Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, X.djvu/564

Cette page n’a pas encore été corrigée

')')2 Correspondance.

cette conjecture singulièrement douteuse. Aucune mention, en effet, ne se trouve, dans ce Journal, d'une visite de Beeckman à Descartes au mois d'août 1634, ni même en toute cette année: cependant Beeckman n'aurait pas manqué, ce semble, d'en faire mention. Nous donnerons ici, à titre de document, une autre expérience, que rapporte Beeckman, à la date du 19 mars 1629, pour mesurer la vitesse de la lumière.

« Lux quantum temporis euudo occupet, explorare. — Scripfi ante » aliquando, putare homines lumen nihil temporis requirere ad » quodvis fpacium peragrandum, quia nulla menfura eft quà tanta » luminis celeritas poteft metiri, eo modo quo lumen celeritatcm » fonituum metitur. At hodie, qui eft 19 martis 162g, te Dort, mihi !> incidit modus aliquis quo id fieri poffit, Diftet homo ab alio per tôt » miliaria per quod {legc quot) bombardi explofi lumen potcll » videri ; & quo fpatium hoc fit majus, ftet uterquc in monte » excelfo, ne quid in medio obftet quo minijs lux vel flamma ignis » accenfi videri portit. Verifimile autem eft, magnum fpatium requiri » ad differentiam aliquam notandam tempore, ob incredibilem » luminis in movendo ccleritatem. Uterque homo habeat cxadifli- » mum horologium portatile, & uterque, tam is qui bombardo » explofo aftat quàm qui tam longe ab eo remotus eft, uterque, » inquam, eo momento quo lumen videt, in horologij celerrimà rotà » notet punclum aliquod, vel atramento vel alio modo, quo exadc » poteft fcire quot denticuli tadi fuerint dum fibi invicem in via » occurrerunt. Uterque enim cum horologio fuo ad fociuni proficif- » catur; atque ubi fibi occurrerint, unufquifque numeret quot den- » ticuli in fuo horologio tranfierint; idque fiïpiùs fiât, perniutatis » horologijs. Verifimile mihi videtur, non tantam elfe lucis cele- » ritatem, quin illi deprehenfuri fint, plures dentés tranfijlfc in » horologio ejus qui bombardo explofo adftiterat. « (Journal di-; » Beeckman, yb/. 340, verso, l. 22-42.)

Ajoutons enfin ce renseignement, que donne Beeckman dans son Journal, année 161 5 ou 1616, et qui est précieux pour l'histoire des sciences :

« Lucem tempore moveri, probatur. — Sententia philofophorum )' ferme omnium eft, vifum elfe momentaneum, id eft, uno momento » lucem, vel fpecies quas vocant, à re vifà ad oculum noftruni » pervenire; quam fententiam, licet tôt & tantos authores habeat, T) veritati non elfe confentaneam, definivimus antehac... » [Fol. 44, recto, col. 2, l. 4S. — Fol. 44, verso, col. i, l, 6.)

�� �