Page:Recueil des Historiens des Gaules et de la France, tome14.djvu/72

Cette page n’a pas encore été corrigée

m

1

PRÆFATIO.

Ixvij

0 il s’étoit obligé de garder les coutumes de la y ville, ou même la conjuration des habitans qui , se sont tiipiés tuniultuairempiil en commune [il • s’agissoit d’un motilin appartenant aux chanoines, 1 dont les usines des bourgeois empéchoient le y service], ne doivent pirter aucun préjudice àux > lois île l’église. » læ savant académicien prouve tres-bien que cette lettre n’a pu être écrite ni avant l’an 109(), ni après l’année 1099. Mais il se trompe, lorsque, d’après un titre fautif, il fait remonter le commencement du régne de Louis ’VI, comme Roi désigné, à cette année 1099, quoiqu’il soit certaiu qn’il n’a été associé au trôneqii’en 1 103. Son raisonnement n’est aiipuyé que sur la’date dùin diplôme de Louis-le-Gros, qui porte ; Fait au mois d’octobre, à Thouri, la cinqurcmc année du règtée de Louis, Tan de T Incarnation 1103. .Mais cette date est fautive, et il faut lire mcxii , qui étoit la cinquième du régne de Louis, conunencée au ’2 août précédent, soit parce que le co[iiste aura mal lu le chiffre x un |)eu effacé (d ;, soit parce que Louis ne prend point dans ce diplôme le titrede Roi désigné, comme il le prenvi dans tous les actes émanés de lui avant la mort de son père, arrivée en 1108 ib).

inscribilur Hex designatus , prout in omnibus id est, ante annum 1 108, emisit :b).t> 03. Orderic Vital ; [larlant, livre XI, p. 830, de rclablissement des communes, s’exprime ainsi : • Comme, dans sa vieillesse, l’iiilip ie L", accablé • d’mfirtmlcs, avoit beaucoup peri u de l’autorité I) royale, et n’avoit pu contenir qué foibleinent les » tyrans subalternes dans les liornes de la justice ; 0 Louis , au commencement «le son règne , se vit » obligé , |)oiir laire ces.ser les [iillages et les sèilitions, d’implorer le secours de tous les évéques, • de rrance. Alois les communautés des paroisses y furent établies par les prélats , qui ordonn cent « aux prêtres de marcher à la suite du Rot avec • leurs banui’crcs, a la lélc de leurs paroissiens, y soit pour faire le siège des places , soit pour comi > battre à Tarmcc. » D’apres fujutiioii qué s’est lonnee «les communes l’illustre académicien, d ne Iroiivt" dans ce texte nen d’exact, si ce n’est qu’on attribue ii Louis VI l’etablissement des communes. Mais tout ce «pi’pn [leut conclure «les paroles » episcopi quâ se promisit observatuntm con-y suetudinesejusdemcivitalis, iiieturbulent» h conjuratio factæ communionis [propter • moietrinam canonicorurn quce ex impedt-y mentis burgensium molendt amiserat offi-y cium], nihil præjudicant legibus ecciesias-y ticis. y Hanc Ivonis epistolam oplimè demonstrat illustris academiciis, nec ante annum 1090, nec post annum i09), srriptam fuisse. Verùm inhoc fallilur, qudilexviciato documento relrahat ad an. 1099 initium regni Ludovici VI, quem certum est à patrc non anle annum 1103 in regni consortium, sub titiilo Begis designati, adscitum fuisse. Tota quippe argumentationis ejus vis elirilur ex diplomate Regis Ludoviei, cujus hæc esl rlausula in Bibliotheca Cluniac. col. .531 ; Actum est istud mense oclobri, apud Toriacuin, régnante Ludovico Uege, v anno ; anno ab Incarnat. Domini mciii. Porro legendum mcxii, qui annus erat Ludovici qiiintus, ab augusti die‘2 illius anni iiicœptus, tum quia exscriptoris diligentiam facile fugere potuit elementum x ex parte oblitcratum (a), tum quia in eo diplomate Ludovicus non con.ueverat diplonialibus quæ anle obitum /latris. tori’ri

f4l

A<l rrralmti litijuv ftiuHli aruiniirn non ativorlrnint V’ . p. H3U. tli.irtain fxhilxMit rtim h.ic t lausula luna...,, ab incarnat. Doniim no.ttri J. C. «pu t

rnai

03. Præterea Ordericus Vilalis de instilii-t<Merici V itlone communiarum verba faciens hb. l,t<*o<)n*l- ...,.t,t-t.t■t,t.tne «ommunia-

pag. 83(>, - Igitur quoi senio, iitquil. ett.uctori- •tinfirmitatetRex Philippus à regali fnstigiotta--de(cnaitiir. »tdéciderai,tet principalisterga li/raniiostT. « juslitiœ rigor nimis elani/uerat ; Ludovicus r tn priinis, ad comprimctidam tgrannidem » prirdonum et srditiosorum, auxilium totam • per Galliam drposrcre coactus est episco- • porum. fiinc ergo communilas tn Francia »t[lopulariststatiita est atpr.Tcsultbus, ut »tpresbyteritcomitarenlurtRégi ad obsidioneni vel pugnam cum vexillis et » parochianis omnibus, o Nthil in co con-Icxlii, ex prœconcepla ofiinione, sapil illustn academico, ibid. p. xxj, prœter assigtialain Régi Ludovico communiarum insltluliotiem. Verùm si reclé irUelligantur Orderin ccrba, id unum rotifiri potest Ludovicum cum nistinovi TractatA» diploiu ilit i ^ ilUt c st ripli .nu-Charta i^ta fuit facta u% terruinio H"^afi"num , anno MCI ! , rr^nante Loiùnco Rcfjc. t’bi MCXI , «juippt* anno tanlùrn till ; non vtrx) anno 1102, leriæ Ui^.itioùuin in diem mail 1) iiici* Anlujiiit. StamjM’nsium

et l.nfioi’ico filitt ejut

, Ludo>iciis noiuliirn lo^’itur Re.r deAi’^natu. , jam militari juvene , a<i«iin tlii ittir dlUance chronolo^. t. Il , p. o8i ,ti‘t P.tdo M.ir<a , 1>.t42t> Hist. (x>iuiliim Pittav. clauditiirtPhtüppo et probitatui memoramùe juvcne,,tt’rancuettemonem Ambianonsii opi^opitannonim HÜ4 et llü5, aoliimtlo^^ihirt ;tFranco^ dum fui^scl

di’b.mt.

lu instrupu-nto .tnui 1t,tp.t499

rcj^nante Pbilipitp Francorum Re^e , iiu-nliim, Niititia ipiætlani anni 1 KVî , apud Labbeiini p. 3S7 IliHt. BiMiarn , cl anni 1104 . aptul iU’slium huniorum Re^e ^Ufrerstue. Ludovico tamen filio .xuo„ indoU. ihhtinente. In duabu.^ oliarlis Gotlefrid runt He-^e Phdippo , duce ej-ercitiii fiUo xuo Ludovico (^larrier . Hist. S Martini de Canipis , p 349 ; Gallia (Jirist. t. . instr. col. îttH)). Oipioma Ludovici pro ecclifsia Bclvacenct aputi l.x)i !U.’liuni , Mémoires de Beauvais , pt.tsictinttipil :tF.gntLudovuftisttJeitgratidtFranCoriuntRextdaignatust ;tclautlitur autem sû Actum BfUaci . in capitula B. Petri , mu kal. februaru , anno incarnati Verbi mciii , iruhct. xi. Vorùm Inter proba* tiones l iluTtatum welesiæ Gallicanæ, [>arte iv , p. KO , legitur mcv , uidut. vm (recliiïs xml. l’jeterùin, epistola LudoAMi I ad S. Anselmuin Cantuar. artbiep. Ub. IV , epist. 51 , st ri|>ta anno 1104 vcl llOTi , Iniiu litiilum præfert . LiuLyvicm Francorum Rex de.ïignatur ; epistola tpioipie Ivonis Carnol. 127 , Ludovdo Det gratul Iruncorum Rrgi deagnato inscribitur ; charta Manassis Meldensls episcopi anno 1107 data dicilux , Régnante’ Re^e Francorum Philippo^ Ludovico ejus fUûy in Regem deugnato etc. t. 11 Hist. .Meldensis , p. 19. I)ciui]ue ; diplomate pn> etclesia Comixmdiensi apud Mabillmiium , Ub. VI de Re diploinat. p. .V.)4 , Luilovicus Rcgit Det gratui Francorum Rex lUsienatus ^ inscribitur, cum hac legenda in orl^n sigilli aniK>sila AyU/urti Ludovici designati Re^u.

/’t‘t’titÜ

fUiu<