Page:Alfred Vacant - Dictionnaire de théologie catholique, 1908, Tome 11.2.djvu/162

Cette page n’a pas encore été corrigée
1457
1458
ORIENTALE (MESSE). ANAPHORES NESTORIENNES


tiques y avaient supprimé le nom du pape ; les uniates l’y ont introduit en signe d’union à Rome.

Pour ce qui est des morts dont le souvenir est rappelé, la teneur même des textes ne fait pas entre eux de distinction, suivant qu’il s’agit des saints reconnus comme tels, ou simplement de ceux qui reposent dans la paix du Seigneur ; mais déjà saint Cyrille de Jérusalem († 387), distingue deux séries de noms : les patriarches, prophètes, apôtres, martyrs qui intercéderont pour nous et les évêques et chrétiens morts, pour qui la prière est offerte. Catech., xxiii (myst. v), 9 et 10, P. G., t. xxxiii, col. 1116. Cf. art. Diptyques du Dict. d’circhéol., t. iv, col. 1058.

De fait, les diptyques sont remplacés maintenant par des noms collectifs de prophètes ou de martyrs par exemple. Quant aux noms des vivants, les catholiques nomment le pape, le patriarche et l'évêque ou le métropolite.

Les litanies ont pour thème, des demandes générales : éloignement des malheurs, des guerres, des calamités ; on demande par contre, les biens de la terre, le pardon des péchés, le repos des âmes, la paix pour l'Église.

Le prêtre indique l’intention, le diacre l’annonce à haute voix aux fidèles pour qu’ils prient à cette intention et le prêtre fait la prière au nom de l’assemblée. Ces litanies sont encore beaucoup plus en usage dans le rit byzantin et elles y gardent leur cachet antique.

[Le sacrifice dans le rit persan. — Les anaphores du rit syriaque, qu’il soit jacobitc, maronite ou persan commencent, on l’a vu plus haut, avec le baiser de paix. La description du rit persan depuis V orale fratres jusqu'à la fin de la messe, que l’on va lire, est faite d’après I’anaphore des apôtres Addée et Maris. Les particularités des autres anaphores de Nestorius et de Théodore sont mentionnées explicitement avec les textes, mais en passant. |

Voici la partie la plus intéressante de I’anaphore des apôtres, du Vere sanctus jusqu'à la fin de l'épiclèse.

Sæerdos : Sanctus, Sanctus, Sanctus, Domine Deus potens, cujus gloria pleni sunt cæli et terra, et natura suhstantiae ejus : ut honore splendoris ejus gloriosi : sicut et cælum et terra plena mei sunt, dicit Dominus. Sanctus es, Deus Pater, vere solus, a quo omnis palernitas in cselo et in terra nominatur. Sanctus es, Fili œterne, per quem oninia facta sunt. Sanctus es, Spiritus sancte, aeterne, per quem omnia sanctificantur. V : e mini, va ? mini qui obstupui, quia vir pollutus labiis ego sum et inter populum pollutum labiis habito, et Regem Doniimiin potentem viderunt oculi mei. Quam terribilis est Iocus iste, non est hic aliud, nisi donius Dei et porta cœli, quia oculo ad oculum vidi Dominum. Nunc vero adsit nobisemn gratia tua, Domine, purga immunditias nostras et sanctifica labia nostra. Junge voces tenuitatis nostra ;, cum sanctificatione seraphim angelorumqiie jubilatione. Gloria miserationibus tuis quia terrenos sociasti cum spiritualibus.

Surgens dicit : Benedic, Domine, (ter) orate pro me fratres. Inclinatus prosequitur leniler dicens islam oralionem submissa voce :

Et cum illis Potestatibus coelestibus confitemur tibi Domine, nos etiam servi tui, tenues, imbelles, et infirmi quia pra>stitisti nobis gratiam tuam magnam, qua ; rependi non potest. Xempe induisti humanam naturam nostram, ut vitam nobis prsestares, per divinitatem tuam exaltasti humilitatem nostram ; erexisti ruinam nostram ; resuscitasti mortalilatem nostram ; dimisisti peccata nostra et justificasti nos peccatores ; illuminasti intelligentiam nostram et condemnasti, Domine Deus noster, inimicos nostros et triumphare fecisti tenuitatem natura ; imbellis nostra ;. Per miserationes effusas gratice tuse.

Brightman, op. cit., p. 285, à la suite des anglicans qui ont édité le missel nestorien à Ourmiah, en 1890, Lilurqia sanctorum apostolorum Adœi et Maris, p. 16, place à cet endroit les paroles de l’institution emprun tées à saint Paul, 1 Cor., xi, 23-25 : Dominus.Jcsus in qua noclc… in meam comnicmoralionem.

On trouve la rubrique suivante à la fin de celle addition » ou bien il (le prêtre) dit ce qui a été écrit dans les autres liturgies. » Mais il ne faut pas oublier que les manuscrits unissent sans interruption au texte cité plus haut ce qui suit :

Et propter omnia auxilia tua et gratias tuas erga nos, referemus tibi hymmim, honorem, confessionem et adorationem nunc et semperet in sæcula sœculorum.

Sæerdos signât mysteria. Respondetur : Amen.

Diaconus : In mentibus vestris orate. Pax nobiscum.

Sæerdos dicit halle oralionem, inclinatus et submissa voce : Domine Deus potens, suscipe liane orationem, pro omni Ecclesia sancta catholica, et pro omnibus patribus piis el justis qui placiti fuerunt tibi, et pro omnibus prophetis, et apostolis, et pro omnibus martyribus et confessoribus, et pro omnibus lugentibus, angusliatis et oegrotis, et pro omnibus necessitatem patientibus, et pro omnibus infirmis et oppressis, et pro omnibus defunctis qui a nobis séparât i migraverunt : tum pro isto populo qui respexit exspectavitque miserationes tuas, et pro me peccatore humili et infirmo. Domine Deus noster, secundum miserationes tuas multitudinemque gratiarum tuarum, aspice populum tuum et me infirmum, neque secundum peccata mea, et insipienlias meas ; sed ut digni fiamus remissione peccatorum et venia delictorum per corpus hoc sanctum quod cum vera fide accipimus per gratiam qua ; est a te. Amen.

Après cette prière, le célébrant récite une oraison pour les défunts : Adoro, Domine… Suit la prière : lia Domine Deus potens ; accipiatur hoc sacrifteium… Le célébrant énumère les sacrifices de l’Ancien Testament qui ont été acceptés et demande que le sien le soit également. Cette prière ressemble à celle de la prothèse dans le rit maronite.

Les diptyques se retrouvent ici encore dans les mêmes termes que plus haut :

Domine Deus potens suscipiatur oblatio hrec pro universa Ecclesia sancta catholica ut maneat et protegatur sine mutationc, pro sacerdotibus, regibus, principibus.

A la fin le célébrant recommande quelques personnes et termine en disant :

Benedic, Domine (1er). Orate pro me, fratres.

Sæerdos dicit liane orationem inclinalianis secreto. Tu, Domine, per miserationes tuas multas et inenarrabiles, fac memoriam bonam et acceptabilem omnibus patribus piis et justis qui placiti fuerunt coram te in commemoratione corporis et sanguinis Christi tui, qua ; ofîerimus tibi super altare tuum purum et sanctum, sicut docuisti nos et pra>sta nobis tranquillitatem et pacem tuam omnibus diebus sæculi hujus.

Prosequitur. Domine et Deus noster præsta nobis tranquillitatem et pacem tuam omnibus diebus sœculi hujus, ut cognoscant te omnes habitatores terra ;, quia tu, tu es, Deus Pater, verus solus, et tu misisti Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum et dilectum tuum, et ipse Dominus et Deus noster venit et docuit nos, per evangelium siuira vivificans, omnem puritatem et sanctitatem prophetarutn, apostolorum, martyrum, confessorum, episcoporum, doctorum, sacerdotum, diaconorum, et omnium filiorum Ecclesia ; sancta ; catholicæ qui obsignati sunt signo vitæ baptismatis sancti.

Et quando dicit ea quee designata sunt, signet thronum (altare) ab imo ad summum, et a dextra ad sinislram, inclinatus, tune percuiit suam faciem.

Nos quoque Domine,

Prosequitur. Servi tui humiles, imbccilles et infirmi qui congregati sumus in nomine tuo, nuneque stamus coram te, et accipimus cum jubilo formant qua ; a te est, laudantes, glorificantes, et exaltantes comuiemoramus et celebramus mysterium hoc magnum et tremendum, sanctum, vivificans, et divinum passionis, mortis, sepulturæ et resurrectionis Domini, et Salvatoris nostri Jesu Christi.

Et veniat Domine, Spiritus tuus sanctus et requiescat super oblationem banc servorum tuorum, eamque benedicat et sanctificet, ut sit nobis Domine, ad propitiationem delictorum et remissionem peccatorum, spemque magnam resurrectionis a mortuis et ad vitam novam in regno cælo