Page:Alfred Vacant - Dictionnaire de théologie catholique, 1908, Tome 12.2.djvu/599

Cette page n’a pas encore été corrigée
2625
2626
PORTUGAL. SCIENCES SACRÉES, L’EXÉGÈSE


tinho Osôrio, O. S. Aug., De conceptione Virginis immàculatæ, Barcelone, 1618, in-4°, etc. — Jerônimo Osôrio (xvi c siècle), voir son article, t. xi, col. 1655. -Diogo Paiva de Andrade, Orthodoxarwti explicationum libri X : de origine Societatis Jesu, de Suent scriptura, de peccato, de libero arbilrio, de lege et evangelio, de justifleatione et de fl.de, de csena Domini, de confessione, confirmatione et extrema unctione, de veneratione sanctoru’m et imaginibus, de cœlibatu, Venise, 156 1, in-8°, etc. ; Defensio Tridentinee fidei catholicæ et integerrima V libris comprehensa, de generalis concitii auctoritate, de auctoritate sacræ Scripluræ et traditionum, de libris canonieis, de auctoritate vulgatse latines editionis, de peccato originali, de V. Deiparæ conceptione, Lisbonne, 1578, in-8°, etc. — Joâo de Portugal, O. P., De gratia increata et creata, Coïmbre, 1(117, in-fol. — André Ramires, S., 1., Deipara ab originis peccato preservata, Lyon, 1042, in-fol. — Francisco de Sande, S. J., Candidates eborensis ad lauream theol., Evora, 1726. -Joâo de Santo Tomâs, voir son art., t. viii, col. 803 sq.

— Antonio de Sena, O. P., In theologise Summum D. Thomæ, Anvers, 1569, etc. ; 7/î Queestiones disputatas note, Anvers, 1571, in-fol. ; Catena. indicationibus marginalibus, Anvers, 1575, in-fol., etc. — Antonio de Serpa, O. S. F., Eucharistica chronàlogica ab ipso mundo per figuras legis natures depicta et enarrata, Paris, 1648, in-fol. — Manuel da Veiga, s. J., De vero et unico primatu Divi Pétri, Vilna, 1580, in-8°, etc. ; De simplicissima Dei natura et ejus perfectionibus, Vilna, 1581, in-4° ; De pio et in sancta Ecclesia jam inde ab apostolis receptissimum sacrarum imaginum usu ; itemque de sanctorum veneratione et invocatione, s. 1., 1584, in-4°, etc. ; Assertiones theologicse de augustissimo eucharistiæ sacramento, s. 1., 1585, in-4°, etc. ; De distributione eucharistiæ sub altéra tantum vel utraque specie, Vilna, 1586, in-4° ; Evangelica et aposlolica doctrina de divinissimo et tremendo missæ sacrifîcio, Vilna, 1586 ; De vita et miraculis Luthcri, Calvini et Bezæ, Vilna, 1586, in-4° ; Pauli Samosateniani oppugnatio ; ac œternæ Christi generationis vcrœque deitatis defensio, Vienne, 1590, in-fol. ; Quæslioncs selectæ de libertatc Dei et hominis ; de prædestinatione ; de concordia summorum nostri temporis theologorum, Rome, 1639.

Exégèse.

Les travaux bibliques au Portugal ont

commencé, comme partout, par de simples traductions des Livres saints. Parmi ces traducteurs, on compte, au commencement du xv c siècle, le roi Jean I er qui a fait traduire, y travaillant lui-même, les Heures de Notre-Dame, qui comprennent les psaumes. Auparavant on cultivait déjà les études bibliques comme on le voit par la culture biblique de saint Antoine de Lisbonne (Padoue), auquel on attribue la célèbre Interpretatio mijstica in sacram Scripturam, Lyon, 1653. Cependant, c’est aux xvie et xviie siècles que ces études atteignirent à une perfection bien relative encore, étant donné le faible secours qu’on pouvait tirer alors des sciences auxiliaires. Néanmoins, on travaillait assez souvent sur le latin, le grec, l’hébreu, le chaldéen. Si l’on rencontre encore bien des interprétations naïves propres au temps, on y trouve aussi de vraie science. Sont particulièrement estimés Manuel de Sa, Osôrio, Figueirô et Barradas.

Parmi ceux qui cultivèrent l’Écriture sainte on compte quelques rabbins. Isaac Abarbanel, par exemple, né à Lisbonne en 1437, est un des plus remarquables exégètes portugais. Tout en étant ennemi des chrétiens, il a donné à l’exégèse de son temps une impulsion nouvelle par la part qu’il y a faite aux questions d’histoire et de grammaire. Il a écrit en latin et en hébreu de beaux commentaires sur le Pentateuque et sur les Prophètes, qui ont été édités à plusieurs reprises. On le met de pair avec Maimonide et quelquefois au-dessus (Bayle).

Un étranger spécialisé dans les études bibliques, Fernandez de Castro, directeur de la Revista espanola île rstudios biblicos, étudiant de plus près les exégètes portugais, dit qu’on peut « voir avec clarté comment beaucoup de < nouveautés » actuelles qui passent pour des credos de l’exégèse ou pour des théories originales, m’t rouvent exposées avec une anticipation de plusieurs siècles par les exégètes du Portugal » (Biblos, t. iv, 192.S, j). 027).

Pedro do Amaral, S. J., Canlicum Marianum, h. e. Magnificat litteralibus pariter ac mysticis illustrutionibus investigation, Fvora, 1709, in-4°. — Oleaster Jerônimo Azambuja, O. P., Commentaria in Genesim, Lisbonne, 1556, in-fol., etc. ; In Exodum, ibid., 1557, in-fol., etc. ; In Leviticum, ibid., 1557, in-fol., etc. : Hebraismi et canones pro intellectu sacrée ScripturaL Lyon, 1566, etc. — Gregôrio Baptista, O. S. F., Annotationes in cap. xii evangelii Joannis, Coïmbre, 1621, in-fol. — Sebastiâo Barradas, S. J., Commentaria in concordiam et historiam evangelicam, 4 vol. in-fol., Coïmbre, 1599, 1604, 1611, etc. ; Itinerarium filiorum Israël ex JEggpto in terram repromissionis, Lyon. 1620, in-fol., etc. — Diogo Carlos, O. S. F., In psalmum L commentarii, Mantoue, 1603, in-fol. — Luis da Cruz, S. J.. In Davidis psalmum cl. Ingolstadt, 1697, in-12, etc. — Diogo Estella, O. S. F., In evangelium Lucie, 2 vol. in-fol., Alcalâ, 1578, éd. condamnée ; éd. corrigées et estimées : Venise, 1582, etc. — Antonio Fernandes, S. J., Comment, in visiones Vet. Testamenti, Lyon, 1627, in-fol. — Bento Fernandes, S. J., Commentariorum atque observationum moralium in Genesim, 3 vol., in-fol., Lyon, 1018, 1621, 1627, etc. — Pedro de Figueirô, Comm. in lamenlationes Jeremiæ prophétie et in Malachiam prophetam, Lyon, 1598, in-8°, etc. ; Comm. in xv priores psalmos, Lyon, 1616, in-fol. : Comm. in XII prophetas minores, Lyon, 1616, in-fol. — Antonio Fonseca, O. P., Introduclio et annotationes marginales in comm. Thomas deVio Cajelani in Pentateuchum, Paris, 1539, in-fol. — Francisco Foreiro, O. P., Isaiæ prophétie vêtus et nova ex hebraico versio cum commentario, in quo utriusque ratio redditur, Venise, 1563, in-fol.-, etc. — Joâo Freire, S. J., Comm. in librum Judicum, Lisbonne, 1604, in-4°, etc. — Diogo Lopes, S. J., Harmonia Scripluræ divinæ, Lisbonne, 1640, in-fol., etc.

— Gregôrio Lopes, Expticaciôn dei Apocalipsis, Madrid, 1678. — Francisco da Piedade Maciel, O. P., Expositiones selectœ… in totum historialem utriusque sacræ Paginæ textum, Naples, 1636, in-fol. — Antonio da Madré de Deus, O. S. Paul., Apis Libani seu com. mentaria litleralia et moralia in Proverbia, 3 vol. Lyon, 1686, 1695, 1698, etc. — Cosme de Magalhâes, S. J., Comm. in canlicum primum Mosis, Lyon, 1609, in-4° ; Epistolæ très beati Pauli aposloli quæ pontificiæ vocari soient commentariis illuslrantur ; elles se trouvent dans l’ouvrage de théologie Operis hierarchici ; In sacrant Josue historiam, 2 vol. in-fol., Tournon, 1612 ; In Mosis cantica et benedictiones patriarcharum, Lyon, 1619, in-fol. ; In sacrani Judicum historiam expla nationes et annotationes morales, Lyon, 1626, in-fol. - Bartolomeu dos Màrtires, O. P., Annotationes in Davidicos psalmos, publiées à Rome avec d’autres ouvrages du même auteur, 2 vol. in-fol., 1734-1735. — Francisco de Mendonça, S. J., Commentariorum ac discursuum moralium in regum libros, 3 vol. in-fol., Coïmbre, 1621 ; Lisbonne, 1627 ; Lyon, 1622-1631, etc.

— Jerônimo Osôrio, In epistolam Pauli ad Romanos, Paraphrasis in Job, Paraphrasis in psalmos, Comm. in parabolas Salomonis, Anvers, 1596 ; Paraphrasis in Isaiam, Cologne, 1578, etc. ; In Oseam, in Zachariam, Cologne, 1584 ; In Joannis evangelium orationes XXI, Cologne, 1584. Tous ces ouvrages ont été réunis dans un seul vol. (le ive) de l’édition de 1692, à Rome, en 4 vol. in-fol. — Raltazar Pais, O. SS. Trin., Comm. in