Louis XI,
à Bordeaux,
Mars 1461.
4*2 Ordonnances des Rois de France
■ sexaginta solidos Tolose pro emenda. Qui vero percusserit et vulneraverit alium cum gladio, ad voluntatem nostram, juxta notitiam consulum dicti loci, nobis tenebit in emenda, secundum qualitatem vel modum delicti. Qtii morietur desperatus in an vel suspensus, seu cum gladio se occiderit, ejus bona erunt nostra, nisi sint heredes qui expectabuntur per annum et diem. Qui vero de perjurio speratus fuerit, nisi morte parentum tuendâ, sexaginta solidos Tolose nobis solvet pro emenda, et erit infamis Qtii erogabit mortem alterius, et juramento negaverit, pro perjurio amittet bona Qtii mortem faciet, mortem accipiet, et bona ipsius ad nos veniant in cursum (a) Qiii captus fuerit in adulterio, per bajulum vel servientem, cum uno velpluralibus de consulibus, vel duobus probis hominibus fide dignis, vel etiam in loco adulterii suspecto not’tciâ tamen consulum dicti loci pre sentium, erit fastigatus, vel solvet no bis sexaginta solidos Tolose pro emenda ; et si fusti gatus fuerit, erit infamis. Qui de nocte furatus fuerit racemos cum calatho seu paner io, vel fucto, vel cappucio, vel similibus, et pu unum testem idoneum probabitur, quinque solidos Tolose pro emenda, de quibus habebunt consules dicti loci medietatem ; si vero per duos testes idoneos probabitur, sexaginta solidos Tolose solvet pro emenda, et emendam faciet dampno passo : si autem de die furatus fuerit racemos, ut est dictum, solvet duodecim denarios Tolose pro justicia, et erunt de consulibus dicti loci. Si aliter de nocte, quod supradictum est, solvet duodecim denarios Tolosanos pro justicia, et de die similiter, illud idem. Qui autem miraverit de nocte domum alterius, domino domus invito, sexaginta solidos Tolose so/vet pro emenda : si autem causa furti, penam corporalem patietur juxta noticiam consulum dicti loci. Si autem causa adulterii, bona ipsius ad nos venient in cursum : si commiserit adulterium, bona ipsius ad nos venient in cursum, et erit exui juxta noticim consulum dicti loci.
(13) Item. Poterit quilibet vendere, si voluerit, carnes sanas ubicumque voluerit ; et qualibet die Domitticâ, nobis tenebitur de porco vel sue dare pedem, et dt’ bove rcl vacca linguam ; ct in festo Natalis Dominice, de bove vel vacca caput cum lingua. Nullus erit ausus vendere carnes morbifiras loco ubi vendentur carnes sane : et qui contra facere presumpserit, carnes dabuntur pauperibus, juxta noticiam consulum dicti loci ; nobis autem solvet duos solidos et sex denarios Tolose, pro justicia et emenda. Nullus autem vendentium carnes sanas, animali morboso excoriabit ; quod si facere presumpserit, solvet nobis quinque solidos Tolose pro justicia ct emenda, et extunc, carnes sanas non vendet : justicia tamen tale de animalibus facientium, et hominum sive mulierum per loca indebita transeuntium, erit consulum dicti loci. ( i4) Item. Si autem aliquis captus et detentus fuerit in dicto castro, per quantum cumque in prisione permanserit et juste mancipetur, solvet in exitu sex denarios siveplurcs : si autem compedibus vel manicis in exitu, solvet duodecim denarios Jb/ose, sive plurcs, si delicti modus hoc deposcat. Si autem aliquis de furto per suspicionem vel per aliud crimen nisi morte vel furto quasi se improbato, non incarcerabitur, dumtamen idonei caveat de parendo juri, prout debebit. Qui autem de nocte inventus fuerit faciendo cuniculos (b) cum fureto, canibus, vel rethe, bona ipsius nobis veniunt in cursum, ad voluntatem nostram, similiter et persona : poterit autem quilibet, si voluerit, facere claperios et columberium, et capere cuniculos, quando voluerit, m suo et non in alieno. Nos autem duabus vicibus, si voluerimus, venari poterimus m eisdem quolibet anno.
(1 y ) Item. Volumus, damus et concedimus dictis hominibus qui modo apud Bn^ tum habitant et in futurum habitabunt, qubd sint immunes ab omni prestationc stu Notes.
(a) Cursus ou incursus, amende, confis- (b) Des creux, des terriers ; pius has, ii cation, peine encourue. exprime des lapins.
