Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, XII.djvu/390

Cette page n’a pas encore été corrigée

^yo Vie de Descartes.

dans des lettres d'abord, à Mersenne et à Huygens ^, à la princesse Elisabeth aussi, puis dans la préface imprimée en

a. Huygens jugea sévèrement, mais en toute Justice, le procédé de Regius, comme on peut voir dans la lettre suivante à Johnson, écrite de Berg op Zoom, « .lohnfono Doft. Theol. Bredas, 27 sept. 46 » :

« Reuerende doctissimeque Vir,

(c Gratam Principi fuisse muneris literarii oblationem cuius me proxe- » netam autor voluit, distuli per epiftolam significare, eô quod fpes erat » coràm id fieri posse neque magno temporis intervallo. Quod cùm in » dies protrahatur, prœmitto paucis haec, ne quà vobis in fufpicionem » veniam mandat! vel neglefti vel fegniter exequuti. Eiufdem culpas ut » me purgem apud ipfum Regium, dabo operam ut et honorarioli » compos fiât, quale folet Princeps clementiffimus viris literatis, bene » canentibus, addere velut aureum calcar. At vero, ne hic fuiffe videatur » dedicantis Icopus, xô TrpeiTÔv poftulat ut quae hue fpectant lente procu- » rentur & fulpenfo gradu. Omnia ego fie prasftabo, ut utilitatis fimul & » exiftimationis viri amici ratio habeatur, quantum par eft & expedit. » Intérim hîc, Vir praeftantiflîme, non diffimulabo parum mihi alijfque » Regio bene volentibus probari ipfam operis infcriptionem. Si enim » Regiâ, ajunt, via ineeflîffet, potuiffet haec Cartesij Fundamenta nuneu- » paffe, induftriâ difcipuli [récrit au-dessus de- Regij écrit d'abord, puis » barré) vel illuftrata, vel exemplis auda, vel quid ejufmodi. Quod » autem hîc abfolutè pro fuis venditet quorum, abfque Cartefius fuiffet, » ne fyllaba quidem ei in mentem veniffet, & hoc opufculo ipfius Car- » tefij editionem, adeô nune recenu^rn, oecupet, folâ faflâ leui men- » tiunculâ de tanto viro, cuius prœconio totam feorfim prasfationem » impenfam oportuit, cum folenni 7raoaiTY|!j£i quôd in paucis & quidem » defignatifque (sic) locis à magiftro diffentire aufus effet, dubitans an » prudenter id omne fie patratum, & an faluâ prorfus amicitiâ abiturum » fit. Ad me quod attinet, faclum nolim, ne id contingere maleuolis » inuiti videamus, quo nihil, inquit ille, praeftare majus fortuna poteft, » hoftium difeordiam. Ignofce fententiam praseipitanti eâdem libertate » quâ hodie philofophari lieet. Si quis hoc aliud vocet quàm candorem, » injurius fit. Longius aliquid (?) deftinaram. Neque proinde otium » fuppetet ad ipfum Regium eadem perfcribendi. Quasfo, hac fidelià » utrumque parietem dealbari finatis. Tu verô ut me âmes, tuî longe » amantiffimum, Vir Reuer. » (Constantini Hugenii, Epist. lat. MS., Amsterdam, Acad. des Sciences, Epist. 3g6.)

Nous avons vu (t. XI, p. 680-681) que Regius n'avait pas craint de dédier son livre au prince d'Orange, Frédéric-Henri. Mais Descartes avait auprès du prince un puissant protecteur en la personne de son ami Huy- gens. Il est probable que cette lettre a été écrite sur l'ordre de Frédéric- Henri lui-même, ei pour être mise par .Tohnson sous les veux de Regius.

�� �