Page:Leibniz - Die philosophischen Schriften hg. Gerhardt Band 2.djvu/228

Cette page n’est pas destinée à être corrigée.

SD : Solber au flclbnig. 215

exereitium, sive quodnam sit plenum istarum virium elfectum. Hoc autem ipsum est spatium certa velooitate transmissum. Iloo ipsum enim et nihil amplius producitur. lpsa autem velocitas déterminat quidem vires, sed non determiuat actionem, utpote cum velocitas, non seous ao vires, aeternum perseveratura sit cadem, quae idciroo déterminatur per spatium. Nec tempus hic oonsiderandum est, quia non est virium ell’ectum, ’sed mensura solummodo, qua dato spatio veloeitas, vel data velocitate spatium determinatur. lmo cum velooitas oonsideretur tanquam elfeotum potentiae, non tanquam potentia, adeoque ea ingrediatur actionis valorem, patet actiones idem spatium diversa velocitate absolventes esse ut velocitates. Hinc ergo actionis valor erit ut sv (si per s spatium, per *v velocitatem, per t tempus désignem) sive cum sit s :×› vt, erit actio zo v2t, quod ipsum illud est quod intendis.

Quod ultimum demum speétat, substantiae scilicet activitatem ex se, de eo optime notas, substantiae définitionem constituendam esse, antequam de ea aetivitas demonstrari potest. llanc autem quoniam tibi visum est a me exigere, en’quo pacto notionem substantiae expouam. Fundamenti loco assumo, omnem cognitionem nostram niti solis coneeptibus, eorumque iudices esse verba. Primum ergo conceptus distinguendi erunt, dein singulis eorum voees, tanquam signe, assignandae. Si ergo conceptus meos contempler, in iis mihi invenire videor banc diversitatem. Vel enim eoneeptus mihi unum quid repraesentat, a quo nihil repraesentaminis possim tollere quin pèreat totum ; vel duo mihi repraesentat, quorum alterum seorsim concipere queam, alterum nequeam. Si primum contingat, dioo eoneeptum hunc esse conceptum rei sive substantiae, et objeetum ei respondens voco rem sive substantiam. Sin posterius, hos ooneeptus voco couoeptus modorum, et objecta horum conceptuum vooo modos. Qua denominatione eo lubentius utor, quia ut in confesso est, quaccumque aut sunt aut concipiuntur vel substautias esse vel modos, ita existimo hoc discrimiue omnes coneeptus nostros involvi. Nam si plura duobus in oonceptu involvantur ut A, B, C, aut singula seorsim poteruut concipi, et erunt tres conceptus, non unus ; aut A poterit concipi absque B et C, non vero B et C absque A, licet B absque C et C absque B queat concipi, quo in casu iterum erunt duo conoeptus diversorum modorum unius substantiae. Sin vero A absque B et C, non vero B. absque A, sed quidem absque C possit coneipi, nou vero C absque B, erit C quoque modus, sed modus modi B, ut