Page:Leibniz - Die philosophischen Schriften hg. Gerhardt Band 1.djvu/200

Cette page n’est pas destinée à être corrigée.

186 fieibnig an Gaming.

suam effeclionem. Sed quando plures ejusdem rei cflecliones fingi possunl, lunc nova quaerenda sunt dala sive experimenla, quibus excludanlur eae effecliones sîve causae quae non sunl hujus loèi. Si vero ejusmodi data nova (qualia Verulamius inslanlias crucis vocal) non sinl in promplu, lunc non possumus praecise désignare causam eifeclus veram, sed conlenli esse cogimur bypolhesi sive causa possibili, ’ quae quo simplicior el concinnior, hoc probabilior, ul in Aslronomicis Copernicana, in quibusdam Physicis Carlesiana. Galilaeum el Carlesium el I-lobbium saepe praelare raliocinalos forte non diffileheris. Carlesius cerle eliam cum lapsus est (quod illi non raro configisse magis magisque evincunl experimenta) lam ingeniose lamen ac profunde cuncla rimalur, ul fabulosa ejus philosophia veram scripluro in exemplum proponi possil, quemadmodum Barclaji Argenis hisloriam scripluro. Vclim nosse an eum cum cura examinaveris, el quid libi de ejus causa aeslus marini, iridis, généralione salium ac melcorum, opéralionibus magnelis vidéalur. Tum quid judices de aliorum recenliorum Senlenlia de pondere aëris alque Elastro, quibus lribui debere phaenomena quae vulgo fugae vacui ascrihunlur nullus dubilo, lamelsi nibil sil quod me vacuum credere cogal. Circa leges molus haereo, necdum explicare salis possum quid fial si duo corpora dura magniludine inaequalia concurranl, nam nec Carlesius nec Hugenius hic salisfaciuul, qui lamen prac caeleris in hoc génére eminenl. Chymia quoque novis plane raliocinalionibus indigel, ul explicelur exempli causa, qui fial, quod aqua forlis quae argenlum solvebal, adjeclo sale communi vel armeniaco, argento demisso aurum arripial. Chymicorum miserae vulgo sunl de his rebus raliocinalioncs el in diem mulabiles, quemadmodum Glauberus novo aliquo experimenlo viso novam quolannis cudebal philosophiam. Prudenlius Boylius experimenta reoensere salis babel : caelerum conscquenliae quas ex illis ducil verae sunl polius quam novae. Nam quod passim inculcal el lanlo apparalu probare nililur, scilicel omnia in natura ficri mechanice, id a me habelur pro demonslralo nec quemquam prudenlum dubilare arbilror, quin fol’marum ac facullalum inulilis sil ad rerum raliones reddendas apparatus. Idque Arisloleli quoque el veleribus peripalelicis persuasum fuisse apparcl, quolies ad parlicularia explicanda descendunl. Animam semper excipio sive subslanliam opéraliones exercenlem immanenles, quas per molum el figuram explicare ineplum est. Physica vero in lanlum inlelligibilis rcddilur, in quanlum reducilur ad Geomelriam : alque ulinam exemplo eorum qui de Motu muscuiorum scripsere, Medîci ac Philosophi