Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, XII.djvu/352

Cette page n’a pas encore été corrigée

}i2 Vie de Descartes.

n'est point toujours synonyme de vérité, sans doute, mais c'est au moins synonyme d'originalité, et le système de Descartes apparut comme singulièrement original. Une circonstance, entre autres, y contribua. Aujourd'hui ce système, considéré dans son unité et dans la liaison de ses parties, se manifeste

» tibi, amice, & comperies aliquando, nihil illo viro candidius effe, nihil » illo candore fallacius. Solet enunciare potiffima quasque affenionum » fuarum argumenta tam planis fimplicibufque verbis, ut multoties leflo- » rem docuerit, quae hic fe difcere non obferuauerit. Unde neminem de » Cartefio & Cartefij lefloribus meliùs meruiffe olim judicaui, quàm qui » opufculis Phyficis, quae his praemifit, indicem locupletem •Jjxpiêwoe. » Me quidem fateor monuilTe plurimarum rerum, quse fub tam facili & » aperto fermone latentes plané attentionem meam fugerant aut non » affecerant. Poffit de tali fcriptore dici : Laboro clarus effe, obcurus fio. » Crede mihi tamen, fimplici illo & inornato greffu Ttpoai'oeiv ûmht ^i\% » (7uv£/ùi; xaî iuoaXài; xai à7:)avàiî. Mathematicum ingenium eft & plané » lynceum. Peruidet paralogifmorum omnes latebras êv fiTtïi ôcp9aX|j.oi;, » nec acquiefcit nifi demonftrationibus quœ cum veritate & ipfo foie de » luce contendant. Quarum tam infolubilis ab imis ad fequentla conca- » lenatio eft, ut fi, verbi gratiâ, corruat tô Exijîo quia cogito, nec verum » effe poffit très angulos trianguli pares effe duobus re£lis. »

« Concludo, Vir prœftantiffime, non fugiffe, fed potuiffe fugere primos » intuitus nonnuUa, quae fi attentiùs répétas, aliter te de caeteris ac de » toto Cartefio fentire adigant, quàm haclenus fentire videri vis. Certè, )) quid effe caufa; poffit, cur conferre cum tante viro, qui tantus es, » detreclare debeas, non fatis affequor. Fallor enim, aut ôiaîo^/îo'., (certô » écrit d'abord, puis barré) utique non infefti inuicem Philofophi, difce- » deretis. [In margine : Et veritatis denique intereft, & pofterorum, de » quibus ego plus quàm de me foUicitus fum, quatuor ftudioforum » Pater, ut vel Barlaso cum Cartefio conueniat, vel cur diffideant publicè » innotefcat.l Haec funt de quibus feriô te conuentum volui... » (Amster- dam, MS. Bibl. Académie, des Sciences, Constantini Hugenii Epijlolœ Latince MS., Epijl. 328.) Les quatre étudiants de Huygens sont ses quatre fils, énumérés ci-avant, p. ii5, note.

Huygens avait déjà écrit à Barlasus, « Jul. 1642 » :

« Cartefij Meditationes tnetaphyficas , accuratè nunc éditas, cum » objeclionibus doflorum, & autoris folutionibus, quin tandem videris » non ambigo : fi autem peruideris, magnopere à te peto ut perfcribas » quid in uniuerl'um de opère lentias. » Ibid., EpiJl. 333, poft-fcriptum.) La lettre est ainsi datée à la fin : « Cal. Sext. en id cxlii «, 1" août 1642. Huygens emploie ici le mot folutiones ; Descartes avait préféré rejpon- âones. (Voir ci-avant, p. 3oi .)

�� �