Page:Voltaire - Lettres philosophiques, t. 1, éd. Lanson, 1915.djvu/78

Le texte de cette page a été corrigé et est conforme au fac-similé.

13. « Yet they are not for judging others who so use them (les sacrements) conscientiously and devoutly » (Sewel, 777). — (Les quakers enseignent) « que ce n’a été que par condescendance pour la faiblesse des Juifs que les apôtres ont pratiqué le baptême d’eau » (Bibl. raisonnée, Janv.-Mars 1732, t. VIII, p. 150, dans le compte rendu du Préservatif contre le quakerisme de Patrice Smith, vicaire de Great Paxton en Huntingtonshire). Mais l’expression condescendance à la faiblesse vient plutôt de la douzième thèse de Barclay, source commune de Smith et de Voltaire : voyez plus bas, note 21.

14. « … Breviter observando quomodo per omnia sequamur spirituale Christi Evangelium » (Barclay, 275).

15. « In hoc sicut in plerisque judaizant adversarii » (Barclay, 275). « Cum Paulus… laboraret eos a Judaicis ceremoniis et observationibus abducere » (Barclay, 277); cf. Sewel, 777 : « and baptism was as well a judaïcal ceremony as circumcision ».

16. « Baptismus enim aquae erat inter Judaeos ritus, sicut Paulus Riccius refert, imo ante Joannis adventum » (Barclay, 283).

17. « Primo quidam objiciunt Christum, qui spiritum supra mensuram habebat, aqua baptizatum esse, resp. : itidem et circumcisus est. Non inde sequetur continuandam esse circumcisionem » (Barclay, 278). — « It is a common objection that Christ himself was baptized with water, and that ve are required to follow his footsteps : but let it be considered that he was circumcised also » (Sewel, 778).

18. « Christi baptismi incremenium est Johannis baptismi diminutio vel abolitio » (Barclay, 273). « Quod unus hic baptismus qui et Christi baptismus est, non sit lotio vel ablutio aquae, sed baptisma spiritus » (Barclay, 266).

19. Matthieu, iii, 11 : cité par Barclay, thèse 12, prop. 3, p. 267.

20. I Cor., i, 17 : « quod Christus non misent eum baptizatum, sed evangelizatum » (Barclay, 276). Cf. Sewel, 778. — Ce texte fut révélé à Voltaire par Edw. Higginson et fit sur lui une grande impression. Voir l’appendice au commentaire de cette lettre.

21. « Ideoque Deo gratias agit (Paulus) quod tam paucos baptizaverat, significans illud quod fecerat, non fecisse virtute mis-