Page:Gaffiot - Dictionnaire illustré Latin-Français.djvu/555

Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.

distrĭbūtus, a, um, p. de distribuo.

districtē (districtus), rigoureusement, sévèrement : Dig. 3, 3, 13 ; districtius Tert. Idol. 4 ; -issime Cassiod. Var. 9, 18.

districtĭo, ōnis, f. (distringo), empêchement : Dig. 4, 8, 16.

districtīvus, a, um, (distringo), dissolvant, résolutif : C.-Aur. Acut. 2, 29, 159.

1 districtus, a, um, ¶ 1 part.de distringo ¶ 2 adjt, a) enchaîné, empêché, aliqua re ou ab aliqua re Cic. Pomp. 9 ; Q. 2, 16, 1 ; b) partagé, hésitant : Cic. Fam. 2, 15, 3districtior Cic. Q. 2, 16, 1 ; districtissimus Vell. 2, 114, 1.

>>> confusion avec destrictus Tac. An. 4. 36.

2 districtŭs, abl. ū, m., territoire, district : Novel. 42, 3.

distrĭgĭlo, āre (dis, strigilis), tr., frotter avec la strigile : Gloss.

distringo, strinxi, strictum, ĕre (dis, stringo), tr., ¶ 1 lier d’un côté et d’un autre, maintenir écarté ou étendu : radiis rotarum districti Virg. En. 6, 617, maintenus étendus sur les rayons des roues ¶ 2 maintenir à l’écart, éloigné : Romanos Liv. 35, 18, 8, tenir les Romains éloignés, les retenir par une diversion, cf. 31, 11, 10 ; 44, 35, 8 ‖ retenir, arrêter, empêcher : distringor officio molestissimo Plin. Ep. 1, 10, 9, je suis retenu, empêché par une tâche très ingrate, cf. districtus Cic. Verr. pr. 24 ‖ fatiguer : Jovem votis Plin. Pan. 94, 2, fatiguer Jupiter de ses vœux.

distrīvi, parf. de distero.

distrunco, āre, tr., couper en deux : {{AbrAuteur|Pl}. Truc. 614.

distŭli, parf. de differo.

disturbātĭo, ōnis, f. (disturbo), démolition, ruine : Cic. Off. 3, 46.

disturbātus, a, um, part. p. de disturbo.

disturbo, āvi, ātum, āre, tr., ¶ 1 disperser violemment: contionem Cic. Mil. 91, disperser une assemblée, cf. Div. 1, 76 ; freta Sen. Hipp. 1012, bouleverser les flots du détroit ¶ 2 démolir : domum Cic. Phil. 5, 19, démolir une maison ; ignis cuncta disturbat Cic. Nat. 2, 41, le feu détruit tout ¶ 3 [fig.] bouleverser, détruire (un mariage, une loi, un jugement, une affaire) : Ter. And. 182 ; Cic. Agr. 2, 101 ; Sull. 15 ; Fam. 11, 21, 5.

disulcis, c. disulcus : Gloss.

dīsulco, āre, v. dissulco : Aug. Manich. 26.

dīsulcus, v. dissulcus

dĭsyllabus, a, um (δισύλλαϐος), dissyllabique, de deux syllabes : Quint. 1, 5, 31 ‖ pl. n. disyllaba Capel. 5, 521, et f. disyllabæ Capel. 3, 266, dissyllabes.

dītātŏr, ōris, m. (dito), celui qui enrichit : Aug. Conf. 5, 5.

dītātus, a, um, part. p. de (dito).

dītesco, ĕre, int. (dis 2), s’enrichir : Hor. S. 2, 5, 10 ; Lucr. 4, 1215.

dĭthălassus, a, um (διϑάλασσος), baigné par deux mers : Vulg. Act. ap. 27, 41.

dīthẙrambĭcus, a, um (διϑυϱαμϐικός), dithyrambique : Cic. Opt. 1.

dīthẙrambĭŏs, ĭi, f., jusquiame [plante] : Apul. Herb. 4.

dīthẙrambus, i, m. (διϑύϱαμϐος), dithyrambe [poème en l’honneur de Bacchus] : Cic. de Or. 3, 184 : Hor. O. 4, 2, 10.

dītĭae, ārum, t., sync. p. divitiæ, richesses : {{AbrAuteur|Pl}. Pœn. 60 ; Rud. 542 ; TER. Andr. 797.

dītĭfĭco, āre (dis 2, facio), c. dito : Cassiod. Var. 8, 26.

dĭtĭo, v. dicio.

Ditĭŏnes, um, m. (Διτίονες), peuple de Dalmatie : Plin. 3, 142 ‖ au sing., Ditio : CIL 5, 541.

dītĭor, dĭtissĭmus, compar. et superl. de dis, qui servent à dives.

1 dītis, gén. de dis 2.

2 Dītis, is, m., c. Dis 3 : Petr. 126, 76.

dītĭŭs (dis 2), compar. sans positif, plus richement : Stat. S. 1, 5, 31 ; ditissime Apul. Socr. 22.

dīto, āvi, ātum, āre (dis 2), tr., enrichir : Hor. Ep. 1, 6, 6 ; Her. 4, 66 ; Liv. 37, 54, 13.

dĭtŏnum, i, n. (δίτονον), le diton [terme de mus.] :Boet. Mus. 1, 20.

ditrŏchæus, i, m. (διτρόχαιοϛ), ditrochée, pied de deux trochées : Diom. 481, 5.

1 dĭū,

I locatif (dius 2), pendant le jour [touj. joint à noctu] : Pl. ; Sall. J. 38, 3 ; 44, 5 ; Tac. An. 15, 12 ; H. 2, 5 ‖ forme dius Titin. Com. 13 ; {{AbrAuteur|Pl}. *Merc. 862.

II adv., ¶ 1 longtemps, pendant longtemps : Cic. de Or. 1, 152 ; quid est in hominis vita diu? Cic. CM 69, qu’est-ce que longtemps dans la vie humaine? ‖ diutius Cic. Læ. 104 ; Cæs. G. 1, 16, 5 ; diutissime Cic. Læ. 4  ; Cæs. G. 6, 21, 4parum diu Cic. Tusc. 1, 109, trop peu de temps ; minus diu Cic. Att. 7, 3, 1, moins longtemps ¶ 2 depuis longtemps, surtout avec jam, v. jam diu ; non diu Ter. Ad. 649, il n’y a pas longtemps ; hau sane diust quom Pl. Merc. 541, il n’y a pas bien longtemps que ; jam diu factumst postquam Pl. Pers. 822, il y a longtemps que ; jam diust quod Pl. Amp. 302, il y a longtemps que [v. Gaffiot Subj. p. 6],

2 dĭū, v. dius 1 >>>.

Dĭūgĕnĭa, æ, f., nom de femme : CIL 5, 1601.

Dīum, ii (Δῖον), n., ville de Crète : Plin. 4, 59 ‖ ancienne ville d’Eubée : Plin. 4, 64.

dĭūrētĭcus, a, um (διουρητικόϛ), diurétique : Pall. 11, 14.

dĭurnālis, e (diurnus), de jour, qui a lieu pendant le jour : Gloss.

dĭurnārĭus, ĭi, m. (cf. diurna à diurnum §3 a) celui qui rédige les journaux, journaliste : Cod. Th. 8, 4, 8.

dĭurnē (diurnus), chaque jour: Drac. Hex. 1, 680.

1 dĭurno, āre (diurnus), int., vivre longtemps : Quadrig. d. Gell. 17, 2, 16.

2 dĭurno, adv., c. diurne :Gloss.

dĭurnum, i, n. (diurnus), ¶ 1 ration journalière d’un esclave : Sen. Ep. 80, 8 ; Contr. 5, 33 ¶ 2 journal, relation des faits journaliers : Juv. 6, 482 ¶ 3 pl. diurna, ōrum, a) c. diurna acta : Tac. An. 16, 22 ; b) = dies. noctibus, diurnis C.-Aur. Acut. 2, 39, 228, de nuit et de jour ; c) besoins journaliers : ARN. 2, 40.

dĭurnus, a, um (*diusnus, dius 2), ¶ 1 de jour, diurne [opp. nocturnus, de nuit] : diurnum nocturnumve spatium Cic. Inv. 1, 39, espace d’un jour ou d’une nuit ; labores diurni Cic. CM 82, travaux de jour ¶ 2 journalier, de chaque jour : diurna acta Tac. An. 13, 31 ; diurni commentarii Suet. Aug. 64, éphémérides, journaux ; diurnus cibus Liv. 4, 12, 10 ; victus Suet. Ner. 36, ration d’un jour ; diurnis diebus Cass. Fel. 38, tous les jours ‖ v. diurnum.

1 dīus, a, um (δῖος), arch. et poét., c. divus : ¶ 1 v. Fidius ¶ 2 [fig.] divin, semblable aux dieux : Romule die Enn. An. 111, Ô divin Romulus, cf Varr. L. 7, 34 ; Virg. En. 11, 657 ‖ divinement beau (grand, etc.) : Lucr. 1, 22 ; 5, 1389 ; Hor. S. 1, 2, 32.

>>> sub dio = sub divo Col. 12, 12, 1, en plein air ; arch. sub diu {{AbrAuteur|Pl}. *Most, 765 ; Lucr. 4, 211.

2 dĭūs (dies), jour, ¶ 1 nomin., v, nudiustertius ¶ 2 locatif, v. diu § 1.

3 Dīus, ĭi, m., nom d’homme : Inscr.

dĭuscŭlē (diu), qq peu de temps : Aug. Trin. 11, 2.

dĭūtĭnē (diutinus), longtemps : {{AbrAuteur|Pl}. Rud. 1241 ; Apul. M. 2, 15.

dĭūtĭnō, adv., longtemps : *Apul. Apol. 14.

dĭūtĭnus, a, um (diu), qui dure longtemps, de longue durée, long : Pl. Mil. 503 ; Cic. Fam. 11, 8, 2 ; Cæs. G. 5, 52, 6 ; C. 2, 13, 2 ; 2, 22, 1 ‖ [en parl. de pers.] diutinus æger Sen. Ep. 25, 2, un malade de longue date, cf. Turpil. 38.

dĭūtĭus, dĭūtissĭmē, v. diu.

dĭūtŭlē (diu), qq peu de temps: Gell. 5, 10, 7 ; 11, 16, 6.

dĭūturnē (diuturnus), longtemps : -ius Sid. Ep. 2, 14.

dĭūturnĭtās, ātis, f. (diuturnus), longueur de temps, longue durée : Cic. Fin. 2, 88 ; Pomp. 26 ; Cæs. C. 1, 85, 7 ; G. 1, 40, 8, etc. ‖ pl. {{AbrAuteur|Arn}. 6, 16.

dĭūturnus, a, um (diu), qui dure longtemps, durable : Cic. Rep. 1, 41 ; Phil. 8, 5, etc. Cæs. C. 2, 45-nior Cic. Fam. 6, 13, 3 ; Cæs. G. 1, 14, 5 ; -issimus Aug. Civ. 21, 23.

>>> dĭūt- Ov. F. 6, 352 ; Tr. 4, 6, 50.