1183
GÉLASE DE CYZIQUE — GÉNÉBRARD
1184
1896, t. n b, |>. 384-386 ; Bardenhewer, Les Pères de l’Éijlise, édit. franc., Paris, 1905, t. iii, p. 10 ; Lœschke, Dos Syntagma
des Gclasius Cyzicenus, Bonn, 1906 ; P. Lejay, dans la Revue d’histoire et de littérature religieuses, 1906, t. xi p. 279 ; P. Batifïol, La littérature grecque, Paris, 1897, p. 221.
1’. GODKT.
- GÉNÉBRARD Gilbert##
GÉNÉBRARD Gilbert, bénédictin, archevêque
d’Aix, né en 1537, à Riom en Auvergne, mort à Semur
le 14 mars 1597. Il fit profession de la vie bénédictine à
l’abbaye de Mozac près de sa ville natale et fut ensuite
envoyé étudier à l’université de Paris. Là il rencontra
Guillaume de Prat, évêque de Clermont, qui fut pour
lui un généreux protecteur. Génébrard eut pour
maîtres Adrien Turnèbe pour le grec, et Claude Sainctes
pour la théologie. En 1563, il était reçu docteur et
nommé professeur de langue hébraïque au collège
royal. Il fut pourvu des prieurés de Saint-Denis-dela-Charlre
à Paris, et de Semur en Bourgogne. Ayant
été à Rome sous le pontifical de Sixte-Quint, il y
fut reçu avec honneur, et se lia avec les hommes les
plus savants de cette époque. Son zèle pour le maintien
de la foi catholique lui fil embrasser avec ardeur le
parti de la Ligue, et Grégoire XIV le nomma en 1591
archevêque d’Aix. A cause des guerres civiles, il ne
put entrer dans sa ville épiscopale que le 19 septembre
1593. Ayant déclaré ne vouloir reconnaître
Henri IV que lorsque ce prince se serait soumis à
l’Église romaine, il dut quitter Aix lorsque cette ville
reconnut l’autorité du Béarnais, et il se retira à
Marseille. Bien que, dès le 15 novembre 1595, il se fût
rallié à Henri IV, le parlement de Provence le déclara,
le 26 janvier 1096, coupable de lèse-majesté, le bannit
du royaume, confisqua ses biens et lit brûler par la
main du bourreau son livre De sacrarum élection uni
jure, où il revendiquait pour le clergé et le peuple le
droit de choisir les évêques. L’archevêque se retira
d’abord à Avignon, puis il obtint de pouvoir résider
dans son prieuré de Semur, où il ne tarda pas à mourir.
Gilbert Génébrard a publié les ouvrages suivants :
Isagoge rabbinica cul legenda et intelligenda Hebrœorum
el Orientalium sine punclis scripta, cum labulis
artium et scientiarum vocubula cxhîbentibus, in-4°,
Paris, 1563 ; De metris Hebrœorum ex libro R. David
Jechiee cui titulus Lcshon Lemudin, in-16, Paris, 1563 ;
Eldad Danius hebrœus hisloricus de Judœis cluusis,
corumque in Ethïopia beulissimo imperio, G. Gencbrardo
interprète, in-8°, Paris, 1563 ; Joël propheta cum
Chaldsea paruphrasi et commentariis Salomonis Jarhii,
Abrahami Aben-Ezræ, et Davidis Kimhi, latine :
interprète G. Genebrardu cum cjus enarratione, in-4°,
Paris, 1663 ; Alphabeticum hebraicum, et indicata
ps(dmurum primi et secundi Lyrica, ad formant Pindari,
strophe, antistrophe, etepodo, in-4°, Paris, 1564 ; Tabella
el summaria descriplio temporum, Paris, 1564 ; Scholia
cl Iractalus I V ad grammaticam hebrseam Clenardi, ad
absoluliorem linguse sancUc inslilutionem, in-8°, Paris,
1564 ; R. Josephi Albonis, Davidis Kimhi et anonymi
Judœi argumenta contra christianos, ex hebrœo latine,
interprète G. Gencbrardo, cum ipsius rejutalionc
eorumdem argumenlorum adversus recens trinilariorum
dogma, Paris, 1566 ; De S. Trinitate libri III contra
hujus œvi trinitarios, antilriniturios et anlithcanos, in-8°,
Paris, 1568 ; Sgmbolum fidei Judœorum c R. Mose
JEgyplio ; precationes eorumdem pro defunctis ; commemoratio
divorum et rilus nuptiarum, e libro Mahzor,
interprète G. Gencbrardo, in-8°, Paris, 1569 ; Chronologies
sacra’liber, in-12, Louvain, 1570 ; Trium rabbinorum
Salomonis Jahrii, Abrahami Bcn-Esræ. et
anonymi commentaria in Canlicum canticorum in latinam
linguam convrsa a G. Gencbrardo, cum cjus commentariis,
in— 1°, Paris, 1570 ; Sedcr Olam Zuta, sive
Hebrseorum brève chronicon de mundi online et temporibus
ab orbe condito usque ad annum Domini 1112 ;
capila R, Mose Ben. Majemon de rébus Christi régis ; collectanea Elise le v Use, et R. Jacob Salomonis /ilii de eodem, quibus summalim explicatur quidquid Judœi de Christo sapiunt : interprète G. Gencbrardo, in-8°, Paris, 1573 ; Claudii Espencei de eucharistlae jusque adoralionc libri V, neenon Iractalus de utraque missa, publica et privatu, in-8°, Paris, 1573 : Génébrard publia cet ouvrage après la mort de son auteur, Claude d’Espence, et y ajouta une préface et de nombreuses notes ; Origenis Philocalia de aliquot prœcipuis theologiæ locis et quæslionibus, c bibliotheese regise lencbris eruta et latine reddila, in-fol., Paris, 1573 ; Origenis Adumantii opéra, quæ quidem pro/erri polucrunt omnia : doclissimorum virorum studio jum olim translata et rccognila ; nunc postremo a Gilberlo Gencbrardo parlim cum grseca verilale collata, parlim libris recens versis, et c regia bibliotheca depromptis auela, in-fol., Paris, 1574 ; 1604 ; 1619 ; Bâle, 1620 ; Opuscula c grsecis conversa, nempe Lilurgia myslcrioriun aide consecralorum, c cod. cretensi ; Liturgia pro dormientibus sive defunctis ; O/fkium de angelis et sanctis ; Canon, sive bulla contra hsereses prsecipuas ; Menologium sive calendarium lolius anni ; Tiluli cap. 122 Euchologii ; Zacharias episcopus mylilencnsis contra œlcrnitatem mundi a philosophis constitutam, e bibliotheca regia ; Basilii et Grcgorii Nazianzeni brevissimus dialogus de invisibili Dci essentia, in-fol., Paris, 1575 ; Varia opusculae rabbinis translata, Paris, 1575 ; Ad Jacobum Schegkium Schorndor/enscm philosophum et medicum, assertionibus sacris de Dco sesc lemerc immiscenlem, ac tribus ipsius de S. Trinitate libris, modo pro sabellianis, modo pro trinitariis, inconstantissime obtreelantem responsio, in-8", Paris, 1575 ; Oraison funèbre sur le trespas de Pierre Danès, évesque de la Vaurs, prononcée à Saincl-Germain-des-Prez, in-4°, Paris, 1577 ; Psalmi Davidis vulgala edilione, calendario hebrœo, syro, græco, lalino, hymnis, argumenlis, et commentariis genuinum et primœvum sensum hebraismosque brevilcr apcrienlibus inslructi, in-8°, Paris, 1577 ; Psalmi cum fusioribus commentariis, ad Grcgorium XIII, in-8°, Paris, 1577 : Histoire de Flave Joscphe, sacrificateur hébreu, mise en français, revue sur le grec, el illustrée de chronologies, figures, annotations et tables, in-fol., Paris, 1578 ; Orationcs 1rese Lerincnsi bibliotheca in publicum productæ, videliect una funebris D. Hilarii Arelatensis, allcra D. Eucherii Lugduncnsis de laudibus eremi, lerlia Fausli Rcgiensis de instriiclionc monachorum, in-8°, Paris, 1578 ; Chronographiæ libri IV : Priorcs duo sunt de rébus vcleris populi et præcipuis quatuor millium annorum gestis ; posteriorcs, e D. Arnaldi Pontaci Vassalensis episeopi chonographia aucli, récentes historias rcliquorum annorum complectuntuT. Universiu. historiée spéculum, in Ecclesise prseseriim sœculo, a mendaciis, maculis, imposluris Ccnturialorum, aliorumque hærclicorum dclcrsum ; in reliquis contra judœos, paganos, saracenos christianæ rcligionis antiquam veritatem perennitatemque reprœscnlans, in-fol., Paris, 1580 ; Ad Dambcrlum danœum sabellianismo doclrinam de S. Trinitate inficienlem, cum libcllo Francisci Jordani Iheologi adversus eumdem, in-8°, Paris, 1581 ; Notse chronicæ, sive ad chronologiam cl hislorium universam methodus, in-8°, Paris, 1584 ; Canlicum canticorum versibus iambicis et commentariis explicatum adversus trochaicam Theodori Bezse parajihrasim, in-8°, Paris, 1585 ; De clericis, præscrlim episeopis qui participarunt in divinis scienler, el sponte cum Hcnrico Valesio posl cardinaliliam csedem, T. P. asscrlio, c jusque illustralio, in-8°, Paris, 1589 : le même ouvrage en français : Excommunication des ecclésiastiques qui ont assisté au service divin avec Henri de Valois après le massacre du cardinal de Guise, in-8°, Paris, 1589 ; il est quelquefois mentionné sous ce