Page:Alfred Vacant - Dictionnaire de théologie catholique, 1908, Tome 2.2.djvu/607

Cette page n’a pas encore été corrigée
2523
2524
CIRCONCISION


fication religieuse. Aussi tous les docteurs chrétiens ont-ils admis la doctrine de l’apotre. Les premiers Pères regardaient seulement la circoncision comme le signe de l’alliance des Israélites avec Dieu et ne lui reconnaissaient aucune verlu d’ellacer le péché originel et de conférer la grâce. Mais comme la circoncision apparaît dans tout l’Ancien Testament avec un caractère religieux et moral, on s’est demandé, à partir du ive siècle, quelle était, sous l’ancienne loi et avant son abrogation, son efficacité propre : si eile effaçait le péché originel, si elle conférait la grâce sanctifiante et de quelle manière elle obtenait ses effets.

7. LA CIRCONCISION EFFAÇAIT-ELLE LE PÊCHE OBIGI NEL ? — L’affirmative est communément admise par les théologiens à l’exception de Vasquez, Bellarmin et Tournely : 1° On la prouve quelquefois par Gen., xvii, 11, bien que ce passage ne semble pas décisif. Cf., pour le commentaire théologique de ce texte, De Augustinis, De re særamentaria, 2e édit., Rome, 1889, t. t, p. 35-39. — 2° Mais c’est surtout la tradition palristique qui s’appuie précisément sur le texte de la Genèse. Les principaux témoignages des Pères de l’Église expriment les raisons qui les amenèrent à penser que la circoncision effaçait le péché originel. Au ive siècle, saint Ambroise dit : Egregie autem iufantia in primis vagitibus circumcidi mares lex jubet, eliam vernaculos ; quia sicut ab infanlia peccatum, ila ab infanlia circumcisio. Nullum tempus vacuum débet esse tulelse, quia nullum est culpse vacuum. De Abraham, t. II, c. xi, n. 81, P. L., t. xiv, col. 495. Au ve siècle saint Augustin : Ex quo enim institut a est circumcisio in populo Dei, quod erat tune signaculum justifiée ftdei, ila ad significationem purgatiouis valebat et. in parvulis originalis veterisque peccali, sicut et baptismus ex illo valere cœpit ad innovationem hominis ex quo est inslitutus, De nuptiis et concup.A. ii, c. xi, n. 21, P. L., t. xi.iv, col. 150 ; Cont. Julianum, I. II, c. vi, n. 18, P. L., t. xliv, col. 680 : Quod ergo est oclavo die non circumcidi, hoc est m Christo non bapt’r. uri ; et quod est perire de populo suo, hoc est non intrare in regnum cselorum ; et Cont. lit t. Petit., t. II, c. lxii, n. 162, P. L., t. xliii, col. 309 : Certe antiquus populus Dei circumeisionem pro baptismo habebat. Cf. Epis t. ad Dard aman, c. XI, n. 31, P. L., t. XXXIII, col. 845 ; De civ. Dei, i. XVI, c. xxvii, P. L., t. xi.i, col. 500 ; De bapt. roui, donat., t. IV, c. xxiv, n. 31, P. L., t. xi, iii, col. 171. Au vie siècle saint Fulgence, Epist., xvii, n. 31, P. L., t. lxv, col. 470-471, dit : Sancto (/uoijue Abrahse videat circumeisionis sacramentum non sine tremenda parvuli comminatione mandatum. Ibi quippe Drus fidelis ri jus tus, qui non infert ira ? » uhi

on non invenit, patri nostro Abrahse sic loquitur : Masculus qui non fuerit circumeisus carnem prseputii sui oclavo die, exterminabitur anima Ma de populo suo ; quia irslamentum m eu m transgressus est.Gen., xvii, 14. Quisquis itaquenegat in parvulis secundum carnem nascentibus originale peccatum, dicat m </u<> poluit infans oeto dierum testamentum Dei transgredi non in Mo transgressus est m quo onvnes peccaverunt. Saint Grégoire le Grand, Moral., t. IV, c. iii, P. L., t. i.xxv, col. 635 : Quisquis vegenerationis unda non

>ur, realu primi vinculi ligatus tenetur.Quod v> ro apud ! iiquu baptismatis hoc egit apud vete pro his qui ex Abrahse stirpe prodierant, mystet. Au vu’siècle, nous avons saint t. iu V. T.. in (icn., c. xiii,

n..">-0, P. L., 1. t. xxxiii, col. 242-243 : Illud autem quoi $U quod dictum est : Masculus <pn mm circunicidetur octavn dû. peribit anima Ma de populo suo quii etum irritum fecit ? Cur enim pereat <><

pan r m ipso pactum I »

non j Kisi

ut signi/icaret quod parvuli. tduwi oi

secUndum originem, in primo homine pactum Del dissipaverunt, in quo omnes peccaverunt. Nascitur enim omnis non proprie, sed originaliter peccator. Quem nisi regeneratio liberet, peribit anima de populo suo, quia pactum Dei irritum fecit, quando in Adam originaliter eliam ipse peccavit. Au viiie siècle, saint Bède, Hom., x, de festo circum. Domini, P. L., t. xciv, col. 54, enseigne la même doctrine : Scire enim débet vestra fraternitas quia idem saluliferæ curationis auxilium circumcisio in lege contra originalis peccali culnus agebat, quod nunc baptismus agere revelatse gratis tempore consuevit, excepto quod regni cselestis januam nec.dum intrare polerant, donec ad reniais benedictionem darei qui legem dédit, ut videri possil Deus deorum in Sion ; tantum in sinu Abralise post mortem beata requie consolati, supernse pacis ingressum spe felici exspeetabant. Qui enim nomper Evangelium suum terribililer ac salubriter clamât : Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu non potes/ iutroire in regnum Dei (Joa., ni, 5) ; ipse dudum per legem suam clamabat : Masculus cujus prsepulii caro circumcisa non fuerit, peribit anima Ma de populo suo, quia pactum meum irritum fecit (Gen., xvii, 14), id est, quia pactum vitæ in paradiso hominibus mandatum Adam prsevaricanle transgressus est, in quo omnes peccaverunt : peribit de cœtu sanctorum, si non ei fuerit remedio salutari subvention. Utraque ergo puri/iealio, et circumeisionis videlicel in lege, et in Evangelio baptismatis, tollendec prævaricationis primai grulia pnsita est. Au xiie siècle, Hugues de Saint-Victor s’en tient, De sacram., t. I, part. XII. c. ii, P. L., t. CLXXVI, col. 349, à la doctrine courante : Ut ostenderetur igitur sacramentum circumeisionis, non quemadmodum priora sacramenta ad voluntatem propositum, sed ex necessitate exequendum, prfeceptum comminatione firmatur cum dicitur : Masculus, cujus : prseputii caro circumeisa non fuerit, peribit anima Ma de populo suo (tien., xvii, 11). Causa quoque subinfertur, cum dicitur : quia pactum meum irritum fecit. Si ergo per pactum Dei irritum factum prævaricationcm primorum parentum intelligimus, cum circumeisus ob prsevaricationem pacti perilurus dicitur, manifeste datur intelligi sacramentum circumeisionis ad hoc inslitutum Ut per ipsum Iwmo a débita primse prævaricationis liberaretur. A la même époque saint Bernard, Tract, de passione Dom., c. ii, n. 2, P.L., t. CLXXXIV, col. 037, dit : Circumeisus enim fuit Jésus, non quod hac circumeir sinne egeret, qure in antiquis Patribus delebat originale peccatum, sicut baptismus in nobis. Cette tradition patristique se termine par l’Épitre décrétale d’innocent 1Il contre les cathares qui niaient la nécessité du baptême ; le saint pontife dit.- Cum circumcisio lam adullis quam parvulis ex preecepto Domini conferretur, ne baplismi, qui SUCCeSSil loCO ijisius, et generalior lamen exislit, cum tant uiri quam feminse baptizantur, minoris videatur effeclus, tam adultis quam parvulis est conferendus. Sicut enim sine distinctione qualibel mosaica lex clamât : Anh prseputii cum circumeisa mm fuerit, pe>. pulo

suo ; ila nunc indistincte uox intonal evangelica : Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu "i in Irabil in regnum Dei : ab hac gène xum

nec œli ccludens… etsi originalis culpa remit tebatur per en cumci ! i mnatio uis periculum vitabatur, non tua, eniebatur

ad regnum cselorum, qui

/mi omnibus obseratum itum bap tismi Christi sanguine " remiltitur,

ericulum et ml regnum cselorum eliam : venitur, cujus januam Christi sanguis fidelibus suis diter reseravit. De, -cet., i. III. ni. xlii, c. 3. Lombard, Sent.. I. IV, dist. I, n. (i. P. /… 1. 1 ol 840, admil I ur le tém