Page:Thresor de la langue francoyse, 1606, 1, Masset, Aegidius, Nomenclator.djvu/215

Cette page n’a pas encore été corrigée
152 NOMENCLATOR VIII. LING.


Antlia Mart. Haustoria machina, quæ arte attrahit aquas e cisternis aut colluuiariis. ἀντλία, ἀντλίον, ἀντλιαντλητήρ Eustath. ἂντλον B. Een waterpompe H. Bomba para sacar agua

Aqualiculus Ligneus alueus porcorum. AL. Sewtrog B. Verckens troch, zeunie GAL. Auge ITAL. Albio, albuolo da porci H. Baxo, barriga, dornajo

Aquiminarium Pomponio, nasiterna Verr. a trium nasorum, quos exprimit, forma trichilum Colum vas aquarium ansatum, patens, in quo stanno incrustato potoria supellex & eluitur & resi igeratur per æstatem. yυχτήρ Suide, λέβηϛ ἀτόειϛ Eustathio.ἂπυροϛ λέβηϛ Hom. ἀναθεματιχόϛ Hom. schol. hoc est, λευχόϛ ἀπό xεύματοϛ χασσιτέρου, vt Eustathius ait. ἂxραντοϛ πυρί apud Ionem. AL. Ein fasz zum kuhlwasser B. Een coelvat, spoelvat GAL. Hacquet, cuuiere a culpæ similitudine. ITAL. Vaso per metter il vino in fresco H. Vasa para metter el vino en frio

Aratrum ἂροτρον. AL. Pflug B. Ploech GAL. Araire, charrue, a curriculi similitudine, quod duabus rotis incedit ITAL. Aratro H. Arado

Arca camerata Vlpiano, fornicis instar arcuata. χιβωτόϛ χαμαρωτή. AL. Kopffer mit einem gewelbten lid oder deckel B. Een ghewelfde koffer oft kiste met een ront decksel oft lit GAL. Casse a couuerture ronde ITAL. Cassa col cuouerchio rondo H. Caxa que tiene la cubierta redonda

Arca poliinaria ἀλευροθήχη, ληνόϛ Menandro, πλαθάνη AL. Beutelkast B. Buydeltroch

Arcus, cornu Virg τόκον, χέραϛ Epig. AL. Handbogh, bogh, armbrust B. Boghe, hantboghe GAL. Arc, arbalestre ITAL. Arco, balestra, quasi balista Et sunt qui arcum brachio chalybæo instructum balistam chalybeam vocant, vt Nebrissensis arcubalistam. Belgæ vocamus Stalen boghe, & Voetboghe, quod pedibus dum tenditur, deprimatus. AL. Stahlin bog, & Fuszboge H. Arco, balestra AN. Bowe

Argutari pedibus eleganter a Titinnio comico dictum est de fullonibus, quando telam laneam rudem subigunt pedibus subsultando identidem : quod & conciliare dicitur, συμπιλούν, ἰπούν, πιέζειν, συμπα τῆσαι. Talisque saltus a Seneca fuloniue vocatur, contumeliosiore vocabulo quam saliaris. B. In de com tredeu, vollen GAL. Foulet

Aries Cic. Cæs. tormentum murale Virg. Trabs funibus tensis suspensa, quæ retro ducitur, vt impetuosius feriat muror. χριόϛ, χριοδόχη Vitru. vnde χριοχοπεῖν Polybio, muros arietare, siue ariete quatere. De quo vide Ammianumlib. 23. B. Muerbreecker

Arma Cunctarum artium instrumenta, quomodo arma cerealia, rustica, & nautica Virgilio, coquinaria Plauto, tonsoria Martialis dicta. ὂπλα Polluci, ἃρμενα, ἐργαλεῖα, ὂντεα. AL. Allerley rustung oder zeug, rustzeug, werckzeug B. Alderley rusting, tuych, ghereetschap, wercktuych GAL. Toute sorte d'instruments & outils ITAL. Ogni sorte d'instromenti, masseritie & arnesi H. Instromentos de qualquier arte

Armilla Liuio, brachiale Plinio, Prisciano, Ornamentum circulare brachiis circumdari solitum. βραxιονιστήρ, yάλιον Halicarn. περιχάρπιον. AL. Bracelet, ermelzierd B. Bracelet, arme-cieræt. GAL. Brasselet ITAL. Braccialetto H. Manilla, o manija

Armillæ Vitru. Annuli siue vmbilici ferrei quibus cnodaces ceu vertibula quædam inseruntur B. Pannen

Artopta Palauto, Vtensile assandis torrendisque panibus accommodum. αῥτόπτη Polluci. AL. Eysen da man kuchlin inne bacht B. Wafel-yser

Ascia Plin. ab abscindendo, Fabrile in stramentum, quo materia fabricæ dolatur & exasciatur. κυλοχόποϛ Xenoph. AL. Ein beyl, breitax, zimmerax B. Een byle, breedbijl GAL. Hache grande ITAL. Manara grande H. Azuela grande, seguron

Assulæ Plin. schidia Vitru. Partes materiæ ascia abrasæ aut securi truncatæ. σχινδαλμοἰ, xιδία, πελεχύσματα Aetio τρύμματα. ramentorum crines Plin. lib. 16. AL. Span, spalten schindelen. flugspan, hobelspan B. Splinteren, spænderen, hou-spænderen GAL. Coupeaux ITAL. Aslette, orli, stellette di legno, fruscule H. Astillas de madera AN. Chyppes

Assulas inspicare Virgil. In acumen tenuare assulas, ad aristarum speciem AL. Schindelen zu spitzen B. Pennen, priemen oft spyen mæcken

Aulæa Virgil. vela regia Tertulliano. aulæa Attalica Val. Max. & propertio, purpura & auro intexta. αὐλαῖα. aulæa Babylonica Martiali, quæ diuersos colores picturæ intextos habent, inuento Babylonis & nomine, pt Plinius textatur : quæ nunc palma ad Flandros transiit, vt merito & genitum vna confessione gloriam sibi is tam vsurpare possint, quam Alexandrinis attribuerat Martialis :

? Victa est

Pectine Flandrico iam Babylonis acus. AL. Tapeten, Turckische Teppich, Heydnische tucher. B. Turcksche tapisserye, tapisserye. GAL. Tapisserye Turquesque, tapisserie. ITAL. Tapezzaria Turchesca H. Tapetas

Auræ αὐραἰ, quasi samulatrices, vel εὐραί vt apud poll. scriptum est, Ferramenta, quæ axi immissa prohibent attritum eius. B. Asysers


Aurea Frænum retro aures.

Authepsa Cic. Olla ænea quæ sua slonte coquit, substratis semel candentibus prunis. A lij existimant vas esse eiusinodi, quale subij cimus lancibus escariis, cum prunis, ne cibaria refrigescant. Cui illorum sententiæ astipulator esse non possum. Quod postremum Budæus batillum mensarium nominat, sed quam proprie, alij iu dicent : siquidem Batilli munus ab hoc diuersum est : ego Foculum potius dixerim, de quo paulo post.

Axis Virgil. circum quem vertitur rota. ἂζων, ἂντυκ. AL. Achs B. Asse, as GAL. Essieu ITAL. Axe H. Exe de carro

Axungia Plinio, Vnguen quo axis inungitur, ptrota facilius circumagatur. ὀκύγγιον Aeginetæ. AL. Karrensalb, schmer B. Waghensmeer oft smout GAL. Oingt ITAL. Assungia H. Vnto anejo para vntar exes

Baculum sequitur iam stanti.

Baculus baculum Ouidio, bacillum Cicer. ῥάδικ Nicandro, βαχτηρία. AL. Steck B. Stock GAL. Baston ITAL. Bastone, mazza frusto H. Cayedo, bordon, palo

Balearis funda Vide Funda.

Balista Liuio, Tormenti bellici genus, quo lapides & iacula mit tebantur. βάλλιστρα. de qua Ammianus lib. 23. AL. Maurbrecher, boler B. Muerbreecker H. Trabuco

Basis Trebatio. Orbiculus cui vasa vinaria & escaria mensæ illata imponuntur, ne mappas polluant.

Bartillus Plin. Instrumentum ferreum, quo cineres & prunas tollimus, alioque trans ferimus. πύρανον Polluci, πυρφόρον, πύρανοϛ Hesychio. AL. Feurschauffel B. Vierschuppe GAL. Vne paletre a feu, pælle, ou poale ITAL. Badile H. Badil, pala de hierro

Batillus cubicularius ignitabulum, Instrumentum æneum, in quod coniectis prunis candentibus excalesiunt lecti. πύρανον Etymol. πυριατήριον, θαλπόλεχτρον. AL. Glutpfann B. Bedstoue, bedpanne GAL. Vn eschauffoir de lit ITAL. Scaldaletto

Baucalium apud Aphrodiseum in problem. vel, vt alij, caucalium, Vasculum angusti oris βαυχάλιον ἢ χαυχάλιον, στενόστομον τεύxοϛ Aeschylo. videtur esse hinc detorta vox vulgaris apud Italos, hocalum, quod vitreaminis genus est, siue poculum angusto ore. B. Bocæl ITAL. Boccale

Bidens a duobus dentibus plinio, bipalium Varr. Fossorium instrumentum, quo terra aperitur in iis locis, quæ aratrum non admittunt. δίχελλα Phocylidi, σχα πάνη Theocr. AL. Grabstickel B. Vorcke met twee tanden GAL. Houen fourchue ITAL. Piccone H. Pala con dos dientos

Bipennis Plin. anceps securis Ouid. vtrimque secans securis. ἀκίνη Hesychio, πέλεχυϛ δίστρομοϛ Eidem. πέλεχυϛ ἀμφίστομοϛ. AL. Ein beyl so zu beyden seitten hauwet B. Een bijl æn twee zyden, scharp houweel GAL. Besague, hache ITAL. Scure da due tagli H. Hacha

Bombylius Vas angusti oris, inter bibendum bondum sonitumque edens. βομβύλιοϛ Polluci, βομβύλη Tarrhæo, qui στενοτράxηλον ἔχπωμα exponit. AL. Kutter, engster B. Een cruycxken dat clockt, een potteken met eenen nauwen hals

Bractea Virg. Tenuis lamina, & dum plicatur crepitans πλόχιον. AL. Blach B. Bleck, spanneken H. Chapa

Buccula Iuuenali, Buccarum tegmen, per quod spiritus ducitur. παραγναθἰϛ. AL. Helmisier, der bart am helm B. Tvisiers GAL. La visiere ITAL. La visera H. La visera

Bulla Calpurnio pro ornamento bracteave extuberante in cingulis muliebribus. AL. Spang am gurtel B. Doppe, bladerspanne H. Bolton de cinta, chaton de cinta

Bulla Cicer Ornamentum erat aureum vel deauratum pueritiæ, intus cauum rotundum, in cordis speciem efformatum, vt Macrobius, vel, vti Plutarchus ait, bullæ in aqua surgenti simile, quod de collo suspendebatur. vnde inquit : βούλα περιδέῤῥαιόν τι ὂμοιον πομφόλυγι. AL. Bysemknopff, bull, eingeschlossen halszzierd B. Agnus dei, herteken, bruecke, ronde baghe GAL. Bague ronde ITAL. Bolla, bagua ronda H. Bolton de cuello

Bulla Cicer, pro capit e claui vmbellato, in bullæ modum fastigiato, quo superbarum ædium fores configi solent, interdum deaurato. AL. Taffernage, trugnagel B. thooft van een uaghel, rondt ghelijck een top GAL. Teste de gros clous, esleue en bossette H. Clauazon de bollones

Bulla Virgil. Ornamentum rotundum & concauum ex auro, argento, aut ære, quod equi cingulo additur.

Buris Virgil. bura Varr. Curuamen aratri quod vomerem excipit. ἕλυμμα. hanc cum stiua confundunt Grammatici, & pro ea interpretantur male.

Cacabus Plin. Olla in qua pulmentaria coquimus. χαχάβη Gal. χάχαβοϛ, λεβητάριον. AL. Ein achrenes kesselin B. Een coperen ketelken oft potteken GAL. Chaudiere ITAL. Laueggio H. Caldera

Cadurcum Iuuenali, pro candido tegmine lecti, nimirum stragulo linteo, vel cortina ac peripetasmate lecti candido. AL. Sagel vber ein gulteren, oder ein Weisz bedtdecke B. Witte gordynen,