La Torture aux Pays-Bas autrichiens pendant le XVIIIe siècle/Pièces justificatives/12
XII.
Extraits des procès-verbaux des séances de torture en cause de Philippe Mertens.
Coram Dominis Bonekens, van Welhuyse et van Henexthoven, scabinis,
Comparuit in de benede caemecr ter gevangenen steene Philippus Mertens gevangenen ende gecondemneert ter scherpere examinatie by vonnis op heden ter hoogere vierschaere gewesen, ende hem gevraegt de waerheyt te seggen, heeft geantwoord dat hy onnoozel is, ende persisterende by syne voorgaende antwoord, is aldaer op het tortuer stoeltjen ende in den halsband geset omtrent het quaert naer den vier uren van den voorn naemiddag.
Ende is den gevangenen naer het meestendeel van den tyd dat hy op de tortuere was, aengeroepen te hebben den soeteon naem Jesus, den naem van de Hylige maghet Maria ende andere Heyligen, sonder tot hier toe nog iets het minsten gesegt le hebben nopens de vraege hem hier voren gedaen, in qualykte gevallen het half quaert naer half acht uren, wanneer wy ondergeschreve commissarissen, gehoort het advies van den doctor, chirurgeyn ende apoteker, in raede gevonden hebben hem van de pynbank af te laeten, ende hem voor eenigen tyde te leggen op eene matrasse op den grond der voors, tortuer caemer, waer oppe hy verbleven is tot het quaert naer agt uren, wanneer hy gevangenen, volgens het oordeel van de voors, dootor, chirurgeyn en apoteker maer eerst bequaem en was om de gemelde tortuere te konnen continueren, ende ook alsdan door ons commissarissen seffens gepermitteert is hem gevangenen wederom op het tortuerstoeltjen ende in den halsband te setten, het gene alsdan also geschied is.
Omtrent het quaert voor elf uren heeft den gevangenen gezegt : Myne heeren, laet mey los, dan sal ik u alles zeggen.
[Suivent les aveux.]
Et habitâ lectura persistit ; ende is den gev. vyf minuten naer middernagt tusschen 3 en 4 july voorz. uyt den halsband van het tortuerstoeltjen geset.
— 5 july 1792 circa medium tertiae matutinae coram iisdem dominis comparavit (sic) in de benede caemer ten ge. steene alhier Philippus Mertens … Den gevangenen segt noyt gedaen te hebben de moorden nogte van mynheer nogte van meve Mathourné.
— Eodem die post meridiem is Philippus Mertens gevangenen aldaer, vier minuten naer half vier uren, op het tortuer stoeltjen ende in den halsbant gezet.
Het half quaert naer vyf uren is den gevë in eene qualykte gevallen, en alsdan seffens, door het goedvinden van den doctor, chirurgeyn ende apoteker, van de pynbank afgelaeten ende op eene matrasse gelegd op den grond der voors. tortuer caemer, waer oppe hy verbleven is tot tien minuten naer alf acht, wanneer hy gev. volgens het oordeel der voors. dry experte maer eerst bequaem was om op hem de torture te continueren, ende wederom gestelt te worden op het tortuerstoeltjen ende in den halsband, hetgene alsdan ook geschied is.
Omtrent negen uren heeft den gevë. gesegt dat alles waer is, ende den gevë. gevraegt : Wat is dan waer ? — Dat die menschen vermoort syn. — Gevraegt door wie ende wat menschen die syn, segt : Door hem gevangenen, en dat die syn mynheer en mevrouw Mathourné. — Gevraegt waerom hy gevangenen erroepen heeft het gene hy in syne voorige scherper examinatie bekent heeft, segt : dat hy het selve gedaen heeft om syn leven te verlengen, daer toe voegende dat hy die bekentenissen heeft gedaen door de pyne van de torture, ende dat hy die bekentenissen omstandiglyk heeft kommen doen, soo uyt hetgene hy ter vierschaere alhier, als in syne voorige examinatien ende andersints gehoort heeft.
Et habità lecturà perstitit, ende is den gevangenen het half quaert naer elf uren des nagts uyt den halsband ende van het stoeltjen geset.
Retentae voor d’heeren Commissarissen.
1° Resolutiens den gevangenen Philippus Mertens eeniglyk te torqueren op het feyt van den moorden begaen in de persoonen van d’he. ende mevrouwe Mattourné, met alle de circumstantien dien door hem voorgaendelyk op de torture bekent.
2° Den teyd van de scherpere examinatie te fixeren op achthen uren, en de heeren Commissarissen te authoriseren om desen teyd te splissen, soodaniglyk dat den gevangenen syne confessie op de torture gedaen hebbende, ende de selve in den blouwen hemel revocerende, andermael sal worden gestelt ter scherpere examinatie sonder voorgaende rapport in collegio, ende dit alsoo successivelyk tot den gemelden teyd van aghthien uren sal wezen voltrokken, behoudentlyk dat oft het gebeurde dat den gevangenen begon te klappen eenigen teyd voor d’expiratie vanden boven gewenden teyd, het alsdan sal gepermitteerd syn aen de heeren Commissarissen van met de begonste examinatie voorts te gaen, niet tegenstaende de cloberinghe van den voors. teyd van agthien uren.
Actum ten negen entwintigsten octobre 1700 twee en negentigh.
[Archives communales d’Anvers, Dossier du procès Mertens.]