατοxή Praxagoræ, χάτοxοϛ Aeginetæ. Sunt autem Lethargus, Caros, Catoche, Cataphora, Coma, sommculosæ affectiones omnes, profundiore, quam natura ferat, sopore. AL. Gchlaaffend sucht B. Slapende sucht GAL. L'endormie ITAL. Morbo sonnocchioso, mal de mazucho H. Modorra, modorilla
Catarrhus vulgaribus Medicis, destillatio Celso cum ad os & fauces e capite humor destillat. χατάσταγμοϛ Celso, χατάῤῥοοϛ. AL. Hauptflusz B. Catarrhe quinterne GAL. Catarrhe, distillation des humeurs ITAL. Catharro, rheuma H. Romadizo
Causus febris ardens Febris continua, tertio quoque die exacerbatior, cum maximo incendio & intolerabili siti , quasi continua tertiana. χα ύσοϛ, χαύσων, χαυσώδηϛ Celso. AL. Hitziges Feber B. Bernende, Cortse GAL. Fieure chaude ITAL. Febre ardente H. Causon fiebre encendida
Cephalæa Diuturnus capitis & inueteratus dolor, ægreque cedens, teste Aetio. χεφαλαία. AL. Hauptweche von langer zeit her B. Inghewortelde oft langhe hooftsweere GAL. Douleut de teste de long temps ITAL. Dolor di testa vecchio H. Axaqueca
Cephalaglia Capitis dolor in anterioribus eius membranis. χεφαλαλγία. AL. Hauptwehe B. Hooftswere, pyne int hooft GAL. Douleur de teste ITAL. Dolor di testa H. Dolo. de cabeca
Cholera felliflua passio Aureliano, Celerper vomitum aluumque ventriculi conturbatio, e cruditate plærumque nata. xολέρα. AL. Bauchgrimmen von vbriger gallen B. Buyckwee, oft creuelinge, bor, quasi βορβοριγμόϛ, (qua voce. Aurelianus vtitur) ob intestinorum murmur huic passioni peculiare. GAL. La cholere ITAL. Colera H. Colera
Cicatrix Cic. οὐλη, ἂρμη Hipp. χηλίϛ AL. Wundzeichen, Wundmal B. Littecken, Lijckteecken GAL. Cicatrice ITAL. Cicatrice H. Sennal de la herida
Clauus Tuberculum in cute extans rotundum, callosum claui caput summa parte repræsentans, præduræ radici affixum. ἡ=λοϛ AL. Agerstenaug, Huneraug B. Lijckdoren, Aecxterooghe, Exterooghe GAL. Clou ITAL. Callo di e piedi H. Nacido del pie
Colicus dolor Coli intestini morbus χωλιχή διάθεσιϛ, χωλιχή simpliciter. AL. Vauchgrimmen, die Mutter, a matricis dolore transsumpto vocabulo, sed perperam : qui error in nostrma linguam vernaculam transiliit B. T'colicompas, de Moeder GAL. La colicque ITAL. La colica H. Colica passion
Coma marcor Gal. annotat nonnullos exponere χῶμα pronitatem ad somnum, χαταφοράν εἰϛ ῠπνον. Est autem hippocrati duplex, χῶμα ἂxρυπνον, hoc est, insomne, in quo vigiles manent ægroti, clausis tamen oculis, quos excitati attollunt, & tangentem respectant, χῶμα ὑπνηλόν, sine ὑπνοτιχόν, id est, somniculosum, vbi profundo & diuturno grauantur sommo.
Comitialis morbus a Rom. comitiis Plin. caducus morbus, a cadendo. maior morbus Colso, Herculeus morbus, qua voce inexpugnabilis eius vis portenditur. sacer morbus, vel ob magnitudinem, vel quod dirus, & a diis immissus videatur, vel quod in capite animæ sacrato loco fiat. epilepsia, ἐπιληyία, eo quod sensum atque mentem pariter comprehendit, vt aurelianus ait. ἰερή νόσοϛ Aretæo, ἡραχλεία νόσοϛ Hipp. ἐλεφαντίασιϛ, teste Aretæo, quod nulli remedio cedat aut expugnari se patiatur. lues deifica vel sacra Aureliano, sonticus morbus Plin. ita enim Epilepsiam e Dioscoridi reddit AL. Sanct Valentins Plag, sanct Veltis Plag, das Boszwech, die hinfallende Sucht, frasd B. S. Iaus euel, de vallende sieckte GAL. Le mal saint Iean, le mal caducque, le haut mal ITAL. Il morbo caduco H. Gota coral
Condyloma Tuberculum ani simile hæmorrhoidi vnde sanguis fertur, Aureliano, Celso. χενδύλωμα. AL. Herte ronde Knollen, wie Feihwartzen, sanct Fiackers kranckheit B. Spene GAL. L mal saint Fiacre ITAL. Sbroggia de la sedia H. Almorana ciega
Contagium Virg. contagio Cic. contages Lucret. Morbus e contactu natus, B. Een halende oft ænhangende sieckte, oft erfsieckte quod Germani Erbsuchut vocant quo nomine intelligitur morbus aut vitium a parentibus in liberos transiens, quasi hæreditarinm malum GAL. Maladie contagieuse ITAL. Morbo coutagioso H. Enfermedad que se pega
Contusio Plin. θλάσμα φλάσμα Hipp. AL. Zerknuttschung, zertossung B. Knutsinge, Contusie GAL. Contusion, brisement ITAL. Fracasso, contusione H. Quebrantadura, contusion
Coxen dix Var. coxarius motbus, ischias, ischiadicus dolor Plin. ἰxίαϛ Aeginetæ AL. Die Huftwee, oder Huftsucht B. T'sciatica, pyne in de heupen oft hencken GAL. Goutte sciatique ITAL. Sciatica H. Ciatica
Crapula Cic. helucus Tertull. Grauitas capitis e vino nata χραιπάλη, παρά τό χάρα πάλλειν, quod capitis statum percellat AL. Fullerey, Trunckenheit, oder Trescher im haupt B. Dronckenschap, hooftsweere van drincken GAL. Yurongnerie ITAL. Vbriacchezza H. Embriaquez, boracheria
Crisis Naturæ & morbi conflictus, Aureliano. χρίσιϛ
Defectio Suet. defectio virium Cic, languor virium Ouid. imbecillitas, debilitas, ἀτονία ἀσθένεια ἔχλυσιϛ, ἀῤῥωστία τῆϛ δυνάμεωϛ. AL. Abnemung. oder abgang der Kreeften, Machtlose, Schwachheyt, Kraftlose, Onmacht, Hertzlose B. Swackheyt, verliesinghe van crachten, Crachtloosicheyt. Onmacht GAL. Defaillance de force, langueur ITAL. Fiacchezza H. Flaqueza
Defectus animi Plin. defectio animæ Celso, deliquium animi. Præceps virium lapsus. λειποθυμία Philothæo, λειποyυxία Hippoc. In hoc genere gradus est, vt ἔχλυσιϛ sine λειποθυμία secundum Aetium sit leue animoi deliquium. λειποyυxία, validior animæ defectio, cuius terminus est sudor, syncopesque initium habetur. syncope συγχοπή. grauissima, mortisque in consinio constituta, quasi concisio spirituum, viriumque. AL. Onmacht B. Onmacht, Swymelinghe GAL. Pasmoison ITAL. Fallimento o mancamento di cuore H. Desmayo, pasmo
De lacrymatio Plinio, pituitæ cursus Celso, Delatio humorum adoculos. ἐπιφορά epiphora etiam Plin. cic. ῥευμάτων ἐπιφορά Aeginetæ. AL. Ein geher flusz in den Augen B. Op oft toedracht in d'ooghen GAL. Defluxion es yeux
Delirium Celso, In febrium vigore mentis alienatio, e biliaut calida expiratione ad cerebrum subrepente. deliratio Cic. deliramentum Plaut. παραχοτή, παραφορά, παραφορά τῆϛ διανοίαϛ Plu. ἀῤῥωστεία τού διανοητιχού Greg. mentis error Horat. quando ægri desipiunt & aliena loquuntur AL. Vnsinnigkeit Aberwitz, Natrey B. Remclinghe, rauelinghe, doliorum ghebreck van sinnen, raserye GAL. Resuerie, rad otement ITAL. Delirio H. Desuario
Dentitio Plin. Eruptio dentium prima in infantibus. ὀδοντοφυῖ/α Aeginetæ, ὀδοντίασιϛ a qua differt, ὀδακισμόϛ Galeno siue οὐ/λον ὀδακισμόϛ, vt ab Hippocrate vocatur, pruritus ille gingiuarum, quem dentitientes pueri sentiunt. AL. Das Zenen B. Het tanden der kinderkens GAL. La venue des dents aux ieunes enfans ITAL. La prima dentatura de e bambini H. Lo endentecer de los ninnos
Dentium stupor Qui ex acerborum vsis eontrahitur, torpor. αἱμωδία, αἱμωδιασμόϛ. AL. Vnempsindligkeit der Zenen B. Eggicheyt oft buemicheyt van tanden H. Dentera Errant autem qui αἱ μωδίαϛ nomine etiam stridorem dentium comprehendi putant, qui velut attritu quodam intelligitur, qui proprie ὀδοντύβρυγμοϛ nuncupatur.
Diabetes Passio qua sine dilatione potus liquor per vrinam quasi per siphonem ac fistulam transiens egeritur, Aureliano teste διαβήτηϛ Gal. δίyαχοϛ Aeginetæ, ab immensa siti, quam inuehit διάῤῥοια εἰϛ ούρον, ῠδεροϛ εἰϛ ἀμίδα, quasi hydrops in maculam. Hinc est quod hunc morbum matulæ intercutem, alij vrinæ profluuium, & siphonem nuncupant.
Diaria febris ephemera, Vnius dieifebris, cordis spiritu incalefacto, non autem humoribus, nata. ἐφήμεροϛ, πεμφιγώδηϛ Hippocr. lib. 6. Epid. quasi flatuosa febris, in spiritibus inflammatis consistens πνευματώδηϛ. AL. Feber das nut ein Tagwchret B. Cortse van een dach GAL. Fieure d'vn iour ITAL. Febre diaria H. Calientura de solo vn dia
Diarthoea Cicer proluuium alui, defluxio Aurel. profluuium alui Colum. διάῤῥοια. AL. Durchlauff. Bauchflusz B. Buyckloop, de loop GAL. Flux de ventre ITAL. Flusso diarria H. fluxo de la barriga
Difficultas spirandi Celso, Anhelatio quæ modica est, neque ex toto strangulat. δύσπνοια difficultas spiritus Celso. AL. Schwere desz Athems B. Benantheyt van adem, oft borsts swoegen GAL. Difficulte d'haleine ITAL. Difficulta dell' anhelito H. Acezo
Dolor πόνοϛ, ὁδύνη, χάματοϛ, χόποϛ. AL. Schmertzen B. Pyne, Smerte GAL. Douleur ITAL. Dolore H. Dolot, dolencia
Dysenteria Cic. Plut. Cruenta alui deiectio cum dolorifica torsione. vnde & tormina Celsus hoc malum nominat. δυσεντερία AL. Rotschad, Rotror B. Troot melesoen, den bloetganck GAL. Mal des entrailles ITAL. Cagasangue H. Camaras de sangre
Dysuria Cic. Difsicultas vrinæ cum cruciatu magno e lotij acrimonia, aut ceruicis vesicæ inflammatione vel exulceratione. δυσουρία. AL. Harnstrenge, Harnwinde, (vulgus confundit plerumque similia) B. Last om zijn Water te mæcken GAL. Difficulte d'vrine ITAL. Gran disaggio nel vrinare H. Dolor de vrinar
Elephas Lucr. elephantiasis Plin. ἐλέφαϛ, ἡράχλειον πάθοϛ Aretæo, ob vim insuperabilem mali. λέων Aretæo, a cutis similitudine, σατυρίασιϛ Galeno. λεοντίασιϛ elephantia Celso, ob cutis asperitatem corio elephanti non absimilem. AL. Auszsatz, Maletzey, Veldsieche B. Lazerye, Malætsheyt GAL. Ladrerie, lepre ITAL. Lepra H. Lepra
Epiala febris Febris pituitosa, e vitreo & acido phlegmate ortum habens, in qua eodem tempore calor frigusaue in quauis corporis particula sentititur. ἠπίαλοϛ dicta actuario teste, quod ἠπίωϛ ἀλεαίνει, quod miti blandoque calore afficiat.
Epinyctis Celso, Subliuda, vel subnigra pustula, nunquam fabæ magnitudinem excedens. noctu potissimum affligit. ἐπινυχτίϛ.
Epulis Carnis excrescentia intus in ore ad molares dentes, ἐπουλίϛ. B. Ouerwas van vleesche æn de kiesen oft backtanden H. La carne superflua cerca de las enzias
Erysipelas sacer ignis Columel. ignis Samomnico, ἐρυσίπελαϛ,
ἐρυθρόπελαϛ Polluci. Rubor cum inflammatione ac dolore vlcus ambit, interdum vulneri accedit. πὐρ ἂγριον Hipp. AL. Das Gockfeur, das Rothlauff oder S. Antonis feur, die brennen de raach B. S. Antonis Vier, de Roose, a roseo rubore GAL. Le feu S. Antoine ITAL. Erysipelas, fuogo di sant Antonio
Fascinus Virg. Horat. Morbus quo pueri emaciantur, cuius originem obliquis inuidorum oculis tribuerunt veteres, cuiusmodi oculos vrentes, vocat Persius. βασχανία Plut. παρά τό τοῖϛ φάεσι χαίνειν Hesychio etiam xραυγή dicitur AL. Zauberey B. Touerye
Fastidium stomachi Cic. fastidium in cibis Plin. horror ciborum Aureliano ἂση, ἀνορεκία. AL. Maszleidigkeit, vnlust des Magens B. Onlust, Warsheyt van Spyse GAL. Desgoustement ITAL. Fastidio del stomaco, seccagine Bocc. sprezzamento delle viuande H. Hastio o aborrecimienta de la comida
Febris Celso. a feruore, Calor natiuus inigneum conuersus, aut immoderatas calor præter naturam in corde existens. πυρετόϛ, πύρ, βρυxετόϛ AL. Feber, das Kaltwee, der Frorer B. De Cortse GAL. La fieure ITAL. Bebre H. La fiebre, o calientura
Febris colliquans ardentissima, quæ cum pinguedine carnes & solidam substantiam calore liquatam per aluum effundit. συντηχτιχόϛ vel συντήχων πυρετόϛ.
Febris continens Febris in sanguine consistens, cuius efferuefacti contagione cor ipsum, partesque omnes incalescunt citra putredinem. hæc nullis exacerbationibus accessionum interpellatur, vna solum accessione a principio ad finem perdurante. Hæc triplex est : ὁμότονοϛ sine ἀχμαστιχόϛ quasi eundem semper tenorem conseruans, quando calor par & sui similis toto febris decursu permanet. ἐπαχμαστιχόϛ sine ἀναβατιχόϛ, quæ a principio vsque ad crisim paulatim inualescit atque augetur, calore incrementum assumente : παραχμαστιχόϛ in qua calor a summo incipiens vigore, sensim decrescit dum desinat.
Febris continua continuata, Celso, συνεxήϛ cuius vnica est a principio ad sinem accessio in plures dies extracta : sine in qua fobris nunquam intermittit, eiusque materia in maioribus vasis continetur. AL. Ein stads bleidendes, vnauffhorendes Kaltwee B. Een steeghe byblijuende, en niet ophoudende Cortse GAL. Fieure continuelle ITAL. Febre continua HIS. Calientura continua.
Febris intermittens πυρετόϛ διαλείπων. Febris putrida, quæ vicissim & repetit & solutitur, consistitque in venis minoribus, corporisque habitu. cuius tres sunt specses, Quotidiana, Tertiana, & Quartana. quæ vocantur etiam περιο διχά νο σήματα, quod statis circuitibus recurrant reduces AL. Das ablassend Fieber B. Decortse die ophout en wedercomt GAL. Fieure qui va & vient ITAL. Febre che va & vienne H. Fiebre que agora dexa el patiente y despues buelue otra vez
Febris typhodes ex ardentium genere est febrix symptomatica, e iecinoris erysipelate nata, aut renum. τυφώδηϛ sic quæ ab erysipelate pulmones infestante oritur, χρυμώδηϛ vocatur.
Fistula Plin. Sinus arctus, oblongus, & callosus. σύριγκ AL. Fisteln B. Fistel GAL. Fistule ITAL. Fistola H. Fistula
Furor Cic. mania Aureliano, rabies Horat. hæc melincholiæ fere succedit, vt soboles eius, sed sæuior truculento aspectu, & præcipite impetu obuios inuolans, ac proterve calcibus & pugnis, mordicusque belluæ in modum desæuiens. μανία μανιχή ἔχστοσιϛ, λύσσημα Eurip. intemperia Plaut. AL. Wuhtigkeit, Taubsucht, Taube B. Raserye, verwoetheyt GAL. Rage, fureur ITAL. Furiosita, furore, furia H. Furia rauia
Furunculus Pli. Tuberculum acutum cum dolore & inflammatione, ouum columbinum magnitudine non excedens. δοθιήν AL. Ein klein spitziges Blatterle B. Fijck, oft herde Buyle GAL. Bosserte dure ITAL. Bugnoncello, visciuolo H. Comba pequenna y dura
Gangræna Plin. incipiens partis affectæ corruptela, & (vt ita dicam) mortificatio. γάγραινα. male pro cancro exponunt Lexica nonnulla & Germanica & Gallica. AL. Faul Fleisch B. Quæt en vuyl vleesch GAL. Chair morte ITAL. Carne morta d'vne piaga H. Carne muerta de Ilaga
Glaucoma Plaut. Pl. Oculi vitium præter naturam glaucescentis. γλαύχωμα AL. Ein grawer fleck im Aug B. Græu ooghe
Gonorrhoea profluuium genitale, aut seminis, Nimia seminis profusio sine Venere ac nocturnis imaginibus elata, Aureliano. γονόῤῥοια. Barbari gomorrhæam vocant.
Grando xαλάζιον. Tuberculum durum superioriferme palpebræ innascens.
Grauedo Celso, Cic. Defluxus ad nares, eas abstruens, vodem obtundens, tussimque cum sonitu aurium mouens χόρυζα Hippocrat AL. Knusel, Pnufel B. De snoffe, swærheyt van hoofde, druypinghe wt de hersenen GAL. Distilation du cerueau, pesanteur de teste ITAL. Destillotione de ceruello, grauezza di testa H. Romadizo
Hæmorthois Celso, Sanguinis profluuium per venas ani. αἱμοῤῥοἰϛ. AL. Blutstusz vndersich, Blutstusz der gulden Adern oder Aftergender B. De Speene, den Bloetganck van onder GAL. Caquesangue hemorrhoides ITAL. Hemorrhoide H. Almorrana de sangre Hectica febris Calor præter naturam in solidis partibus accensus, qui tam in cordis substantia sedem sixit. ἑχτιχή ἑχτιχόϛ πυρετόϛ. hanc produnt oculi fugientes, corporis squalor, collapsus temporum, ventris extennatio, & a eibo caloris augmentum. ethica Barbaris dicitur. AL. Der ettick B. De verdweenende cortse GAL. Fieure eticque ITAL. Eebre ethica
Hemicrania Dolor recurrens identidem ac statis temporibus, alteramque capitis partem infestans. ἡμιχρανία, ἡμίχραινα, ἑτεροχρανία AL. Hautptweh an einer seitten B. Hooftsweere æn een zyde GAL. Douleur de teste d’vn coste ITAL. Dolor di testa da vna banda H. Dolor de cabeca del vna parte
Herpes zona Scribonio, serpens Lucretio, Ignis. sacri species est, in quo ardor cutim serpentibus minimis pustulis exasperat, & vvit per artus repens, vnde illi nomen. ἕρπηϛ Dioscoridi. ἑρπυδών Nicand. ζωστήρ teste Plinio. ἑρπυστιχόν ἕλχοϛ Polluci AL. Ein eysse, der vmbsich frisset B. Sprengt vier, een voortcruypende sieckte
Herpes exedens Depascens vlcus, quod serpendo celeriter penetrandoque vsque ad ossa corpus vrat, teste Ceiso. ἕρπηϛ ἐσθιόμενοϛ AL. Der Wolff B. De Wolf
Herpes miliaris vel pustulosus, in quo pustulæ exiguæ per cutem summam excitantur, milio non absimiles, minimumque prominentes. ἕρπηϛ χεγxρίαϛ sine φλυχταινώδηϛ.
Hordeolum χριθή. Tuberculum suppurans, e palpebræ margine erumpens.
Hordeolum a specie hordei, Exiguum tuberculum in palpebris enatum. Græci similiter χριθήν & ποσθίαν nominant, ordeolum Barbari. B. Een styghe
Hortida febris semitertiana φριχώδηϛ πυρετόϛ Hip. lib. 1. Epid. ἡμιτριταῖοϛ. hemitritæus. Martiali, Febris in qua magnam accessionis partem horrores occupant, eo maxime die, quo tertiana & quotidiana simul occurrunt. Subijciamus hic vitiosi corporis & integri affectiones (quas Græci. διαθέσειϛ rectius vocant) cum natiuas, tum aduentitias.
Horror Celso, Perfrictione maior est, & inæqualitate illa, sedrigore minor : φρίχη, φρίχιον Dioscor AL. Zitterung von kelte vnd frost, schauderung B. Beuinghe en schuddinghe van coude GAL. Frisson ITAL. Hortore, tremore H. Espeluzo por frio
Hydrops Horat. aqua intercus Cicer. aquosus humor Aurelian. aquosus languor Horat. veternum Seruius apt esse aquam intercutem. ὑδεροϛ Aurelian. ῠδρωy, παρέχxυσιϛ Aureliano, quod sit manifesta quædam humorum effusio inter peritonæum & intestina AL. Die wassersucht B. De watersuchte GAL. L’hydropisie ITAL. La hydropesia H. La idropesia
Ileus quem voluulum, verbum verbo reddentes quidam non inscito vocabulo appellarunt. tormentum Aurelianus dixit chordapson Celsus, Grauissimus periculosissimusque tenuioris intestini morbus, quem Barbari medici vulgo propterea miserere mei vocitant, alij iliacam passionem. εἰλεόϛ, a contorsione : xόρδαyοϛ Diocli, quod chordarum fidiumve in morem intestina tendantur, vt Aureliano videtur. vel quod admota affecto loco manus, τῆϛ xορδῆϛ ἂπτεσθζ, id est tensam sidem tangere sibi videtur : φραγμόϛ etiam Aurelian quod obtrusis ventris officiis siat AL. Darmgicht, grimmen B. Lanck euel GAL. Iliacque passion ITAL. Iliaca passion H. Dolor de la tripa, ilion
Impetigo Plin. Infectio & asperitas summæ cutis cum non leui pruritu. lichen. Plin. λειxήν AL. Zittermæls flecht B. Hayrworwe GAL. Feu volage, galle, gratelle ITAL. La volatica H. Culebrilla, empeine
Incrementum Augmentum morbi totius, & singularum etiam accessionum. ἀνάβασιϛ, ἐπίδοσιϛ, ἐπίτασιϛ, αὐ/κησιϛ AL. Zunemung der kranckheyt B. Toeneminghe, oft vermeerderinghe der cranckheyt GAL. Accroissement du mal ITAL. La augmentatione del morbo H. EL crescimiento del mal
Incubus ephialtes Macrob. Corporis nocturna oppressio & suffocatio quædam, vocispirituique liberum meatum intercipiens. ἐφιάλτηϛ siue ἐπιάλπηϛ ab insultu qui fieri videtur. ἐφιαλτῶν πνιγμόϛ. Dioscorid. faunorum in quiete ludibrium Plinio, suppressio nocturna Plin. πνιγαλίων siue πνιγάμων Themisoni, ἐπιβολή, quasi impressio Aureliano, ενυπνίων πνιγμόϛ Diosc. ἠπίαλοϛ Didy. qui dæmonem esse putat, vocarique alias ἐπίαλτην & τίφην & εὐόπαν AL. Nachtmennlin, schrotlin, Saxonice alp B. De mare, oft nachtmerrie GAL. Le loup garou ITAL. La magera, la stria, la canara H. Mamnesada, mampesadilla
Inflatio Colum. ἐμφύσημα, ἐμπνευμάτωσιϛ, πνευμάτωσιϛ. Tensio inanium corporis spatiorum e flatuoso spiritu AL. Geschwurst, oder geschwellung B. Gheswollenheyt van winden GAL. Inflation ITAL. Confiadura, inflatione H. Hinchadura
Insania Cicer. Mentis ægrotatio & morbus, hoc est, insanitas & ægritudo animi, vt Cieer. ait lib. Tusculanarum quæst. 3. vbi paulo post subijcit : Insaniam enim censuerunt inconstantiam, id est, insanitatem, posse ta men, etc. ita enim restituendus estibi ex manuscr. locus, qui in vulgatis hodie legitur ita : Stultitiam enim censuerunt, id est, inconstantiam sanitate vacantem, cuius scripturæ sidem præcedentia comprobant, vt diligens lector facile iudicabit, ne illum hic morer extra institutum. ἃνοια,
ἀφροσύνη. AL. Alberwitz, alberheit B. Onwijs heyt, oncloeckheyt, in een die niet wel metten hoofde bewært en is GAL. Priuation de sens ITAL. Insania, poco ceruello H. Poca sabiduria
Insipientia Cicer. insania Eidem. Aegritudo animi. valetudo mentis suet. mentis alienatio Plin. impotentia mentis Suet. deprauata functio principis animæ facultatis in cerebri domicilio sede habentis. παραφροσύνη, παράνοια, παραφρονία AL. Thorheyt B. Sotheyt, dwæs heyt, onwijs heyt GAL. Folie ITAL. Schiocchezza. ,etreria, ignorantia H. Necedad, ignorantia
Integtitas Solutio in febre intermittente, cessatio a febri. ἀπυρεκία. nam in continua vocatur παραχμη. quasi respiratio quædam a statu superuenitens AL. Ablasz des febers B. Aflatinghe van de cortse GAL. L’entrelaissement de la fieure ITAL. Rilaxatione della febre H. Dexamiento de calientura
Interrigo Plin. Colum. attritus Plin. Intertimentum in feminibus præcipue sudantibus ex incessu vel equitatione. παράτριμμα. AL. Der arszwolff B. Blickærs, smertinghe, oft smertsel GAL. Entretail, escorchure de peau par eschauffement, souillure ITAL. Scorciatura H. Sahorno del sudor
Ischuria lotij retentio, vel suppressio, obstructo vesicæ meatu, periculo non earens. ἰxουρία. AL. Auffhallung oder verstopffung des harns B. Verstoppinghe vant water GAL. Suppression de l’vrine ITAL. Impedimento o ritentione della orina H. Retention de la vrina
Dentigo Plin. Macula subruffa aut pulla, faciem maxime incessens. φάχοϛ. AL. Laubflecken B. Sproete GAL. Lentille ITAL. Lentigine H. Peca
Lethargus Celso, veternus Plauto, Morbus phrenitidi contrarius, in quo marcor est, & mexpugnabilis prope dormiendi necessitas. λήθαργοϛ. AL. Die schlaaffend sucht B. De slapende sieckte GAL. Lethargie ITAL. Lethargia H. Lethargia Cum hoc fere conuenit Caros. χάρωϛ. in quo profundus sopor est, imo lethargo altior, ocisli perpetuo occlusi, sensus motusque abest, illæsa tamen respiratione. Arabibus Subeth : quæ vox etiam Lethargum comprehendit.
Lienteria Celso, Intestinorum leuitas, quæ continere nihil potest, & assumpta alimenta protinus imperfecta atque incocta reddit. λειεντερία. AL. Bauchflusz, die rur B. Den buyck-loop, dær gheen verteeringhe van spyse en is GAL. Flux de ventre auec indigestion ITAL. Flusso di ventre con crudita & indgestione H. Fluxo del vientre con cierta indigestion
Lippitudo Cicer. ophthalmia, Inflammatio tunicæ corneæ, cum rubore, tensione, & dolore, & delacrymatione. ὀφθαλμία, λήμη, γλίμη. AL. Augentrieffen, augenflusz, fliessen der augen B. Leepooghe, loopende ooghen GAL. Vice des yeux pleurants & chassieux ITAL. Lacrimatione delli occhi H. Cegaies
Lipyria febris Actuario, in qua externa frigent, interna vruntur λειπυρίαϛ, ὂτι λείπεται πυρόϛ, quod calore sit de fecta, qui in ea euidens non succedit. Aetius e ventriculi erysipelate accendi eam annotat.
Marasmus Tertius hecticæ gradus, vbi absumpta carnosa substantia calor febrilis obsesso corpore primigenium humidum (radicalem Barbari nominant) depascitur manifeste. marcor, vel febris hectica, cum marcore. μαρασμόϛ, μαρασμώδηϛ πυρετόϛ. AL. Verwelckung, volkommen ettich B. Oprechte verdweeninghe GAL. Eticque parfaite ITAL. Seccagine della etica H. La etica verdadero
Lumbago Festo, Vitium & debilitas in lumbis AL. Lenden wee B. Tspit, pyne in de lenden GAL. Douleur du rable & des reins ITAL. Dolore di e lombi H. Dolencia del lomo
Lycanthropia Eæ mentis alienatio, qua hominum consortia exosi in secessus ac lustra se abstrudunt, & luporum ritu vlulatus edunt.
Macula Plauto, pro ingenita nota & innata. næuus Cicer. χηλἰϛ, σπίλωμα, σπίλοϛ. AL. Angeborne maasz, anmaal, angeborner fleck B. Mæl, vlecke, sprote GAL. Tache, marcque, macule ITAL. Marca, macchia, tacherella H. Mancha, manzilla, lunar, sennal negra en el hombre
Malacia pica, Absurda in grauidis mulieribus appetentia μαλαχία, quam Plinius mollitiem prægnantium nominat. χίττα, id est, pica, ab auis versicolore varietate, aut incostantia : quod nunc hoc, nunc illud appetant prægnantes & absurdissima quæque edulia fere. AL. Schwanger weiber lust B. Lust van vroukens die groot gæn GAL. L’appetit estrange des femmes enceintes ITAL. L’appetito mirabile delle donne grauide H. El desseo de las mugeras emprennadas
Marisca Iuuen. ficus Mart. Tuberculum in ano ad fici similitudinem. σύχον, σύχωσιϛ. AL. Feigwartz B. Een bleyne int fondement GAL. Fic ITAL. Figo H. Higo, almorrana, dolencia del rabo
Melancholia quam parum seite Græcos incessens, Cicero, vt parum verbo valentes, furorum reddit, est mentis alienatio ex atra bile nata, cum moestitia, metuque coniuncta. μελαγxολία. AL. Schwartz gebluit B. Swærgheesticheyt, melancolye GAL. Melancholie ITAL. Maninconia H. Melancolia. Melancholia hypochondriaca siue flatulenta, aut flatuosa, quæ a sinistri hypochondrij sympathia generatur, vnde ater vapor exiliens mentem petit
Meliceris Cels. Abscessus, in quo melleus quidam mellive similis humor continetur : μελιχηρίϛ AL. Ein geschwer mit eyter dem honig gleich B. Een sweere met erter ghelijck honich Aetius alia nomine etiam μηρίον. veluti fauum neuncupat, quippe in quo glutinosus humor melli aut fauo similis per foramina in cute erosa exprimitur.
Mensium profluuium vel mulierum profluuium Plin. abundantia feminarum Eid. ῥούϛ ἔρυθροϛ Scribonio, ἔμμηνοϛ χάθαρσιϛ Galen. γυναιχείων ὀρμή. Aristoteli. AL. Die zeit der weiber B. De stonden, oft sieckte der vrouwen GAL. Les fleurs des femmes ITAL. La malattia delle donne H. La purgacion de la muger
Mensium suppressio ἐποxή ἐμμήνων Aeginetæ. ἐμμηνίων ἐπίxεσιϛ Dioscoridi AL. Verstopffung der weibischen zeitten B. Ophoudinghe oft verstoppinge der stonden GAL. Suppression des mois es femmes ITAL. La suppressione delle purgationi donnesche H. El supprimir de la purgacion de las mugeres
Mola Plin. Informis caro in vtero, siue tumor induratus vteri, grauiditatis opinionem adferens. μύλη Gal. μυλόσαρκ Hesychio AL. Ein klotz fleisch B. Meulen, ende clomp vleesch GAL. Masse de chair au ventre d'vne femme ITAL. Vn pezzo di carne malfatto H. La carne mola
Morbus Cicer. valetudo aduersa Colum. νόσοϛ, νούσοϛ, νόσημα, νοσήλεια, ἀῤῥώστημα. AL. Sucht, kranckheit, siechtag B. Sieckte, cranckheyt GAL. Maladie ITAL. Morbo H. Enfermedad
Morbus acutus quem præcipitem cum Scribonio dicas non male, aut celerem cum Aureliano. pernicialis Liuio dicitur, qui celeriter necat aut liberat hominem ὀκὐ νόσημα χαἰ πάθοϛ. AL. Geschwinde kranckheit B. Hæstighe sieckte GAL. Maladie soudaine & viste ITAL. Malattia subita H. Enfermedad que presto mata o dexa el hombre
Morbus anceps Plinio, e quo hic euadit, ille interit. ἀμφίβολον νόσημα. AL. Kranckheit da dieser von stirbet, vnd jener nich B. Een sieckte dær d'een af sterft en d'ander ontcomt GAL. Mal dont l'vn meurt, l'autre eschappe ITAL. Morbo del quale l'vno muore, l'altro i schampa H. Enfermedad que mata el vno, y dexa el otro
Morbus fluens Lucano, morbus cæli Virg, lues Stat. corruptus & morbifer æris tractus, qui vno eodemque tempore ex æris constitutione natus alibi grassatur. ἐπιδήμιον νόσημα Gal. popularem vocant interpretes. φθορά Herodiano. æris infectio dicipossit. AL. Kranckheit so gemeinlich vber leut vund viehe auszgehet B. Een sieckte die uyt infectie des lochts rijst GAL. Maladie generale par infection de l'air ITAL. Malartia per infectione del aire H. Enfermedad que nace porque el ayre esta corrumpido
Morbus Gallicus lues venerea, siphylis Fracastorio, παρά τό σίνειν τά φύλα. AL. Frantzosen B. De pocken, de Spænjærts, oft Fransoysen GAL. Le mal Francois, ou le mal de Naples ITAL. Il mal Franzese, o il morbo Gallico H. El mal de Naboles, buuas
Morbus longus Celso, longinquus Liuio. tardum Aurelianus vocat. xρόνιον πἀθοϛ Aretæo, διηνεχήϛ ἢ βραδεῖα νόσοϛ. AL. Ein langwirige kranckheit B. Een langhe sieckte GAL. Maladie longue ITAL. Malattia longa H. Enfermedad que dura mucho tiempo
Morbus palabundus σποράϛ νόσοϛ Hippocr. Galen. σποραδιχόν νόσημα, qui priuatim sparsimque singulos occupat. ἡ διάφοροϛ, οὐx ὁμογενήϛ. ἂλλη ἂλλω| συμβαίνουσα. AL. Schwermende kranckheit B. Swermende crenckte, particulier sieckte GAL. Maladie qui regne par-cy par-la ITAL. Malattia che va grassando or quiui or costi H. Enfermedad desbaratada
Morbus patrius siue vernaculus, qui nunquam non & peculiariter locum aliquem infestat. νόσοϛ ἔνδημοϛ Galeno B. Een landtfieckte
Morbus pestilens pestis Cicer. pestilitas Lucretio, Exitialis morbus. λοιμόϛ, λοιμῶδεϛ νὁσημα, ἢ ὀλέθριον, νούσοϛ θεού, νόσοϛ simpliciter Thucyd. νόσοϛ λοιμιχή. pestilentia Plin. AL. Pestilentz, beul B. Pestileutie, gratie Gods GAL. Peste ITAL. Peste H. Pestilencia
Morbus sonticus Iurec. qui perpetuus est, neque certo tempore finitur, siue qui gerendæ cuique rei impedimento est, a sontibus, hoc est, nocentibus, quasi perpetuo nocens, ac propterea hominem absentiæ excusans. Plinius pro Epilepsia accepit.νόσοϛ δεινή, νόσημα ταλαντιαῖον Alcæus dixit, quasi magni momenti. AL. Schadtliche kranckheit B. Aenhanghende sieckte, by-blyuen de plaghe GAL. Maladie langoureuse ITAL. Infirmita grande H. Enfermedad durable
Morbus vniuersalis quo plærique vulgo conflictantur. πάγχοινον ἢ χοινόν νόσημα Galen. τό πολλοὐϛ χοινῆ χαταλαμβάνον. AL. Allgemeine kranckheit, gemeine plag B. Ghemeyne plaghe
G. Maladie vniuerselle & generale ITAL. Malattia vniuersale & generale H. Enfermedad que esta en todas partes
Nausea Plin. Inane vomendi desiderium. ναυτία AL. Eckel B. Walginghe, de walghe, qualijckheyt GAL. Appetit de vomit ITAL. Voglia da gomitare H. Volundad para vomitar
Nephritis Quiuis affectus renum, tametsi proprie calculum in renibus hoc vocabulo significari velint. νεφρῖτιϛ AL. Nierenwee B. Pijn in de nieren GAL. Douleur de reins ITAL. Dolore de reni H. Dolor de los rinnones Secundo modo. AL. Der stein, das griesz B. Den steen GAL. La pierre, ou la grauelle ITAL. La pedra H. La piedra
Obliuio Cicer. ἐπιλησμοσυνή, λήθη. AL. Vergessenheit B. Verghetelheyt GAL. Obliance ITAL. Oblio H. Oluidanca
Odontalgia dentium dolor Plinio. ὀδονταλγία Galeno AL. Zahnwehe B. Tantwee, tantsweere, oft pyne in de tanden GAL. Douleur de dents ITAL. Dolore o mal de e denti H. Dolor de los dientes
Oedema Celso, Tumor laxus, pituitosus, presso digito cedens, lacunulamque relinquens, membro genuinum vel certe albidum colorem seruante. vndimiam Barbari vocitant. οἴδημα. AL. Wasserige geschwulst B. Waterighe swellinghe GAL. Enflure humide & aqueuse ITAL. Bolla piena d'acque H. Postilla llena de aqua
Onirogonos imaginaria Venus, in somnis genituræ proflunium Plin. ὀνειρογόνοϛ.
Ophiasis Celso, Areæ species, quæ capillitium defluit, per certa spatia, in modum anguis cutem capitis depascens.
Ortopnoeo Celso, cum nisirecta ceruice spirare æger non potest. ὀρθόπνοια.
Oscedo Agell. Vitium oscitandi sæpius orisque hiatus diducendi. xάσμη. AL. Statigs gynen B. Stæch geeuwen GAL. Baailler sounent
Oscitatio xάσμη. AL. Das gynen B. Geeuwinghe, gapinghe GAL. Baaillement ITAL. Sbagliamento H. Bocezo, bocezamiento
Ozæna Celso, Putridum vlcus in naribus cum graueolente mucco in crustulam coacto. ὂζαινα. AL. Ein presten in der nasen B. Een stinckende puystken in de neuse GAL. La puanteur du nez ITAL. La spuzza del naso H. Hedor de las narizes
Pandiculatio Plat. Membrorum distensio inuoluntaria ad vaporum difflationem. σχορδινισμόϛ, σχορδίνημα. AL. Das recken vnd strecken B. De reckinghe ende streckinghe GAL. S'estendre de tout son corps ITAL. Distender se di qua & di la co tut' ol corpo H. Enaspar todo el cuerpo
Panus Plin. Celso, phlegmone in locis adenosis, latior quam altior, tarde maturescens, neque magnopere in pus se conuertens. φύγεθλον. mammosus panus Plin. AL. Schwenten, drusz, dussel oder knuttel, gleich wie ein Brekle B. Een sweere GAL. Vne enfleure ITAL. Panocchia H. Diuiesso
Papula poterit vocari etiam pustula aquam in vesiculæ modum continente. ὑδατἰϛ. B. Hontsmeede
Papulæ Celso, Virg. Feruidæ eruptiones, rubidæ cutis aspredines papulæ rubentes Plinio, boa Eid. sudamina nonnullis. ἐχζέσματα Gal. ἐχβράσματα Gal. Aegin. πομφοἰ Hippocrati. AL. Hitzblatterle, zittermal B. Root vonck, toot hont GAL. Bourgeons ou bibbes ITAL. Sbroggie H. Boia, buua, Iobanillo
Paplulæ & boa etiamsunt puerilis morbus, qui rubore corpus obsidet, nimirum exiles maculæ rubræ, autpurpureæ, interdum nigricantes. ἐκαυθήματα proprie ea, quæ Galenus lib. Epid. 6. ἐκανθήματα χεγxρώδη a milij similitudine vocat. AL. Rote kinderblotterle B. De maselen GAL. Rougeolle, petite verolle ITAL. Variole, quod nomen Barbaris receptum est
Papulæ Vegetio, quæ cuti insurgunt ex prurigine. B. Puckelen
Paralysis Celso, neruorum resolutio Eid. neruorum sideratio Scribonio. ἡμιπληγία, παραπληγία Aretæo, ταράλυσιϛ, πάρεσιϛ AL. Tropff, schlag, das gut B. Beroernisse, lammicheyt GAL. Paralysie ITAL. Paralysia H. Perlezia
Parasynanche In musculis faucium externis tumor cum vubore. παρασυνάγxη, ὑάγxη Aureliano, quod suthus familiare sit malum H. Lobado
Parotis Celso, Abscessus secus aures. παρωτίϛ AL. Oren muckel, oder orenuttel, geswulst hinder den oren B. Swellinghe achter d'oore GAL. Les oreillons, apostume derriere ou entour les oreilles ITAL. Apostema dietro de orecchie H. Hinchazon tras las orejas
Paro xysinus accessio Celso, exacerbatio aliis, excandescentia non male fortassis verti posset, quod tunc morbus ab humore exagitatus velut excandescit : estque recursus febris. παροκυσμόϛ, εἰσβολή Gal. λῆyιϛ Aristot. (cuius ipsius initium αῤxή etἑπισημασία Galen. dicitur.) AL. Das frostelen B. Her æncomen der cortsen GAL. L'inuasion ou l'accession de la fieure ITAL. Paroxismo, l'assalto della febre H. Assique la siebre topa el hombre
Parulis Tuberculum ingingiuis, aut vt alij volunt, inflammatio. παρουλἰϛ, apud Celsum παροδοντίϛ scribitur, sed vitiose, vt putatur B. Sweeringhe int tant-vleesch Passio voce Lantinis auribus minus nota, sed Medicorum filiis tristissima. παβοϛ Galen. est affectio siue dispositio qualiscunque actionis offensam pariens, naturali corporis constitutioni aduersa, siue præter nataram aliquid parti æcidat, siue absit quod affluere naturalites consueuerat, atque ita quatenus morbum, velut vinbra corpus sequitur ; etiam Symptomatis nomen assumit. σύμττωμα. B. Accident, quam vocem seruant & cum Gallis Itali & Hispani
Pedicularis morbus phthiriasis Plin. Affectus quo corpus verminat, scatetque pediculis. φθειρίασιϛ. AL. Leuszsucht B. Luysensucht
Perfrictio Plin. Affectio febricitantium, quæ horrorem præcedit, & extrema membra occupat περίyυκιϛ Aphrodisæo. AL. Wen der leib aussenthalben kaldt ist B. Als de uyterste leden cout worden, huyueringhe GAL. Froissure, refroidissement du corps par dehors ITAL. Raffredimento del corpo esteriore H. Frio de fuera en el cuerpo
Peripneumonia Celso, Pulmonum exulceratio ac inflammatio, quam spiritus difficultas, cum malarum rubore sequitur. περιπνευμονία AL. Lungensucht B. Longhensieckte GAL. Le mal des poulmons ITAL. Malattia de pulmoni H. Dolencia de los pulmones
Pernio Plin. Morbus pedispræcipue calcem infestans nimio frigore. xίμετλον, μάλχη Theon. AL. Auszbruch an fussen oder verssen von kalte B. Muyle, oft cackhiele GAL. Mule aux talons ITAL. Speronaglia, buganza H. Sauanor, o frieras
Phagedæna Plin. Cancri genus Celso, quod cutim & subiectam carnem serpendo corrodit. φαγέδαινα AL. Ein bosz vmbsichfressendes geschwer B. Een sweere tottet ghebeente toe opvretende, de wolf GAL. Farcin ITAL. Exulceratione sin alle ossa H. Botor caualdo hasta a los huessos
Phlegmone Colso, inflammatio Plin. φλεγμονή, φλόγωσιϛ veteribus, φλεγμασία Hippocr. Tumor præter naturam collectus, calidus, cum rubore, prominens AL. Entzundung B. Ontsteeckinghe, swellinghe die ontsteecken is, een swijnpuyste GAL. Inflammation que les chirurgiens appellent vn flegmon ITAL. Phlegmon venetis
Phlyctæna pusula Colum. Bulla similis illi quæ in cute affusa feruente aqua existit, substauo humore distenta, quam vulgo ignem siluestrem dici, doctissimus Fernelius annotat. φλύχταινα, φλυχτἰϛ, φλυζάχιον Galeno. AL. Das wildfeur B. 'Twilt vicr, quod sonat πύρ ἂγριονG. Feu sauuage, bouton ITAL. Broffola, biorzola H. Postilla
Phrenitis Celso, continua dementia Eid. Primarium cerebri malum ex inflammatione cerebri aut eius inuolucroru, comitem semper febrim attrahens. φρενῖτιϛ. phrenesis Iuuenali. AL. Taubsucht, vnsinnigkeit B. Een rasende sieckte GAL. Frenaisie ITAL. Frenesia H. Frenesia
Phyma Celso, Tuberculum furunculo simile, sed rotundius ac planius. φύμα, φυτόν Archilocho.
Pleuritis Dolor lateris acutus & pungens, cum febre assidua & spirandi difsicultate. πλευρῖτιϛ. AL. Der stich, seitenwehe B. Het pleuris GAL. Pleuresie ITAL. Pleuresia H. El dolor del costado
Polypus Hor. Carnis excreseentia in narepropendens. πολύπουϛ. AL. Ein nasen geschwer, noli me tangere B. Een sweere æn de neuse GAL. Poupe, penule ITAL. Pulpa del naso H. Dolencia en las narizes, como carne de pulpo
Porrigo Celso, Iuuen. Cupitis cut is furfuraceis squammulis foeda πιτυρίασιϛ. AL. Der grind des haubts B. Schorft, oft schorfcheyt vant hooft GAL. La tigne ITAL. La tigna H. Caspa de la cabeca
Profluuium narium Plin. ἡ διά μυχτήρων αἰμοῤῥαγία Dioscor. ἡ διά ῥινῶν αἰ μοῤῥαγία Gal. eruptio sanguinis e naribus Cels. AL. Das bluten der nasen B. Her bloeden der neusen GAL. Saillie du sang hors du nez ITAL. Escimento di sangue per il naso H. Sangrar por la nariz
Prurigo Colum. pruritus Plinio, scalpurigo Solino. χνησμόϛ AL. Kretzigkeit, das jucken oder kratzen B. De jeuckte oft crauwagie GAL. Demangeure, gratelle ITAL. Pezzicore H. Comezon
Psora Plin. fera scabies Celso, & Græce ἀγρία yῶρα Celso, Cutis summæ asprities cum furfureis squammulis. AL. Ein bose raud mit schuppen B. De boose schorft GAL. Galle, maladie S. Main ITAL. Ruuidezza di pelle H. Sarna
Psydracium Tuberculum supersiciarium leuiter in summa cute natum, phlyctænis simile. yυδράχιον, yύδρακ.
Pterygium Celso, cum caruncula ab vngue digitorum recedit non sine magno dolore. πτερύγιον. alij volunt esse, cum caro superfusa partem vnguis obsidet.
Pustula Mart, πυθεδών. AL. Blatterie, pfutzlin B. Een blare, een puyste, oft bleyne GAL. Vessie, ampoulle ITAL. Vesica, ampolla H. Postilla
Quartana febris Cicer. quam Saturni filiam nominauit antiquitas, Octauio Horatiano teste. quadrimis circuitus febris Plin. τεταρταῖοϛ. AL. Das virtagig feber odet kaltwee B. De derdendæchsche cortse GAL. La fieure quarteine ITAL. La
quartana H. Calientura quartaua
Quotidiana febris Terent. πυρετόϛ ἀμφημερ. νόϛ, quæ quotidie simili typo recurrit. AL. Tagliches fieber B. De daghelijcksche cortse GAL. Fieure cotidienne ITAL. Febre cotidiana H. Fiebre o calientura cotidiana
Ramex Plinio, hernia Mart. Tumor præsertim scroti. χήλη. qui pro loci ratione varia sortitur nomina : cum in inguine prominet, βουβωνοχήλη dicitur : cum ab intestinis est, εντερόχήλη : vbi omentum scroto illabitur. ἐπιπλοχήλη : ab adnata carne, σαρηομήλη : ab qua, ὑδροχήλη : a varicibus, χιρσοχήλη : a vento πνευμα τοχήλη. ramex ventosus. AL. Hodenbruch, bruch, der karnooffel, bruch der gemachten B. Ghescheurtheyt, scheurnisse GAL. Rompure, hergne, greueure ITAL. Hernia H. Potra
Raucitas Plin. rauis Plauto, raucedo, vbi in asperam arteriam decumbit humorum defluxus. βράγxοϛ. AL. Heysere B. Hees heyt, hærs heyt GAL. Enrouement ITAL. Raucita H. Ronquedad
Reduuia vel rediuia Cicer. paronychia Plin. Cutis circa radices vnguium resolutio atque fissura. παρωνυxία. AL. Gebrot, wen die haut von neglen sich abwirft oder schelt B. Nynaghel, dwangnaghel GAL. Peau creuee autour des ongles ITAL. Pannarice, schioppatura toruo all'ogne H. Elrespigon, repelo, padastro de la vnna
Regius morbus Hor. celso, ita dictus, quod in aulis regum molliter curetur, (vt Sammonicus ait) ludis, lasciuiaque, per quæ mens exhilaretur. arcuatus morbus Celso, a colore arcus cælestis æmulo. icterus, a volucri galbula concolore. aurigo Scribonio, propter auri colorem, quem bilis toto diffusa corpore mentitur. ἔχτεροϛ. AL. Gelsucht B. Geelsuchte GAL. Iaunisse ITAL. Icterita H. Itericia
Rigor Plinio, Frigus illud, quod in accessione tertianæ febris tremorem adducit. ῥίγοϛ. AL. Starrkelte B. Groote coude GAL. Tresgrande froidure ITAL. Rigore H. Rigore
Ructus Celso, Eruptio reiectioque flatuum e cruditate stomachi nascentium. ἐρευγμόϛ, ἐρυγή, ἐρυγμόϛ Arist. AL. Ein gurps, kopp B. Een respe, rupsen, respinghe GAL. Router, route, routement ITAL. Rutro H. Regueldo
Saltus cum membrum alternatim vibratur. παλμόϛ B. Schietinghe van leeden
Sanguinis reiectio Plin. Pallad. eiectio Vitruuio, expuitio Celso. ἀναγωγή, αἱ\ματοϛ Aretæo, αἰμόπτησιϛ. AL. Blutrunsz, auszwurff des bluts B. Bloet ouergheuinghe, opgheuinghe van bloet, bloetspouwen GAL. Crachement de sang ITAL. Sputar del sangue H. Spudar de la sangre
Satyriasmus a Satyrorum similitudine, (vt inquit Aurelianus) quos in Venerem pronos dæmones fabulata est antiquitas : vel a vi satyrij herbæ, cuius esus tentigincm genitalium partium inuehere creditur. tentigo veretri Aurel. tentigo Iuuenali, veretri intensio. Priapismus. ῥοπαλισμόϛ Suidæ τάσιϛ τού αἰδοίου, τέτανοϛ, πριαπισμόϛ, σατυρίασιϛ, σατυρισμόϛ.
Scabies Iuuen. yῶρα. AL. Raud B. Ruyde, schorfricheyt GAL. Rongne ITAL. Rogna, schabbia Petrarch H. Ronna
Scirrhus Celso, scirrhoma Plin. σχιῤῥόϛ, σχίῤῥωμα. Tumor durus sine dolore, renitens. durities dici potest. AL. Harte, oder hirtigkeit B. Verhattheyt van leuere, oft ander deel des lichæms
Screatus Terent. Conatus reiiciendi de pectore sputi, aut pituitæ potius, vitium senio peculiare. xρἑμyιϛ. AL. Neusplung, auszwurff B. Schreewinghe, uytlegginghe GAL. Crachement ITAL. Sputamento H. Escupir tossiendo
Sideratio Absoluta corruptela atque extinctio membri affecti, cum sensum omnem penitus pars amisit. σφαχελόϛ, σφαχελισμόϛ Aetio, τέλεια νέχρωσιϛ. AL. Gehe schweynnung eins glids B. Als cenich lit gantschelijck tgheuoelen verlooren heeft GAL. La corruption totale d'vn membre ITAL. La entiera corruption d'vn membro H. Gastadura de todo el miembro
Singultus Plin. Conuulsio ventriculi conantis excutere quæ tunicis suis impacta sint. λύγκ, λυxμόϛ. AL. Der nosch, hixen, harsch B. Den hick, nockinghe GAL. Le hocquet, ou sanglot ITAL. Singolto, sinchiozzo H. El hipo, o solloco
Sinus Celso, Venter & latens capacitas, quæ expurgato abscessu remanet, dum pus exitu negato subsidens, proxima quæque erodit, & sana corripiendo late se fundit. χόλποϛ. sunt qui ὑπονομήν vocant, quod ad cuniculo sum vlcus transuersis itineribus late proserpens refero. AL. Die hole eins geschweres B. Holle oft diepe Vlceratie ende zere GAL. Surgidoire
Spasmus vel spasma Plin. neruorum distentio Celso, raptus Aureliano, conuulsio Plin. conductio Aureliano. σπάσμα, σπασμόϛ. AL. Verstrupffung, verkrummung, krampff B. De crampe, crimpinghe der zenuen GAL. Spasme, retirement ITAL. Spasmo H. Pasmo
Spasimus cynicus cum canino rictu labra & nares contrahuntur. σπασμόϛ χυνιχόϛ. B. Treckinghe vant ænsicht
Status virgor, summa, Tertium morbi tempus, in quo extremam habet vehementiam, quando sæuissima accidentia vis morbi adducit. ἀχμή. AL. Wen die kranckheit zum heftigesten obligt B. Als de fieckte ten hoochsten is GAL. Le bout de la maladie, le plus haut ITAL. La violenza del morbo H. La fuerça del mal
Steatoma Celso, Apostematis genus, in quo pingue quiddam & adipi simile conclusum habetur. ϛεάτωμα. B. Speck aposteunye H. Apostema que haze podre como seuo
Sternutamentum Cicer. sternutatio Scribonio. πταρμόϛ. AL. Niessung B. Niesen GAL. Esterneuement ITAL. Sternutamento H. Esternudo
Stigma Martiali, Nota qua inuritur quis, quaque sit literatus, vt Plautino more dicam. victurum in cute punctum Veget. stigma, nota publica in Theodosiano codice vocatur. στίγμα. AL. Brandtmal, brandtzeichen, angebrennt zeichen B. Brant-teecken GAL. Marque empreinte d'vn fer chaud ITAL. Tacherella, signale brucciato H. Punctura o punçadura, quemadura, sennal quemado
Stomacacce Plin. oscedo Marcello, scelotyrbe Plin. Oris vitium illud, hoc crura infestans, ex eodem fonte originem trahens. στομαχάχχη Straboni, & σχελοτύρβη. B. Blænschuyte, scheurbuyck
Stranguria Plin. substillum Catoni. vesicæ morbus Cic. vrinæ stillicidium, quando stillatim lotium redditur. στραγγουρία Plut. ἡ χατά στράγγα τού οὐ/ρου ἔχχρισιϛ. AL. Kaltseich, harnstrenge, harnwind B. De coude pisse GAL. Difficulte d'vrine ITAL. Stranguria H. Ahogamiento de la vrina.
Struma Celso, choeras, Tumor in quo quasi glandulæ duræ oriuntur in ceruice & alis. membrana sua inclusæ. xοιράδεϛ. scrofulam vocant Barbari. AL. Kropff B. Cliere, kropsweere GAL. Escrouelle ITAL. Gozzo H. Puerca, o lamparon
Stupor Cicer. Emotio mentis e repentino terrore, ἔχστασιϛ, ἔχπληκιϛ, θάμβοϛ, παραπληκία. perculsio AL. Erstaunnung, entfrembdung desz verstants B. Verbæstheyt GAL. Estonnement ITAL. Spanto H. Espanto
Suffusio ὑπόxυσιϛ, ὑπόxυμα. Sunt qui cum Scotomate supradicto confundunt, sed tota illi errant via : quod in hoc non minus quam in scotomate nubeculæ, muscæ, atque id genus alia oculis obuersantur, cum suffusionis sedes & causa penes oculum sit, alterius vero natalis sedes in cerebro ex conturbatis spiritibus. Medicorum vulgus cum Manardo cataractam nominat. AL. Das sternsel B. De schemeringhe, oft vel in d'ooghen GAL. Catarracte de l'oeil ITAL. Catarratta, o suffusione del occhio H. Cataracta de ojos
Suggillatio Sanguinis intra tunicas collectio diffusionque ex ictu. ὑπόσφαγμα, aliis ὑπόσφαλμα. nimirum vbi oculus sanguine perfusus videtur : qui vbi refrigeratus, liuescit. πελίωμα iam & πέλλαμα Theocr. schol. aut πελίδνωμα vocatur affectus. Liuor Latine : at si multus ille sit, ac in pus conuertatur, ὑπόπυον, id est puris fussusio, nominatur. AL. Blawaug B. Blæu ooghe GAL. Oeil blesse & bleu ITAL. Occhio negro par battidura H. Ojo negro de herida
Stultitia Cicer. fatuitas Eidem. stoliditas, vitium est memoriæ, & quædam mentis ignauia. μωρία, μώρωσιϛ. AL. Narrey, vngheschickligkeit, thorheit B. Doorschap, sotheyt, sotticheyt, dwæsheyt GAL. Folie ITAL. Mattezza, pazzia, stoltezza H. Boueria
Stultitia Cicer. χώφωσιϛ. AL. Dumme, vngehor, taubsucht B. Doofheyt GAL. Sourdete, sourdesse ITAL. Sordita H. Sordedad
Syntexis Plin. consumptio Cicer. Colliquatio, qua mollis primum caro tabescit, mox etiam solidarum partium substantia. σύντηκιϛ. B. Slytinghe, queenende passie
Tabes Celso, Pulmonum exulceratio, corpus vniuersum sensim colliquans. φθόη, φθίσιϛ, φθινάϛ νόσοϛ Plut. τηχεδὼν πύη Aretæo. AL. Die ertig, oder schwindt sucht B. Teering, d'uytdrooghende sieckte GAL. L'eticque, ou tisie ITAL. Tisica H. Tisica, trefedad
Telum Sereno & Isidoro, Lateris morbus immanis, subito dolore corpus gladij instar transuerberans.
Tenesmus tenasmus Plin. inanis egerendi voluntas, τηνεσμόϛ, τεινεσμόϛ. AL. Das trucken, treibende not des stulgangs mit wenig witckung, das tringen B. Drucken om ter cameren te gæn GAL. Espraintes, expressions, grand desit d'aller a la selle ITAL. Volunta grande d'andar a la camera H. El puxo, gana de hazer camara
Tertiana febris Cic. tertiana absolute Plin. τριταῖοϛ AL. Dreytaglich feber B. Ouer anderdæchsche cortse GAL. Fieure tierce ITAL. Febre terciana H. Calientura tertiana
Tetauus rigor Celso, distentio Aureliano, & extensio, Passio quæ corpus neutrobi flexile facit. τέτανοϛ. Eius duo sunt genera Emprosthotonus, quem pronum raptum nominat Aurelianus : estque inuoluntaria colli in anteriores partes inclinatio : cum scilicet membra antrorsum flectuntur, mentumque pectori affigitur . ἐμπροσθότονοϛ, & opisthotonus, supinus vel posterganeus raptus Aureliano vocatur, quando in dorsum ac scapulas caput torquetur. ὀπισθότονοϛ. AL. Tetanus, halstarre B. Styuen hals, stijfheyt van halse GAL. Rigueur du col ITAL. Rigori delli nerui o del collo H. Enuaramiento de neruios, sic Opisthotonus, enuaramiento de capeça a tras
Thymus thymion Celso, Verrucula infra exilis, supra latior, subdura,
in summo per aspera, a specie cacuminis thymi herbæ, vt Aetio placet : aut, quod aliis, a colore floris thymi, θύμοϛ, θόμιον.
Tonsillæ Plin. Inflammatio circum fauces, durusque tumor. ἀντιάϛ Aegin. ὂγχοϛ σχιῤῥώδηϛ τῶν παρισθμίων, παρίσθμια Galen. φλεγμονή παρισθμίων Dioscorid. AL. Geschwulst der trusen vornen am halsz, mandel B. Gheswollen amandelen GAL. Les glandes de la bouche enflambez ITAL. Pallo insiammato H. La agalla en garganta del hombre hinchada Columellæ inflammatio, quam barbari vuulam vocant, cuius quatuor species facit Aretæus : χίονα siue χιονίδα, cum gurgulio teres gracilescit ac rubet, σταφύλην, vuam, quando linescit ac subnigratur in extrema ora, ad modum vuæ : ἱμάντιον, quasi lorulum, vbi membranæ vtrimque dilatantur, inctar altrum vespertilionis : & χράσπεδον, hoc est simbriam, quando in tenuem atque oblongam membranam desinit, ceu in mucronem. AL. Das Zapfflin B. De huych
Torpor Celso, Cic. Stupor & hebetudo sensus motusque. νάρχη, νάρχημα Galen. νάρχησιϛ. AL. Das schlaaffen der gliedern B. De slapicheyt oft vaddicheyt van leden GAL. Endormissement des membres ITAL. D'indormire delle membra, torpore H. Tremielga, entormecimiento
Tremor Virg. τρόμοϛ. Motus deprauatus inuoluntarie membrum concutiens. AL. Das litteren oder schulderen B. Tschudden en beuen GAL. Tremblement ITAL. Tremore H. Temblor
Tuber Tumor rotundus e lapsu fere. ὂγχωμα Vegetio. AL. Buckel, hoger B. Een bulte, een buyle GAL. Bosse ITAL. Gibbo H. Corioba, o comba
Tuberculum supersiciarium aut hulcusculum. ἐπιπόλαιον ἐλχοϛ, ἀμυxή Gal. Hesychio.
Tumor Plin. ὂγχοϛ. AL. Geschwlst B. Gheswel, swellinghe. GAL. Enflure, bosse ITAL. Enfiatura H. Hinchazon
Tussis Terent. βήκ. AL. Der husten B. De hoest GAL. Toux ITAL. Tosse H. Tosse
Tussis sicca Celso, quæ nihil emolitur. AL. Ein truckener husten, der nicht auszwurfft B. Een drooghen hoest, die niet en lost GAL. La toux seiche ITAL. Tosse secca H. Tosse seca
Tympanites Celso, aqua intercus sicca Hippoc. Exctans inflatio ventris intenti, & ad percussum palmæ resonantis in modum tympani. τυμπανίαϛ, τυμπανίτηϛ.
Vari Celso, Dura & pusilla faciei tubercula, velut rotunde salebræ. ἴονθοι, quod ὂνθω|, id est simo, similiter faciem conspurcent, ἀχμαί Cassio medico, vel potius ἀχναί, eo quod pruritum non pariant. AL. Rothe platterlin im angesicht B. Steenpuystkens int ænsicht, oft dronckætts puysten GAL. Taches ou petites ampoulles au visage ITAL. Vesighette o bolle nel viso H. Barri en el tostro
Vari Plin. ecthymata, pituitæ eruptiones Plin. Puctulæ in summa cute extuberantes, pueritiæ adniodum infectæ, albæ, sed in ambitu rubræ. morbillos vocant Barbari. ἐχθύματα Hippocr. παρά τό ἐχθύειν ἢγουν ἐκορμα=ν. quæ e tenuibus nata humoribus, in hulcuscula potius quam tubera abeunt, sine e crassis ortum habeant, in tumores cutem attollunt, vt Gal. lib. Epid. 3. ἐχβράσματα Aetio, a simlitudine eiectionis algæ inlitus. AL. Die kinds blattern B. De cleyne pocken GAL. Morbilles, les petites veroles ITAL. Morbilli
Varix Plin. Vena crurum foeculento sanguine dictenta. ἰκία, χιρσόϛ. AL. Krapfader B. Crampader GAL. Veine de iambe pleine de sang melancolicque ITAL. Vena delle gambe piena di sangue H. Vena tetorcida en la pierna llena de sangre
Verminatio Plin. tormina alui Celso, στρόφοϛ. Intestinorum circa vmbilicum torsio. AL. Darmwinde, bauchgrimmen, darmgicht B. Buyckpyne, pyne in den buyck GAL. Trenchees, mal de ventre ITAL. Dolore o tormento di ventre H. Dolencia o torqon de las tripas
Verruca Plin. AL. Wartzen B. Werte, oft wratte GAL. Vertue ITAL. Verruca H. Berrueco, berruga
Verruca pensilis ἀχροxορδών. Verruca oblonga & grandi capite, qua corpori adhæret, exili velut pediculo innixa, aut de chorda pendula.
Verruca sessilis vel formicans. μυρμηχία, μυρμήχιον Celso. formicatio Plin. Verruca altioribus radicibus, infra lata, supra tenuis, quæ dum stringitur, sensum inducit formicarum (vnde nomen habet) morsibus assimilem, testantibus Aegin. & Actuario. Aetius etiam a colore subatro, qualis in formicis spectatur, nomen illi inditum addit.
Vertigo δινοϛ ἴλιγκ, ἴλιγγοϛ. Affectus quo circumagi in gyrum videntur omnia, e spirituum flatuumve commotione. AL. Hauptschwindel, vmbtrumlung B. Swindelenghel, hooftswende, omloop vant hooft, swymelinge GAL. Tournement de teste ITAL. Stornimento di testa H. Vaguido Vertigo etiagrauius malum vocatur, cum tenebræ oculis aut spledores, acscintillæ quædam (μαρμαρυγαἰ Aretæo, λαμπηδόνεϛ aliis dicuntur) cum caligine multa permista oculis obuersantur, præter capitis & grauedimem, & rotationem, σχότωμα Aretæo. σχοτωματιχόν πάθοϛ Aegin. σχοτόδινοϛ Hippocr. σχοτοδινία Platoni. AL. Hauptschwindel B. Suyselinghe, swindelinge, blinde hooftsweere GAL. Estourdissement de teste Vibex Persio, Signum verberis : & vestigium in carne remanens e vi verberis. ἴβυκ Hesych. στιγμή, σμώδιγκ, μώλωy, πελίωμα, πελίδνωμα. AL. Streichmal, schmarren B. Gheslagen streep, streeme GAL. Marque demeurant puis qu'on a este fesse ITAL. Signale, tacherella Boccat H. Roncha sennal del guelpe
Vitiligo Celso, Cutis vitium infectæ. λευχή & ἀλφόϛ, morpheam vocant Barbari.
Vlcus Plin. ἕληοϛ. Solutio continuitatis a rosione proueniens. AL. Ein offner schad oder geschwer B. Zeer, oft sweere GAL. Vlcere ITAL. Vlcere GAL. Llaga que haze materia
Vlcus Chironium Celso, quod magnum est, & oras callosas tumentesque habet. quod & Telephium nominant. illud, quod Chirone præctante Medico opus habeat : hoc, a Telepho, quem immedicabili vlcere affectum A chilles medicatus fuit. xειρώνιον ἕλχοϛ & τηλέφιον. AL. Bos geschwer B. Boos en quæt zeer GAL. Maling & mauuais vlcere ITAL. Piaga immedicabile o incurabile GAL. Llaga incurable
Vlcus malignum tetrum Plin. δυσίατον, χαχοηθὶϛ ἕλχοϛ χαἰ δυσαλθεϛ Dioscor. vlcus verminosum, quod vermibus scatet. σχωληχιῶν, virulentum : ἰῶδεϛ, saniosum, purulentum, ἰxωῤῥοούν.
Vomica Cels. Plin. Iuuen. Abscessus malignus latens, puris plenus ἀποστήματοϛ εἲδοϛ. AL. Geschwer B. Verholen ghesweer GAL. Apostume secrete ITAL. Apostema scosa H. El botor segreto
Vomitus Celso, R eiectio eorum quæ in ventriculi spatio continentur. ἐμετόϛ. AL. Kotzung, das erbrechen, das kotzen B. Ouergheuinghe, spouwen, bræcken, quasi canino ritu reijcere GAL. Vomissement ITAL. Gomito H. Vomito.
Vteri strangulatus præfocatio matricis Aureliano, strangulatus vuluæ Plin. Recursus vteri ad superiora, respirationis defectum inuehens. πνἰκ ὑϛεριχή Dioscor.
Vulneris crusta Celso. ἐxάρα. AL. Die ruffen auff einer wunden B. De roof van een wonde GAL. La crouste d'vne playe ITAL. La crusta della piaga H. La parte sobrera y dura de llaga
Vulneris os Celso. στόμα τραύματοϛ pro hiatura. AL. Die weitte der wunden B. De gapinghe oft den mont van de wonde GAL. L'ouuerture de la playe ITAL. La larghezza della piagha H. La boca de la herida
Vulnus Virg. τραύμα, τρῶμα Herodoto. AL. Ein wunden B. Een wonde, oft houwe GAL. Vne playe, ou ferite ITAL. Piaga, ferita, colpo H. Llaga herida.
DE MORBIS ARBORVM.
CAP. XLVII.
Lburnum Plin. Mollissima pars arboris teredini obnoxia, a colore nomen habens. στέαρ δένδρου. AL. Die spinn B. Tspint, het witte vant hout GAL. Aubier, aubour ITAL. Rasa o grasso dell' arbore H. Albura o blanco de la madera
Articulatio Plin. Cum vi tempestatum, germina vitium auferuntur : aut imperitia læduntur, aut vitiose cæduntur. πράγοϛ. GAL. Rompre ou greuer la vigne
Centrum Duritia ligni clauo similis, inimica serris. ἦλοϛ, χέντρον. B. Een harde ast
Fungus Plin. clauus Eid. patella Eidem. ἡ=λοϛ. Arborum morbus e solis exustione. AL. Die brenner am baumen, wenn sie an der sonnen verbrennen B. De boomen brant, alsse ænder sonnen verbernen
Nodus arboris. συστροφή. tuber Plin. conctat callo carnis inse conuoluto. AL. Knorre eins baums B. Quast, oft ast GAL. Vn neud, vn cin
Panus Plin. Tumor fungosus in arboribus in panis speciem assurgens. φύμα. AL. Baumschwam B. Boomsquam
Rubigo vel robigo, Malum commune & frugibus & vitibus, in illis vredo, in his carbunculus proprie dicitur : quod ex illis Plinij verbis intelligo, Cælecte frugum vinearumque malum rubigo, quanquam alibi vitia icta confundit, vbi ait, aliis rubiginem, aliis vredinem, aliis carbunculum appellantibus. quo loco doctissimus quidam vir caniculam reponit, voce velut prætorio iure in possessionem rectituta, vt ipse ait. cui minime tamen subscribere queo, cum Canicula mali istius efficiens sit causa, non ipse morbus : quod vel Plinij illa verba conuincant, vbi inquit : Res summa vitium agitur decretorio vuis sidere illo, quod Caniculam appellauimus. vnde carbunculare dicuntur, vt quodam vredinis carbone exustæ. Vredo ista (quæ fit frigore tantum vrente, sole innoxio) χαυθμόϛ Græcis est. at Rubigo in segetibus, μιλτἰϛ Pausaniæ in Boeoticis vocatur. AL. Die rothe, brenner, brandt, rost am korn B. Brant int coren GAL. Nielle des bleds, geler en bourre ITAL. Rubigine delle biaue H. Anuble de trigo, o de los panes
Sideratio Plin. Cum vaporum sucitate arbores moriantur. ἀστροβολία, σφάχελοϛ. AL. Der schlag, der tropff B. Vlam GAL. Bruslure d'arbres, ou autre gastement ITAL. Guastation, o corrottione totale delli arberi o piante H. Pasmadura subita de los atboles
DE MORBOSIS.
CAP. XLVIII.
Enobarbus vel potius ahenobarbus. κανθυγενειοϛ, κανθίαϛ, πυῤῥίαϛ. AL. Roterbart B. Roode bært GAL. Barbe rouge ITAL. Barba rossa H. Taheno en la barua.
Agrippa Plin. qui pedibus prius editis ex vtero nascitur. ἀγρίππαϛ. AL. Der inn der geburt mit den fussen herfur kriecht vnd geboren wird B. Een kint dat metten voeten voorcomt int baren GAL. Enfant fortant auces les pieds deuant ITAL. Bambino ch'esce prima con li piedi H. Nino que echa fuera los pies naçiendo
Alatus pterygodes apud Medicos, cui scoptulæ opertæ alarum in modum extant, teste Galen. & Aretæo quod genus hominum tabi abnoxium est. πτερυγώδηϛ Hippocr. & Aret. φθινώδηϛ Hippocrat. AL. Dem die schulterbletter auszstechen B. Dien de schouderbladeren uytsteecken GAL. A qui les os des espaules sortent fort ITAL. Tisicuzzo Boccat H. A quien se veen mucho los huessos de las espaldas
Ambidexter æquimanus Ausonio, quod vtraque manu æque vtitur. ἀμφιδέκιοϛ. AL. Beyde recht vnnd linck B. Rechts en slincx GAL. Qui est gauchier & droitier ITAL. Ch'e destro & senestro, che s'agiuta con amendoe le mani H. Diestro de entrambas las manos
Ancyloglossus cui lingua est breuiore membranula adctricta. ἀγχυλόλωσσοϛ. quod vitium nisi tollatur in infantia, & adultiorem comitetur atetem, iam etiam μογιλάλοϛ vocabitur. AL. Dem die zung nicht frey ist B. Die de tongriem heeft GAL. Qui a le filet ITAL. Ch'ha il filo de la lingua H. Due tiene el frenillo
Aræosyncritus cui corpus est raræ texturæ, & transpirabile. ἀραιοσύγχριτοϛ, εὐδιάπνευστοϛ. B. Helder van lichæm
Arquatus Celso, auriginosus, a colore auri suffuso. Arquatus, quod eo morbo affectis color & oculi vireant, quasi in arqui cælectis similitudinem. ictericus Horat. ἰχτεριχόϛ. AL. Geelsuchtig, der die ggelsucht hat B. Die de gheelsuchte heeft GAL. Qui a la iaunisse ITAL. Icterico H. Iterico
Atta Festo, qui propter vitium pedum terram attingit potius quam calcat : AL. Der gleich als auff dornen gehet, churpffer, lurtscher, oder schlirper B. Die d'ærde schroomt te gheræcken GAL. Trainepieds ITAL. Che straccia, o strascina e piedi H. Hombre que va con les pieds arrastrando
Attonitus Celso, proprie cui casus fulminis vicini aut tonitrui sonitus stuporem afflauit. ἀπόπληχτοϛ, ἐμβρόντητοϛ. AL. Erstummet, erschlagen B. Verschrickt GAL. Estonne ITAL. Attonito, smarrito H. Attronado, espantado
Balbus Cicer. qui lingua est hæsitante. yελλόϛ. AL. Stamler, statzer B. Stamelær, kekerbout GAL. Begue ITAL. Balbo H. Tardamudo
Blæsus Martiali, cui lingua est impedita & inexplanata. τραυλόϛ AL. Lispeler B. Taterær, lispelær GAL. Gegue ITAL. Balbo H. Tardamudo
Broncus Nonio, qui dentes habet prominulos, & os productum. brochus Varro. AL. Der ein langes maul hat, vnnd den die zeen weit herfur blecken B. Tuytemuyl, die de tanden vooren uytblicken met een langhen muyl GAL. Qui a le menton & les dents de dessous plus auancees que celle de dessus ITAL. Ch'ha le labra disotto molto grosse & infuora H. Hombre que tiene los labros baxos mas gruessos que no tiene los sobreros
Bucco bucculentus Plauto, cui tumidiores sunt buccæ, aut os grandius. γνάθων. AL. Grosz buszbacken, oder der ein grosz maul hat B. Een trompetblaser, volle wanghen, oft wijdtbeck, groot backhuys GAL. Iouflu, ou geullard, qui a la bouche grande ITAL. Ch'ha le guancie infiate, ganassone H. Hombre de bouchettes grandes, carillado
Cæcus Cicer. oculis captus Eidem. τυφλόϛ, ἀλαόϛ, ἀλαωπόϛ Eustath. στύφλωy, ἀλεύστοροϛ Soph. χνὼy Suidæ, λιπαυγήϛ Epigr. AL. Blindt B. Blint GAL. Aueugle ITAL. Cieco H. Ciego
Cæsius Terent. γλαυχόφθαλμοϛ Aphrodys. γλαυχῶπιϛ Homer. AL. Der graw katzen augen hat B. Kat-ooghen GAL. Qui a les yeux de chat ITAL. Ch'ha gli occhi di gatto H. Que tiene ojos de gaton
Caluus Sueton. Myconius, a peculiari incolis Myconi insulæ vitio. μαδάρόϛ, φαλαχρόϛ, yιλόϛ, λειοχάγηνοϛ, φάλανθοϛ Poll. μυχόνιοϛ. AL. Kaal B. Bles, Kæl GAL. Chauue ITAL. Caluo H. Caluo. Canus Catul. πολιόϛ, πολιόxρωϛ, λευχόχραϛ, πολιοχρόταφοϛ, πολιοχόρσηϛ Nicetæ, ἀλωπόxρουϛ, ἀλφιτόxρωϛ Suidæ. AL. Graw, weisz von alter B. Grijs, græu GAL. Chenu ITAL. Canuto, bianco, griso H. Cano o albo de cabellos
Capito Cuer. cui caput magnum est. μαχροχέφαλοϛ AL. Groskopff B. Groot hoot, groot hoofr GAL. restu, qui a grosse teste ITAL. Capitoso, ch'ha la testa grande H. Hombre de cabeça grande
Cernuus Virg. capite terram versus prono incedens. λορδόϛ AL. Nider gebogen, bogechtig wie die alten leut B. Neersichtich, dien 'thooft hanghet, luymoore Qui tient la teste inclinee vers terre. ITAL. Ch'ha la testa inclinata verso terra H. Que mira con la cabeça baxa
Cilo qui est acuminato capite. φοκόϛ Homero. AL. Spitzkopff B. Spits van hoofde GAL. Qui a la teste ague, ou pointue ITAL. Ch'ha la testa longa H. Qui tiene cabeça luenga o alta
Claudus Cicer. χυλλοπόδηϛ, λιπόγυιοϛ. Epigram. ἀμφιγυήειϛ Homero, sed proprie qui vtroque pede claudicat. χυλλόϛ, xωλόϛ, xαλαίπουϛ. AL. Hinckend B. Hincke-poot, creupel GAL. Boiteux ITAL. Zoppo, manco dallato, isciancato Boccatio H. Coxo de pie o pierna
Cocles Plaut. luscus Cicer. altero captus oculo a natalibus. defioculus Mart. vnoculus Agellio. μονόμματοϛ, ἑτερόφεαλμοϛ, τού τούν ἀριμάσπων γενουϛ, μονόφθαλμοϛ. AL. Einaugig B. Losch, met een ooghe GAL. Borgne, lousche ITAL. Lusco H. ruerto de vn ojo
Coelophthalmus qui reductos habet oculorum orbes. χοιλόφθαλμοϛ. Xen. AL. Der hole vnd tieffe augen hat B. Die holle en diepe ooghen heeft, holooghe GAL. Qui a les yeux creux & profonds ITAL. Ch'ha gli occhi incauati & indeutro H. Que tiene ojos encauados y abscondidos
Comitialis Plinio, caducus Firmico, epilepticus. ἐπιληπτιχόϛ, ἐπίληπτοϛ, φὼϛ ῥοπῆ| σελήνηϛ πίπτων Orpheo. AL. Der S. Valentins krankheit hat B. Die de vallende sieckte heest
Comperuis Resto & Lucil. qui genua habet iusto coniunctiora. Non placet Nonij expositio pro longis pedibus prædito. B. Scheefbeen
Corpulentus Fabio, μεγαλοσώματοϛ, εὐ/σαρχοϛ, ἐπίσωμοϛ. AL. Leibachtig, grosz von leib, wol geleibet B. Lyuich, wel int vleesch, wel int lijf GAL. Corpulent, corporu ITAL. Corpolento H. Gordo de cuerpo
Cossus Festo, Rugosi corporis homo. a similtudine tarmitum, siue cossorum vermium, qui in lignis stabulantur. ῥυτιδώδηϛ. AL. Voller runtzelen B. Vol rumpelen, oft rimpelen GAL. Plein de rides, ride ITAL. Pieno di respagriccie H. Lleno de rugas
Crispus Plauto, cui intortum est capillitium. οὐ=λοϛ, τρίxουλοϛ Archilocho, οὐλοχάγηνοϛ Hom. οὐλότριxοϛ Herodoto, οὐλοχόμοϛ Alexidi, οὐλοχιχίνναϛ Telesillæ, στραμβολοχόμηϛ, aut, vt Hesychius citat, σταβαλοχόμηϛ Sophocli. AL. Krauszhaarig B. Ghecrolthayrich, cruysthooft, ghectonckelt hooft GAL. Crespe, crespu ITAL. Crispo, biondo H. Crespo
Dento dentatus Plauto, qui dentes habet eminentiores iusto. προὁδων. AL. Langzahn B. Lancktant GAL. Qui a de longues dents ITAL. Dentato, ch'ha li denti grandi & lunghi H. Que tiene los dientes luengos
Depygis Horat. cui nates graciliores sunt & attritæ. ὑπόλισποϛ Arictoph. λισπέπυγοϛ, λισπόϛ. AL. Der keine arsbacken hat B. Die gheen billen en heeft GAL. Sans fesses ITAL. Senza natighe H. Hombre sin nalgas
Dysentericus Plinio, δυσέντεροϛ Nicandro, δυσεντεριχόϛ. AL. Der die roht ruhr hat B. Die 'troot melisoen, oft den bloetganck heeft GAL. Qui a trenchees de ventre auec flux de sang ITAL. Ch'ha il cacasangue, o la cagarella H. Paciente de tripas llagadas
Edentulus Plauto. νωδόϛ, νωδογέρων, ἀνόδουϛ Pherecrati : quanquam is proprie dicatur, qui raros habeat dentes, vt volunt Grammatici. AL. Zannlosz B. Tandeloos GAL. Esdente ITAL. Sdentato H. Sin dientes, o desdentado
Exomphalus cui prominet vmbilicus. quod malum chirurgi nominant vmbilici egressionem & rupturam. ἐκόμφαλοϛ. AL. Dem der nabel auszscheust B. Dien de nauel uytgæt GAL. A qui le nombril sort ITAL. Ch'ha l'ombiliguolo in fuora H. Que tiene el ombligo de fuera
Exophthalmus qui prominentiores habet oculos. ἐκόφθαλμοϛ. Xenoph. AL. Der grosse vnnd auszschiessende augen hat B. Puylooghe, die groote ende uytpuylende ooghen heeft GAL. Qui a les yeux sortants hors de la teste ITAL. Ch'ha gli occhi grandi in fuora de la ciglia H. Que tiene los ojos muy adelante y fuera de la frente
Fanaticus Iuuen. numine afflatus. Bacchabundus. χάτοxοϛ, χατόxιμοϛ, χατάxοτοϛ, ἔνθουϛ, ἔνθεοϛ, ἐνθουσιῶν, χάτοxοϛ ἐχ θεού Plut. θεοφορούμενοϛ, οἰστροδίνητοϛ, οἰστροπλήκ, δαφνηφάγοϛ Lycoph. quod in fanis consulentes oraculum sacerdotes, laureum tenentes termitem spiritum conciperent, baccharenturque. AL. Besessen, Feindselig
B. Beseten GAL. Raui ITAL. Fanatico, inspiritado H. Enspiritado
Flaccus Cicer. auribus demisse pendulis. AL. Luck, der lampende ohren hat B. Hangoore GAL. Qui a les oreilles lasches & pendantes ITAL. Ch'ha le orecchie longhe & pendenti H. Encapotado de orejas
Foriolus apud Nonium, qui ventris est solutioris, a foriis, quæsunt excrementa liquidiora. διαῤῥοῖχόϛ AL. Durchleuffig, durchfellig, scheissig, pflutterig B. Die den dunneproef, oft buyckloop heeft GAL. Foireux ITAL. Ch'ha il cacasangue H. Que tiene los cagajones
Fronto Cicer. Cuifrons est ardua & prominens : μετωπίαϛ, εὐρυμέτωποϛ. AL. Grosz stirnig B. Groot oft hooghe van voorhooft GAL. Qui a grand front ITAL. Ch'ha la fronte grande & exta H. Hombre que tiene la frente muy grande
Gibbus Celso, gibbosus Eidem. gibber Varr. ὑβόϛ Dorice, χυρτόϛ. AL. Hogerachtig, der ein hoger hat B. Bultenær, bultken GAL. Bossu ITAL. Gobbo H. Corcobado
Gigas Lucretio, Immani corpore homo, quasi terræ silius. γίγαϛ, γῆϛ vἱοϛ Eustath. γηγενήϛ, βουγαῖ/οϛ, γεώλοφοϛ. AL. Ein risz, oder held B. Een reuse, groot droes GAL. Geant ITAL. Gigante H. Gigante, hijo de la tierra
Brauedinosus vel, vt in vetuctis libris scriptum innenio, grauidinosus Cicer. grauedini obnoxius. χαρηβαρέων, χαρωτιχόϛ. AL. Pfauszlechtig, des schwere des haubts vnderworffen B. Hooftswerich GAL. Subiect d'auoir pesanteur de teste, morfondu ITAL. Soggietto a dolor di testa H. Arromadizado
Gutturosus Vlpiano, cui guttur tumidum est. ἐκεγέβρογxοϛ Aretao, Hippocr. strumosus Iuuen. AL. Kropffig B. Croppært GAL. Goitereux, goitteux, qui a gros gosier ITAL. Gozzoso Boccat H. Papudo
Hæmoptoicus αἱμοπτοῖχόϛ, ἀναφοριχόϛ Galen. Aetio, qui sanguinem per guttur reddit AL. Der blut auszspeyhet B. Die bloet spouwet GAL. Qui crache sang ITAL. Che sputa sangue H. Que escupia sangre
Hermaphroditus a mixtura Mercurij & Veneris. androgynus Cic. in quo vterque sexus apparet. ἀνδρόγυνοϛ, ἑρμαφρόδιτοϛ, διφυήϛ, διγενήϛ. AL. Der ein mann vnd weib ist B. Half man half wijf GAL. Garçon-fillette, qui est masse & femelle ITAL. Hermafrodito
Hircosus Persio, cui virus alarum redolet. τραγομάxαλοϛ. AL. Der bockelet B. Die stinckt ghelijck een bock GAL. Qui sent le boucquin ITAL. Che spuzza come il becco H. Que hiede a cabron
Hydrophobus Plin. a rabido cane morsus. Iymphaticus Isidoro, a metis aquæ, quam formidatam vocat Ouid. nempe immedicabilis propterea, quod miserrimum morbi genus est, in quo ager & siti & aquæ metu torquetur. χυνόλυσσοϛ, ἡδροφόβοϛ, φεύγυδροϛ Polybio, φοβόδιyοϛ Aureliano. AL. Der von einem tauben hund gebissen ist, der dasz wasser furcht B. Die van eenen dullen hont gebeten is GAL. Blesse de morsure d'vn chien enrage ITAL. Morso, o mordato di qualche cane enraggiato H. Mordido de perro furioso
Integer Cicer. ὀλομελήϛ, ἂρτιοϛ, αῤτιμελήϛ, α ῤτίπουϛ, αῤτίxειρ. AL. Wolzu leib, frisch B. Gantsch, geheel, wel te passe GAL. Entier, tout frais ITAL. Fresco & gagliardo H. Entero en cuerpo
Labeo Plin. labrosus Lucret. chilo Fecto, qui tumida aut prominula habet labia. xειλὼν, πρόxειλοϛ, γελυνοίδηϛ Eustath. παxύxειλοϛ. AL. Der grosse lefftzen hat, trollen maul B. Dicke lippe GAL. Lippu ITAL. Ch'ha le labra grosse H. Hombre de gruessos beços o labros
Lentiginosus cui facies aut corpus infectum est maculis subruffis, lentis ad modum. φαχώδηϛ. AL. Der laubslecken har am leib B. Die vol sproeten is GAL. Lentilleux, plein de taches ITAL. Pieno di tacherelle o lentigini H. Pecozo
Lienosus Plinio, lienicus Eid. spleneticus Eidem. qui e splene laborat. σπληνιχόϛ. AL. Miltzsuchtig B. Een dien de milte quelt GAL. Qui a douleur de rate ITAL. Splenetico H. Doliente del baço
Lippus Plin. cui oculi lacrymantur, & putredinem exudant. γλάμων, λημών. AL. Trieffaug B. Druypooge, loopendooghe GAL. Chassieux ITAL. Rugiadoso d'occhi, quasi cui roscidis guttulis manant oculi H. Cegaioso
Longurio Varr. qui inepte longus est ad modum longurij, reliquia corporis mole parum respondente. προμήχηϛ, ὑπερμήμηϛ. AL. Ein gar langer mensch B. Langherich veeter, lange lenter GAL. Long herry, long homme, long comme vne perche, treslong ITAL. Huomo sconciatamente longo H. Luengo de cuerpo
Loripes Iuuenali, cui in lori modum obtorta sunt crura. βλαισόπουϛ. AL. Krumbfusz, der kromme schenckel hat B. Slimvoet, crombeen GAL. Qui a la iambe tortue ITAL. Ch'ha il piede o la gamba torta H. Que tiene el pie o la pierna tuerta, çancajoso
Lunaticus Paulo, qui statis lunæ temporibus insania vexatur. σεληνόβλητοϛ, σεληνιαχόϛ, σεληνίζων, λινοπλήκ Suidæ, φρενοπλήκ. AL. Monig, monsuchtig monsuchtig B. Die de mane int hooft heeft GAL. Lunaticque ITAL. Lunatico H. Alunado
Lusciolus & Iuscitiosus