Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, V.djvu/245

Cette page n’a pas encore été corrigée

DXXIX. — Octobre 1648. ' ip

Outre ce récit d'un relij^icux, voici celui d'un savant et d'un philosophe, Gassend, daté du 4 septembre 1648 :

« Ludovico Valesio, Principi optimo. Krit haud dubic, Optimc Prjn- » ceps, quod condoleas crcptum nobis nupcris Kalcndis optimum Mer- I) sennum, qui et te, donec vixit, tantopcrc coluit, et per morbi etiam » extrema, cum inuiseretur abs me, commeminii tuî. Duodcquadraginta » dies plcuritidc notha ad dcxtrum laïus laborauii, continenter dolens, » perpetuù insomnis, dilhcilè anhelans, et nisi in paitcm affeciam iaccre » non valens. Crebrô illi san^uis, ac potissimùm per morbi initia, sed nec- » quicquam, missus. Cauterium etiam adhibitum, sed parca nimis cxsu- » datio. Deniquc et iatus apcrtum, verùm successu non fœlici ; nam pau- » cis post horis animam etllauit. Vir corde simplex, innocens, mundus, » in quo dolus nun luit. Vir, quo nullus vnquam curiosior, scrutantior, » experientior. Vir, quem omnes Artcs et Scientiae, quibus sempcr, quà » explorando, quà consultando, quà alios instigando, promouendis scse » prœstitit indefessum, meritô lugcant. Et vis singulare illius, quâ luit » erga humanum genus, bencficentia; argumentum? Ecce iam penc mo- » riens Medicis mandauit, suum vt cadauer dissecarent, quousque morbi » causam, quam ignorassent, co fine addiscerent, vt iis, qui deinceps » morbo simili tenerentur, succurrere possent. Viuat ô ille, vt animo in » Cœlis, sic famà in Terris inter homines, cui, si quà illis, etiam mor- )i tuus, prodesse posset, curcc fuit. Quantum mihi sit Viri desiderium, » ipse, qui nos nôras, coniicere potes. Vix certè sustineo tibi quicquam » aliud, hac quidem vice, perscribere ; adeô mihi vnica penè capitis tam » cari effigies animo obuersatur. . . Vale. Parisiis, prid. Non. Septembr. » MDCXLVIII. » {Gassendi Opéra, i658, t. VI, p. 291. 1

��DXXIX.

Descartes a Elisabeth.

[Egmond, octobre 1648.]

Texte de Clerselier, tome I, lettre 2(J, p. S0-S2.

« A Madame Elizabeth, Princesse Pahtine, etc. », sans date. Mais Descartes répond à trois lettres d'Elisabeth [lettres DXIX, DXXII et DXXVI ci-avant, du 3o juin, de juillet, et du 23 août 1648). La première ayant été envoyée à Paris, ne lui fut renvofée en Hollande, que lorsque lui-même eût averti qu'il était de retour en ce pays. La présente lettre serait donc de la fin de septembre ou du commencement d'octobre.

�� �