Page:Bayle - Dictionnaire historique et critique, 1820, T15.djvu/34

Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
26
ZARLINO. ZÉA. ZÉNOBIE.

sophisticari, calumniari, conviciari, nobis est familiare ; modò causam nostram, sive bonam sive malam, quo jure, quâque injuriâ tueamur ; reliqua omnia susque deque facimus. Hæc ille τὶς ἐξ αὐτῶν ἴδιος αὐτῶν προϕήτης, ut de Epimenide Crotensi dixit apostolus Paulus, cap. I Epistolæ ad Titum, ἡ μαρτυρία αὐτη ἐςὶν ἀληθής [1].

  1. Philippus Labbe, Dissert. de Script. ecclesiast., tom. I, pag. 807, 808. Notez qu’il ne cite aucun traité de Zanchius, ce qui témoigne qu’il n’a point été à la source, et qu’il s’en est rapporté à la citation d’autrui.

ZARLINO (Joseph), natif de Chioggia [a], président et directeur de la chapelle de la seigneurie de Venise, fut l’un des plus excellens musiciens du XVIe. siècle. Il composa des airs qui furent chantés et applaudis à Venise lorsqu’on y fit les réjouissances pour la victoire de Lépante, en 1571. Il publia plusieurs livres qui soutinrent et qui étendirent sa réputation [b] (A). Il mourut à Venise le 14 de février 1599, à l’âge de cinquante-neuf ans [c].

  1. Ville épiscopale dans une île du golfe de Venise, en latin Clodia, d’où vient le surnom latin Clodiensis de Zarlino.
  2. Tiré de Mambrino Roseo, Istor. del Mondo, ad ann. 1571, pag. m. 44.
  3. Thuan., lib. CXXII, in fine.

(A) Il publia plusieurs livres qui étendirent sa réputation. ] La Bibliothèque de M. de Thou[1] contient deux ouvrages in-folio de Zarlino : l’un, intitulé Dimostrazioni harmoniche, imprimé à Venise l’an 1571, et puis avec des augmentations, l’an 1573 ; l’autre, imprimé dans la même ville l’an 1588, et intitulé Supplementi musicali. Le Catalogue d’Oxford marque tutte Le Opere de Zarlino, en quatre volumes, imprimés à Venise, l’an 1589, in-folio, et outre cela un traité latin De verâ Anni formâ, seu de rectâ ejus Emendatione, imprimé à Venise, 1580, in-4°. Jean-Albert Bannius a loué extrêmement les écrits de ce musicien. Josephus Zarlinus Clodiensis, dit-il[2], theoricâ instructissimus...... doctissimis institutionibus, demonstrationibus, ac supplementis, linguâ italicâ editis (apud Venetos, anno 1580) musicam præ cæteris feliciùs tradidit, et absolvit. Prolixior nonnihil est, sed eruditione compensat fastidium ; ex quo verior musicæ eruditio haurienda. Ejus compendium in tabulas redegit Johannes Maria Artusius Bononiensis, italico etiam idiomate : quibus breviter, clarè et perspicuè rem studiosis proponit. Scripserunt et alii ; qui an Zarlinum æquent, nescio : saltem non superant........ Unus ergò instar omnium erit, sine quo nec veterum sententiæ expediri poterunt, nec perfecta hujus disciplinæ notitia facilè obtinebitur. Ad perfectionem tamen musicæ modernæ non accedit [3]....... Unum Zarlinum præ cæteris commendavi ; non quòd aliorum scripta nullius momenti sint, cùm multa præclara eruditaque dogmata contineant : sed unum Zarlinum coryphæum dixi. Cùm enim musica ab authoribus descripta, in plerisque defectum patiatur, magno studio, industriâ, ac lectione variâ supplendum ; unum aliquem commendare nequeo, ex quo hauriant studiosi (pauci etiam totam musicam theoricam ac practicam simul intellexerunt et excusserunt) præter Zarlinum. Is, inquam, præ cæteris doctiùs, feliciùsque, et propemodùm solus, rem exsecutus, meo judicio, videtur. Ordinariæ praxi deservire præcipuè potest Zarlini Compendium à Johanne Mariâ Artusio Bononiensi, optimâ methodo, doctissimè confectum [4].

  1. À la page 55 de la IIe. partie.
  2. Joh. Alb. Bannius, Dissertat. de Musicâ, pag. m. 675. Collect. de Studiis instituendis, edit. Amsterd., 1645.
  3. Joh. Alb. Bannius, Dissertat. de Musicâ, pag. 676.
  4. Idem, ibidem, pag. 685, 686.

ZÉA. Voyez ZIA [* 1], ci-après.

  1. * J’ai cru devoir ajouter ce renvoi.

ZÉNOBIE, l’une des plus illustres femmes qui aient porté le sceptre, se disait issue des