Page:Thresor de la langue francoyse - 1606 - 1 - Nicot.djvu/524

Cette page n’a pas encore été corrigée

PR PR 521

Ne te souuient il point du propos que tu me tins quand ce vint à commencer pour, &c. Meministin olim vt fuerit tua oratio in re incipiunda ad defendendam noxiam ?

Il nous tint propos d'aller si bon nous sembloit, Egit nobiscum, vt si nobis videretur, adiremus ad eorum senatum, B. ex Cic.

Tomber en propos d'aucun, In nomen alicuius incidere.

Tomber sur quelque propos, Delabi in aliquem sermonem.

Tomber en vn mesme propos, Reuolui eò, vel eodem.

Il tombe aucunesfois sur ce propos de dire que, &c. Delabitur interdum vt dicat, &c.

Nous tombasmes sur ce propos, In eum sermonem incîdimus.

D'aduenture ie tombey en propos, & fi mention d'eux, Casu in eorum mentionem incidi.

Comment on tombe d'vn propos à autre ! Vt aliud ex alio incidit !

Tourner son propos à parler de quelque autre chose, Conferre orationem ad rem aliquam.

Troubler & mettre hors de son propos, Conuellere de statu.

Faire tant qu'on tire aucun de son propos, & qu'on luy face faire chose contraire à ce qu'il auoit accoustumé, Deducere de statu vitæ aliquem.

Nous vinsmes à propos de parler que, &c. In eum sermonem incidimus, plures, &c.

Elle m'est moleste à tout propos, Mihi molesta est quoquo modo, In horas, Identidem, Ex omni occasione.

A quel propos dis-tu cecy ? Où tend ce propos ? Quorsum istuc ? Quorsum hæc spectat oratio ?

Ce n'est rien à propos, Nihil ad hanc rem.

Ce n'est point à propos pour faire nopces, Non conueniunt hæc nuptiis.

Il ne m'en chaut pas beaucoup à quel propos tu as fait telle response, Quorsum recidat responsum tuum, non magnopere laboro.

Parler bien à propos, Commodè verba facere.

C'est bien à propos, Commodè.

Dire fort à propos pour persuader, Appositè dicere ad persuasionem.

Venant bien à propos, Accommodatè.

L'argent luy est bien venu à propos, Pecunia illi in vsum fuit, Liu. lib. 23.

Mal à propos, Incommodè.

Fort mal à propos, Perincommodè.

En propos communs, & deuis, In sermonibus.

Sans propos, Insequenter, Præter propositum.

De propos deliberé, Consulto, Studio.

¶ Tout à propos, Composito, Ex composito.

De propos deliberé mettre peine à faire quelque chose, De industria aliquid facere, Studio habere aliquid.

Proposer en soymesme, Destinare animo, Animo proponere.

Proposer de bailler quelque charge à aucun, Destinare alicui prouinciam.

De iour en iour il proposoit plus grandes choses pour augmenter son empire, De ampliando maiora in dies destinabat.

Combien propose il de vendre sa maison ? Quanti destinat ædes ?

Proposer & deliberer, Instituere, Constituere.

I'ay proposé, deliberé & arresté d'ainsi faire, Certum est facere, Decretum est mihi, Consilium stat, Sic sententia est.

Ie propose de m'en aller en, &c. In Tusculanum cogito.

Auoir proposé, deliberé & arresté, &c. Constitutum habere.

Si tu as proposé de, &c. Si honestatem tueri ac retinere sententia est.

Nous auons proposé de, &c. Nobis propositum est, naturas rerum manifestas iudicare.

¶ Proposer & mettre au deuant, Sensibus subiicere, Proponere.

¶ Proposer à l'encontre d'vn autre vn cas de crime, Crimen afferre in iudicium.

Proposer ses defenses, Dicere causam.

Proposer fin de non receuoir, Præscribere.

¶ Proposer & mettre au deuant sa vie aux ieunes enfans pour la suyure, Exponere vitam suam iuuentuti ad imitandum.

Proposer erreur, Errorem causari, Cum Curia expostulare supplici erroris patrocinio, Ad disquisitionem reuocare litem aresto diremptam sub erroris titulo, Ad disquisitionem eiusdem Curiæ denuò rem iudicatam referre obtentu erroris qui irrepserit. Cum honoris præfatione iudicium Curiæ refutare, vt erroris obreptione factum, Bonam veniam honorémque præfantes, & supplicantium specie, quæstionem referre eiusce rei ipsius, qua de re actum est, erroris & hallucinationis obtentu, Erroris venia Curiæ iudicium refellere supplicabundè, Per speciem erroris arestum Curiæ in consilium rursus mittere. Sub titulo erroris intercedentis post Curiæ arestum quæstionem referre rei iam iudicatæ, Ab aresto Curiæ ad eandem ipsam suppliciter prouocare errorem prætendentem, vel errorem prouocationi obtendentem, cum honoris ac bonæ veniæ præfatione, B.

Proposition, Propositio.

Vne proposition dialectique, Effatum, Enunciatum.

Proposition d'erreur, Supplex prouocatio, Appellatio supplex. B.

Propre

Propre, com. C'est ce qui appartient à vn seul par diuis. Selon ce on dit, Le nom propre par imposition de quelque chose, & la qualité propre (qu'on dit autrement proprieté) de chaque chose, Nomen impositione proprium, Qualitas rei cuiusque propria, Propre auβi est ce qui peculiere ment appartient à plusieurs choses d'vne mesme espece, selon ce les philosophes dient estre proprement à tout homme la faculté de rire, & à tout cheual de hennir. Ce qui est dit pour le regard de l'vnité de l'espece, & non pour le regard de la pluralité des indiuidus d'icelle. Le commun vsage attribue auβi ce mot propre à ce qui peculierement appartient à plusieurs especes d'vn mesme genre, comme, Il est propre à tout animal de geindre quand il est oultré de maladie, ce qui est dit auβi, eu esgard à l'vnité du genre, & non ja à la pluralité des especes d'iceluy. Propre auβi est le patrimoine d'aucun à luy aduenu par succession de ses majeurs, qu'on appelle autrement propres heritages dont l'opposite est Conquest.

Gaspiller son propre, Suum prodigere.

De ma propre malice, Meapte malitia.

Propre & peculier, Præcipuum.

Le propre d'vn chacun, ou qui appartient à aucun particulieremet, Priuu.

De sa propre main, Sua manu.

De ton propre esprit, Tuopte ingenio.

De leur propre force, Suamet vi.

Ce propre iour là que, &c. Eo ipso die quo, &c.

De son propre conseil, sans qu'aucun luy en eust rien conseillé, Priuato consilio.

¶ Propre à quelque chose, Appositus, Concinnus, Accommodatus Accommodus, Habilis, Idoneus.

C'est vne fleur bien propre pour teindre les vestemens, Idoneus tingendis vestibus flos.

Fort propre & conuenant, Peridoneus.

Fort propre & conuenable à quelque chose, Perappositus.

Il n'en trouuera point de plus propre & aduenant à faire tout cela, Ad omnia hæc magis opportunus nemo est.

Mal propre, Improprius.

Mal propre & conuenant, Mal à poinct, Inopportunus, Alienus.

Mal propre & habile à faire quelque chose, Inhabilis.

Mal propre à la vie rustique, & ne luy duit point, Alienissimus rusticæ vitæ.

Qui n'est point propre aux lettres, Amusus.

Qui n'est point propre à la guerre, Imbellis.

Proprement, Aptè, Accommodatè, Propriè, Decenter, Condecenter, Concinnè, Appositè.

Assez proprement, Non inconcinniter.

Mal proprement, Rancidè.

Propreté & seance, Habilitas, Condecentia.

Proprieté

Proprieté & appartenance d'vn chacun, Proprietas.

Proprieté de quelque chose acquise par prescription, Vsus & authoritas.

Quand on a la proprieté à l'vsufruict, Plena proprietas.

Expliquer la proprieté de quelque chose, Describere.

Toutes choses qui peuuent estre nostres en pleine proprieté, Mancipi res.

La proprieté, Dominium rei, mancipiúmque, B.

La seigneurie & proprieté, Mancipium & nexum, Mancipatus, Budæus.

Proprietaire, Proprietarius.

Le propriétaire, Is cuia res est, cuiumque periculum, B.

Seigneur proprietaire, Mancipio & nexu dominus, Bud.

Proroger

Proroger, ou Prolonger, Prorogare.

Proroger le delay, Differre vadimonium, B. ex Cic.

Proroger ou remettre plus loing le iour assigné à voir vendre biens prins par execution, Auctionem proferre, vel auctionis diem, B.

Prorogation, ou Prolongement, Prorogatio.

Proscrire

Proscrire, & mettre en criée, & en vente, Proscribere.

Proscrire aucun, Donner puissance au premier qui le pourra trouuer de le tuer, auec loyer à celuy qui fera le coup, Proscribere aliquem.

Proscription, tel abandonnement & licence de tuer, Proscriptio.

Proscription de biens faite contre Dieu & raison, Hasta scelerata.

Prose

Prose, Prosa, Prosaica oratio, Soluta oratio, Pedestris oratio.

Prosperer

Prosperer, Secunda vti fortuna, Vti prospero flatu fortunæ.

Faire prosperer, ou donner prosperité, Prosperare, Secundare, Fortunare.

Prosperité, quand les choses nous viennent à souhait, Prosperitas, Prospera fortuna, Fœlicitas.

Prosperité entiere, Solida fœlicitas.

Qui donne prosperité & porte bon heur, Prosper, Fœlix.

Prosperément, Prosperè, Fœliciter.

Prosterner

Prosterner, & ruer par terre, Prosternere.

Estre prosterné deuant les pieds de quelqu'vn, Iacêre alteri ad pedes, Prosterni ad pedes alicuius.

Prostration,

Prostituer

Prostituer, Prostituere.

Prostitué, Prostitutus.

Prostitution,

Xx iij