Cours Élémentaire Pratique d’Esperanto/Leçon 40
QUARANTIÈME LEÇON
Récapitulation générale.
La kreskaĵoj, kiel la greno, la sekalo, la hordeo, la aveno, la rizo kaj la terpomo nutras la homon kaj la malsovaĝajn bestojn. La kanabo kaj la lino liveras la fadenon el kiu la teksisto teksas la tolon. La vinberujo donas la vinberon el kiu ni faras la vinon. Arbeto, la kotonujo, liveras la kotonon, kiun la ŝpinejoj kaj teksejoj aliigas en diversajn teksaĵojn. Arbetoj ankaŭ donas la teon kaj la kafon. Kelkaj kreskaĵoj donas kuracilojn por kuraci niajn malsanojn. Aliaj donas la spicojn, el kiuj la kuiristino spicas niajn manĝaĵojn, kaj aliaj ankoraŭ liveras diversajn kolorigilojn por la vestkolorigisto kaj la pentristo.
La arboj liveras la lignon ne nur por konstrui kaj hejti niajn domojn, sed ankoraŭ por fari niajn meblojn kaj multajn diversajn ilojn, kiuj estas ĉiuj tre utilaj. Kelkaj arboj donas krom tio siajn fruktojn, ekzemple : ĉerizon, abrikoton, persikon, prunon, piron, pomon, oranĝon, citronon ; aliaj donas la kaŭĉukon, la gutaperkon, la gumon, la terebinton kaj ŝelojn, kiujn ni uzas jen por fari matojn, tapiŝojn aŭ ŝnurojn, jen por tani la ledon. La korko, kiu estas tiel utila al ni, ne estas alio ol la ŝelo de arbo, kiu kreskas en la sudo de Francujo kaj en Alĝerio, kaj kiun oni nomas la korkokverko. La bestoj estas tre utilaj al la homo. Tial la homo loĝigas multajn bestojn en sia domo. La hundo gardas la domon kaj la korton; ĝi akompanas la ĉasiston en la ĉaso kaj gardas la brutaron. La kato, liberigas nin de la maloportunaj musoj. La ĉevalon oni uzas por veturi kaj rajdi, la bovon por plugi kaj la azenon por porti. La bovino donas lakton, buteron kaj fromaĝon. La ŝafo liveras la lanon por niaj vestoj; la kokino kaj la anasino donas siajn ovojn, kaj el la lanugo de la ansero ni faras varmajn litojn.
Eĉ post sia morto la bestoj utilas ankoraŭ al ni. llia viando servas al ni por nutrado. El la haŭto la tanisto faras ledon por ŝuoj, gantoj kaj ĉiuspecaj ledkomercaĵoj. El la haroj oni faras penikojn, brosojn kaj feltĉapelojn. La ostojn oni utiligas por multspecaj ĉizaĵoj kaj tornaĵoj, kaj plie por fabrikado de gluo kaj ostnigraĵo. El la kornoj oni faras butonojn, kombilojn, tenilojn por tranĉiloj kaj forketoj; el la graso oni fabrikas sapon kaj kandelon, kaj el la intestoj, kordojn por muzikiloj.
Plie, la dentoj de la elefantoj liveras al ni eburon, kaj el la feloj de la vulpoj, ursoj, zibeloj, hermenoj, kaj tiel plu, preparas la felisto felaĵojn. La struto kaj la paradizbirdo liveras plumojn por virinĉapeloj, kaj el la testudo ni ricevas la testudaĵon aŭ testudan ŝelon. La molusko donas al ni la perlamoton kaj la perlojn por ornamaĵoj. Unu insekto, la abelo, havigas al ni mielon kaj vakson. Alia, la silkraŭpo, ŝpinas la multkostan silkon, kaj insektoj ankaŭ, koĉeniloj, donas al ni belan ruĝan. tinkturon. Por koralo kaj spongoj ni dankas ankaŭ
la bestojn.QUESTIONNAIRE
1. Pri kio estas la temo en tiu ĉi legaĵo? — 2. Nomu kelkajn kreskaĵojn, kiuj nutras la homon. — 3. Kion liveras al ni la kanabo? — 4. Kiu alia kreskaĵo ankaŭ liveras al ni fadenon? — 5. Kion donas al ni la vinberujo? — 6. Kie oni aliigas la kotonon en teksaĵon? — 7. Kion donas al ni aliaj arbetoj? — 8. Por kio utilas la kuraciloj? — 9. Kion oni faras per la spicoj? — 10. Ĉu ne estas kreskaĵoj, kiuj liveras kolorilojn? — 11. Kion donas al ni la arboj? - 12. Nomu kelkajn arbofruktojn. — 13. El kio ni eltiras la kaŭĉukon kaj la gutaperkon? — 14. Kion oni faras el la ŝelo de kelkaj arboj? — 15. Per kio oni tanas la ledon? — 16. Kio estas la korko? — 17. Kie kreskas la arbo, kiu donas al ni la korkon ? — 18. Ĉu la bestoj estas tre utilaj al la homo? — 19. Nomu bestojn, kiujn, la homo loĝas en sia domo. — 20. Por kio utilas la hundo ?... la kokino ?... la ansero? — 21. Por kio oni uzas la ĉevalon ?... la bovon ?... la azenon? — 22. Ĉu la bestoj ne utilas al ni ankaŭ post la morto? — 23. Por kio utilas ilia viando? — 24. Kion ni faras el la haŭto ?... el la haroj ? - 25. Por kio ni uzas la ostojn? — 26. Kion oni faras el la kornoj?... el la graso ?... el la intestoj? — 27. Kia besto donas al ni eburon ? — 28. Kion oni preparas el la feloj de diversaj bestoj? — 29. Kion liveras la struto kaj la paradizbirdo ? - 30. El kio ni ricevas la testudaĵon?... la perlamoton ?... la valorajn perlojn ? — 31. Kion havigas al ni la abelo ?... la silkraŭpo? — 32. Kion donas al ni aliaj insektoj? — 33. Por kio ni dankas ankaŭ al la bestoj?
THÈME GÉNÉRAL
Le blé nous donne la farine avec laquelle le boulanger fait le pain. La pomme de terre fut apportée en France par Parmentier. En Amérique on cultive beaucoup de coton. Le cotonnier est un arbuste. Les arbres de notre jardin n'ont pas de fruits cette année. S'il avait plu plus longtemps, la récolte aurait été perdue. Nous mangeons le raisin de la vigne ou nous en faisons du vin. Les ouvriers des filatures et des tissages font grève depuis deux mois. Autrefois les médecins n'ordonnaient que des médicaments provenant de plantes. Hier la cuisinière avait trop épicé les légumes. Les arbres sont très utiles : en été nous mangeons leurs fruits et en hiver nous chauffons nos maisons avec leur bois. Avec le liège on fait toutes sortes d'objets utiles. La térébenthine, la gomme, et le caoutchouc sont des produits qui proviennent de certains arbres. L'oranger et le citronnier, dont les fruits sont si succulents poussent dans le sud de la France. Chaque plante à son utilité propre. Le tanneur a besoin de l'écorce du chêne pour tanner les peaux.
L'homme a pris dans sa maison différents animaux parce qu'ils lui sont très utiles. Le chien qui garde la maison et les troupeaux, le chat qui attrape les souris, le cheval qui tire les voitures, la vache qui donne le lait et dont nous mangeons la viande, la poule qui donne les oeufs sont des animaux domestiques. Nous faisons des lits avec les plumes des oies et des habits avec la laine des moutons. Les cordes des instruments de musique sont faites avec les boyaux de certains animaux. La colle, le noir animal et toutes sortes d'objets utiles sont faits avec des os. Les éléphants vivent en Afrique. et en Asie ; ils ont deux énormes dents qui donnent l'ivoire. Certaines tortues vivent dans l'eau et d’autes sur la terre; c’est elles qui nous donnent l'écaille dont nous faisons toutes sortes de choses. Dites-moi, je vous prie, d'où provient la nacre et les perles. Les abeilles sont très laborieuses. Au printemps, dès que le soleil a réveillé la nature et que les arbres et les plantes commencent à fleurir on les voit sortir de leurs ruches ; toute la journée elles volent d'une fleur à l’autre. Elles ne s 'amusent pas, elles travaillent.