Page:Alfred Vacant - Dictionnaire de théologie catholique, 1908, Tome 12.1.djvu/585

Cette page n’a pas encore été corrigée
1155
1156
PE N IT E NC ER 1 1 « : A POST <) 1. 1 « » I’E. CO MPÉT E NC E


droit exclut des « actes légitimes ecclésiastiques », à savoir : tous ceux, qui sont infâmes de droit (voir ci-dessus, col. 652) ; — les excommuniés (can. 2263) ;

— ceux qui se sont rendus coupables du crime de rapt (can. 2353) ; — ceux qui ont été condamnés justement pour homicide, pour enlèvement d’impubère de l’un ou l’autre sexe, pour vente d’esclave, pour usure, rapine. vol qualifié ou non qualifié, mais d’importance…, pour crime d’incendie volontaire ou de destruction d’un bien de valeur notable…, pour mutilation, pour coups et blessures graves (can. 2354) ; — ceux qui contractent un mariage mixte, bien que cependant valide, sans en avoir obtenu dispense (can. 2375) ; — les religieux apostats (can. 2385) ; — les clercs déposés et dégradés (can. 2303-2305) ; — ceux que l’évêque ou quelque autre supérieur ecclésiastique a proclamés « infâmes de fait ».

f) Des condonations. — Ce sont des faveurs consistant dans la dispense de l’obligation où peut être un fidèle ou un clerc de s’acquitter de certaines charges, telles que serait l’obligation de verser une somme promise par vœu par celui dont on a hérité, celle de rendre les fruits d’un bénéfice injustement perçus pour non exécution des charges du bénéfice, etc.

Nous avons dit que la Pénitencerie n’accorde généralement pas condonation des droits des tiers.

3. Délégations, données par la Pénitencerie. — Les pouvoirs de la Sacrée Pénitencerie étant des pouvoirs ordinaires, elle peut les déléguer, et le fait largement pour la commodité des fidèles.

Nous avons vii, col. 1 146, quels sont à Rome les pouvoirs délégués des pénitenciers mineurs en temps ordinaire et dans des occasions exceptionnelles, comme, par exemple, au moment des jubilés.

Les évêques, auxquels le droit donne le pouvoir de dispenser de certains empêchements et d’absoudre de certaines fautes, reçoivent en outre de la Sacrée Pénitencerie des feuilles de pouvoirs valables ad quinquennium, et eux-mêmes subdélèguent fréquemment certains de leurs prêtres pour l’absolution de ces cas réservés et pour l’octroi des dispenses.

Il arrive aussi que la Sacrée Pénitencerie accorde directement, à de simples prêtres, sur la recommandation de l’Ordinaire du lieu, des pouvoirs d’absolutions, de commutations et de dispenses parfois considérables dont la feuille de concession suivante (d’ailleurs antérieure au Code, et donc renfermant des dispositions périmées) est un exemple.

Concession accordée a de simples prêtres sur recommandation de l’ordinaire

Tibi dilecto in Cliristo confessario, ab Ordinario loci ad excipiendas fidelium utriusque sexus sacramentales confessiones légitime approbato, infrascriptas concedimus facultates, quibus, non obstante constitutione Apostolicæ Sedis, pro foro conscientiæ, et in sacramentali contessione, Auctoritate apostolica, uti valeas, et non aliter ; ita tamen, ne debeas illas cuilibet manUestare, nisi nécessitas aut utilitas id exigent.

I. Absolvendi ab excommunicatione ob manu s violentas injectas in clericos, aut presbyteros sive sœculares sive regulares, in casibus tamen non deductis nec de facili ad forum Ordinarii deducendis ; dummodo non sit secuta mors vel mutilatio seu lethale vulnus aut ossium fractio, et injuncta congrua pœnitentia salutari cura obligatione caute et competenter satisfaciendi parti l<esae.

II. Absolvendi a censuris contra duellantes inflictis, dummodo casus ad forum Ordinarii non fuerint deducti ; injuncta gravi pamitentia salutari, et aliis injunctis quae fuerint de jure injungenda.

III. Absolvendi quoscumque pénitentes sive viros sive mulieres (exceptis hæreticis publicis, sive publiée dogmatizantibus ) a quibusvis sententiis, censuris et poenis ecclesiasticis, ob hæreses tam nemine audiente vel advertente, quam coram aliis externatas, ob infidelitatem et hrereticalia etiam cum sociis patrata… et postquam coram te hacreses

in singulis casibus abjuraverit.. injuncta pro modo excessuiim gravi pamitentia salutari cum frequentia sacrarnentorum et obligatione se prudenti judicio tuo retractandi apud personas coram quibus hæreses manifestavit et reparandi illata scandala.

IV. Absolvendi a censuris incursis ob violationem clausurae regularium utriusque sexus, dummodo non fuerit cum intentione ad malum finem, etiam elTectu non secuto, et dummodo casus non fuerint ad forum Ordinarii deducti, cum congrua pamitentia salutari…

V. Absolvendi a censuris ob retentionem et lectionem librorum prohibitorum incursis, injuncta congrua pænitentia salutari, nec non firrna obligatione tradendi Ordinarto loci aut cui de jure sive per se, sive peralium absque alla mora et, quantum fieri patest, ante absolutioncm libros prohibitos, si quos pxiiitentes in sua potestate retineat.

VI. Absolvendi a casu Sedi apostolicæ reservato ob accepta munera a regularibus utriusque sexus injuncta pamitentia salutari, et quando agitur de muneribus quae valorem decem scutorum non excedunt…

VII. Absolvendi a censuris et poenis ecclesiasticis eos qui sectis vetitis massonicis aut carbonariis aliisque similibus nomen dederunt aut favorem præstiterunt, ita tamen, ut a respectiva secta omnino se séparent, eamque abjurent, libros, manuscripta ac signa sectam respicentia, si quae retineant, in tuas manus tradant ad Ordinarium quamprimum transmittenda, aut saltem comburenda…

VIII. Commutandi, consideratis causis, omnia vota simplicia, in atia p : enitentiæ seu pietatis opéra ; exceptis quinque votis S. A. reservatis, scilicet castitatis et religionis… ac votis, in quibus agitur de præjudicio vel de jure tertii.

IX. Dispensandi ad petendum debitum conjugale cum transgressore voti castitatis, qui matrimonium cum dicto voto contraxerit, monendo hujusmodi pxiiitentem, ad id servandum teneri tam extra licitum usum matrimonii, quam si marito seu uxori respective supervixerit.

X. Dispensandi cum incestuoso seu incestuosa ad petendum debitum conjugale, cujus jus amisit ex superveniente occulta alTinitate par copulam carnalem habitam cum consanguinea vel consanguineo, sive in primo, sive in primo et secundo gradu suæ uxoris, seu respective mariti, remota occasione peccandi et injuncta gravi pœnitentia salutari et confessione sacramentali semel quolibet mense per tempus arbitrio tuo statuendum.

XI. Dispensandi super occulto impedimento primi neenon primi et secundi tantum gradus alfinitatis provenientis ex illicita copula, quando agatur de matrimonio cum dicto impedimento jam contracto ; ita tamen, ut, si hujusmodi afïinitas proveniat ex copula cum matre desponsatæ nativitas desponsatæ copulam ipsam antecedat…

XII. Dispensandi super impedimento occulto criminis, dummodo sit absque ulla machinatione et agatur de matrimonio jam contracto, monitis putatis conjugibus de necessaria sécréta renovatione consensus, ac injuncta gravi pænitentia salutari et confessione sacramentali semel quolibet mense per tempus arbitrio suo statuendum.

XIII. Dispensandi super occulta irregularitate contracta ex violatione censurarum dumtaxat cum sacerdotibus vel in sacris ordinibus constitutis, tam soecularibus quam regularibus, dummodo tamen ipsi regulares habeant, ut supra, legitimam licentiam peragendi confessionem extra proprium ordinem.

Volumus autem ut supradictis facultatibus uti valeas tantummodo per (annum, ou bienniuin, ou triennium) a dato præsentium computandum ; et abstineas absolvere a casibus reservatis locorum Ordinariis, nisi facultatem ah eisdem obtinueris.

Datum Romæ ex sedibus nostris die N.

4. Résolutions de cas de conscience.

Il appartient

aussi à la Pénitencerie de résoudre certaines questions de morale qui ont sollicité son attention, ou certains cas de conscience qui lui ont été soumis. Ces « décisions » ont pour objet les sujets les plus divers. En voici quelques exemples, dont plusieurs, antérieurs au Code, ne traduisent plus exactement, sans doute, la discipline actuelle, mais donnent du moins une idée de la variété des questions traitées par les théologiens et canonistes de la Pénitencerie :

Du 21 mai lSilT. — Q. — Ceux qui achètent les biens des religieux que le gouvernement français fait vendre pour recouvrer la taxe d’abonnement, tombent-ils sous l’excom-