Page:La Villemarqué - Dictionnaire français-breton de Le Gonidec, volume 1.djvu/357

Cette page n’a pas encore été corrigée
ENE


un second enduit, eunn cil wisk a lakaimp war-n-ézhañ.

ExderANT, adj. Qui souffre aisément les injures. Il s’emploie ordinairement avec la négative. Gousañvuz ou gouzavuz. En Vannes, gouc’hafivuz. Ce n’est pas un homme endurant, né kéd eunn dén govzañvuz.

Endceci, adj. et part. Qui est devenu dur, opiniâtre. Kalel ou kaled. Kalédet. Ce sont des cœurs endurcis, kalounou kalel ou kaléûel iñt.

Endurcir, v. a. Rendre dur. Kalc’di. Part. et. Kalélaat. Part, kaléléet. Le soleil l’endurcira, ann héol hen kaledô, hen kalélai.

Endurcir. Rendre fort, robuste. Krcaat ou krévaat. Part, krééet ou krévéct. Ncrza. Part. et. Le travail l’endurcira, al labour hen kréai, hen nerzô. S’endurcir, v. réfl. Devenir dur. Kah’laat. Part, kaléléet. Il ne s’endurcira jamais au travail, bikenn na galélai diouc’h al labour, bikenn na rai hé gorf diouc’h al labour, bikenn n’en em dorrô diouc’h al labour. S’endurcir. Devenir dur, insensible. Doñd da véza didrucz. Il s’endurcit aux misères d’autrui, didruez é teû é-kéñver reüsiou ar ré ail. Endl’ecissemext, s. m. Il n’a point d’usage au propre. Il signifie dureté de cœur, d’âme. Ealéder ou kaléded, m. Kaléder agaloun, m. Endurer, v. a. Souffrir, supporter avec patience^ permettre. Gouzañvi ou gouzavi, et, par abus, gouzafiv. Part. et. En Vannes, gouc’hanvein. Dougen pour douga, non usité. Part. et. Harza ouc’h. C’est une chose que je ne saurais endurer, eunn drd eo ha na hellinn kéd da c’houzanvl. Il endure la peine due à ses crimes, dougen a ra ar boan dléct d’hé wallou. Énergie, s. f. ECGcace, vertu, force, courage. Nerz, f. En Vannes, nerc’h. Galloud, m. C’est un homme qui n’a aucune énergie, eunn dén eo ha ncn deûz nerz é-béd. Sans énergie, qui n’a point d’énergie. Dinerz. Laosk. C’est un homme sans énergie, eunn dén dincrz eo. Énergique, adj. Qui a de l’énergie, delà force. iN’erzMj. Son discours était bien énergique, ncrzuz brdz oa hé lavar, hé brézégen. Énergiquement^ adv. Avec énergie, d’une manière énergique. Gant nerz. Enn eunn doaré nerzuz. Il leur a parlé énergiquement, gant nerz ou enn eunn doaré nerzuz en deûz komzet oul-hô. Énergumène, s. m. Celui qui a un enthousiasme démesuré. Celui qui est passionné, colère à l’excès. Néb a zô dirciz brâz enn hé lavariou pé enn hé ôbériou. Néb a zô froudennuz ou téar brdz. Énervation, s. f. État de ce qui est énervé. Dinerzidigez, f. Énerver, v. a. affaiblir par la débauche ou par quelque autre cause. Dinerza. Part. et. En Vannes, dinerc’hcin. Voilà ce qui l’énerve, chélu pélrâ a zinerz anczhañ. ENF

Enfaîteau, s. m. Tuile creuse qui se met sur le faîte d’une maison. Téôlen-blég, f. Pl. léôl-bléô. Téâlen-groumm, f. Pl. téôl-groumm. Téôlen-glcûz, f. Pl. téôl-gUùz. Enfaîtement, s. m. Table de plomb qui se met sur le faîte des maisons couvertes d’ardoises. Taolen-bloum a lékéeur war lein ann lôennou mein-skleñt. Enfaîter, v. a. Couvrir le faîte d’une maison avec de la tuile, du plomb, etc. Gôleilcin eunn li gant léolpégañt ploum, etc. Enfance, s. f. L"âge depuis la naissance jusqu’à douze ans ou environ. Bugalérez, m. Mabérez, va. Il est encore dans l’enfance, er bugalérez éma clioaz. Enfance. VucnVüé. Bug aléach, f. Mibiliez ou mibiliach, f. Ce n’est qu’une enfance, eur vugaléach, eur vibiliez n’eo kén. Enfance. Commencement. Bugalérez, va. Penn-kcñla, m. Keñta-oad, m. DeroUyio. pi. Dans l’enfance du monde, é bugalérez ar béd, er penn-keñta, er c’henla-oad eûz ar béd. Dès l’enfance. A vihanik. Enfant, s. m. Fils ou fille par relation au père et à la mère. Garçon ou fille en basâge et jusqu’à l’âge de dix ou douze ans, sans aucune relation au père et à la mère. Bugel, m. Pl. bugalé. En Vannes, bugul. * Krouadur, m. Pl. krouadurien ou krouaduriou. Est-ce là votre enfant’.' hag hô pugel eo henné zl Ws, n’ont pas beaucoup d’enfants, n’hô deùz két kalz a vugalé. Il était encore enfant, bugel oa c’hoaz. Enfant à la mamelle. Bugel oucli arvrotm ou war ar vronn. Enfantement, s. m. Action d’enfanter. Ganédigez, f. Gwilioud ou gwéléoud, m. En Vannes, gulvoud. Après son enfantement, goudé hé ganédigez, goudé hé gwilioud. Les douleurs de l’enfantement. Gwcñlrou ou gicefulou. Poan-vugalé. Elle est prise des douleurs de l’enfantement, argwvñlrou a zô gañt-hi. Enfanter, v. a. et n. Accoucher, meltr<î un enfant au monde. Génel, par abus pour gana, non usité. Part, ganel. En Vannes, ganein. Gwilioudi ou gwéléoudi. Part. et. En Vannes, gulvoudcin. Elle n’enfante que des filles, merc’hed na c’hàn kén. Elle n’enfantera pas encore, na c’hanô két c’hoaz, na wilioudô két c’hoaz. Enfanter. Produire, en parlant des productions de l’esprit. Ober. Part, gréai. Lakaad é goulou. Il a enfanté beaucoup d’ouvrages, kalz a levriou en deûz gréai, kalz a ôbériou en deûz lékéat é goulou. Enfantillage, s. m. Puérilités. Discours, manières qui ne conviennent qu’à un enfant. Komsiou, doaréou eur bugel. Bugaléach, ï. Mibiliez ou mibiliach, f. Il ne fait que des enfantillages, bugaléach, mibiliez né ra kén. Enfantin, adj. D’un enfant, qui est d’enfant. Eur bugel. Eûz a eur bugel. Il a une voix enfantine, mouez eur bugel en deûz, ar vouez CÜZ a eur bugel en deûz. Enfariner, v. a. Poudrer ou couvrir de