Page:Rivaudeau - La doctrine d’Epictète stoïcien.djvu/36

Cette page n’a pas encore été corrigée
— 34 —


comme un plan du Manuel (1). Il reprend sous une forme plus succincte ce qu’avait fait Politien en développant les titres de ses chapitres. Politien n’est donc point oublié, et ce qui le prouve, c’est qu’Haloander et Cratander reprennent tous deux sa traduction et la lettre à Laurent de Médicis (2) !

Les successeurs d’Haloander vont néanmoins bénéficier des améliorations qui viennent d’être apportées au texte du Manuel ; nous l’avons vu avec Trincavelli, nous allons le constater à nouveau avec la traduction latine du Commentaire de Simplicius, que Caninius publia à Venise en 1546.

Savant grammairien, assez érudit en langues grecque et orientales, Caninius occupa tour à tour les chaires de Padoue, Bologne, Rome. Suivant quelques-uns, il vint même comme professeur


(1) Cf. préf. cit. « Et quoniam prius, quam eo perveniamus, quibusdam veluti gradibus indigemus recte inibi atque ordine prœcipitur, ut et res extra nos positas nihil pendamus, nimirum ex quibus neque boni, neque mali reddamur et quas intra nos sunt, ita ad virtutem, accommodemus, ne vel latum (quod aiunt) digitum a pulchro illo ac honesto discedamus.Tum quid de Deo sentiendum, in cujus voluntatem ac providentiam referenda sint omnia. Post modum quo animo erga opus, erga opes, erga honores; quo erga uxores, liberos, patriam quo erga nosmet ipsos esse debeamus, sive in publico, sive soli sumus. etc.. »

(2) Ibid. « Curavi, ut in finem adjiceretur ab Angelo Politiam latinus factus quomagis et hi qui, grœca nesciunt, de opere gustum aliquem atque specimen haberent ; non quod per omnia mihi satisfaciat (multa enim perperam admissa sunt sine incuria interpretis sine vicio exemplaris, qua; veniam vix merentur) sed quod a gravioribus occupationibus tantum ocii ac vacui temporis impetrare non potuerim, ut hanc illi operam darem. »

    ab Arriano in unum congestas sententiolas continet, primus in lucem proferrem qua re et mea opera Petreius suse erga recta studia voluntatis documentum daret, et ad studiosos minime vulgaris utilitas perveniret. Ejusmodi enim libellus est, ut non solum ob prseceptionum brevitatem (unde et ad instar militaris pugiunculi Enchiridii nomen meruit) diu noctuque in manibus versari debeat sed etiam propter eruditionis copiam et sententiarum gravitatem ab omnibus memorias commendatus sit. Atque adeo, ut libere et ex animo dicam quod sentio non video causam, quamobrem non vel prolixis,Platonis, vel acutis Aristotelis disputationibus anteferendus sit. quid obsecro tam admirabile vel in Platone, vel Aristotele, si ex illo dicendi copiam et Socratis personam (qui tamen nihil certi decernit, in multis sibi ipsi non constat) ex hoc acrimoniam in disputando adimas ?. In hoc non solum omnia ad virtutem esse referenda disputatur (quod tamen illi usque quaque et perpetuO non faciunt) sed etiam quid facto opus sit, t, quomagis habitum quemdam (ut vocant) in animo adsequamur, et quasi in possessionem virtutis constituamur, clare ostenditur. »