Page:Dictionnaire de la Bible - F. Vigouroux - Tome II.djvu/740

Cette page n’a pas encore été corrigée
1415
1416
DICTIONNAIRES DE LA BIBLE


le rangea par ordre alphabétique et y ajouta les mots grecs, Nomenclator Elise Levitse in ordine alphabetico redactus et grsecis vocibus auctus, in-8°, Franeker, 1652 et 1681. — Jean Forster, élève de Reuchlin, s’écarta des rabbins : Dictionarium hebraicum novum, non ex rabbinorum commentis, nec nostratium doctorum stulta imitatione descriptum, sed ex ipsis thesauris S. Bibliorum depromptum, in-f », Bàle, 1557 et 1561. — Antoine Reuchlin donna Lexicon hebraicse linguse, in quo singula capita concordantiarum in linguam latinam conversa sunt, in-f », Bàle, 1556, et in-8°, 1569. — Jean Avenarius avait les mêmes principes que Forster et étudiait les mots de l’hébreu par une étude directe et sans recourir à la tradition rabbinique : Liber radicum, sive Lexicon hebraicum in quo omnium vocabulorum biblicorum proprise et cerise reddunlur significationes, in-f°, Wittemberg, 1568 et 1589. Voir t. i, col. 1288. — Luc Osiander publia Dictionarium hebraicume concordantiis ab Ant. Reuchlino lalinilate donatis, in-8°, Bâle, 1579. — François Junius fit, en 1586, un Lexicon hebraicum.

Un médecin juif, David de Pomis, est l’auteur d’un grand dictionnaire biblique et talmudique ; il donne la signification des mots dans les trois langues, latine, italienne et hébraïque vulgaire. L’ouvrage est intitulé ncï Tn, id est, germen Davidis. — Marc Marini, de Brescia, fit ru nan, id est, Arca Noë. Thésaurus linguse sanctse novus, seu Lexicon hebrœo-latinum amplissimum, in-f°, Venise, 1593. — Nous avons de Fauste Veranius, Dictionarium linguse sanctse, in-4°, Venise, 1595, et d’Élie Hutter, Cubus alphabeticus linguse sanctse, in-f », Hambourg, 1586, 1598 ; in-32, 1603. — Avec Jean Buxtorf le père, la science rabbinique est mise en honneur : Epitome radicum hebraicarum, in-12, Bâle, 1600 et 1607 ; Lexicon hebraicum et chaldaicum cum brevi lexico rabbinico, in-8°, Bàle, 1607, 1615, 1621, 1631, 1645, 1655, 1663, 1667, 1689, 1698 ; Amsterdam, 1655 ; Bàle, 1710, 1735 ; Rome, 1845 ; Manuale hebraicum et chaldaicum, in-12, Bàle, 1602 ; 6e édit., 1658. Voir t. i, col. 1981. — Contentons-nous d’indiquer Te Dictionnaire hébreu-anglais de Simon Sturtevant, in-8°, Londres, 1602 ; — Jules Conrad Otto, Usus Ebrsese linguse. vel expositio mystica omnium vocum hebraicarum Veleris Testamenti, Nuremberg, 1604 ; — Joseph Barbatus, Spéculum hebraicum, radiées hebraicse, in-f°, Louvain, 1615 ; — Léon de Modène, Novo Dittionario hebraico et italiano, cioe dechiaratione di tutte le voci hebraiche piu difficili délie Scritture hebree nella volgar lingua italiana, in-4°, Venise, 1612 ; Padoue, 1640. Cf. Richard Simon, Lettres choisies, 2e édit., Amsterdam, 1730, t. i, p. 225-232. — George Cruciger, Harmonia linguarum 1 V cardinalium, hebraicse, grsecse, latinse et germanicse, in-f°, Francfort, 1616 ; — Marius a Calasio, Dictionarium hebraicum, in-4°, Rome, 1617 ; Cologne, 1640 (en italien ; voir col. 55) ; — Jean Meelfuhrer, Manuale lexici hebraici, in-8°, Leipzig, 1617 et 1657, dont la méthode diffère de celle des autres dictionnaires ; — Philippe d’Aquin, juif converti, Primigeniœ voces seu radiées brèves linguse sanctse, cum thematum investiganda ratione, in-16, Paris, 1620 ; rvmyDn "Vud, « Celui qui dispose en ordre, » in-f°, Paris, 1629 (voir le titre complet, t. i, col. 813) ; — Christian Helvicus, Lexicon Ebrseo-didaclicum, in-4°, Giessen, 1621 ; — Grégoire Francus, Harmonia quinque linguai~um hebraicse, grsecse, latinse, germanicse et gallicse, Francfortsur l’Oder, 1623 ; — Sébastien Curtius, Radiées linguse hebraicse, in-4°, Geismar, 1629, 1645, 1649 ; Cassell, 1648 ;

— Jean-Baptiste Martignac, Silva radicum hebraicarum, de Nicolas Riqueil, in-8°, Paris, 1622 ; — Antoine Jordin, Radiées linguse hebraicse, seu Primigenise hebraismi voces centenis versuum decadibus comprehensm, in-8°, Lyon, 1624 ; Cologne, 1630 ; — -Jean Seger, Lexicon quadrilingue orthographicum, cognatas vocabulorum analogias ac differentias in lingua hebraica, grseca,

latina et germanica exhibens, in-8°, Leipzig, 1625 ; — D. Schwenter, Manipulus linguse sanctse, seu Lexicon hebraicum ad formam Cubi Hutteriani, in-18, Nuremberg, 1628, 1638 ; Leipzig, 1668 ; — Nicolas Petrseus, Nomenclator hebraicus, in-8°, Copenhague, 1629, 1633 ; — Zacharie Rosenbach, M oses omniscius, seu omniseientia mosaïca exhibens supra 7000 Veteris Testamenti voces hebraicas secundum locos communes dispositas, in-4°, Francfort, 1633 ; — Jean Plantavit de la Pause, JS5 jru, id est, Planta vitis, Thésaurus synnnymicus hebraico-chaldaico-rabbinicus, in-f », Lodève, 1644 ; — Thomas Bang, Hermès et PanHebraicus, quo vivum absoluti hebraici lexicographi exemplar proponitur, in-4°, Copenhague, 1651. — Edouard Leigh est l’auteur de Critica sacra, or Philological and theological Observations upon ail the Hebrew words of the Old and of the Greek of the New Testament in order alphabetical, 2 in-4°, Londres, 1641-1646 ; in-f », 1650 ; avec un supplément, 1662. Henri de Middoch a traduit cet ouvrage en latin, Critica sacra, id est, Observationes in omnes radiées vel primitivas voces Hebrseas Veteris Testamenti juxta ordinem alphabeticum, etc., in-f », Amsterdam, 1678, 1688, 1696 ; in-4°, Leipzig, 1096 ; Gotha1701, 1707 et 1735. Louis de Wolzogue l’a traduit en français, Dictionnaire de la langue sainte, in-4°, Amsterdam, 1703 et 1712 ; Migne l’a réédité à la suite du Dictionnaire universel de Huré, in-4°, Paris, 1846, t. iv, col. 503-1104.

4° Dans la seconde moitié du XVIIe siècle, les études hébraïques devinrent plus indépendantes des rabbins ; elles portèrent plutôt sur la structure grammaticale de l’hébreu et sur sa comparaison avec les autres dialectes sémitiques. Le changement de direction fut dû en partie aux dictionnaires polyglottes. Valentin Schindler avait ouvert la voie, Lexicon pentaglotton, in-f », Hanovre, 1612 et 1649 ; Guillaume Alabaster en fit un abrégé, in-f°, Londres, 1635. Voir t. i, col. 330. — Jean Ernest Gerhard, Enchiridion lexici pentaglotti harmonia linguarum hebraicse, chaldaicse, syrse, arabicm et ethiopicse, in-4°, Erfurt, 1647 ; — Guillaume Schickard, Harmonia perpétua linguarum Orientalium, hebrsese, chaldaicse, syrse, arabicse, ethiopicse, in-4°, Iéna, 1647 ; in-8°, Leipzig, 1678 ; — Jean Henri Holtinger, Lexicon heptaglotton, in-4°, Heidelberg, 1657 ; Francfort, 1661 ; — Jean Cocceius, Lexicon et commentarius sermonis hebraici et chaldaici Veteris Testamenti hebraice, in-f », Amsterdam, 1669 ( voir col. 816) ; — Edmond Castell, Lexicon heptaglotton, hebraicum, chaldaicum, syriacum, samaritanum, sethiopicum, arabicum conjunclim et persicum, separalim, 2 in-f », Londres, 1669. La méthode comparative est appliquée dans ce dernier lexique avec une remarquable fermeté.

Elle est appliquée aussi, mais à des degrés différents, dans la plupart des dictionnaires suivants : André Sennert, Compendium lexici Ebrxi plenioris concinnatum ex concordantiis J. Buxtorfii, in-4°, Wittemberg, 1663 ; — Jean Leusden, Compendium biblicum continens S 389 versiculos Veteris Testamenti, in quibus omnes voces tam hebraice quant chaldaice cum interprelalione latina inveniuntur, in-8°, Utrecht, 1673 ; in-12, 1680, etc. ; Clavis hebraica et philologica Veteris Testamenti, in-4°, Utrecht, 1683, 1686 ; Lexicon novum hebrseo-latinum ad modum lexici Schreveliani grseci compositum, in-8°, Utrecht, 1687 ; — Antoine Hulsius, 13Tn nama, seu Compendium lexici hebraici, Compendio biblico Leusdano subjunctum, continens sub 1 900 radicibus hebrseis voces latinas 3268 quibus constat universus Veteris Testamenti texlus, Leyde, 1673 ; edit. 4°, in-32, Utrecht, 1679, 1683 ; Nomenclator biblicus hebrseo-latinus, in-8°, Brède, 1650 ; Scrùtinium mémorise, sive radiceslinguse hebraicse, in-12, Brède. — Jean Bagwh et André Simson achevèrent un Dictionnaire anglais de tous les mots de l’Ancien et du Nouveau Testament, qu’avait commencé Thomas Wilson, et le publièrent, in-f », Londres, 1678 ; — Salomon di