CCCXLVI. — 2 Mai 1644. 109
» esse Cartesij, nullutn dari Vacuum in rerutn naturd, exspectandum est » donec demonstràrit ; quippe id antiquum, sed nondum probatum, ac ijs » praesertim, apud quos
Natura duabus Consistit rébus, quœ Corpora sunt, et Inane.
i> Omnem materiam esse extensam, seu, ut dicere illum ais, esse exten- » sionem essentiam materiae, suo quodam sensu verum est; at vicissim » omne extensum esse materiam, non sequitur. Ego certè duplicem soleo » extensionem distinguere, corpoream puta, et incorpoream ; illam » corporis, seu materiae; istam spatij, seu loci, propriam; vnde et moris » mei est dimensionum alias corporeas, alias spatialeis indigitare. »
« Heine cùm ille, vt ais, dicit : vbicumque est spatium mensurabile, ibi » esse corpus, vides quàm absim, vt id concedam, qui fateor quidemomne » corpus occupare aliquod spatium, omneisque eius dimensiones » coaequari totidem spatij dimensionibus, at non subinde spatium omne » occupari a corpore; cùm seu corpus sit, seu non sit, et seu continuum, » seu interruptum, seu quiescens, seu transiens, ipsum spatium semper » immobile sit, et cum inuariatissimis dimensionibus perseueret. »
« Quod subdis, illum defendere ne Deum quidem posse inducere » vacuum in rerum naturam, non satis perspicio,quî adeo fidenter limites » prxscribat Diuinae virtuti ; quasi ea non possit, quidquid est corporeum » intra aedem hanc, in nihilum redigere, obsistereque, ne in vicem ipsius » aliquid succédât. Nam quôd, destruendo aerem,destruiquoquespaiium » oporteat, nullâ ratione euincitur; et quôd interuallum inane inter » sedis parietes mensurari non valcat, ipsa est conclusio, quas fuerit » probanda. »(/*., t. VI, p. 186-187. ^
3°Sorbière réplique à Gassend.de La Haye,le iomai(6 Eid. Mai j) 1644:
« Responsum tuum ad quaesita mea accepi... Hue venerat Cartesius, » in Galliam profecturus, cùm primum édita erit pars Physiologiae suas, » quae de rébus inanimatis dissent : accepto itaque Epistoliotuo, tanto » libentius incunctantiusque adij. Ad ea autem quae obieci, destructo scilicet » quod intra cubiculum est corpore, non destrui tamen spatium, quod » proinde arguitur ab occupante corpore non pendere, pernegauit ille, » coïturosque tune parietes praedixit. Cùm vrgerem, an motu aliquo coïtio » illa fieret, ita vt adinuicem parietes accédèrent, medio vtrinque superato » spatio; respondit vir ille acutissimus, nullo opus motu futurum, sublato » nempe cum materiâ spatio, quo parietes, dum corpus maneret, diuelle- » bantur. Verùm cùm non satis constringere hominem nodo illo possem, » aliâ via institi, petijque an nulla fuissent spatia corpore vacua ante » Mundi creationem, quam materiae e nihilo eductionem vulgô existi- » mamus? Rursum pernegauit, et vnà cum corpore asseruit creata fuisse » spatia, quae nulla erant anteà. »
«... Habiti deinde sermones de te, et de Disquisitione tuà, ex quibus » cognoui nihil illum repositurum, seu proprias tenuitatis conscientiâ,
�� �
