Page:Descartes - Œuvres, éd. Adam et Tannery, IV.djvu/670

Cette page n’a pas encore été corrigée

6^6

��Correspondance

��» 1Ô43. Ubi rationibus Philosophicis selcctioribus allatis, in rinc hxc suh- » jicit : Addamus et hoc argumentum, quod ex adversariorum concessione << procedit. Concedunt animant rationalem esse formant substantialem » hominis (ttam materiales formas substantiales tantum negant) ; ex eo » probo etiam alias dari p; œter eam. Si concedatur, ut concedi débet, et 1. est verissimum, animant rationalem esse formant hominis substantialem, » seqttitttr dari subjectum aliquod aptttm informari actu substantiali, et » consequenter imperfectum in génère sub^tantia; : débet enim esse sub- it jectum quod perficiatur ab hac forma et hoc actu substantiali. Hoc sttb- » jectum non est proprium hominis, quia ante gêner ationem hominis » prœsupponitur, post corruptionem relinquitur; sequitur ergo subjectum » illud reperiri in omnibus substantiis naturalibus, quia homo ex qualibet » substantia ut principio materiali generari, et in quamlibet substantiam » ut principium materiale resolvi potest, quod in ipsa corruptione mani- » festum est. Ex quo sequitur, substantias omnes naturales constate ex » subjecto imperfecto atque indifférente, simul et forma perficiente ; » neque enim ttlla dari potest ratio, cur subjectum alibi potitts esse possit « sine actu, quàm in hontine. Ac proinde, cum subjectum abalio actu per- >• fici possit, quàm qui hominem constituit, sequitur dari quoque alias » formas substantiales, quàm animant rationalem. Atque hinc apparet, » quàm nihili sit responsio illa, quum continuo clamant, formam huma- » nam se excipere, et tantum de materialibus loqui; nam ab illa ad has, » ut vides, argumentatur hic auctor, ac, in ratione formae essentialis et » informationis eandem utrarumque rationem esse agnoscit. » (Revii Sta- tera, etc., p. 87-89.)

2* « Tertius loquendi modus totum hujus doctrinaa secretum aperit. » Palam enim profitetur an'tmam humanam non esse formam infor- » manient. Invenitur hoc apud Heereboortium, Disp. habita Anno 1643, ■ 19 Deccmb. Thés. 6. Imo ibidem negatur eam esse formam hominis: r> talem nimirum quse apud peripateticos in usu est. Disp. eodem anno » habita i3 Julii Thés. 9, quasdam conditiones formas informantis, » quasdam assistentis habere dicitur. Disp. habita Anno 164?, 17 Jun. » Corol. 2, Non recte (anima rationaiis) dicitur informons, pejus assistens, » optime média inter utramqtte. Alia habita mense Maio, Thés. 3, 4, 5, » (anima rationaiis) est forma hominis, nec assistens, nec informons, sed » mediœ naturœ ac conditionis inter utramque. Ubi possem quasrere, » qutenam sit illa forma informans, inter quam et assistentem média sit » anima humana? nam nullam formam informantem practer hanc animam i> agnoscit Cartesius. . . » (Ib., p. 173-174.)

Quant aux autres thèses plus récentes, dont parle aussi Descartes, ne seraient-ce point celles qui ont été soutenues le 19 déc. 1643, et dont Kevius parle déjà dans le passage précédent? 11 en est aussi question, (pèle-méle avec d'autres d'ailleurs), dans ce qui suit :

« Habemus ergo duas rationes Cartesianas pro immortalitate anima?.

�� �