Page:Bayle - Dictionnaire historique et critique, 1820, T09.djvu/283

Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.
273
LYSÉRUS.

pauvres et envers les étudians nécessiteux (E). Il avait eu à soutenir beaucoup de querelles [a] (F).

  1. Tiré de sa Vie, composée par Melch. Adam, qui la tira presque toute de son Oraison funèbre, prononcée par Leon. Hutterus.

(A) Il exerca vigoureusement la charge de missionnaire. ] Je me sers de ce mot en considérant les courses qu’il lui fallut faire de ville en ville pour exiger les signatures, et pour dégrader les non-conformistes. Voyez la remarque (C) de l’article Hunnius, et considérez ces paroles d’un théologien allemand : Inciderant ministerii ipsius Wittebergensis primitiæ in illud ipsum tempus, quo ingenti curâ maximisque impensis electoris Saxon. AUGUSTI liber christianæ concordiæ collectus, conscriptus et plurimarum ecclesiarum calculo approbatus fuerat. In hoc ergò opere feliciter promovendo partes minimè postremas sustinuit Polycarpus, dum de mandato ac voluntate electoris, unà cum reliquis ad hanc rem deputatis nobilibus et theologis, non Wittebergæ modò, sed et Torgæ, Lipsiæ, Misenæ et alibi subscriptiones ab illis exposcere necesse habuit, qui publicis docendi muneribus vel in ecclesiis vel in scholis tum erant præfecti. Tanto autem tamque arduo labore superato, etc.[1].

(B) Christien…. fut ravi que Lysérus lui communiquât les conditions avantageuses qu’on lui offrait à Brunswick. ] Il ne songeait à rien moins qu’à les accepter, et il croyait sans doute que cela ne servirait qu’à lui procurer l’avantage d’être retenu, avec des témoignages utiles de la haute estime qu’on avait pour lui. Qui fut étonné ? ce fut Lysérus, quand il vit la réponse de l’électeur ; car il n’y eut plus moyen de remercier MM. de Brunswick : il fallait accepter ce qu’ils offraient. Ce fut un coup de foudre pour les zélés ; on fit en vain cent remontrances à la cour. Voici les paroles de Melchior Adam[2] : Cùm aliud agens Lyserus, conditionis opimæ occasionem apud Brunsuicenses sibi obtingere, datis ad aulam litteris, ostendisset : responsum planè ἀπροσδόκητον tulit : ut frueretur, quam sibi oblatam putaret, felicitate : ecclesiæ Wittembergensi de alio pastore prospectum iri. Hoc responso ordines consternati non litteris modò, sed et legatis ad aulam electoralem missis, causas planè sonticas exposuerunt, ob quas de retinendo Lysero sint solliciti : verùm irrito plané conatu.

(C) Il employa son temps à composer des livres. ] Les principaux sont : Historia Passionis Dominicæ secundùm IV Evangelia, à Leipsic, 1605, in-4 ; Historia Resurrectionis et Adscensionis Dominicæ, et missionis Spiritûs Sancti Homiliis aliquot explicata, à Leipsic, 1610 in-4 ; Schola Babylonica ex cap. 1 Danielis, quam subsequuntur Colossus Babylonicus, Fornax Babylonica, Cedrus Babylonica, Epulum Babylonicum et Aula Persica. Commentariorum in Genesim tomi VI ; le 1er. sur Adam ; le 2e. sur Noé ; le 3e. sur Abraham ; le 4e. sur Isaac ; le 5e. sur Jacob ; le 6e. sur Joseph. Harmoniæ Evangelicæ, à Martino Chemnitio inchoatæ, Continuatio, seu Vitæ Jesu-Christi secundùm quatuor Evangelistas expositæ libri tres. J’ai dit ailleurs [3] qu’il publia un ouvrage d’Hasenmullérus. Cela fit naître une dispute entre lui et le jésuite Jacques Gretser, laquelle il abandonna après la deuxième réplique[4] : il ne prévoyait point de fin, s’il avait voulu toujours répliquer ; il aima donc mieux sonner la retraite. Mais à l’égard d’un ministre suisse[5], qui enseignait que Dieu a élu tous les hommes à la vie éternelle, le combat fut beaucoup plus opiniâtre, car il dura dix-sept ans. Cum isto, inquam, totis annis septendecim pugnavit[6]. Je ne parle point de plusieurs livres

  1. Spizelius, in Templo Honoris reserato, pag. 12.
  2. Melch. Adam., in Vitis Theolog., pag. 800. Voyez aussi Spizélius, in Templo Honoris reserato, pag. 13.
  3. Dans l’article Jarrige, tom. VIII, pag. 339, citation (21).
  4. Cum jesuitâ Ingolstadiensi Jacobo Gretsero, ob publicatam historiam Hasenmullerianam, publicum ei intercessit certamen : in quo post unam atque alteram velitationem illud poetæ usurpandum sibi statuit :

    Cede repugnanti : cedendo victor abibis.

    Melch Adam., in Vitis Theol., pag. 801.

  5. Samuel Hubérus. Voyez l’article de Hunnius, tom. VIII, pag. 301, remarque (E).
  6. Melch. Adam., in Vitis Theol., pag. 801.