Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, X.djvu/538

Cette page n’a pas encore été corrigée

5 26 Recherche 89-90.

verô bona & utilis, eâ & alii utantur, intégra intérim uniufcujufque arbitrio, eam vei ufurpandi Vel rejiciendi, relidâ libertate. Quôd fi nunc quis dixerit, parùm ejus ope me profeciffe, id dijudicare experientiœ eft; & certus fum, modo attentum te mihi praebere pergas, fore ut ipfemet mihi confitearis, non pofle nos in ftabiliendis principiis fatis cautos effe, & ubi illa femel ftabilita funt, confequen- tias nos ulteriùs ducere, & faciliùs ac nobis polliceri aufi fuiffemus, inde deduci poffe : ita ut ego exiftimem, omnes errores, qui in fcientiis accidunt, inde tantùm oriri, quôd ab initio nimiùm fefti- nanter judicavimus, res fciiicet obfcuras, & quarum nullam claram

6 diftinftam notionem habemus, pro principiis admittendo. Atque hoc verum efle, exigui progrelTus, quos^ in fcientiis fecimus qua- rum principia certa & omnibus nota funt, oftendunt; quippe è con- trario in aiiis, quarum principia obfcura & incerta funt, qui fincerè mentem fuam explicare voluerint, oportet ut confiteantur, poftquam multum temporis impenderint & complura magna volumina per- legerint, comperiife fe, nihil fe fcire, nihilque addidiciffe. Ne itaque, mî Epistemon, tibi mirum videatur, me, dum Poliandrum in viam certiorem illà, quam egoedodus fum, ducere volo, adeô accuratum & exadum effe, ut nihil pro vero habeam, de quo non ita certus fum, ac me effe, me cogitare, meque effe rem cogitantem certô fcio.

Epistemon. — Saltatoribus illis mihi fimilis videris, qui femper in pedes fuos relabuntur ; atque adeô femper ad principium tuum redis. Verùm fi eà ratione pergas, non longé, nec celeriter progre- dieris. Quo pado enim femper iffiufmodi veritates, de quibus tan- topere perfuafi, ac de noftrà exfil^entià, effe poffimus, repertu'ri fumus ?

I EuDoxus. — Haud fd adeô difficile, ac tu quidem exiftimas, eft. Omnes enim veritates fe invicem confequuntur, & mutuo inter fe vinculo continentur% totum arcanum in eo tantùm confiftit, ut à primis & fimpliciffimis incipiamus, & deinde fenfim & quafi per

a. Quos, correction. . ., au lieu de quem. (Pagt 89, 1. 22.)

b. Comparaison que l'on retrouve chez Malebranche, De la recherche de la Vérité (1674), 1. II, 3« partie, chap. iv, Je l'imagination de Sénèque : « . . .il reffemble à ceux qui danfent, qui finiffent toujours où ils ont com- » mencé. »

c. Texte latin : simple virgule après continentur. Peut-être faut-il sup- pléer ciim, à la ligne précédente, de cette manière : < ciim > enim omnes veritates... ou bien laisser cette première phrase en l'état, mettre un point et virgule après continentur, et ajouter ensuite : totum < igitur > arcanum...

�� �