Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, V.djvu/142

Cette page n’a pas encore été corrigée

128 Correspondance.

» ratione jam uteretur antequam uteretur ; et hujus actualis cognitionis » respectu, anima dicitur tabula rasa. » (Page 24.)

Er> outre, Heereboord, dans la même cpitre aux Curateurs, expose que les principes de la philosophie de Descartes se réduisent à deux, materia et motus, principia simplicissima et omnibus notissima », dit-il, et qui suffisent à tout expliquer : « rerum omnium naturas, proprietates, opera- » tiones, rejectis Formis omnibus (prx'ter rationalem animam) ^Sj/èi/an- » tialibus, quae in recepta Philosophia merum sunt ignorantiae asylum ». Et il rappelle que Descartes, in Epist. ad Dinetiim, avait mis au défi tous les péripatéticiens de résoudre véritablement une seule question par leurs principes particuliers, tandis que par les siens il en avait résolu des mil- liers. Enfin il invoquait un ancien adversaire des formes substantielles, son maître et son prédécesseur à l'Université de Leyde, Burgersdicius, lib. I, cap. 25, Metaphys., qui n'avait pas été attaqué pour cela, ni accusé, comme Descartes, d'athéisme.

Enfin, rapportons, d'après un adversaire, Revius, le résumé qu'il fit de tout ce débat, en i65o : t

« (Heerebortius) 28 Decemb. disputandam vulgavit Repetitionem de

» Notifia Dei naturali, cui subjecit corollaria quibus Cartesii opiniones, » de neganda omni setisibiis fide, de ahnegatione Dei temporaria, dé eo » quod Deum, non modo négative, sed et positive, sui causant efficientem, u et per potentiam sui ipsius causant conservantem esse scripserit, tam » impudenter negat, et tanta cum rabie eum in hisce défendit, ut nihil » simile à natis exercitiis Academicis usquam visum sit. Mentem autem » omnibus prœjudiciis mtdandam, (id est, sensu Cartesiano, omnia quae » antea credideris, et inter ea ipsius Dei existentiam, pro falsis habenda), » strenue tuetur. Opposuil se huic disputationi Ecclesia, opposuit Aca- » demia, et Curatores ipsi eam ne haberetur inhibuere. Nec tamen reve- i> ritus fuit eam hac ipsa epistola (la lettre du 12 fév. 1648) recusam n coram Nobb. AA. ut eximium quid otîerre. Imo, postquam donum hoc » rejecissent, et à librariis vendi prohibuissent, tertio [c'est-à-dire dans » l'édition de iG5o, Meletemata e^f.) eam excudendam dat, et Celsiss. » Megapolitano duci inscribit. O inauditum ab omni aevo obedientiae >> exemplum ! Adderem disputationes quas anni sequentis initio habuit » de formis substantialibus, directe et nominatim contra Aristotelem, » duas quas postea de Atomis, contra eundem pro Democrito, aliam de » libertate philosophandi, manifesto oppositam decreto DD. Guratt. de >> sola philosophia Aristotelica retinenda, aliam deriique -itsi'. àicopsaç etc., » qua mira metamorphosi Cartesium in Aristotelem transformat, et illius » dubitationes hviic conatur atfricarc. Sed omnem obsequii àxoiêeiav exu- w perat, quod simul ac de morte Cartesii inaudivit, eum publico lesso in » auditorio philosophico prosequutus est etc. » (Revu Statera Pliil. Car- tesianœ, r65o, p. 245-246.)

�� �