Page:Bayle - Dictionnaire historique et critique, 1820, T10.djvu/541

Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
531
MORIN.

hi amico, scilicet illustrissimo D. comite de Chavigny, qui ad tertium usquè vicem meum eâ de re judicium petit, quod libenter recusâssem, si potuissem : at ipsius magnatis obstrictus beneficiis, et pro honore astrologiæ tandem respondi cardinalem eo in itinere cum vitæ periculo ægrotaturum [1]. Il a parlé désavantageusement de cette éminence dans ses livres, et lui impute tous les malheurs de l’Europe [2], et surtout la guerre que la France déclara à l’Espagne l’an 1635. Il remarque que le cardinal la déclara sans consulter ni les états du royaume, ni les parlemens. Galliâ bellis civilibus, et extraneis adhùc vigentibus, admodum attenuatâ, cardinalis Richelius, inconsultis regni comitiis, aut senatibus, sed spontè propriâ, horrendum bellum inter reges Galliæ et Hispaniæ declaravit, quod adhuc perdurat, quamvis omnia passim ad extremam desolationem redacta conspiciantur [3]. Voyez ce qui lui fut répondu par M. Bernier, qui l’accusa d’ingratitude et de mal parler de la personne de Louis XIII, et de donner même une atteinte à l’autorité royale : Anne, quantumve si crimen publicè efferre, non posse christianissimum regem indicere bellum, inconsultis comitiis, aut senatibus, disceptare meum non est... verum jus belli indicendi abstulisse regi, ut illud tranferres in cardinalem Richelium, non video qui possit id crimen à publicis ac regiis animadversoribus tolerari. Prætereo quàm injurius, et ingratus sis adversùs tantum cardinalem, à quo tot bona accepisti, et cui maledicere tamen tàm privatim quàm publicè non desinis, eo duntaxat nomine, quòd exsatiare immensam tuam aviditatem noluerit, dùm ob tuam illam chimæ, am longitudinum inventarum, contendisti tibi ab illo deberi montes aureos. Nempè hoc loco illi attribuis non modo usurpatam tyrannicè authoritatem, etc. [4].

(F) On prétend que ses horoscopes ont souvent prédit la vérité. ] Son coup d’essai fut de prédire l’emprisonnement de l’évêque de Boulogne ; mais il fit chef-d’œuvre, et il passa maître en prédisant que Louis XIII, atteint d’une dangereuse maladie à Lyon, n’en mourrait pas. Præsignificatus Bononiensî præsuli carcer..……. quasi primum in hâc facultate specimen Morino fuisse dici potest. Ab hoc tyrocinio magisterium assecutus est, Ludovico XIII Lugduni ægrotante [5]. La reine-mère, étonnée des funestes prédictions de quelques autres astrologues, écrivit au cardinal de Bérulle de faire travailler à l’horoscope du roi par Jean-Baptiste Morin. Celui-ci exécuta volontiers cet ordre, et trouva dans les étoiles que la maladie du roi serait grande, mais non pas mortelle. Sa prédiction fut juste, et il en fut récompensé royalement : les autres devins furent envoyés aux galères. Quod cùm ex prædicto contigisset splendidam vati suo mercedem ac rege dignam contulit, cæteris qui malè monuerant, ad remum amandatis [6], forsitan quòd minimè jussi in annos principis inquisissent [7]. Là-dessus on nous assure qu’il aurait dû être le seul qui eût permission de contempler l’étoile du roi, comme autrefois il n’y avait qu’un seul homme qui pût peindre le grand Alexandre [8]. L’un des médecins de Louis XIV [9] eut envie de faire créer une charge d’astrologue de cour en faveur de notre Morin, et sur ce pied-là de le donner pour adjoint aux médecins de sa majesté. Il forma cette entreprise parce qu’il s’était servi heureusement des prédictions de cet homme en plusieurs rencontres. Ce dessein ne fut pas exécuté. Is Morinum vera

  1. Morin. ibid., lib. XXIII, pag. 613.
  2. Qui bellis per totam Europam excitatis pluribus hominum millionibus ferro, flammâ, fame, peste, aliisque modis causa mortis extitit. Idem, ibidem. Pluribus per totam Europam ferro, flammis, sanguine, fame, peste, et cadaveribus horridam, idem contrà cardinalem deprecantibus, quod olim Brutus post cladem Philippicam noctu astra intuens contrà Antonium, ex Apiano,

    Juppiter, ut ferias qui horum est causa malorum.
    Ibid., pag. 647.

  3. Idem, in Dissertat. de atomis et Vacuo, pag. 31.
  4. Berner. Anatom. ridiculi muris, pag. 192, 193.
  5. Vita Morini, pag. 13, num. 61.
  6. Conférez ce qui est dit dans l’article Lutorius, citation (4), tome IX, pag. 585.
  7. Vita Morini, pag. 13, num. 61.
  8. Morino soli regalem horoscopum intueri ac examinare liceat, ut olim uni Apelli concessum est Alexandrum in tabulâ pingere. Vita Morini, ibidem.
  9. Vautier, qui avait été premier médecin de Marie de Médicis.