Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, X.djvu/637

Cette page n’a pas encore été corrigée

Supplément. 62

��)

��i5 et 3o septembre 1906), &c. L'attention a été ainsi ramenée sur un certain nombre de documents, outre ceux que nous avons publiés dans cette édition. Il en eèt un, qui nous avait échappé, et que nous ne pouvons nous dispenser de reproduire ici, parce qu'on y trouve le nom de Descartes. C'est un passage d'une Préface de Mersenne, en 1647, en tète de son livre : Novarum ObJ'ervatiouum phvfico-mathematicarum Tomus III (comprenant V Arijlarchtis Samius de Roberval,et des Refleâiones Phyf.-Math.). PaulDuhem. qui en a bien vu le premier toute l'importance, en a donné une tra- duction française, p. 69-71 de sa brochure : Le P. Marin Mersenne et la Pesanteur de l'air. Voici, tout au long, le te.xte latin :

« ...Si prœdidus aëris cylindrus fit pra;didi vacui tubo contenti » vel altitudinis hydrargyreœ caufa, vt pote cui aequiponderet, vide- » tur illum cylindrum aëreum breuiorem, & ideo cylindrum hy- » drargyreum minoris altitudinis futurum, fi fiât obferuatio ex » turris aut montis alicuius vertice : verbi gratiâ, ad tholi S. Pétri » feneftras"; quœ cùm 3o, ad minimum, fexpedas à terra diftent, » fi cylindrus aëreus vnicam 2S00 fexpedarum leucam altus effet, » ille cylindrus breuior effet quinquagefimâ fuî parte, iuxta pras- » dictas feneftras, quàm prope S. Pétri ConfeflTionem. >•

« Sed cùm pag. 204 oftenderimus, cylindrum aëreum effe 2 leu- )> carum ad minimum, fola pars centefima refcindetur; quas cùm )) foli centefimœ parti cylindri hydrarg}Tei refpondeat, vix fenfi- » bilis erit illius decurtatio, quandoquidem folà ferè pedis quin- » quagefimà parte, hoc eft, proximè, quartà parte lineae, breuior » erit, »

« At verô, fi ex vertice montis leucam alti experiaris, cylindrus » hydrargyreus futurus eft vnius duntaxat pedis cum fefquidigito. » Quod fi minime contigerit, fignum eft caufam iftius vacui non » effe cylindrum aëreum ; nifi quis contenderit, fuperiorem aëris » fuperficiem non effe fphœricam, fed plus aUt minus attolli, iuxta » varios terraî fitus. »

« Porrô, fi fuerit atniofphaera fphœrica, cuius fit idem ac terrae » centrum, Rothomagi cylindrus hydrargyreus Parifienfi, hicque » Diuionenfi aut Lingonenfi altior effe deberet : cùm Rothomagum » à Lutetià différât totâ Sequanae decliuitate, quae forfan turrim » B. Mariae Parifienfis, vel etiam pyramidera admirandam Rotho-

a. Voir p. m du même ouvrage de Mersenne, Refleâiones Phyf.- Math. .• « . . .5o orgyarum feu fexpedarum, hoc eft 3oo pedum Parifien- » fium, qux refert altitudinem hemifphaerij feu Tholi S. Pétri, Gallicè >' Dôme, Italicè Copola. »

ŒuvRKs. V. 79

�� �