Page:Revue philosophique de la France et de l’étranger, tome XXVII, 1889.djvu/213

Cette page n’a pas encore été corrigée
203
revue des périodiques

pouvoir soutenir que Kant a vers 1762 connu les doctrines sceptiques de Hume, il continue à affirmer que ce n’est pas en 1762 que Kant a subi l’influence de la théorie de Hume sur la causalité et renvoie pour les deux autres dates possibles, celle qu’a donnée Paulsen (1769) et celle qu’il a lui-même indiquée (après 1772), à son Introduction aux Prolégomènes et au 2e volume des Reflexionen Kants zur kritischen Philosophie.

Ludwig Stein. Les lettres de Leibnitz trouvées à Halle (suite). — Le second paquet contient 13 lettres, dont 5 ont une importance biographique et philosophique. Parmi ces dernières, toutes fort intéressantes, nous citerons celle qui portant le n° 94 est adressée au professeur Haardt à Helmstädt et datée du 10 avril 1695 :

« Quas mihi inspiciendas miseras rerum judaicarum figuras sane pulcherrimas cum gratiarum actione decenti remitto, et magnopere opto ut, quæ de jure judaico moliris ritibusque antiquorum, præsertim quibus res patriarcharum illustrentur reipublicæ ne invideas. Hoc profecto erit aperire rerum sacrarum fontes. Mihi quicquid dicant quidam nostri mirifice Spenceri et similium institutum placet, qui causas juris divini positivi quærunt in populorum ritibus, qui ipsi sæpe fundamentum habent in natura rerum. Sane circumcisionem apud nonnullos populos necessitate adhiberi, ex itinerum scriptionibus didicimus. Sunt enim quibus præputium nimis excrescit et corneam duritiem acquirit. Ex tali tribu credibile est vel fuisse Abrahamum, vel cum ad tales populos itinera suscipere cogitaret veritum, ne posteris suis ea labes veniret. Quod mihi perinde videtur ac si quis ad Russos et Tartaros cogitans cum suis, aut ex illis regionibus oriundus vel certe plicam Russicam, que vulgo Polonica dicitur, metuens eam legem familiæ suæ diceret, ut maturi capilli resecarentur. Quod si idem propheta esset, et voluntatis divinæ commercia præstaret mortalibus, suamque gentem peculiari ratione divino Ministerio mancipare institueret, posset ritum utilem hunc ferre in foederis autoramentum.

« De Sabæis vellem nostris plura essent nota, eorum Theologiam forte sine Maimonide et quibusdam Arabibus prorsus ignoraremus. Avide expecto Alcorani editionem patavinam ex ipsis Arabum commentariis illustratam. Nam Alcoranus continet antiquissimarum apud Arabes rerum non contemnenda vestigia. Astrologica antiqua a Sabæis vel Zabiis (nam idem puto) fluxit. Aiunt eos, qui hodie Christiani S. Thomæ dicuntur, plurima veterum institutorum retinuisse.

« Rogo ut aliquando mihi per otium dicas sententiam tuam, de aliquot Jobi locis, in quibus fit mentio rerum Astronomicarum. Spencerus et Marshanus utiliter usi sunt etiam Ægyptiorum rebus ad res judaicas illustrandas.

« Putem ego etiam Astrologiam veterem (etsi nugalem) cujus tradita Vettius Valens et Ptolemæus nobis pro parte servarunt, cum fere a Chaldæis et Egyptiis fluxerit, in rebus sacris illustrandis profuturam.